WYKŁAD I 22.02.2003
OPERACJE BANKOWE - wszystko to, co w prawie bankowym zostało zastrzeżone do wykonywania przez bank. Ustawa Prawo Bankowe z 1997r., która weszła w życie 1 stycznia 1998r. określa czynności zastrzeżone dla banków, gdzie prawo wyróżnia dwie kategorie czynności (operacji) bankowych:
1. obiektywne, wymienione dokładnie w prawie bankowym, które nie mogą być wykonywane przez żaden inny podmiot:
przyjmowanie wkładów pieniężnych płatnych na żądanie lub z nadejściem oznaczonego terminu oraz prowadzenie rachunków tych wkładów
prowadzenie innych rachunków bankowych\
udzielanie kredytów
udzielanie i potwierdzanie gwarancji bankowych oraz otwieranie akredytyw
emitowanie bankowych papierów wartościowych
przeprowadzanie bankowych rozliczeń pieniężnych
wykonanie, rozliczanie i umarzanie pieniądza elektronicznego
inne czynności wykonywane przez bank na podstawie innych ustaw
2. subiektywne, które mogą być wykonywane przez różne podmioty (za zezwoleniem lub bez zezwolenia), a jeżeli są wykonywane przez bank to mają one status czynności (operacji) bankowych i muszą być wpisane do statusu banku:
udzielanie pożyczek pieniężnych oraz pożyczek i kredytów konsumenckich w rozumieniu przepisów odrębnej ustawy
operacje czekowe i wekslowe oraz operacje, których przedmiotem są warranty
wydawanie kart płatniczych i operacje z użyciem tych kart
terminowe operacje finansowe
nabywanie i bywanie wierzytelności pieniężnych
przechowywanie przedmiotów i papierów wartościowych w udostępnianych skrytkach sejfowych
wykonywanie czynności obrotu dewizami
udzielanie i potwierdzanie poręczeń
wykonywanie zadań związanych z emisją papierów wartościowych na zlecenie
3. poza tym banki mogą:
obejmować lub nabywać akcje i prawa z akcji, udziały innej osoby prawnej i jednostki uczestnictwa w Funduszach Inwestycyjnych
zaciągać zobowiązania związane z emisją papierów wartościowych
dokonywać obrotu papierami wartościowymi
dokonywać, na warunkach uzgodnionych z dłużnikiem, zmiany wierzytelności na składniki majątku dłużnika, z tym, że bank jest obowiązany do ich sprzedaży w okresie nie dłuższym niż 3 lata od daty nabycia
nabywać i zbywać nieruchomości
świadczyć usługi konsultacyjno- doradcze w sprawach finansowych
świadczyć inne usługi finansowe
wykonywać inne czynności, jeśli przepisy odrębnych ustaw uprawniają je do tego.
Podział operacji bankowych:
operacje bierne (pasywne), czyli depozytowa działalność banków - przyjmowanie depozytów w różnych formach (postaciach), które są funduszami obcymi banków, zobowiązaniami zawartymi w pasywach;
operacje czynne (aktywne), czyli zagospodarowanie środków - udostępnianie depozytów - w celu uzyskania dochodów, które są należnościami zawartymi w aktywach banku, należą do nich operacje kredytowe ( główna część operacji czynnych), operacje lokacyjne, udzielanie gwarancji i inne;
operacje pośredniczące ( rozliczeniowe), przeważają w liczbie całości operacji bankowych; operacje pośredniczące obejmują także obrót papierami wartościowymi i jest to pojęcie szersze niż operacje rozliczeniowe.
Z punktu widzenia ekonomiki ( dochodowości operacji bankowych ) istnieją różne ich podziały.
RACHUNEK BANKOWY - rachunek, jaki prowadzi bank dla swojego klienta na mocy prawa bankowego, umocowany w prawie bankowym. Żaden inny podmiot nie ma uprawnień do jego prowadzenia. Jest wiele rodzajów rachunków bankowych w zależności od przyjętych kryteriów wyodrębniania.
Prawo bankowe wyróżnia rachunki:
bieżące
pomocnicze
lokat terminowych
oszczędnościowe - wkłady oszczędnościowe.
Sam fakt prowadzenia rachunku bankowego jest tajemnicą bankową, a za jej naruszenie grozi kara więzienia do 5 lat.
Zasady prowadzenia rachunku bankowego - wynikają z ustawy Prawo Bankowe i Kodeksu Cywilnego.
Rodzaje rachunków bankowych:
1. rachunki bieżące (główne) - rachunki bankowe podmiotów gospodarczych, które służą do:
przeprowadzania rozliczeń
gromadzenia środków potrzebnych do bieżącej działalności przedsiębiorstwa
zaciągania kredytów na bieżące cele płatnicze
rachunki te charakteryzują się tym, że występują w nich duże ruchy środków pieniężnych; w ramach prowadzonych rachunków bieżących banki oferują dodatkowe produkty np. kredyty płatnicze, możliwości lokowania środków na dłuższe lub krótsze okresy, elektroniczną bankowość, karty płatnicze typu buisness, faktoring, dyskonto weksli, inkaso samochodowe itp.; banki również maja swoje rachunki bieżące w Departamencie Rachunków Bankowych NBP służące do realizacji zleceń klientów i przeprowadzania własnych operacji;
2. rachunki pomocnicze - rachunki bankowe podmiotów gospodarczych otwierane z dwóch powodów:
posiadania przez przedsiębiorstwo wyodrębnionych zakładów, filii, oddziałów położonych daleko
dla gromadzenia środków wyodrębnionych na konkretny cel;
3. rachunek lokat terminowych - wyróżnione ze względu na rodzaj gromadzonych środków pieniężnych, charakteryzują się dużą stabilnością (nadstabilnością)
4. rachunki oszczędnościowe - wyróżnione ze względu na przywileje, najbardziej wyróżniające się spośród wszystkich rodzajów rachunków bankowych:
dotyczą wyłącznie osób fizycznych
nie mogą być wykorzystywane do działalności gospodarczej przez posiadaczy
muszą być nazwane rachunkiem oszczędnościowym
dowodem zawarcia umowy o otworzenie rachunku oszczędnościowego może być książeczka oszczędnościowa
zapis na wypadek śmierci do wysokości 20-krotności średniego miesięcznego wynagrodzenia
wypłata kosztów pogrzebu właściciela depozytu osobie, która przedłoży rachunki
kwoty zgromadzone na rachunku oszczędnościowym są wolne od zajęcia sądowego do wysokości 3-krotnego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia.
PIENIĄDZ ELEKTRONICZNY:
faktyczny znak pieniężny, ma swoją równowartość w pieniądzu rzeczywistym, jest równy znakom pieniężnym, czyli za 100zł otrzymamy pieniądz elektroniczny wartości 100zł
może a nawet musi być w każdej chwili zamieniony na pieniądz rzeczywisty przez emitenta
musi być akceptowany przez inne podmioty aniżeli tylko emitent jako forma zapłaty
pieniądz elektroniczny zwiększa ilość pieniądza w obiegu i dlatego pojawia się w rozważaniach kwestia kontrolowania przez Bank Centralny emitowania i generowania tego pieniądza.
WYKŁAD II 08.03.2003
Zasady prowadzenia rachunku bankowego - wynikają z Ustawy Prawo Bankowe (wyższy) i Kodeksu Cywilnego.
Bank nie jest ograniczony w dysponowaniu posiadanymi środkami. Ma on swobodę w dysponowaniu środkami, ale ma obowiązek zwrócić je na każde żądanie właściciela lub pełnomocnika właściciela rachunku bankowego.
Z K.C. wynikają zasady dotyczące umowy rachunku bankowego, która może być rozwiązana przez bank tylko z bardzo ważnych powodów określanych w umowie rachunku (np. został naruszony regulamin prowadzenia tego rachunku). Właściciel nie może przekroczyć salda rachunku, jeśli nie ma umowy o saldzie debetowym. Ponadto musi informować bank o zmianie danych adresowych.
