Biologiczne podstawy zachowań Dr. Wolska

• Cechy i funkcje układu nerwowego

• Pobudliwość ( Zdolność przechodzenia w stan ruchu pod wpływem bodźców, które wyprowadzają ustrój ze stanu równowagi )

Pobudliwość nerwowa - zdolność reagowania na bodziec. Warunkiem pobudliwości jest istnienie potencjału spoczynkowego błony komórkowej neuronu. Pobudliwe tkanki to te, które szybko odpowiadają na bodziec.

• Plastyczność ( gdy właściwości komórek nerwowych zmieniają się w sposób trwały pod wpływem działania bodźców ze środowiska, co zapewnia zdolność do adaptacji, samo naprawy, uczenia się, pamięci ).

• Cechy i funkcje układu nerwowego

• Funkcje układu nerwowego

Rodzaje:

Rozwojowa, pouszkodzeniowa (kompensacyjna), Wywołana wzmożonym doświadczeniem czuciowym, Ruchowa oraz związana z uczeniem i pamięcią (kształtuje tożsamość organizmu)

• Koordynacja narządów ustroju

• Hormonalna - w organizmach żywych pełnią rolę regulacyjną, będąc ważnym mechanizmem homeostazy. Wraz z układem nerwowym i regulacją na poziomie tkankowym, układ hormonalny stanowi niezbędny mechanizm przystosowawczy do zmieniających się warunków środowiska zewnętrznego i wewnętrznego. W skład układu hormonalnego wchodzą liczne gruczoły dokrewne i wyspecjalizowane tkanki, których zadaniem jest produkowanie wyspecjalizowanych substancji regulujących rozmaite funkcje organizmu - hormonów.

• Poprzez neurosekrecję - to czynność wydzielnicza neuronu, która obejmuje wytwarzanie wydzielanej substancji ( neurosekretu ) w ciele komórki nerwowej, jej transport w pęcherzykach wydzielniczych (synaptycznych) wzdłuż neurotubul w kierunku zakończenia aksonu i wydzielanie w drodze egzocytozy. Termin zwykle zawężany do wydzielania przez neurony hormonów uwalnianych do układu krążenia i za jego pośrednictwem przekazywanych do komórek i narządów docelowych.

Układ nerwowy człowieka (łac. systema nervosum) - układ zbudowany z tkanki nerwowej, integrujący działalność organizmu, rejestrujący bodźce, przetwarzający zawartą w nich informację oraz sterujący czynnościami organizmu: ruchem mięśni oraz wydzielaniem hormonów.

Czynności obwodowego układu nerwowego można umownie podzielić na dwie kategorie:

• Układ nerwowy somatyczny (łac. soma — ciało) nastawiony na łączność ze światem zewnętrznym, odbiera z niego różnorodne informacje za pośrednictwem narządów zmysłów oraz zarządza aparatem ruchowym, umożliwiając poruszanie się w przestrzeni i reagowanie w sposób celowy na bodźce zewnętrzne, zależny od woli

• Układ nerwowy autonomiczny lub wegetatywny (łac. autos — samo- i nomos — prawo, a więc "samorządzący się") - jego rolą jest sprawowanie kontroli nad przemianą materii oraz prawidłowym działaniem narządów wewnętrznych. Jest w dużej mierze odpowiedzialny za choroby somatyczne. Działa zupełnie niezależnie od naszej woli na zasadzie równowagi działających antagonistycznie ukł. Sympatycznego i ukł. Parasympatycznego

• Układu sympatycznego ( inaczej współczulnego ) - Kadłuby neuronów przedzwojowych układu współczulnego leżą u ssaków w piersiowo-lędźwiowym odcinku rdzenia kręgowego Zwoje współczulne leżą blisko kręgosłupa, Impulsy docierające do narządów z układu współczulnego zazwyczaj wywierają efekt pobudzający, np. przyspieszają czynność serca i ruchy oddechowe oraz zwężają naczynia krwionośne, podnosząc ciśnienie krwi, ale równocześnie obniżają aktywność przewodu pokarmowego i jego gruczołów. Ukł. Współczulny uruchamia np. adrenalina
  
  Funkcją układu sympatycznego (współczulnego) jest więc podnoszenie ogólnej aktywności organizmu. Odgrywa on pierwszoplanową rolę w sytuacjach stresowych, w okolicznościach wywołujących napięcie emocjonalne, wymagających pełnej mobilizacji organizmu. Uzyskuje wówczas przewagę nad antagonistycznym układem przywspółczulnym, który zazwyczaj oddziałuje hamująco na unerwiane narządy, pobudza jednak pracę przewodu pokarmowego i jego gruczołów i, przyspieszając procesy trawienia, wywołuje równocześnie obniżanie się temperatury ciała, zwalnianie akcji serca itp.

