Świetlica

Profilaktyczno - Wychowawcza LSP

w Bogdance

Scenariusze

do bloku tematycznego „PRZEMOC I AGRESJA”

realizowanego od stycznia do grudnia 2007

Opracowała Anna Walczuk

Bogdanka - styczeń 2007

22 - 26 styczeń CO TO JEST PRZEMOC?

CEL ZAJĘĆ:

• zdobycie umiejętności analizy sytuacji konfliktowej (wyodrębnienie potrzeb, uczuć i zachowań)

• nauka wyrażania uczuć i potrzeb w takich sytuacjach

• ćwiczenie reagowania w sytuacji przemocy

• Usystematyzowanie wiedzy o przemocy

USYSTEMATYZOWANIE WIEDZY O PRZEMOCY, wprowadzając pojęcia:

Frustracja -stan przykrego napięcia emocjonalnego,

wywołany niemożnością osiągnięcia zamierzonego celu.

Agresja - napastliwość, zaczepność

Przemoc - siła przewyższająca czyjąś siłę, fizyczna przewaga nad kimś;

narzucona bezprawnie władza, panowanie;

czyny bezprawne, dokonywane z użyciem siły, gwałt.

Przemoc (zachowania agresywne):

   Fizyczna - bicie, popychanie, dręczenie fizyczne (tortury);

   Emocjonalna - wywieranie presji psychicznej,

poniżanie, szantaż emocjonalny ( będę cię kochać, jeżeli ...itp.);

  Społeczna - presja kolegów,  grupy, przymus grupowy, presja społeczna.

Omówienie skutków, jakie rodzi przemoc.

Są to przede wszystkim skutki psychiczne: lęk społeczny,

obniżenie poczucia własnej wartości, nerwice.

Pojawiają się więc różne dysfunkcje czy zaburzenia,

a w efekcie obniżenie funkcjonowania psychospołecznego.

Ludzie, którzy doświadczyli agresji bywają agresywni (agresja obronna),

skłonni do przemocy zwłaszcza w kontaktach z osobami,

które postrzegają jako słabsze (dzieci, podwładni, rodziny).

W ten sposób przemoc może rodzić przemoc.

Trzeba tu także wspomnieć o zjawisku autoagresji. Jest to rodzaj zachowań destrukcyjnych

skierowanych na samego siebie

(niechęć do   samego siebie, okaleczanie się czy wreszcie samobójstwa).

Zachowania agresywne mają swoje uwarunkowania. W pewnych okolicznościach

większość ludzi odczuwa irytację i złość.

Takie emocje są np. reakcją na frustrację(niezaspokojenie) naszych potrzeb,

co wiąże się z czynnikami biologicznymi i warunkami społecznymi.

Nie każdy z nas wyraża irytację i złość, posługując się agresją i przemocą.

Ludzie uczą się zastępczych form rozładowania agresji, np. wykonując wysiłek fizyczny,

a także unikając agresji i stosowania przemocy ze względu na przekonania i wartości.

• Sytuacje związane z przemocą

Dzielimy uczniów na 4-osobowe grupki. Prosimy, aby każda grupa przypomniała sobie sytuacje związane z przemocą i agresją wśród uczniów jakie pamięta z ostatniego roku ( bez podawania nazwisk) i zapisała je na kartce.

Następnie rozmawiamy z uczniami o przytoczonych przykładach. Możemy kierować rozmowę zadając pytania np. Co o tym myślicie?, Jak czuła się osoba pokrzywdzona?, Dlaczego do tego doszło? Czy to było sprawiedliwe?

• Przyczyny zachowań agresywnych

Klasa dzieli się losowo na 4-5-osobowe grupki ( np. poprzez odliczanie ). Uczniowie mają zastanowić się nad odpowiedzią na pytanie: „Dlaczego jedni uczniowie znęcają się nad innymi?” i zapisać je na kartce.

Wszystkie pomysły zapisujemy na tablicy. Powinny pojawić się takie pomysły jak: - bicie w domu, - agresja rodziców, - potrzeba dominacji i władzy.

• Do kogo można zwrócić się o pomoc

1. Instytucje państwowe:

• ośrodki pomocy społecznej

• policja

• sądy rodzinne

• Państwowe Pogotowia Opiekuńcze

• Telefon zaufania dla młodzieży 987

2. Organizacje społeczne

• Komitet Ochrony Praw Dziecka 00-259 Warszawa, ul.Boleść 2,

tel. 31-24-29

• Fundacja na Rzecz Ochrony Dzieci przed Okrucieństwem 90-926 Łódź, al.Schillera 8 pok. 374, tel. „Dziecko w potrzebie” 33-12---64

Pamiętaj, że do tych miejsc możesz zgłosić się sam, mogą też zwrócić się do nich w twoim imieniu osoby dorosłe.

• Tworzymy Świetlicowy Kodeks Zasad Przeciwko Przemocy

Dzielimy grupę na 4-5-osobowe zespoły, w których mają powstać własne zasady traktowania siebie nawzajem ( i kar za znęcanie się nad innymi). Pomagamy uczniom w tworzeniu tych zasad.

Następnie spisujemy wszystkie propozycje na tablicy i wybieramy wspólnie metodą głosowania te, które zaakceptowała większość grupy. Przegłosowane zasady zapisujemy na dużej płachcie papieru. Wieszamy ją w widocznym miejscu . Wszyscy uczniowie po kolei podpisują ustalone zasady.

Od tego momentu grupa zobowiązała się przestrzegać.

Co jakiś czas uczniowie wspólnie z wychowawcą powinni wracać do swojego kodeksu i sprawdzać czy jest przestrzegany ( można powołać osobę za to odpowiedzialną ). Jeśli któraś z norm została przekroczona, sprawca powinien ponieść konsekwencje .

Przy tworzeniu Świetlicowego Kodeksu należy pamiętać, że poza innymi pomysłami powinny się tam znaleźć takie propozycje:

• nie znęcamy się nad innymi uczniami

• staramy się pomóc uczniom, nad którymi się ktoś znęca

• informujemy dorosłych nad którymi się ktoś znęca

• włączamy do rozmów i wspólnych zajęć osoby, które stoją na uboczu.