Występuje dysproporcja uprawnień klientów i banków. Klient jest tu bardziej uprzywilejowany a uprawnienia banków są ograniczone.
Otwarcie rachunku bankowego.
Rachunek bankowy jest otwierany poprzez zawarcie umowy na piśmie. Wg ustawy forma elektroniczna jest tu równa formie pisemnej. Jeżeli umowa nie została zawarta na piśmie, nie oznacza to, że nie została zawarta w ogóle. W sytuacjach spornych umowa na piśmie jest podstawowym dowodem.
Strony umowy rachunku bankowego.
Umowa rachunku bankowego zawiera, wg prawa bankowego określenie stron umowy:
Jedna strona umowy: bank (trzeba podać pełną nazwę, numer w rejestrze handlowym, wysokość opłaconego kapitału akcyjnego, skład zarządu, osoby reprezentujące bank przy zawieraniu umowy)
Druga strona umowy: klient
osoba fizyczna w pełni zdolna do czynności prawnych
osoba niepełnoletnia powyżej 13-go roku życia, która może dysponować rachunkiem w ograniczonym zakresie
osoba nieletnia, gdzie dysponowanie rachunkiem odbywa się przez pośrednika ustawowego, opiekuna
osoby prawne:
- przedsiębiorstwa państwowe reprezentowane przez dwie osoby (dyrektora i głównego księgowego) wskazane w rejestrze przedsiębiorstw państwowych, odpowiedniego ministra lub wojewody
- spółki praw handlowego, gdzie w rejestrze sądu gospodarczego są wskazane osoby reprezentantów, a to czy reprezentacja jest jednoosobowa czy wieloosobowa wynika z umowy spółki lub statutu
spółki cywilne, jawne
spółdzielnie na podstawie rejestru spółdzielni
stowarzyszenia na podstawie rejestru stowarzyszeń
fundacje na podstawie rejestru fundacji
związki zawodowe
jednostki samorządu terytorialnego
partie polityczne
jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej, o ile posiadają
zdolność prawną.
Elementy umowy rachunku bankowego:
strony umowy rachunku bankowego
rodzaj rachunku bankowego
waluta rachunku bankowego
czas, na jaki została zawarta umowa rachunku bankowego (określony lub nieokreślony), jeżeli minął czas określony to bank nadal prowadzi rachunek, może go umorzyć, jeżeli w ciągu 10 lat nie ma na nim dokonywanych innych operacji poza dopisywaniem odsetek (dotyczy małych kwot)
rodzaj oprocentowania środków pieniężnych gromadzonych na rachunku bankowym
oprocentowanie stałe
oprocentowanie zmienne, gdzie muszą być określone precyzyjnie warunki umowy, określone okoliczności zmiany np. zmiany wskaźnika inflacji, czy ceny pieniądza na rynku międzybankowym
wysokość oprocentowania środków pieniężnych zgromadzonych na rachunku bankowym
sposób dysponowania środkami pieniężnymi zgromadzonymi na rachunku bankowym (kto składa dyspozycje i terminy w jakich będą realizowane)
warunki wprowadzenia zmian do umowy rachunku bankowego
okoliczności i warunki wypowiedzenia umowy
wysokość prowizji i opłat.
Rachunki bankowe wspólne - rachunki prowadzone na rzecz więcej niż jednej osoby fizycznej (najczęściej małżonków):
forma rozłączna - każdy z posiadaczy danego rachunku ma pełne prawo do dysponowania tym rachunkiem
forma łączna - dysponowanie środkami zgromadzonymi na takim rachunku wymaga wspólnego, zgodnego działania współposiadaczy.
WYKŁAD III
RODZAJE PEŁNOMOCNICTW:
Pełnomocnictwo o charakterze ogólnym /pełnym/ - pełnomocnik ma takie samo prawo jak i właściciel rachunku i pełnomocnictwo to wygasa z chwilą śmierci właściciela oraz nie zabezpiecza interesów pełnomocnika
Pełnomocnictwo rodzajowe o charakterze szczególnym /ograniczonym/ - ograniczone do określonej grupy czynności, rodzaju dyspozycji albo do kwoty
ELEMENTY NUMERU RACHUNKU BANKOWEGO
numer banku, placówki bankowej (numer rozliczeniowy banku) - osiem cyfr podzielonych przez BC
numer klienta w danym banku (6 cyfr)
numer rodzaju rachunku
Nowe numery rachunku bankowego zawierają 26 cyfr:
- pierwsze dwie cyfry to cyfry kontrolne - zapobiegają powstawaniu błędu we wpisywaniu numeru rachunku
- następne osiem cyfr - numer rozliczeniowy banku
- pozostałe - numer klienta, numer rachunku, numer waluty
OPROCENTOWANIE RACHUNKU BANKOWEGO
oprocentowanie stałe
oprocentowanie zmienne
Wpłaty na rachunek depozytowy są oprocentowane od dnia następnego po dniu wpłaty do dnia dokonania wpłaty, na rachunkach kredytowych odpowiednio: od dnia wypłaty do dnia poprzedzającego dzień spłaty. Stopa oprocentowania x ilość dni = należne odsetki za dany okres
Rodzaje stóp procentowych
stopa procentowa nominalna - stopa procentowa wyrażona w procentach od danej kwoty podawana zawsze w stosunku rocznym
stopa procentowa efektywna - powiększenie kwoty kapitału o dopisanie co pewien czas odsetek.
Stopa procentowa dla depozytów jest tym wyższa, im częstsza jest kapitalizacja odsetek
Stopa procentowa efektywna dla kredytów jest tym wyższa, im większa jest częstość spłat kredytowych
stopa procentowa realna - stopa procentowa efektywna pomniejszona o inflację
stopa dyskontowa - odsetki potrącone z kwoty kredytu z góry
Prowizje i opłaty
opłata za prowadzenie rachunku bankowego
opłaty i prowizje za przeprowadzenie operacji bankowych
Prowizje za dodatkową obsługę rachunku bankowego
Prowizje związane z rachunkiem kredytowym
kredytowa za rozpatrzenie wniosku kredytowego i administrowanie kredytu
wstępna za rozpatrzenie wniosku kredytowego
za inspekcję na miejscu
za gotowość - opłata za niewykorzystaną kwotę kredytu
za przedterminową spłatę kredytu
za przewalutowanie
za nowe rozterminowanie
DYSPOZYCJA - obsługa rachunku bankowego
Odmiejscowienie rachunku bankowego
CZEK - papier wartościowy, który stanowi pisemne polecenie zapłaty o cechach ściśle opisanych przez prawo czekowe skierowane do trasat, stwarza bezwarunkowe zobowiązanie wystawcy czeku do spłaty sumy czeku na wypadek gdyby za okazaniem czeku trasat nie zapłacił.
Elementy składowe czeku
Zgodnie z polskim ustawodawstwem (ust z dnia 28.04.1936) czek powinien zawierać następujące elementy:
nazwę „czek” w treści dokumentu
bezwarunkowe polecenie zapłaty określonej sumy pieniężnej
nazwisko (nazwę) trasata, który ma zapłacić
miejsce płatności
data i miejsce wystawienia
podpis wystawcy
numer rachunku bankowego wystawcy czeku
Uczestnicy operacji rozliczenia za pomocą czeku
Nazwę „czek” - należy podać w języku, w jakim dokument wystawiono. Jest to niezbędny warunek do ważności czeku.
Kwota czeku - jest to kwota jaka ma być wypłacona, podaje się ją w ujęciu liczbowym i słownie. Jeżeli te kwoty różnią się kwotą wpisaną słownie, ale często bank zastrzega sobie w umowie z klientem odmowę realizacji czeków, w których kwoty nie są jednakowe. W takim przypadku posiadacz czeku powinien go zwrócić wystawcy w celu zmiany na czek nie wykazujący różnic.
AKCEPT - oświadczenie trasata o przyjęciu do wykonania polecenia zapłaty określonej sumy remitentowi.
AWAL - poręczenie, żyro, gwarantują zapłatę należności wekslowej lub czekowej.