• Odpowiada za przygotowanie organizmu do walki bądź ucieczki

• Aktywny w czasie stresu ( powoduje szybszą prace serca, rozszerzenie źrenic, wydzielanie potu na dłoniach, stroszenie włosów, wydzielanie łez )

• Odpowiada za wydatkowanie energii.

• Układu parasympatycznego (inaczej Przywspółczulnego ) - Aktywność układu przywspółczulnego przeważa podczas snu, odpoczynku i psychicznego odprężenia, a zatem w okolicznościach sprzyjających nasileniu procesów wegetatywnych. Kadłuby neuronów przedzwojowych układu przywspółczulnego leżą w mózgu oraz w odcinku krzyżowym rdzenia kręgowego. Gł. nerwem przywspółczulnym jest nerw błędny, którego gałąź brzuszna wysyła gałązki m.in. do przewodu pokarmowego, tchawicy, oskrzeli, płuc, serca, wątroby, trzustki, śledziony, nerek. Mediatorem uruchamiającym ukł. Parasympatyczny jest acetylo-holina
  
  Zwoje przywspółczulne leżą w znacznym oddaleniu od ośrodkowego układu nerwowego, dlatego włókna przedzwojowe są długie, a za zwojowe krótkie. Mediatorem synaptycznym układu jest acetylocholina. Liczne narządy wewnętrzne mają podwójne unerwienie autonomiczne, współczulne i przywspółczulne (natężenie ich pracy jest wypadkową oddziaływań obu tych części autonomicznego układu nerwowego).

• Odpowiedzialny za odpoczynek organizmu i poprawne trawienie

• Włókna nerwowe układu Przywspółczulnego wychodzą z pnia mózgu

• Nie reagują jako całość, lecz aktywizują tylko te funkcje, które są niezbędne w danym czasie.

• Odpowiedzialny za gromadzenie energii.

Układ współczulny i przywspółczulny są w ciągłym „starciu” i wzajemnym „kontrolowaniu”. Dzięki temu zachowana jest homeostaza narządowa, która zapewnia optymalną czynność określonego narządu wewnętrznego w danym momencie przy danym zapotrzebowaniu organizmu na jego prace.

Działalność układu Somatycznego i wegetatywnego koordynowana jest na wyższych piętrach układu nerwowego.

Ośrodkowy układ nerwowy

Ośrodkowy układ nerwowy- Składa się z:

• Rdzenia kręgowego

• Pnia mózgu

• Rdzeń przedłużony

• Most

• Śródmózgowie

• Móżdżka

• Mózgowia

• Dwóch półkul mózgowych

• Płatów mózgowych ( 4 w każdej półkuli )

• Płat czołowy

• Płat skroniowy

• Płat ciemieniowy

• Płat potyliczny

Obwodowy układ nerwowy

Ośrodki rdzeniowe, których odprowadzenia mają podwójny charakter:

Z receptorów do ośrodka tzw. Drogi Wstępujące . Następnie impuls, który zostaje nimi wprowadzony do tego ośrodka zostaje przetworzony i po przetworzeniu zostają przekazane do efektorów czyli tak zwane drogi zstępujące inaczej eferentne, które decydują o tym w jaki sposób nasze mięśnie (np. twarzy) będą reagować.

Telereceptory, receptory odbierające bodźce, które powstają w pewnym oddaleniu od narządu zmysłu. Do telereceptorów zalicza się receptory słuchu (narząd spiralny), wzroku (pręciki i czopki siatkówki), węchu (zmysł węchu).

Interoreceptory, receptory odbiorcze do których należy grupy mechanoreceptorów, umiejscowione w obrębie narządów wewnętrznych, np. w sercu, żołądku, jelitach.

prioprioreceptory- odbierają informacje z narządów ruchu(stawów, ścięgien, mięśni)