5 - 9 luty RADZĘ SOBIE W TRUDNEJ SYTUACJI

CEL ZAJĘĆ:

• zdobycie umiejętności analizy sytuacji konfliktowej (wyodrębnienie potrzeb, uczuć i zachowań)

• nauka wyrażania uczuć i potrzeb w takich sytuacjach

• ćwiczenie reagowania w sytuacji przemocy

• Mity o przemocy

• Reagowanie w sytuacjach przemocy - ćwiczenia

Prosimy chętnych do odgrywania scenek. Jedna osoba może zagrać tylko w jednej scence. Odgrywamy 3 scenki po kolei . Po każdej z nich główny aktor dzieli się swymi odczuciami i mówi czy to było dla niego trudne czy łatwe doświadczenie.

Pozostali w klasie w skupieniu przypatrują się.

SCENKA NR 1.

Jackowi bardzo chce się pić. W czasie krótkiej przerwy biegnie do szkolnego sklepiku i ustawia się jako jeden z pierwszych, pewny, że zdąży się napić. Gdy już dochodzi do okienka, Adam, chłopak z innej klasy, wypycha go z kolejki mówiąc: „Spadaj, ja tu stałem”

SCENKA NR 2.

Na boisku podczas przerwy podchodzą do ciebie dwaj silni, dobrze zbudowani chłopcy i mówią: ”Dawaj 10 złotych”

SCENKA NR 3.

Twoja dobra koleżanka mówi przy tobie do drugiej dziewczyny cos obraźliwego o tobie a także wyśmiewa się z twojego ubrania.

Następnie dzielimy klasę na 4- osobowe grupki i każdy dostaje do wypełnienia arkusz uczuć i zachowań ofiary przemocy

NR SCENKI	UCZUCIA I EMOCJE OFIARY	CO DANA OSOBA POWINNA ZROBIĆ
1
2
3

• Bezpiecznie - niebezpiecznie - ćwiczymy scenki

Odczytujemy kolejne sytuacje i rozmawiamy z uczniami jak zachować się bezpiecznie w każdej z nich. Chodzi o to, aby pokazać uczniom, że w pewnych sytuacjach bezpieczniej jest ulec niż narazić się na pobicie. Należy podkreślić, że tonie jest wtedy tchórzostwo ale obrona siebie.

Sytuacje:

1. Na korytarzu podchodzi do ciebie grupka chłopców i zaczyna cię kopać. Niedaleko jest nauczyciel i dużo uczniów.

2. Wychodzisz ze szkoły późnym wieczorem, jest ciemno i pusto. Podchodzi do ciebie grupka wysokich chłopaków, mają noże. Grożą i chcą abyś oddała im pieniądze bo inaczej potną mi ubranie albo zrobią coś gorszego.

3.Trzy osoby niszczą twój plecak w szatni. Wokół jest pełno uczniów.

• Ćwiczymy pomaganie osobie, która znalazła się w sytuacji przemocy

Dzielimy klasę na małe grupki. Każda z nich otrzymuje kartkę z zestawem sytuacji. Uczniowie po odczytaniu ich mają odpowiedzieć na trzy pytania:

1.Co czuje osoba poszkodowana?

2.Dlaczego te osoby użyły przemocy?

3.W jaki sposób mógłbyś pomóc osobie poszkodowanej?

SCENARIUSZE ( załącznik nr 4 ):

1. Widzisz w szatni jak grupka starszych uczniów próbuje zabrać młodszemu pieniądze.

2. Twoje koleżanki obgadują w nieprzyjemny i obraźliwy sposób nieobecną dziewczynę. To nie jest twoja przyjaciółka ale denerwuje cię treść ich rozmowy.

3. Na twoich oczach koledzy chowają teczkę uczniowi, któremu wszyscy dokuczają. Uczeń bezskutecznie szuka teczki, podczas gdy inni się śmieją.

Twoje koleżanki nie chcą rozmawiać z jedną dziewczyną z klasy. Uważają, że się wywyższa i przy każdej okazji wyśmiewają się z niej. Ty uważasz, że dziewczyna jest fajna i nie zasługuje na takie traktowanie

• Portrety Pana Agresywnego

Prowadzący dzieli uczestników na 3-4 grupy.

Każda z grup ma za zadanie stworzyć portret pana Agresywnego.

Zaprezentowanie rysunków przez poszczególne grupy.

26 - 30 marzec ZAPANUJ NAD ZŁOŚCIĄ

CEL ZAJĘĆ:

- rozpoznawanie i nazywanie emocji;

- uświadomienie dzieciom, że złość nie jest uczuciem szkodliwym, jeśli potrafimy nad

nią zapanować;

- zapoznanie z postawami, które zapobiegają wyzwalaniu się złości;

- zachęcanie do zmiany postawy i lepsze rozumienie siebie i innych;

- wdrażanie do pokojowego rozwiązywania konfliktów.

• Wyprawa do krainy wściekłości - czytanie historyjek, które pokazujemy

Wyprawa do Krainy Wściekłości - prowadzący opowiada historyjkę, w trakcie której wykonywane są określone ruchy - wszystkie dzieci je naśladują lub wymyślają dodatkowe. Fantazja w czasie podróżowania nie ma granic, ale podróż kończy się w krainie spokoju i harmonii.