WYSTAWCA - osoba wystawiająca czek, która płaci (przyrzeka zapłatę)
TRASANT - osoba, która płaci za wystawcę (bank)
REMITENT - (wierzyciel) osoba na rzecz której ma być dokonana zapłata
INDOS - (żyro) przekazanie praw wynikających z weksla lub czeku na inną osobę (dokonane w formie przez prawo przewidziane)- sprzedaż czeku.
INDOSANT - osoba, która poprzez indos odstępuje weksel, czek innej osobie ( pierwszym indosantem jest remitent)
INDOSARIUSZ - osoba, na którą przenoszone są prawa czeku (indosant)
AKCEPTANT - osoba, zobowiązuje się do zapłaty przez przyjęcie akceptu
PORĘCZYCIEL - (awalista) osoba, która poręcza zapłatę całości lub części sumy na inną osobę zobowiązaną umową wekslową lub czekową
Partnerzy obrotu czekowego
wystawca
remitent
trasat
indosariusz
indosant
Rodzaje czeków:
sposób określenia remitenta
imienne
na okaziciela
miejsce wystawienia i płatności
miejscowe
zamiejscowe
krajowe
zagraniczne
Ze względu na różne formy obrotu czeku:
kasowy (zwykły)
upoważnia do podjęcia gotówki po sprawdzeniu pokrycia na koncie wystawcy
może być przekształcony na rozrachunkowy
rozrachunkowy
nie można zainkasować gotówki
należność jest zapisana na dobro konta posiadacza czeku
potwierdzony
zawiera potwierdzenia trasata o pokryciu na koncie wystawcy
można zainkasować w innym banku bez sprawdzenia konta wystawcy lub przekształcić w rozrachunkowy
bankierski
wystawcą jest bank, który poleca innemu bankowi wypłatę posiadaczowi czeku
trasat dokonuje wypłaty w ciężar konta wystawcy po sprawdzeniu podpisów
zakreślony
zapłata występuje tylko na rzecz innego banku lub osoby wskazanej przez klienta w umowie z bankiem
zapewnia wysokie bezpieczeństwo obrotu
podróżniczy (turystyczny)
surogat gotówki
zabezpiecza posiadacza w razie utraty czeku przed stratami
skup prowadzony przez liczne placówki w różnych krajach
euroczeki
jednolity wzór czeków
po realizacji wymagana karta gwarancyjna
realizowane w walucie narodowej w pełnej wysokości
skarbowy (roucher)
trasatem jest organ administracji państwowej (lub instytucje opieki społecznej)
przeznaczone dla osób korzystających ze świadczeń ubezpieczenia społecznego
postdatowane
data wystawienia późniejsza niż data realizacji
WYKŁAD IV 05.04.2003
Weksel - papier wartościowy o określonej przez prawo wekslowe formie (Ustawa z dnia 28 kwietnia 1936r. Dz. U. Nr 37, poz. 282), w którym wystawca (bądź wskazana przez niego osoba) zobowiązuje się do bezwarunkowego zapłacenia określonej sumy pieniężnej (sumy wekslowej) w oznaczonym terminie na rzecz remitenta (osoby na rzecz lub zlecenie, której ma zostać zrealizowana płatność).
Funkcje weksla w obrocie gospodarczo - finansowym:
funkcja płatnicza - jako środek płatniczy może zastępować pieniądz, zwłaszcza w transakcjach kupna - sprzedaży
funkcja kredytowa - może być opatrzony klauzulą odsetkową
funkcja obiegowa - może być przekazywany z rąk do rąk poprzez indos
funkcja gwarancyjna - może stanowić zabezpieczenie kredytu, pożyczki lub operacji gospodarczych
funkcja refinansowa - kwotę weksla - odsetki dyskontowe można otrzymać przed terminem płatności
Rodzaje weksli:
weksel własny - (inaczej suchy, prosty, solo) zawierający bezwarunkowe przyrzeczenie wystawcy zapłacenia określonej sumy pieniędzy we wskazanym miejscu i czasie
weksel trasowany - (inaczej ciągniony lub trata) zawierający skierowane do oznaczonej osoby bezwarunkowe polecenie zapłacenia określonej sumy pieniędzy w oznaczonym czasie i miejscu
Uczestnicy stosunku wekslowego:
wystawca - osoba fizyczna lub prawna posiadająca zdolność wekslową; wystawców weksli może być kilku
płatnik - osoba fizyczna lub prawna zobowiązana do zapłaty
remitent - osoba fizyczna lub prawna, na której zlecenie lub na której rzecz weksel ma być płatny; kilku remitentów może działać wspólnie lub oddzielnie
akceptant - osoba oznaczona przez wystawcę jako płatnik, która weksel akceptowała; staje się przez to głównym dłużnikiem wekslowym
indosant - osoba przekazująca prawa z weksla innej osobie w drodze indosu; pierwszym indosantem jest zawsze remitent
indosariusz - osoba, która nabyła weksel w drodze indosu
poręczyciel - osoba, która awalizuje (poręcza) weksel
domicyliat - osoba fizyczna lub prawna, w której mieszkaniu lub siedzibie weksel ma być płatny np. bank płatnika
domicyl - miejsce, w którym ma nastąpić płatność
wyręczyciel - osoba, która płaci weksel w potrzebie
regredient - osoba, która weksel wykupiła i dochodzi należności od poprzedników w drodze protestu
Do niezbędnych elementów weksla własnego należą:
nazwa „weksel” w samym tekście dokumentu (umowy wekslowej) w języku w jakim go wystawiono
miejsce wystawienia weksla
data wystawienia weksla
suma wekslowa oznaczona cyfrowo
oznaczenie terminu płatności
bezwarunkowe przyrzeczenie zapłacenia oznaczonej sumy pieniężnej
oznaczenie rodzaju weksla
oznaczenie osoby, na której rzecz lub na której zlecenie zapłata ma być dokonana (remitenta)
suma wekslowa słownie
domicyliat
miejsce płatności weksla
podpis wystawcy weksla
Nie będzie uważany za weksel własny dokument, któremu brak jednej z cech wskazanych powyżej, za wyjątkiem poniższych przypadków:
weksel własny bez oznaczenia terminu płatności uważa się płatny za okazaniem
w braku osobnego oznaczenia miejsca wystawienia weksla uważa się za miejsce płatności
weksel, w którym nie oznaczono miejsca wystawienia uważa się za wystawiony w miejscu podanym obok nazwiska wystawcy
Protest weksla jest to urzędowe stwierdzenie faktu nie zaakceptowania weksla lub niezapłacenia sumy wekslowej we właściwym terminie. Protest sporządzony jest przez notariusza na wekslu lub na przedłużniku weksla, na trwałe połączonym z wekslem. Stanowi on niezbity dowód w procesie wekslowym i utrzymuje odpowiedzialność wszystkich dłużników wekslowych.
Dodatkowym sposobem zabezpieczenia płatności samego weksla jest poręczenie wekslowe - poręczyciel jest zobowiązany do zapłaty sumy wekslowej - nawet wtedy gdy wystawca nie był do tego, z różnych przyczyn, zobowiązany np. był niepełnoletni i podpisał weksel bez zgody opiekuna.
Poręczenie wekslowe - AWAL - odbywa się poprzez podpis na przedniej stronie weksla, o ile nie jest to podpis wystawcy weksla lub trasata, na tylnej stronie weksla lub na jego przedłużniku słowami „poręczam” , „gwarantuję”, „awal” i podpis; poręczenie powinno wskazywać za kogo je dano; w razie braku takiej wskazówki uważa się, że poręczenia udzielono za wystawkę; poręczyciel odpowiada tak jak ten za kogo poręczył.
Sposobem zabezpieczenia płatności jest wystawienie weksla własnego lub weksla in blanco.
Weksel in blanco - to „weksel niezupełny w chwili wystawienia” (art. 120) a więc taki, który zaopatrzony został w podpis wystawcy lub akceptanta i poręczycieli, lecz nie został wypełniony całkowicie lub nie posiada niektórych cech jakich prawo wekslowe wymaga dla ważności weksla.