Udajemy się dzisiaj w daleką podróż do tajemniczego kraju. Jedziemy długo, bardzo długo pociągiem...Pociąg zatrzymuje się. Dotarliśmy do Krainy Radości. Ludzie, którzy tutaj mieszkają, są zawsze radośni i uśmiechnięci. Cieszą się już od samego rana. Rano przeciągają się z zadowoleniem, witają się z nami z uśmiechem na ustach, podskakują do góry z radości, obejmują nas i tańczą z nami, dwójkami, trójkami, w dużym kole, żadne z dzieci nie jest samo...Niestety musimy jechać dalej. Lokomotywa już sapie. Wsiadamy do pociągu i jedziemy, jedziemy...Nagle robi się ciemno. Pociąg zatrzymuje się. Dotarliśmy do Krainy Wściekłości. Tutaj mieszkają ludzie, którzy czują się obrażeni i niesprawiedliwie potraktowani. Są źli i zdenerwowani, tupią nogami, rzucają się na ziemię, potrząsają głowami, ściskają dłonie w pięści, krzyczą...Wreszcie nasza lokomotywa sapie i wzywa nas do pociągu. Zatrzymujemy się, nabieramy powietrza głęboko do płuc...i uspokajamy się. Wsiadamy do naszego pociągu i jedziemy dalej...Pociąg zatrzymuje się: dotarliśmy do końcowej stacji. Jesteśmy w Krainie Spokoju, wszyscy ludzie uśmiechają się łagodnie, poruszają się spokojnie i ostrożnie, delikatnie głaskają się nawzajem, prowadzą się za ręce albo siedzą spokojnie obok siebie...

• Kolory uczuć - kolorowanie buziek z różnymi stanami emocjonalnymi

Kolory uczuć - prowadzący rozdaje karty pracy z buźkami przedstawiającymi różne stany emocjonalne. Uczestnicy kolorują buzie tak, aby barwy wyrażały przedstawione emocje. Po wykonaniu zadania uzasadniają wybór barwy i nazywają emocje.

• U Złośnickiego - czytanie opowiadania, dyskusja na temat zachowania

U Złośnickiego - uczniowie wysłuchują fragmentu opowiadania pt. U Złośnickiego, po czym wypowiadają się na temat zachowania bohatera, oceniają to zachowanie.

(...) Pan Złośnicki o byle głupstwo czerwienił się jak burak i wyprawiał takie przedstawienie, że trudno opowiedzieć. A już o mycie to była awantura trzy razy na dzień, bo pan Złośnicki nie lubił się myć. Zdaje mi się, że szkoda mu było na to czasu.

- Czy woda u ciebie kąsa? - żartowała z niego Danusia.

- Nie, ale on jest z cukru i boi się rozpuścić - dokuczał starszy brat Tadek.

Pan Złośnicki złościł się jeszcze więcej o te żarty, aż tupał nogami albo plecami o ścianę tłukł...(...)

...Kiedyś Złośnicki włożył ołówek za ucho, bo tak robi nieraz tatko w warsztacie. I popędził do kuchni. Dostał powideł i wrócił do rysowania.

Gdzież ten ołówek? Na stole nie ma go ani na rysunku, ani obok rysunku. Na podłodze tez nie leży. Aha, szuflada odsunięta. Pewno wpadł do szuflady.

Nie, i tam nie ma.

Oho, już Złośnicki poczerwieniał! Wyciąga ze złością szufladę. Sypią się na podłogę książki: buch! buch!...klap! klap! - spadają zeszyty, trzask! - huknął o ziemię piórnik.

Złośnicki czerwony jest jak rak ugotowany, wykrzywiony jak straszydło. Tupie nogami.

W tej chwili Złośnicki łapie się za głowę i...i znajduje ołówek.

Teraz robi się jeszcze czerwieńszy.

- Nie potrzebuję! - krzyczy i ciska ołówkiem o ziemię...(...)

• Wyrażanie uczuć

Wyrażanie uczuć - uczestnicy losują kartoniki z nazwą jakiegoś stanu emocjonalnego (złość, radość, gniew, smutek, strach itp.). Następnie przedstawiają dane uczucie mimiką twarzy i ruchem ciała. Mogą też użyć wybranych instrumentów perkusyjnych. Pozostali odgadują, jaki stan emocjonalny został przedstawiony. Po wszystkich prezentacjach uczestnicy dyskutują na temat: Czy łatwo jest odgadnąć co czuje inna osoba? Co świadczy o danym stanie emocjonalnym drugiej osoby? Ustalają też, jakich stanów emocjonalnych nie lubimy odczuwać u innych osób

• Wyobraź sobie, że… - muzyka relaksacyjna, strumień górski

Wyobraź sobie, że...(muzyka relaksacyjna Strumień górski) - prosimy uczestników, aby usiedli lub położyli się w wygodnej dla nich pozycji. Prowadzący odczytuje tekst terapeutyczny pt. Górska łąka:

Zamknijcie oczy i wyobraźcie sobie, że leżycie na pięknej górskiej łące...nad waszymi głowami świeci słońce...; jest bardzo przyjemnie, wokoło latają kolorowe motyle, mieniące się ważki...; czujesz, jak pachnie rozgrzana od słońca trawa...; słyszysz leniwe bzykanie much, delikatny szum wiatru...; czujesz, jak na nos opadają ci nasiona zdmuchniętego przez wiatr mleczu, łaskocze cię w nos, masz ochotę kichnąć, ale w końcu ci przechodzi na to ochota...Teraz wstajesz powoli z pachnącej trawy i podchodzisz do strumyka płynącego opodal...; widzisz, jak pływają w nim ryby...; na kamieniu siedzi mała zielona żabka..., powoli wkładasz rękę do czystego strumyka..., woda jest zimna, ale jest to dla ciebie bardzo przyjemne uczucie...; było ci gorąco, a teraz czujesz miły chłód, byłeś trochę ospały, a teraz czujesz się rześki, masz ochotę do dalszej pracy, dlatego powoli otwierasz oczy..., wstajesz i czujesz się bardzo dobrze.

10 - 13 kwiecień CZASEM WPADAM W ZŁOŚĆ

CEL ZAJĘĆ:

- uczenie rozpoznawania uczuć i nazywania ich,

- odreagowanie negatywnych emocji,

- wyrażanie własnych uczuć,

- poznawanie różnych sposobów radzenia sobie z przykrymi uczuciami np. złością

• Burza mózgów: co to jest złość?

Uczestnicy podają własne definicje pojęcia ZŁOŚĆ. Propozycje zapisują na dużym arkuszu. Mówią, które z określeń najbardziej im odpowiada.

• Pogadanka „ Nie zawsze wychodzi nam to co planujemy, i co wtedy?”

Prowadzący zauważa, że to co zaplanujemy nie zawsze nam wychodzi, pyta co wtedy się dzieje? Przekonuje, że złość jest uczuciem, które mają prawo przeżywać i wyrażać. Dzieli się swoim doświadczeniem złości.

• Zdania niedokończone - kiedy jestem zły …

Prowadzący dzieli grupę na mniejsze grupki, którym rozdaje arkusze papieru i pisaki. W grupach uczestnicy kończą zdania: Wpadam w złość, gdy… Kiedy jestem zły używam słów… Wtedy zachowuję się… Prezentacja i omówienie prac grup. Prowadzący uświadamia uczestnikom, że wszyscy mamy prawo do przeżywania wszelkich emocji. Ważne jest to, co zrobimy z nimi, pod ich wpływem.

• Namaluj swoją złość - technika dowolna

Prowadzący rozdaje uczestnikom kartki oraz kredki i farby. Prosi, by przypomnieli sobie sytuacje, gdy byli zli i na kartkach papieru namalowali „swoją złość”, tworzymy galerię prac - omówienie.

• Taniec robotów - ekspresja muzyczna, wyładowanie złych uczuć

Uczestnicy stają w rozsypce i wyobrażają sobie, że są stalowymi robotami. Każdy wykonuje w rytm muzyki taniec robota.

7 - 11 maj UWAGA! GROZI WYBUCHEM

CELE ZAJĘĆ:

- umiejętność radzenia sobie z emocjami,

- odreagowanie negatywnych emocji,

- wyrażanie własnych uczuć,

- poznanie różnych sposobów radzenia sobie z przykrymi uczuciami, np. złością.

• Przeżywanie i wyrażanie złości - mini wykład

Prowadzący wyjaśnia, że przeżywanie i wyrażanie złości ma duże znaczenie. Przeżywając złość otrzymujemy informację, ze coś nas frustruje lub przeraża. Zdawanie sobie sprawy, że coś nas złości oznacza, że czegoś się boimy, lub czegoś nie chcemy robić. Często złość daje nam energię do działania. Prowadzący mówi, że nagrodzona złość może wybuchnąć. Wybuch ten może komuś zrobić krzywdę. Pokazuje nadmuchany balon, który symbolizuje człowieka, powietrze z środku to złość. To, że powietrze jest w środku nie jest dla nikogo złem, tylko osoba, która je dusi w sobie może się źle czuć. Powietrze można spokojnie wypuścić pomagając sobie lub pozwolić, by nasza złość wybuchła. Prosi jedno dziecko, by przekuło balon. Wybuch balonu może kogoś skrzywdzić.

• Burza mózgów - jak rozładowuję swoją złość?

Uczestnicy na dużym arkuszu wypisują swoje propozycje rozładowywania złości, które są omawiane na forum grupy. Prowadzący wyjaśnia, że gdy nie możemy zmienić jakieś sytuacji, możemy opowiedzieć o swoich uczuciach komuś, kto w sytuację nie jest zaangażowany, albo zrobić coś przez co „wypuścimy” powietrze, np. pobiegać lub skopać ogródek, albo zrelaksować się słuchając muzyki.

• Zabawa „Balonowa bitwa”

Każdy uczestnik otrzymuje napompowany balon. Maluje na nim wykrzywioną złością twarz, a następnie przymocowuje go do patyka. Przy pomocy tych balonów stoczą teraz ze sobą walkę najpierw jeden na jeden, a potem wszyscy przeciwko wszystkim. Prowadzący czuwa, by bitwa rozgrywała się jedynie pomiędzy balonami, nie wolno w jej trakcie używać kijków, na których zostały one osadzone.

• Relaksacja „Robię wdech…”

Prowadzący czyta tekst grupa wykonuje to, co słyszy:

Robię wdech i wiem, że jest we mnie złość.

Robię wydech i wiem, że ta złość jest ze mną.

Robię wdech i wiem, że ta złość jest nie przyjemna.

Robię wydech i wiem, że to uczucie minie.

Robię wdech i jestem spokojny.

Robię wydech i mam dość siły, by zatroszczyć się o moje uczucia.

• Odreagowanie negatywnych emocji - improwizacja tańca do muzyki

Uczestnicy stoją w kole z ugiętymi rękami stykają się dłońmi. Do rytmu muzyki rozpoczynają prawą nogą krok w kierunku tańca następnie dostawiają lewą nogę i robią ugięcie na nogach. Potem prawa nogą robią krok do przodu, dostawiają lewą i robią ugięcie. Kolejno robią krok w lewo i wykonują te same kroki, a na końcu w tył. Tak kończą do zakończenia melodii. Prowadzący może zaproponować uczestnikom, by zamknęli oczy, spróbowali zapomnieć o kłopotach i pomyśleli o czymś przyjemnym, o tym co sprawia im radość.

11 - 15 czerwiec ZE ZŁOŚCIĄ SOBIE PORADZĘ

CEL ZAJĘĆ:

- umiejętność radzenia sobie z emocjami,

- odreagowanie negatywnych emocji,

- wyrażanie własnych uczuć,

- poznanie różnych sposobów radzenia sobie z przykrymi uczuciami, np. złością.

• Kiedy jestem wściekły, robię tak…

Grupa siedzi w kole. Uczestnicy wypowiadają po kolei swoje imię i pokazują, co robią, kiedy są wściekłe, na przykład: nazywam się Karolina. Kiedy jestem wściekła robię tak: prawą ręką wykonuje ruch, jakby chciała uderzyć.

• Start rakiety - zabawa , odreagowanie napięć

Uczestnicy stają wokół stołu:

- bębnią palcami po blacie stołu, najpierw cicho i powoli, a potem coraz szybciej i głośniej,

- uderzają płaskimi dłońmi o stół albo klaskają, również z natężającą się głośnością i we wzrastającym tempie,

- tupią nogami, także zaczynając cicho i powoli, a potem coraz głośniej i szybciej,

- cicho naśladują brzęczenie owadów, przechodzące aż do bardzo głośnego wrzasku,

- hałas i szybkość wykonywanych ruchów stopniowo wzrastają, uczestnicy wstają gwałtownie ze swoich miejsc, wyrzucają z głośnym wrzaskiem ramiona do góry - rakieta wystartowała.