Zobowiązanie z weksla in blanco wiąże się z dodatkową umowa między wystawcą weksla a remitentem. Umowa ta zwana też porozumieniem lub deklaracją wekslową wskazuje w jaki sposób weksel in blanco powinien być uzupełniony w brakujące elementy w momencie emisji weksla; z chwila uzupełnienia staje się on wekslem „zwyczajnym”.
Termin ważności weksla jest to termin, w którym wg brzmienia weksla ma nastąpić zapłata sumy wekslowej. Oznaczenie terminu płatności w samym wekslu nie jest wymogiem koniecznym dla ważności weksla, albowiem istnieje domniemanie, że weksel bez oznaczonego terminu płatności uważa się jako płatny za okazaniem; domniemanie to uzupełnia brak podania terminu płatności w samym wekslu.
Terminy płatności weksla muszą odpowiadać art. 33 pr weksel, w myśl którego weksel może być płatny:
za okazaniem (a vista)
w pewien czas za okazaniem (wizowanie weksla)
w pewien czas po dacie
w oznaczonym dniu
Termin płatności musi być jeden dla całej sumy wekslowej, nieważne są bowiem weksle, w których suma wekslowa jest płatna ratami. Nieważny jest także weksel, który zawiera dwie daty płatności całej sumy wekslowej. Nieważny jest weksel płatny w nieokreślonej przyszłości lub w razie śmierci, albo zastrzegający płatność w razie nadejścia zdarzenia, którego nadejście jest wprawdzie pewne, lecz czas jego nadejścia nie jest pewny.
Zmiana terminu płatności weksla może nastąpić poprzez wymianę weksla lub poprzez skreślenie na wekslu pierwotnej daty płatności i wpisanie nad nią nowo ustalonej daty. Należy jednak uzyskać ponowne podpisanie weksla poprzez osoby zobowiązane. Zmiana ustalenia terminu płatności może się odbyć poprzez zaakceptowanie weksla z nowym terminem płatności. Jeżeli jest to wskazane należy uzyskać ponowne podpisanie weksla przez osoby zobowiązane wekslowo.
Klauzule wekslowe podzielić można na trzy rodzaje:
uznane przez prawo wekslowe
obojętne - uważane za nie napisane
unieważniające weksel
Klauzule uznawane przez prawo wekslowe:
klauzula odsetkowa - jest skuteczna gdy umieszczono ją na wekslu płatnym za okazaniem lub w pewien czas po okazaniu, stopa procentowa jest określona na wekslu, wpisu tego dokonał wystawca weksla
klauzula zakazująca indosowania
klauzula nakazująca przedstawienie weksla do przyjęcia
klauzula zabraniająca przedstawienia weksla do przyjęcia
klauzula zwalniająca do protestu
Klauzule obojętne:
klauzula odsetkowa na wekslu płatnym w oznaczonym dniu lub w pewien czas po dacie
warunki, od których uzależniono indos
klauzula odsetkowa na wekslu płatnym za okazaniem bez podania stopy procentowej
Klauzule unieważniające weksel:
klauzula naruszająca bezwarunkowy charakter przyrzeczenia lub polecenia zapłaty
klauzula ustalająca inny, poza czterema ustawowymi, termin płatności
klauzula ustalająca kilka terminów płatności
PODOBIEŃSTWA
WEKSEL TRASOWANY |
CZEK |
1. Jest zobowiązaniem abstrakcyjnym |
Jest zobowiązaniem abstrakcyjnym |
2. Zawiera nazwę „weksel” w samym tekście dokumentu |
Zawiera nazwę „czek” w samym tekście dokumentu |
3. Jest bezwarunkowym poleceniem zapłaty |
Jest bezwarunkowym poleceniem zapłaty |
4. Angażuje trzy podmioty: trasanta, remitenta, trasata |
Angażuje trzy podmioty: trasanta, remitenta, trasata |
5. Może być wystawiony na własne zlecenie wystawcy |
Może być wystawiony na własne zlecenie wystawcy |
6. Trasatem może być sam wystawca |
Trasatem może być sam wystawca, z wyjątkiem czeku na okaziciela |
7. Może być przenoszony przez indos |
Może być przenoszony przez indos |
8. Może zawierać polecenie zapłaty wyłącznie określonej sumy pieniężnej |
Może zawierać polecenie zapłaty wyłącznie określonej sumy pieniężnej |
9. Dłużnicy wekslowi odpowiadają wobec posiadacza weksla solidarnie |
Dłużnicy czekowi odpowiadają wobec posiadacza czeku solidarnie |
10. Odpowiedzialność każdej z osób podpisanych na wekslu nie zależy od ważności zobowiązania innych podpisanych na nim osób |
Odpowiedzialność każdej z osób podpisanych na czeku nie zależy od ważności zobowiązania podpisanych na nim osób |
11. Dochodzenie roszczeń z weksla odbywa się poprzez tzw. Poszukiwanie zwrotne |
Dochodzenie roszczeń z czeku odbywa się poprzez tzw. Poszukiwanie zwrotne |
12. Istnieje możliwość wniesienia pozwu w trybie uproszczonym postępowania nakazowego |
Istnieje możliwość wniesienia pozwu w trybie uproszczonym postępowania nakazowego |
WYKŁAD V 26.04.2003
RÓŻNICE
WEKSEL TRASOWANY |
CZEK |
Jest narzędziem kredytu |
Jest narzędziem płatniczym |
Trasatem na wekslu może być każda osoba fizyczna i prawna posiadająca zdolność wekslową |
Trasatem na wekslu może być wyłącznie bank |
Jako środek kredytu może mieć pokrycie po jego wystawieniu |
Jako środek płatniczy musi mieć pokrycie przy wystawieniu |
Jest przedstawiany trasatowi do przyjęcia |
Nie podlega przyjęciu przez trasata |
Musi być wystawiony na określoną osobę; nie może być wystawiany na okaziciela |
Może być wystawiony na określoną osobę lub okaziciela |
Może być płatny za okazaniem, w pewien czas po okazaniu, w pewien czas po dacie i w oznaczonym dniu |
Jest płatny tylko za okazaniem |
Nie może być nigdy odwołany |
Może być w pewnych okolicznościach odwołany |
Nie przewiduje możliwości jego zakreślenia lub dokonania na nim wzmianki „ do rachunku” |
Może przyjąć formę czeku trasowanego lub do rozrachunku |
Odmowa zapłaty weksla jest stwierdzana protestem sporządzanym przez biura monetarne lub urzędy patentowe |
Odmowa zapłaty czeku może być stwierdzana protestem sporządzonym przez biura monetarne lub trasata |
W razie niezapłacenia weksla wystawca odpowiada wobec posiadacza weksla cywilnie |
W razie niezapłacenia czeku wystawca odpowiada wobec posiadacza czeku cywilnie i karnie |
Posiadacz weksla nie ma obowiązku przyjmowania zapłaty przed terminem płatności; trasat, który płaci przed terminem płatności czyni to na własne niebezpieczeństwo |
Może być przedstawiony do zapłaty przed terminem wystawienia; czek taki jest płatny wówczas w dniu przedstawienia |
Domicyliatem na wekslu może być każda osoba trzecia albo nawet już wskazana na wekslu |
Domicyliatem na czeku może być tylko bank |
W wekslach płatnych za okazaniem i w pewien czas po okazaniu można zastrzec oprocentowanie sumy wekslowej |
Zastrzeżenie oprocentowania umieszczone na czeku uznaje się za nie napisane |
Indos na trasata jest dopuszczalny bez ograniczeń; trasat może indosować weksel dalej |
Indos na trasata uznawany jest za potwierdzeniem zapłaty; nie jest dopuszczalne indosowanie czeku na trasata |
Można przyjąć weksel w zastaw na mocy indosu zastawniczego |
Nie można przyjąć czeku w zastaw na mocy indosu zastawniczego |
Dopuszczalne jest sporządzenie odpisów z weksla |
Niedopuszczalne jest sporządzanie odpisów z czeku |
Dopuszczalne jest wystawianie wtórodpisów weksli |
Wtórodpisy czeków imiennych mogą być wystawiane, jeżeli czek nie jest wystawiony w obcym kraju i płatny w drugim kraju |
Rodzaje kart płatniczych
1. Podział kart ze względu na istnienie funkcji płatniczej
Karty płatnicze mogą być kartami z funkcją płatniczą i kartami bez takiej funkcji. Większość kart płatniczych stanowią oczywiście te pierwsze. Wszystkie karty kredytowe, debetowe oraz karty typu charge są kartami z funkcją płatniczą. Wśród kart bankowych kartami nie płatniczymi są wszystkie karty służące do identyfikacji klienta oraz karty gwarancyjne wystawiane do czeków. Odmianą karty nie płatniczej są też popularne kiedyś karty bankomatowe, służące tylko do wypłaty gotówki w bankomacie. Karta kredytowa jest odmianą karty płatniczej.