Powoli siadają na swoich miejscach, ruchy uspokajają się. Hałas przebrzmiewa, słychać już tylko cichutkie brzęczenie owadów, które stopniowo zanika, aż wszystko ucichnie - rakieta znikła za chmurami.

• Mowa ciała - pokazywanie różnych stanów emocjonalnych

Prowadzący dzieli grupę na dwu osobowe grupki, rozdaje im kartki z napisanym słowem, które oznacza jakiś stan emocjonalny: wystraszony, obrażony, wściekły, smutny, wesoły, zły, grupy mają za zadanie pokazać wylosowany stan emocjonalny. Na koniec we wspólnej rozmowie dyskutujemy na temat tego, po czym można zidentyfikować różne stany emocjonalne. Jakie uczucia są łatwiejsze do pokazania i do rozpoznania? Jakie uczucia są w podobny sposób wyrażane i jak ich nie pomylić?

• Zabawa „Papierowa wojna”

Prowadzący dzieli grupę na dwie mniejsze grupki, które walczą przeciwko sobie kulami, które zrobiły z gazet. Każda grupa na wyznaczony teren walki. Po upływie ustalonego czasu każdy zespół sprawdza ilość kul na swoim polu. Grupa, która mam mniej kul na swoim polu wygrywa. Zasady gry ustalamy przed rozpoczęciem „wojny”. Warianty gry: kule rzucamy na siedząco, tylko prawą ręką, tylko przez plecy, między nogami itp.

• Alfabet złości - sytuacje, które mnie złoszczą

Każde dziecko wpisuje na kartce papieru litery swojego imienia jedna pod drugą i szuka do każdej z nich dowolnego wyrazu - nazwy wydarzenia , które może szczególnie rozzłościć młodego człowieka, na przykład :

M matematyka	S spóźnienie
O okropna pogoda	A arytmetyka
N niespełnione marzenia	B błąd w dyktandzie
I idiota	I ironiczne spojrzenia
K karny rzut w meczu piłki nożnej	N niedokończona praca domowa
A atak migreny	A „a nie mówiłem …”

Następnie trzeba dać uczestnikom możliwość porozmawiania o indywidualnych przyczynach wybuchów złości . Być może znajdą się takie sytuacje , które denerwują całą grupę . Można je ujawnić przy sporządzaniu „Alfabetu złości” , na przykład :

A „a nie mówiłem …”
B beznadziejna pogoda
C chamstwo
D durnie , deszcz
E ewentualna kara
F fałszywi przyjaciele
G głupota , gadanie bzdur
H humor nie na miejscu
I idioci
J jojczenie
K klasówka
L lamentowanie z byle powodu
Ł łobuzerstwo
M matematyka
N niepotrzene czekanie
O okropne jedzenie
P płaczliwe dzieci
R reagowanie złością
S skarżypyta
T tupanie nogami
U ustalanie czegoś bez pytania zainteresowanych
W wykłady dorosłych
Z złe stopnie

16 - 20 lipiec BEZ ZŁOŚCI MAMY WIĘCEJ RADOŚCI

CELE ZAJĘĆ:

- uświadomienie wpływu uczuć na zachowanie;

- wdrażanie do dostrzegania uczuć innych;

- ćwiczenia umiejętności rozpoznawania uczuć drugiej osoby;

- zmniejszanie napięcia emocjonalnego poprzez wspólne rozwiązywanie sytuacji konfliktowych bohaterów niedokończonych historyjek;

- szukanie sposobów rozwiązywania sytuacji konfliktowych bez użycia siły fizycznej

i psychicznej.

• Siła i bezsilność - ćwiczenia w parach

Siła i bezsilność - dzieci tworzą pary. Każde z nich jest na zmianę „siłą” i „bezsilnością”, np. zezłoszczony właściciel i mały psiak. „Bezsilne” dziecko musi wykonywać wszystko to, co rozkaże mu „siłacz”. Nie wolno mu żądać rzeczy niemożliwych i w żadnym wypadku wyrządzić krzywdy zależnej od siebie osobie. Przed rozpoczęciem zabawy wprowadzić omówić trzeba pewne reguły i zaznaczyć, że nie stosowanie się do nich prowadzić będzie do natychmiastowego jej przerwania. Po pewnym czasie następuje zmiana ról. Każde dziecko musi wystąpić jeden raz jako silna i jako słaba osoba. Na zakończenie prowadzimy rozmowę: Jakimi uczuciami różnią się od siebie poczucie siły i bezsilności? Jak bardzo czujemy się zdani na drugiego człowieka, kiedy jesteśmy na „bezsilnej” pozycji? Czy można zrobić coś aby poprawić swoje żałosne położenie?

• O dziecku, które pokonało złość - wspólne opowiadanie historyjki

O dziecku, które pokonało złość - prowadzący zaczyna opowiadać bajkę „O dziecku, które pokonało złość”. Może być ona wymyśloną historyjką lub też odwoływać się do autentycznych wydarzeń w grupie, które zostały wplecione w fantazyjny świat baśni. Po pierwszych kilku zdaniach dzieci po kolei kontynuują opowiadanie. Ich zadanie polega na tym, by wspólnie dojść do takiego zakończenia, w którym złość zostanie pokonana.

W trakcie końcowej rozmowy trzeba wyjaśnić, czy się to rzeczywiście udało bądź, w których miejscach wątek się urywał. Opowiadanie kontynuujemy lub tworzymy od początku tak, by powstała nowa historyjka i nowe zakończenie.