2. Podział kart ze względu na ich zasięg działania
Ze względu na zasięg działania wyróżniamy karty krajowe i karty międzynarodowe.
Karty o zasięgu krajowym ważne są wyłącznie na terenie kraju, w którym karta została wydana (oznacza to klauzula). Obecnie banki w Polsce rezygnują z wydawania kart krajowych i oferują klientom karty międzynarodowe.
Karty międzynarodowe (international cards) ważne są na całym świecie bez żadnych ograniczeń, zwykle wydawane są we współpracy z którąś ze światowych organizacji kart płatniczych ( w Polsce VISA, Eurocard/ Mastercard, American Express. Rozróżniamy karty indywidualne (do rachunków osób fizycznych) i biznesowe (obsługa firm).
3. Podział ze względu na funkcję i sposób działania
Wśród kart bankowych ze względu na sposób funkcjonowania karty można wyróżnić trzy podstawowe typy kart: debetowe, kredytowe i obciążeniowe.
Karty debetowe zwane także kartami typu pay-now wymagają pokrycia w saldzie rachunku bankowego ich posiadaczy. Coraz częściej przyznawane są każdemu posiadaczowi rachunku bankowego, pełniąc funkcję karty podstawowej.
Karty kredytowe zwane także kartami pay-later informują, że ich posiadaczom udzielono kredytu bankowego. Posiadacz karty korzysta z kredytu do ustalonego w umowie limitu przy dokonywaniu zakupów towarów i usług, nie musi mieć natomiast pokrycia w saldzie rachunku bankowego. Kredyt taki można spłacić jednorazowo (jeśli taka spłata nastąpi szybko i użytkownik karty zmieści się w tzw. grace period, nie zapłaci od takiego kredytu odsetek) lub w ratach (bank określa zwykle kwotowo lub procentowo minimalną wysokość raty). Zwykle określenie „karta płatnicza” utożsamiane jest z pojęciem „karty kredytowej” . Nie jest to jednak zawsze słuszne. Każda karta kredytowa jest kartą płatniczą, ale nie każda karta płatnicza - kredytową.
Karty obciążeniowe, zwane także kartami typu charge lub kartami z odroczonym terminem płatności pozwalają na korzystanie z krótkoterminowego (najczęściej do 30 dni) nie oprocentowanego kredytu, ponieważ bank obciąża wszystkimi transakcjami rachunek bankowy posiadacza karty tylko raz w miesiącu. Dokonując transakcji możemy przekroczyć stan naszego konta. Jeśli wyrównamy saldo przed dniem obciążenia bank nie obciąży rachunku odsetkami.
Ponadto wyróżnić można jeszcze m.in. karty bankomatowe (ang. cash cards lub ATM cards), karty gwarancyjne (karty wydawane razem z czekami gwarancyjnymi, uwiarygodniają one transakcje dokonywane przez ich posiadacza), karty opłacone z góry (zwane także kartami typu pre-paid, posiadacz takiej karty kupuje ją ponosząc jednorazowy wydatek i wykorzystuje w przyszłości do zakupu określonych towarów i usług), karty identyfikacyjne (wykorzystywane w systemach rejestracji czasu pracy oraz kontroli dostępu do pomieszczeń), karty stałego klienta, karty rabatowe, promocyjne lub klubowe.
4. Podział kart ze względu na status społeczny i materialny klienta banku
Jednym z podziałów kart bankowych może być także ich zróżnicowanie w zależności od materialnego i społecznego statusu klienta banku. W tym przypadku wyróżnia się karty masowe i uprzywilejowane.
Karty masowe dostępne są zwykle dla każdego posiadacza rachunku bankowego, najczęściej debetowe, obciążeniowe i kredytowe ograniczone.
Karty prestiżowe nazywane często kartami złotymi lub platynowymi to karty przeznaczone dla klientów o specjalnym statusie społecznym i bardzo wysokich dochodach. Karty takie posiadają wyższe limity wydatków (albo są takich limitów pozbawione) a banki oferują ich posiadaczom pakiety usług dodatkowych, żądając zwykle wysokiej opłaty rocznej za użytkowanie takiej karty.
5. Podział kart ze względu na emitenta karty.
Ponieważ emitentami kart są różne instytucje, zarówno finansowe jak i nie finansowe rozróżnia się także podział kart ze względu na organizację emitującą karty. Wyróżnia się tutaj karty bankowe, nie bankowe i konsumenckie.
Karty bankowe to karty wydawane przez banki lub organizacje bankowe tj. VISA International i Eurocard/Master Card.
Karty nie bankowe nazywane także kartami typu Travel & Entertainment (T&E) są wydawane przez międzynarodowe organizacje o charakterze klubowym. Sławnymi organizacjami są American Express oraz Diners lub International. Z kartami (T&E) zwykle wiąże się pakiet usług dodatkowych, zniżki przy rezerwacji hotelu, wykupie biletów lotniczych i wynajmie samochodu oraz uczestnictwo w programach.
Karta zawiera:
Termin ważności karty np.04.03 (miesiąc i rok) traci ważność w ostatnim dniu miesiąca
Nazwisko i imię posiadacza karty, czasami też zdjęcie
Na rewersie podpis właściciela karty
W przypadku karty typu biznes - nazwę firmy
Hologram
Logo systemu, który wydał kartę
Ograniczenie ważności (krajowe, międzynarodowe)
WYKŁAD V 26.04.2003
RÓŻNICE
WEKSEL TRASOWANY |
CZEK |
Jest narzędziem kredytu |
Jest narzędziem płatniczym |
Trasatem na wekslu może być każda osoba fizyczna i prawna posiadająca zdolność wekslową |
Trasatem na wekslu może być wyłącznie bank |
Jako środek kredytu może mieć pokrycie po jego wystawieniu |
Jako środek płatniczy musi mieć pokrycie przy wystawieniu |
Jest przedstawiany trasatowi do przyjęcia |
Nie podlega przyjęciu przez trasata |
Musi być wystawiony na określoną osobę; nie może być wystawiany na okaziciela |
Może być wystawiony na określoną osobę lub okaziciela |
Może być płatny za okazaniem, w pewien czas po okazaniu, w pewien czas po dacie i w oznaczonym dniu |
Jest płatny tylko za okazaniem |
Nie może być nigdy odwołany |
Może być w pewnych okolicznościach odwołany |
Nie przewiduje możliwości jego zakreślenia lub dokonania na nim wzmianki „ do rachunku” |
Może przyjąć formę czeku trasowanego lub do rozrachunku |
Odmowa zapłaty weksla jest stwierdzana protestem sporządzanym przez biura monetarne lub urzędy patentowe |
Odmowa zapłaty czeku może być stwierdzana protestem sporządzonym przez biura monetarne lub trasata |
W razie niezapłacenia weksla wystawca odpowiada wobec posiadacza weksla cywilnie |
W razie niezapłacenia czeku wystawca odpowiada wobec posiadacza czeku cywilnie i karnie |
Posiadacz weksla nie ma obowiązku przyjmowania zapłaty przed terminem płatności; trasat, który płaci przed terminem płatności czyni to na własne niebezpieczeństwo |
Może być przedstawiony do zapłaty przed terminem wystawienia; czek taki jest płatny wówczas w dniu przedstawienia |
Domicyliatem na wekslu może być każda osoba trzecia albo nawet już wskazana na wekslu |
Domicyliatem na czeku może być tylko bank |
W wekslach płatnych za okazaniem i w pewien czas po okazaniu można zastrzec oprocentowanie sumy wekslowej |
Zastrzeżenie oprocentowania umieszczone na czeku uznaje się za nie napisane |
Indos na trasata jest dopuszczalny bez ograniczeń; trasat może indosować weksel dalej |
Indos na trasata uznawany jest za potwierdzeniem zapłaty; nie jest dopuszczalne indosowanie czeku na trasata |
Można przyjąć weksel w zastaw na mocy indosu zastawniczego |
Nie można przyjąć czeku w zastaw na mocy indosu zastawniczego |
Dopuszczalne jest sporządzenie odpisów z weksla |
Niedopuszczalne jest sporządzanie odpisów z czeku |
Dopuszczalne jest wystawianie wtórodpisów weksli |
Wtórodpisy czeków imiennych mogą być wystawiane, jeżeli czek nie jest wystawiony w obcym kraju i płatny w drugim kraju |
Rodzaje kart płatniczych
1. Podział kart ze względu na istnienie funkcji płatniczej
Karty płatnicze mogą być kartami z funkcją płatniczą i kartami bez takiej funkcji. Większość kart płatniczych stanowią oczywiście te pierwsze. Wszystkie karty kredytowe, debetowe oraz karty typu charge są kartami z funkcją płatniczą. Wśród kart bankowych kartami nie płatniczymi są wszystkie karty służące do identyfikacji klienta oraz karty gwarancyjne wystawiane do czeków. Odmianą karty nie płatniczej są też popularne kiedyś karty bankomatowe, służące tylko do wypłaty gotówki w bankomacie. Karta kredytowa jest odmianą karty płatniczej.
2. Podział kart ze względu na ich zasięg działania
Ze względu na zasięg działania wyróżniamy karty krajowe i karty międzynarodowe.
Karty o zasięgu krajowym ważne są wyłącznie na terenie kraju, w którym karta została wydana (oznacza to klauzula). Obecnie banki w Polsce rezygnują z wydawania kart krajowych i oferują klientom karty międzynarodowe.
Karty międzynarodowe (international cards) ważne są na całym świecie bez żadnych ograniczeń, zwykle wydawane są we współpracy z którąś ze światowych organizacji kart płatniczych ( w Polsce VISA, Eurocard/ Mastercard, American Express. Rozróżniamy karty indywidualne (do rachunków osób fizycznych) i biznesowe (obsługa firm).
3. Podział ze względu na funkcję i sposób działania
Wśród kart bankowych ze względu na sposób funkcjonowania karty można wyróżnić trzy podstawowe typy kart: debetowe, kredytowe i obciążeniowe.
Karty debetowe zwane także kartami typu pay-now wymagają pokrycia w saldzie rachunku bankowego ich posiadaczy. Coraz częściej przyznawane są każdemu posiadaczowi rachunku bankowego, pełniąc funkcję karty podstawowej.
Karty kredytowe zwane także kartami pay-later informują, że ich posiadaczom udzielono kredytu bankowego. Posiadacz karty korzysta z kredytu do ustalonego w umowie limitu przy dokonywaniu zakupów towarów i usług, nie musi mieć natomiast pokrycia w saldzie rachunku bankowego. Kredyt taki można spłacić jednorazowo (jeśli taka spłata nastąpi szybko i użytkownik karty zmieści się w tzw. grace period, nie zapłaci od takiego kredytu odsetek) lub w ratach (bank określa zwykle kwotowo lub procentowo minimalną wysokość raty). Zwykle określenie „karta płatnicza” utożsamiane jest z pojęciem „karty kredytowej” . Nie jest to jednak zawsze słuszne. Każda karta kredytowa jest kartą płatniczą, ale nie każda karta płatnicza - kredytową.
Karty obciążeniowe, zwane także kartami typu charge lub kartami z odroczonym terminem płatności pozwalają na korzystanie z krótkoterminowego (najczęściej do 30 dni) nie oprocentowanego kredytu, ponieważ bank obciąża wszystkimi transakcjami rachunek bankowy posiadacza karty tylko raz w miesiącu. Dokonując transakcji możemy przekroczyć stan naszego konta. Jeśli wyrównamy saldo przed dniem obciążenia bank nie obciąży rachunku odsetkami.
Ponadto wyróżnić można jeszcze m.in. karty bankomatowe (ang. cash cards lub ATM cards), karty gwarancyjne (karty wydawane razem z czekami gwarancyjnymi, uwiarygodniają one transakcje dokonywane przez ich posiadacza), karty opłacone z góry (zwane także kartami typu pre-paid, posiadacz takiej karty kupuje ją ponosząc jednorazowy wydatek i wykorzystuje w przyszłości do zakupu określonych towarów i usług), karty identyfikacyjne (wykorzystywane w systemach rejestracji czasu pracy oraz kontroli dostępu do pomieszczeń), karty stałego klienta, karty rabatowe, promocyjne lub klubowe.
4. Podział kart ze względu na status społeczny i materialny klienta banku
Jednym z podziałów kart bankowych może być także ich zróżnicowanie w zależności od materialnego i społecznego statusu klienta banku. W tym przypadku wyróżnia się karty masowe i uprzywilejowane.
Karty masowe dostępne są zwykle dla każdego posiadacza rachunku bankowego, najczęściej debetowe, obciążeniowe i kredytowe ograniczone.
Karty prestiżowe nazywane często kartami złotymi lub platynowymi to karty przeznaczone dla klientów o specjalnym statusie społecznym i bardzo wysokich dochodach. Karty takie posiadają wyższe limity wydatków (albo są takich limitów pozbawione) a banki oferują ich posiadaczom pakiety usług dodatkowych, żądając zwykle wysokiej opłaty rocznej za użytkowanie takiej karty.
5. Podział kart ze względu na emitenta karty.
Ponieważ emitentami kart są różne instytucje, zarówno finansowe jak i nie finansowe rozróżnia się także podział kart ze względu na organizację emitującą karty. Wyróżnia się tutaj karty bankowe, nie bankowe i konsumenckie.
Karty bankowe to karty wydawane przez banki lub organizacje bankowe tj. VISA International i Eurocard/Master Card.
Karty nie bankowe nazywane także kartami typu Travel & Entertainment (T&E) są wydawane przez międzynarodowe organizacje o charakterze klubowym. Sławnymi organizacjami są American Express oraz Diners lub International. Z kartami (T&E) zwykle wiąże się pakiet usług dodatkowych, zniżki przy rezerwacji hotelu, wykupie biletów lotniczych i wynajmie samochodu oraz uczestnictwo w programach.