• Bez złości… wykonywanie poleceń w trakcie słuchania fantazyjnej opowieści

Bez złości mamy więcej radości - przy pomocy fantazyjnej opowieści dzieci uczą się przejmować pożyteczne, samodzielne instrukcje w przypadku narastających agresji, a ponadto analogicznie do nich wymyślać nowe pasujące do własnej sytuacji. Prowadzący stwarza rozluźnioną atmosferę, a potem podaje następujące polecenia:

„ Dzisiaj polecisz w podróż samolotem marzeń i odwiedzisz nieznaną ci planetę. Teraz wtulasz się w miękkie obicie fotela, koncentrując się na odgłosach startującej maszyny...Warczenie silników staje się coraz głośniejsze...Samolot odrywa się od podłoża...Opuszcza Ziemię...I już dostrzegasz w dali nowe planety...Błyszczą się one i migoczą na czarnym niebie...Ziemia pozostaje daleko w tyle...coraz mniejsza i mniejsza...Czujesz się lekki...Przekraczasz bez problemu granicę kosmosu...Postanawiasz wylądować na następnej planecie, jesteś ciekawy co się tam znajduje, co tam przeżyjesz, czy tam są takie dzieci, jak ty...

Im bardziej zbliżasz się do tej planety, tym jest ona piękniejsza...przyciąga oczy jasnymi, przyjaznymi kolorami. Są tam domy, okrągłe i ciepłe, pomiędzy nimi kolorowe kwiaty i zielone krzewy...Wszystko takie spokojne i przyjazne...Twój samolot ląduje łagodnie...wysiadasz...biegniesz po miękkim, ciepłym podłożu...Ostrożnie podchodzisz do jednego z domów...zaglądasz przez okno....nikt cię nie zauważa...W domu tym jest jakaś klasa...słyszysz właśnie, jak jedno dziecko mówi coś do drugiego, ale nie rozumiesz wypowiadanych przez nie słów...Musiało to być coś nieprzyjemnego...a może dziecko, do którego skierowane były te słowa, po prostu ich nie zrozumiało?...W każdym bądź razie, jak jest ono coraz bardziej rozwścieczone...oddycha gwałtownie...ściska dłonie w pięści...Ale spójrz, co się teraz dzieje?...Dziecko to nagle zatrzymuje się, zastyga w bezruchu. Zaczyna spokojnie oddychać, głęboko nabiera powietrze do płuc i wydmuchuje je stopniowo wdech, wydech, wdech, wydech...I zaczyna mówić, najpierw bardzo cicho, potem coraz głośniej i pewniej: Bez złości mamy więcej radości, bez złości mamy więcej radości, bez złości mamy więcej radości...A za każdym razem staje się coraz bardziej spokojniejsze i bardziej przyjaźnie nastawione do innych, a i to drugie dziecko uspokaja się...Widzisz, jak oboje się odprężają...zaczynają się uśmiechać, rozmawiają ze sobą, są spokojni i uprzejmi dla siebie...wszystko jest w porządku...

Nikt nie widział cię zaglądającego przez okno...Pochylasz się i skradasz się powrotem w kierunku samolotu. Mówisz di siebie: to był naprawdę świetny pomysł: bez złości mamy więcej radości. Zapamiętam to sobie. Powtarzasz sobie to zdanie wielokrotnie po cichu...i jeszcze kilka razy...Wsiadasz w myślach do samolotu...lecisz z powrotem na Ziemię...Staje się ona coraz większa i piękniejsza...Jesteś znowu tutaj...Po cichu wypowiadasz zapamiętane słowa: bez złości mamy więcej radości...

Po zakończeniu tej niezwykłej podróży prowadzący daje uczestnikom możliwość zastanowienia się i porozmawiania o uczuciach, które przeżywali w jej trakcie.

• Czar przeciwko złości - historia i malowanie złości

Czar przeciwko złości - Prowadzący wysyła dzieci znów w podróż do krainy fantazji. Pomaga im odprężyć się a potem mówi:

Zamknij oczy i wsłuchaj się w swoje wnętrze. Głęboko w twoim ciele siedzi gdzieś złość, najczęściej doskonale ukryta, ale czasem wydostaje się ona zupełnie niespodziewanie na zewnątrz, czy tego chcesz, czy też nie...Poczuj twoją złość...Gdzie ona siedzi?...Wędruje przez całe ciało...Jak odbierasz teraz swoją złość?...Co robi ona właśnie w tym momencie?...A teraz wyobraź sobie, że mógłbyś napełnić nią czarodziejski dzban...Wydobądź swoją złość z twojego wnętrza, ale bardzo ostrożnie, tak aby się nie obudziła...Napełnij nią czarodziejski dzban...uważaj, aby jej nie uronić...Dzban zaczaruje twoją złość...Kiedy ją z niego wylejesz, będzie ona zupełnie zmieniona...zaraz zobaczysz...Opróżnij dzban...Co zrobiło się z twojej złości? Zwierzę, które szybko ucieka?...Drzewo z powyginanymi, trzęsącymi się konarami?...Dinozaur, który staje na tylnich łapach i wydaje groźne dźwięki?...Skała, duża i ciężka mocno osadzona w ziemi?...Albo może...

Wsłuchaj się w swoje wnętrze. Twoja złość znikła. Zaczarowałeś ją. Zapanowałeś nad nią. Jesteś teraz wolny i spokojny, całkowicie odprężony i zadowolony...Przezwyciężyłeś swoją złość...

Po tej podróży do krainy fantazji uczestnicy malują złość w jej nowej formie, a tym samym dokonują „uwięzienia” jej w takim kształcie, poza obrębem własnej osoby.

• Jestem radosny - tance przy muzyce

13 - 17 sierpień TALIZMAN PRZECIWKO ZŁOŚCI

CELE ZAJĘĆ:

- aktywizowanie uczniów do działania w zespole;

- akceptowanie swoich uczuć i nastrojów;

- wyrażanie swoich uczuć środkami plastycznymi;

- budzenie realistycznych oczekiwań co do własnej osoby;

- ukazywanie sposobów wyrażania złości w odpowiedni sposób, bez przemocy

fizycznej i psychicznej;

- zachęcanie do wykorzystania różnych rodzajów ekspresji, jak muzyka, plastyka, ruch

do relaksacji i samoakceptacji.

• Talizman ? co to takiego - rozmowy

Co to jest talizman? - uczestnicy ukierunkowani przez prowadzącego dochodzą do wniosku, że talizman to przedmiot mający przynosić szczęście posiadaczowi.

• Mój nastrój - praca wykonana techniką dziecięciu palców, odgadywanie jaki nastrój wyrażają poszczególne palce

• Wyrzucamy złe emocje

Wyrzucamy złe emocje - prowadzący wyjaśnia, że przed wykonaniem talizmanu musimy pozbyć się złych emocji, napięcia wewnętrznego. Uczestnicy otrzymują szare gazety, które gniotą, rwą, rzucają w celu rozładowania napięć.

• Wykonanie talizmanu z masy solnej

Mój talizman - uczestnicy wykonują talizman z masy solnej przy delikatnym podkładzie muzycznym: H. Crucius Szczęście we dwoje, F. Liszt Pocieszenie, N. Rota Romeo i Julia.

• Lecznicy taniec z talizmanem przeciwko złości

Leczniczy taniec z talizmanem - jeden z uczestników kładzie się na ławeczce i udaje chorego, drugi jest „szamanem”, który tańcząc z talizmanem próbuje go uzdrowić ( G. Warren Shamanic healing utwór Rhythm gold). Grupa mu w tym pomaga naśladując jego ruchy. Gdy „chory” poczuje się lepiej następuje zmiana.

10 - 14 wrzesień RÓŻNIMY SIĘ MIĘDZY SOBĄ

CEL ZAJĘĆ:

- uczeń wie, że ludzie różnią się między sobą cechami charakteru i wyglądem zewnętrznym,
- uczeń wie, że akceptacja innych, takimi jakimi są, to warunek dobrych kontaktów z ludźmi,
- uczeń potrafi nawiązać kontakt z osobami o pożądanych cechach charakteru i konkretnych umiejętnościach,
- uczeń rozumie, że ludzie na te same sytuacje reagują w różny sposób.

• Zapisz swoje imię w formie rebusu

Niech każdy uczestnik napisze swoje imię w formie rebusu. Prowadzący podaje przykład przedstawiający Twoje imię. Następnie wszyscy prezentują swoje prace. Dyskusja, np. jedno imię może mieć kilka rozwiązań, itp

• Jak wyglądałby świat gdyby wszyscy ludzie byli tacy sami?

Popatrzcie na siebie - nie ma dwóch takich samych osób. Różnimy się między sobą. Jakie to różnice? Prowadzący pyta dzieci o różnice, zapisuje propozycje. Jakie są dobre, jakie złe strony tego, że ludzie różnią się między sobą? Jak wyglądałby świat, gdyby wszyscy ludzie byli tacy sami?

• Cechy zewnętrzne - cechy wewnętrzne

Mówiliśmy o cechach zewnętrznych, które są bardzo ważne. To one decydują często o tym, czy się komuś podobamy czy nie.
Co dodatkowo wpływa na to, że kogoś bardziej lubimy lub mniej?
Propozycje:

 miły,

 uczynny,

 nie plotkuje,

 koleżeński,

 można na niego liczyć.

A jakich ludzi unikamy?
Propozycje:

 plotkują,

 biją,

 przezywają,

 wyśmiewają,

 kłócą się,

 są złośliwi,

• Nasze podobieństwa i różnice - zabawa w parach

Prowadzący dobiera dzieci w przypadkowe pary (np., według numerów w dzienniku lub liter imion).Proponuje, aby dzieci w parach rozmawiając ze sobą i obserwując się zapisały pięć podobieństw i pięć różnic, jakie istnieją między nimi. Te podobieństwa i różnice dotyczyć mogą zachowań, wyglądu zewnętrznego, sposobu ubierania się, cech charakteru, itp. Poproś, aby każdy przedstawił swoje spostrzeżenia.

• Zabawa Bingo - wiedza o swoich kolegach

Prowadzący proponuje dzieciom zabawę w BINGO, przedstawia zasady. Każdy posiadacz kartki musi ją zapełnić jak najszybciej wpisując imiona kolegów lub koleżanek do odpowiednie rubryki. Może to zrobić dowolnym sposobem. Obserwuje jak to robi (czy siedzi i wykrzykuje pytania, czy podchodzi do innych, czy tylko do jednej lub wybranych kilku osób). Namawia do kontaktów ze wszystkimi osobami. zbiera prace według kolejności wykonania, prosi aby uczniowie podpisali swoje prace. Dokonuje krótkiej analizy każdej pracy. Zwraca uwagę na to w jaki sposób wypełniono rubryki (czy powtarza się często jedno imię, czy rubryki są wypełnione). Zaznacza jaki sposób komunikowania się był najbardziej efektywny. Mówi dzieciom, że z obserwacji podczas ich pracy z Bingo zauważył, że bardzo różnie pracowali - spokojnie, systematycznie, nerwowo, szybko, wolno. Można dodać jakieś inne zachowania, które miały miejsce.

Zadaj pytanie koledze lub koleżance, możesz tę samą osobę zapytać tylko razy 2

Potrafi zrobić frytki	Lubi się opalać	Ma w domu zwierzątko (jakie?)	Był(a) za granicą(gdzie)
Nie lubi grać na komputerze	Jest dyskretny(a) nie plotkuje	Jest mojego wzrostu	Ma łyżworolki
potrafi jeździć na deskorolce	Lubi chodzić w spódniczkach	Potrafi zwinąć język w "rurkę"	Nosi okulary
Lubi spokój i ciszę	Uwielbia towarzystwo wielu ludzi	Ma piwne oczy	Lubi się często śmiać
Hoduje rybki w akwarium	Lubi jeść arbuzy	Lubi się uczyć	Uprawia sport (jaki?)

22 - 26 październik POKOJOWOŚĆ KONTRA PRZEMOC

CEL ZAJĘĆ:

• dostarczenie wiedzy o sposobach rozwiązywania konfliktów,

• sztuka negocjacji,

• Decyzja należy do ciebie

Prowadzący prosi 3 ochotników, którzy usiądą naprzeciw klasy. Kładzie po jednej stronie klasy karteczkę z wyrazem ”NIE' , a po drugiej kartkę z wyrazem „TAK”, a następnie czyta historyjkę:

„Usłyszałeś(aś), że Kowalski mówi złe rzecz y o twojej rodzinie. Nie wierzysz i pytasz go, czy on coś mówił na temat twoich bliskich. Na to Kowalski: Nie moja wina, że w jednym domu zebrało się tylu idiotów”.