Karta zawiera:
Termin ważności karty np.04.03 (miesiąc i rok) traci ważność w ostatnim dniu miesiąca
Nazwisko i imię posiadacza karty, czasami też zdjęcie
Na rewersie podpis właściciela karty
W przypadku karty typu biznes - nazwę firmy
Hologram
Logo systemu, który wydał kartę
Ograniczenie ważności (krajowe, międzynarodowe)
WYKŁAD VI 17.05.2003R
Cechy charakterystyczne znaków pieniężnych
BANKNOTY
Papier bankowy jest wykonany w włókien roślinnych, z reguły bawełny. Banknoty posiadają szereg cech charakterystycznych, które pozwalają odróżnić je od innych papierów wartościowych, tj:
format
obustronny druk
nazwa państwa lub instytucji emisyjnej
nazwa jednostki pieniężnej oraz znaczenie
wartość nominalna
data emisji
podpisy za emitentów
oznaczenie serii numeru
specjalna jakość papieru
specjalna szata graficzna
specjalne rozwiązanie graficzne
specjalne techniki drukarskie
MONETY
Cechy charakterystyczne monet:
Monety są z reguły krążkami( rzadziej wielokątami) metalu, zaopatrzonymi w wybite na awersie (lub rewersie) następujące elementy:
nazwa państwa
godło państwa
wartość nominalna
wizerunek plastyczny
datę emisji
ZABEZPIECZENIA ŚRODKÓW PIENIĘŻNYCH:
znak wodny
barwne włókna ochronne
confetti
nitka zabezpieczająca
zabezpieczenia utajnione
mikrodruki
hologramy
tło optyczne
znaki optyczne
elementy z folii metalicznej
zabezpieczenia związane ze stosowanymi rodzajami farb
efekt kątowy
metody fałszowania znaków pieniężnych
- podrabianie - powstaje całkowicie nowy, bez oparcia o autentyk
przerabianie - przeważnie waluty obce np. z 10 robi się 100(wykorzystywana jest nieznajomość języka)
spreparowanie - z banknotu np. chińskiego robi się banknot koreański
Podrabianie monet robi się za pomocą:
odlewniczej
tłoczenia
rytowniczej
Operacje kasowo- skarbowe obejmują przyjmowanie przez oddziały banków wpłat gotówkowych, realizacja wypłat na rzecz klientów oraz przeliczania, sortowanie, i przechowywanie znaków pieniężnych pochodzących z tych wpłat.
Czynności związane z wykonywaniem operacji kasowo - skarbcowych realizowane są poprzez następujące komórki organizacyjne oddziałów:
kasy dzienne
kasy wieczorowe (wrzutnie nocne)
skarbiec nocny
sortownia
skarbiec
Wypłaty gotówkowe realizowane są także poprzez bnankomaty.
Dokumentacje wpłaty gotówkowej stanowi formularz bankowego dowody wpłaty, natomiast wypłaty gotówkowe są realizowane na podstawie czeków gotówkowych, asygnat rozchodowych, kart płatniczych.
Określenie gospodarka kasowo - skarbcowa odnosi się do ogółu czynności i działań dotyczy postępowania z krajowymi i zagranicznymi znakami pieniężnymi oraz zapewnienia bezpieczeństwa banków i klientów przy realizacji operacji wymagających zastosowania gotówkowych form rozliczeń.
KASY DZIENNE -jednoosobowe stanowisko pracy, obsługiwane przez kasjerów za pośrednictwem, których dokonywane są wszystkie operacje gotówkowe.
Ich podstawowe zadania to:
realizacja dyspozycji gotówkowych klientów zwłaszcza przyjmowanie wpłat i dokonywanie wypłat
wymiana banknotów jednej wartości nominalnej na banknoty i monety innej wartości oraz wymiana monet i banknotów zniszczonych
zatrzymywanie znaków pieniężnych fałszywych, o wątpliwej autentyczności, zużytych lub uszkodzonej w stopniu uniemożliwiających ich wymianę
formowanie przyjętej od klientów gotówki (paczek z banknotami i woreczków, ewentualnie również rulonów z monetami).
KASY WIECZOROWE - służą do przyjmowania wpłat gotówkowych w formie zamkniętej uniemożliwiającej naruszenie jej zawartości bez uszkodzenia opakowania, po godzinach pracy oddziału banku. Wpłaty takie muszą spełniać określone warunki co do sposobu opakowania. Wpłaty te są przechowywane w skarbcach nocnych a w dniu następnym komisyjnie przeliczane w sortowni i księgowane na rachunkach beneficjenta. Wpłaty do kas wieczorowych mogą być dokonywane od firm - klientów banku przez specjalne firmy ponoszące odpowiedzialność za dostarczenie utargów do banku.
SORTOWNIA - stanowi wyodrębnioną organizacyjnie, wielostanowiskową komórkę organizacyjną, w której pracowników „licarzy” obowiązuje zasada komisyjnego wykonywania obowiązków. Podstawowymi zasadami wykonywanymi przez sortownię są:
przyjmowanie i przyjmowaniu wpłat ( sprawdzanie sprawności)
sortowanie banknotów i monet wg stopnia ich zużycia na banknoty zdatne do obiegu i zużyte
sprawdzanie autentyczności banknotów i monet
liczenie sprawdzające banknotów (tzw. na druga rękę) i ewentualnie liczenie kontrolne
dziurkowanie banknotów zniszczonych ( przelicowanie, sortowanie, pakowanie i oznakowanie opakowań znaków pieniężnych)
SKARBIEC - jest wyspecjalizowaną komórka organizacyjną, wyposażoną w zabezpieczone pomieszczenia i urządzenia. Jest tom pomieszczenie specjalnie zabezpieczone i chronione, gwarantujące bezpieczeństwo przechowywanych wartości. W skarbcu podobnie jak w sortowni obowiązuje zasada komisyjnego wykonywania czynności.
Do operacji skarbcowych należy przyjmowanie, wydawanie oraz przechowywanie wartości. W skarbcu wykonywane są następujące czynności:
przyjmowanie zasiłków pieniężnych
przyjmowanie z kasy bieżącej wpływów
przyjmowanie po zakończeniu pracy kaset z pozostałością kas i sortowni
przyjmowanie utargów sformowanych w pakiety, portfele lub woreczki
przechowywanie wartości
sortowanie znaków pieniężnych i monet
dziurkowanie banknotów nie nadających się do dalszego obiegu
wydawanie do kas zasiłków
odprowadzanie nadmiarów
przyjmowanie, przechowywanie i wydawanie depozytów
prowadzenie dokumentacji skarbcowej
Zasady organizacji pracy w pionie kasowo-skarbcowym powinny zostać tak określone, żeby na każdym etapie przemieszczania znaków pieniężnych można było wskazać osoby odpowiedzialne za powierzone im znaki pieniężne. Przebieg kolejnych czynności powinien być bardzo szczegółowo dokumentowany i sformalizowany. Zasady obiegu znaków pieniężnych, przeliczania, sortowania, pakowania powinny być bardzo szczegółowo uregulowane w przepisach wewnętrznych banku, przy spełnianiu następujących zasad:
zasady komisaryjności
zasady odpowiedzialności materialnej
zasady takiej organizacji pracy, która wyklucza możliwość zaistnienia nieprawidłowości (poprzez np. liczenie sprawdzające na druga rękę)
zasady ewidencji i kontroli przepływu gotówki na każdym etapie jej przemieszczania, polegającej na wzajemnym potwierdzaniu przez pracowników zmian w stanie będącej w ich posiadaniu gotówki od kasy po skarbiec.
Pracownicy służb kasowo - skarbcowych ponoszą odpowiedzialność materialną za powierzone im wartości. Odpowiedzialność ta w zależności od rodzaju czynności może być jednoosobowa lub wspólna. Przy odpowiedzialności wspólnej określa się proporcje w jakich odpowiadają poszczególne osoby.
RÓŻNICE KASOWE WEWNĘTRZNE - niezgodność stwierdzona w kasie, sortowni lub w skarbcu oddziału między efektywnym stanem gotówki a saldem obrotów dziennych, wynikające z zapisów dokonywanych w odpowiednich ewidencjach a spowodowane przez pracowników banku.
RÓŻNICE KASOWE OBCE - wszelkie stwierdzone niezgodności między efektywnym stanem gotówki a kwotą zadeklarowaną przez klienta na drodze wpłaty.
REKLAMACJE KASOWE
Elementami, które decydują o uznaniu reklamacji klienta są występujące jednocześnie warunki:
w dniu powstania braku powstaje u klienta nadwyżka kasowa w banku bądź reklamowana paczka została sformowana w dniu wykazania nadwyżki kasowej
ujawniona nadwyżka posiada związek przyczynowy z brakiem klienta
brak został zgłoszony najpóźniej w dniu następnym po stwierdzeniu nadwyżki w kasie bądź wypłacie przez bank reklamowanej paczki
Reklamacja musi mieć zawsze formę pisemną z podaniem okoliczności sytuacji.
WYKŁAD VII 31.05.2003
Strona internetowa: azawadzki.net
Zaliczenie: test uzupełnień
Pojęcie faktoringu i jego zakres.
Faktoring stanowi jedną z form obrotu wierzytelnościami, polegającą na nabywaniu od podmiotów (zwłaszcza podmiotów gospodarczych) należnych im od dłużników wierzytelności i obrót nimi. Nie jest to forma skupowania długów (przeważnie przeterminowanych), lecz forma zbliżona do cesji wierzytelności, choć znacznie bogatsza w swej treści, głównie z powodu świadczenia przez faktora dodatkowych usług (co najmniej dwóch). Faktoring może obejmować również szereg czynności nie wiążących się z przelewem wierzytelności, a mianowicie dyskonto, umowy zlecenia lub umowy o dzieło.
Z pośród czynności jakie obejmuje faktoring w praktyce należy wymienić przede wszystkim:
przelew wierzytelności i przejmowanie przez faktora ryzyka finansowego wypłacalności dłużników
udzielanie kredytów
wypłacanie zaliczek na poczet przyszłych należności
prowadzenie księgowości stron umów
działalność konsultingowa
doradztwo prawne i ekonomiczne
działalność marketingowa firmy faktora i stron umów
dbałość o posiadanie profesjonalnej kadry i odpowiednich rozmiarów funduszy pieniężnych
Obok podstawowych czynności przedmiotem faktoringu bywają następujące dodatkowe usługi jakie faktor wykonuje na rzecz faktoranta:
kierowanie upomnień do opieszałych dłużników
okresowe sporządzanie stanu wypłacalności dłużników
zbieranie informacji o znaczeniu gospodarczym dla faktoranta
składanie towarów przedsiębiorcy i ich segregacja
ubezpieczenie towarów z eksportu lub importowanych przez faktoranta
opracowywanie planów firmy - faktoranta.
Podmioty transakcji faktoringu.
W transakcji faktoringowej występują na ogół trzy podmioty:
wierzyciel (faktorant)
dłużnik (odbiorca towarów)
faktor (bank)
Wierzyciel faktorant to osoba fizyczna lub prawna, czyli przedsiębiorstwo prowadzące działalność produkcyjną, handlową lub usługową.
Dłużnik - odbiorca towarów, kupujący lub podmiot, na rzecz którego wykonane zostały usługi.
Faktor - bank, wyspecjalizowana instytucja faktoringowa lub osoba fizyczna rozwijająca aktywność faktoringową na gruncie gospodarczym.
Rodzaje faktoringu:
faktoring właściwy (pełny) - faktor przejmuje na siebie całkowitą odpowiedzialność za wypłacalność dłużników; ryzyko wypłacalności dłużnika obciąża w całości faktora, pozbawiając go prawa do regresu w stosunku do faktoranta; faktoring właściwy występuje w różnych formach m. in. jako:
faktoring półotwarty - gdy dłużnik o umowie dowiaduje się w momencie wezwania go do zapłaty przez faktora
faktoring tajny - gdy nie dochodzi w ogóle do zawiadomienia dłużnika o zawarciu umowy
meta faktoring - gdy zawarte są dwie umowy, jedna pomiędzy faktorantem a jego bankiem macierzystym i druga pomiędzy tymże bankiem a wyspecjalizowaną firmą faktoringową; wówczas ryzyko finansowe zostaje rozłożone na bank i faktora
faktoring powierniczy - gdy bank macierzysty faktoranta w jego imieniu powierza wykonanie usług faktoringowych związanych ze ściąganiem wierzytelności
faktoring zmodyfikowany - gdy faktor powtórnie upoważnia faktoranta do wykonania czynności dodatkowych związanych z faktoringiem
faktoring niewłaściwy (niepełny) - gdy faktor nie ponosi odpowiedzialności za wypłacalność dłużników; w przypadku niewypłacalności dłużnika (nieuregulowania należności w terminie) faktor ma prawo wnosić roszczenie regresowe (zwrotne w stosunku do faktoranta) o zapłatę przekazanej mu kwoty wraz z należnymi odsetkami ustawowymi, liczonymi od daty wymagalności wierzytelności; w ramach faktoringu niewłaściwego można wyróżnić:
faktoring zaliczkowy - gdy faktor w chwili zawarcia umowy wypłaca faktorantowi jedynie zaliczkę na poczet kwoty wierzytelności, a pozostałą część w terminie wymagalności bądź spłaty jej przez dłużnika
faktoring dyskontowy - gdy faktorant przelewa całą wierzytelność na faktora, a ten świadczy na jego rachunek określoną w umowie kwotę pieniężną
faktoring wymagalnościowy - gdy mimo zawarcia umowy do zapłaty kwoty wierzytelności dochodzi dopiero po zainkasowaniu przez faktora wierzytelności od dłużnika
faktoring pośredni - z częściowym przejęciem odpowiedzialności za wypłacalność dłużnika; wówczas ryzyko finansowe faktora jest określone procentowo i jego wysokość jest ustalana w drodze regulacji pomiędzy faktorem i faktorantem
faktoring międzynarodowy - ze szczególnymi klauzulami dotyczącymi nabycia wierzytelności i obrotu nimi w przypadku gdy kontrahentami są........................
Istota umowy faktoringowej.
Faktoring jako instytucja prawna nie znalazła dotychczas w Polsce odrębnego uregulowania w obowiązujących przepisach. Umowa faktoringowa należy do tzw. umów nieznanych. Stosuje się w tym zakresie przepisy zawarte w art. 509- 517 K.C. Z prawnego punktu widzenia umowa faktoringowa powinna być traktowana jako umowa sprzedaży wierzytelności.
Poza typową umową faktoringową strony mogą zawierać dodatkowe porozumienie, na mocy którego faktor może świadczyć usługi fakturowania, wyliczania prowizji agencyjnej i podatków, opracowania systemu transportu, badanie popytu i elastyczności cenowej, przygotowania kampanii reklamowej, wyboru sprzedaży i strategii aneksji nowych rynków zbytu i in.
Koszty obsługi faktoringowej w postaci prowizji oscylują między 0,75 - 2% kwoty wierzytelności, zwykle są one powiększone o prowizję z tytułu ryzyka związanego z niewypłacalnością dłużnika i dodatkowo są powiększone o 1-3% kwoty wierzytelności oraz koszt finansowania wyznaczony przez stopę % kredytu dyskontowego.
Procedura zawarcia umowy faktoringowej.
Każda umowa faktoringu musi być sporządzona w formie pisemnej i powinna zawierać:
określony czas obowiązywania umowy (może być zawarta na czas określony lub nieokreślony); zwykle umowa faktoringowa podpisywana jest na 1 rok, wówczas należy określić procedurę jej ewentualnego przedłużenia
zaliczkowanie wierzytelności w ujęciu procentowym
wysokość kaucji gwarancyjnej
akceptowane przez faktora terminy wykupu wierzytelności, określenie stopy % lub dyskontowej
wielkość marży i prowizji dla faktora
zabezpieczenia dodatkowe
dodatkowe usługi, jakie faktor zobowiązuje się świadczyć na rzecz faktoranta (co najmniej dwie, żeby umowa miała znamiona umowy faktoringowej)
lokalizację ryzyka wypłacalności dłużnika, o jaki faktoring chodzi właściwy czy niewłaściwy
warunki spłaty wierzytelności
Do naliczania długości cyklu rozliczeniowego przyjmuje się rzeczywistą ilość dni pomiędzy datą wykupu wierzytelności przez faktora a terminem jej wymagalności.
Umowa powinna zawierać kwotowe określenie minimalnej i maksymalnej kwoty wierzytelności, wykupywanej na podstawie pojedynczej faktury (limit fakturowy), celem zapewnienia płynności procesu wykupywania faktur oraz zapobieżenia nadmiernej koncentracji wykupywanych wierzytelności. W umowie ustalany jest limit odnawialny. Jest on oznaczoną kwotą maksymalną, która wyznacza granice umowy wierzytelności wykupywanych przez bank (faktor) pozostających .........................................................
24
wystawca
(trasant)
- osoba fizyczna
- osoba prawna
płatnik
(trasat)
zawsze bank
remitent
(beneficient)
- podany imiennie
- okaziciel