Potem zadaje pytanie : czy reagujesz przemocą? Uczniowie idą na stronę, pod kartkę z ich odpowiedzią. Prowadzący prosi o argumentację obu stron. Po kilkunastu minutach dyskusji prosi, żeby osoby, które się jej przysłuchiwały, stanęły po którejś ze stron i wyjaśniły, co ich przekonało.

• Drzewko decyzyjne

Uczestnicy zajęć wraz z prowadzącym uzupełniają drzewko wg wzoru. Prowadzący na koniec podsumowuje, spostrzegając przewagę oraz ważność konsekwencji w danym wyborze.

• Model kozła ofiarnego

Prowadzący ma w kartonie tyle karteczek, ilu jest uczniów. Wszystkie są białe a jedna czarna. Prosi, aby uczniowie wylosowali karteczki, nie patrząc do kartonu. Osoba, która wylosowała czarną karteczkę, będzie odgrywała rolę „kozła ofiarnego” w klasie. Prowadzący prosi, aby przez 2 minuty uczniowie zachowywali się, jakby to był „kozioł ofiarny” (np. przezywali, poniżali). Po 2 minutach prowadzący przerywa i prosi, aby osoba odgrywająca „kozła ofiarnego” powiedziała, co przez ten czas czuła. Prowadzący zapisuje to na arkuszu. Zabawę powtarzamy 2, 3 razy, dopisując na arkuszu spostrzeżenia innych „kozłów ofiarnych”.

• List pokrzywdzonego

Na podstawie wcześniejszego ćwiczenia i własnych doświadczeń uczniowie wspólnie z prowadzącym redagują list do osoby lub osób krzywdzących innych. Jako pomoc można wykorzystać przykładowe historyjki.

• Nie krzywdź mnie - plakat wykonany dowolną techniką

12 - 16 listopad ZGDODA BUDUJE - NIEZGODA RÓJNUJE

CEL ZAJĘĆ:

- uczenie się rozpoznawania wspólnych i sprzecznych interesów grupy,

- poszukiwanie realistycznych, sprawiedliwych i konkretnych rozwiązań sytuacji konfliktowych,

• Ja a konflikty

Prowadzący dzieli klasę na grupy i prosi o odpowiedź na pytania :

• O co ludzie się kłócą lub spierają?( podajcie przykłady zarówno z życia prywatnego jak i publicznego)

• Czy spór może być pożyteczny?

Uczniowie zapisują odpowiedzi na arkuszach i wymieniają się nimi. Przedstawiciele grup

relacjonują wyniki pracy.

• Konstruktywnie czy agresywnie

Prowadzący czyta uczniom historyjkę :

Razem z kolegą czy koleżanką pełnisz w tym tygodniu dyżur. Po dzisiejszych zajęciach technicznych klasa jest potwornie zaśmiecona, a stoły pomazane klejem i farbami. Kolega proponuje, żebyś sam posprzątał po lekcjach, bo on umówił się z kimś. Ty natomiast chciałbyś jak najszybciej wrócić do domu. Obiecałeś mamie, że odbierzesz brata z przedszkola. Co mu powiesz? .....

Uczniowie zastanawiają się jakie mogą być możliwe sposoby zachowania w tej sytuacji.

( powinny znaleźć się tu przykłady trzech najczęściej stosowanych strategii zachowań w sytuacji konfliktu:

1. agresywne postępowanie nasilające konflikt - jest to styl twardy,

2. unikanie konfliktu za wszelką cenę - styl miękki,

3. szukanie konstruktywnego rozwiązania - styl negocjacyjny),

• Osiołki - historyjka z morałem

Prowadzący daje uczniom historyjkę obrazkową i prosi o napisanie humorystycznej bajki z morałem, zachęcającej do konstruktywnego rozwiązywania konfliktów. Najciekawsza bajka będzie przedstawiona na forum.

• „Gdybanki” - ćwiczenie co by było gdyby

Każdy otrzymuje dwie małe karteczki, na jednej opisuje świat bez agresji, to znaczy, co by było, gdyby na świecie nie było agresji, a na drugiej świat był pełen agresji Następnie wszystkie karteczki są przyklejane do dużego arkusza papieru odpowiednio podzielonego. Jest to przyczynek do rozmowy o możliwości zaistnienia tych dwóch światów , jak by się wtedy żyło ludziom, co mogliby zyskać, a co stracić? Czy można tak jednoznacznie to określić? Zapisują uwagi w formie wniosków.

• Zgoda buduje - niezgoda

10 - 14 grudzień MUZYKA ŁAGODZI OBYCZAJE

CEL ZAJĘĆ:

• uwrażliwienie na przejawy agresji w otoczeniu,

• wskazanie na zachowania antyagresywne oraz kształtowanie postawy szacunku do innych,

• Agresja i przemoc we współczesnym świecie lansowana przez media - dyskusja

Wprowadzenie w tematykę zajęć ( agresja i przemoc we współczesnym świecie lansowana przez media: publicystyka ( pisma młodzieżowe), film, muzyka ( koncerty), komputer, Internet, moda, kultura pozoru, itd.)- w tle muzyka młodzieżowa

• Wznieś serce nad zło - układamy piosenkę

Korzystając z własnych doświadczeń życiowych i wiedzy podopieczni układają piosenkę w wybranym rodzaju muzyki młodzieżowej, np. hip-hop. (negacja agresywnych zachowań, pochwała zachowań etyczno-moralnych- szacunek do pracy, nauki, do ludzi starszych, niepełnosprawnych, itp.)

• Taniec jako jeden ze sposobów ukazywania emocji.

Taniec kiedyś i dziś - tańce do muzyki z różnych epok

• Różne rodzaje muzyki „od klasyki po rock” tolerancja dla różnych gustów.

Każdy z uczestników przynosi swoją ulubiona piosenkę, wspólne słuchanie.

• Karaoke - czy każdy może śpiewać?

Zabawa w mini idola.

26

---