Neurony

Podstawowym elementem układu nerwowego jest komórka nerwowa z odchodzącymi od niej wypustkami, zwana neuronem. Neuron składa się z bańkowatego ciała komórkowego z jądrem (perikarion) oraz odchodzących od ciała licznych wypustek. Wypustki te tworzą drzewkowate rozgałęzienia zwane dendrytami. Jedna z wypustek jest o wiele dłuższa od pozostałych, pokryta jasną otoczką mielinową i nosi ona nazwę neurytu lub aksonu. Długość aksonu może dochodzić do 1 metra. Układ nerwowy zbudowany jest z olbrzymiej liczby neuronów (ok. 25 miliardów). Z tego tylko około 25 milionów znajduje się na obwodzie, natomiast reszta skupiona jest w ośrodkowym układzie nerwowym. Neurony kontaktują się z sobą za pośrednictwem łącz, zwanych synapsami. Ich liczba jest wielokrotnie większa niż liczba komórek nerwowych, ponieważ każda wypustka tworzy wiele kontaktów synaptycznych z innymi komórkami nerwowymi. Neurony tworzą synapsy nie tylko z komórkami nerwowymi, lecz także z innymi typami komórek (np. z komórkami mięśniowymi, komórkami narządów zmysłów). Głównym zadaniem neuronów jest przyjmowanie, przetwarzanie i przekazywanie informacji w postaci bodźców elektrycznych. Każda komórka nerwowa otrzymuje informacje przekazaną od innych neuronów, a także od innych wyspecjalizowanych komórek - receptorów narządów zmysłowych, bądź bezpośrednio ze środowiska zewnętrznego przez wyspecjalizowane dendryty. Informacje te przekazuje komórka dalej poprzez akson. Przekazywane i przetwarzane w neuronach informacje są zakodowane w postaci sygnałów elektrycznych lub chemicznych. Ważną rolę w tym procesie pełni osłonka mielinowa aksonu. Jest ona zbudowana z lipidów i pełni rolę izolatora. Po obu jej stronach zgromadzone są ładunki elektryczne — po wewnętrznej ładunki ujemne (aniony), po zewnętrznej — dodatnie (kationy). Komórka jest więc spolaryzowana, a występująca po obu stronach błony różnica potencjałów nosi nazwę potencjału błonowego. W stanie spoczynku potencjał ten wynosi od 50 do 100 mV .Osłonka mielinowa nie jest jednak izolatorem absolutnym, gdyż poprzez złożone zjawiska fizykochemiczne może dojść do przepuszczania jonów i wyrównania potencjałów po obu stronach błony. Zjawisko to nosi nazwę depolaryzacji neuronu .Te właśnie lokalne zmiany potencjału stanowią podstawę czynności komórki nerwowej. Potencjał szybko narasta, po czym z różną prędkością powraca do stanu wyjściowego — jest to tzw. potencjał czynnościowy. Przesuwanie się potencjału czynnościowego wywołanego przez bodziec stanowi istotę przekazywania informacji. Prędkość, z jaką proces ten zachodzi, jest różna w różnych aksonach i waha się w granicach od 4 do 400 km/h. Ważną cechą przewodzenia bodźców w aksonie jest to, że potencjał czynnościowy podczas swej wędrówki nie traci na sile ani nie wygasa. Sposób przekazywania sygnałów w całym układzie nerwowym jest taki sam, a rodzaj informacji i rozkazów zostaje odczytany zależnie od tego, jakie neurony lub grupy neuronów zostają pobudzone. Neurony przekazują nie tylko pobudzenie ale także jego siłę. Siła bodźca zostaje przełożona na częstotliwość impulsów nerwowych. Słabe bodźce wywołują impulsy o małej częstotliwości (kilka impulsów na sekundę) zaś bodźce silne - impulsy o dużej częstotliwości (kilkaset na sekundę).Inny rodzaj zjawiska zachodzi, gdy bodziec dochodzi do synapsy. Akson neuronu przekazującego bodziec nie styka się bezpośrednio z ciałem komórki odbierającej bodziec, lecz istnieje między nimi szczelina 10-15 nanometrów. Bodziec nerwowy pokonuje tą szczelinę za pośrednictwem specjalnego przenośnika chemicznego. Przenośnik ten, zwany mediatorem, uwalniany jest w minimalnej ilości na zakończeniu aksonu i wywołuje w błonie komórkowej sąsiedniej komórki stan pobudzenia lub hamowania.

mielinizacja, proces wykształcania → osłonki mielinowej wokół aksonów rdzennych (→ akson, → włókna rdzenne), tj. proces tworzenia przez komórki glejowe, oligodendrocyty w obrębie ośrodkowego układu nerwowego lub lemocyty w nerwach poza ośrodkowym układem nerwowym wielu warstw błony komórkowej otaczających akson; proces mielinizacji jest stosunkowo wolny, u człowieka rozpoczynany w okresie życia płodowego, kończy się w wieku 10-12 lat.

Neurotransmitery

Neuroprzekaźnik, neurotransmiter, neuromediator to związek chemiczny, którego cząsteczki przenoszą sygnały pomiędzy neuronami (komórkami nerwowymi) poprzez synapsy, a także z komórek nerwowych do mięśniowych lub gruczołowych. Najbardziej rozpowszechnionymi neuroprzekaźnikami są: glutaminian, GABA, acetylocholina, noradrenalina, dopamina i serotonina.

Acetylocholina ( ukł, parasympatyczny: zniża oś. Stresu- -jest to zwolnienie procesów życiowych ) między innymi:

• powoduje rozszerzenie naczyń krwionośnych,

• obniża ciśnienie krwi,

• zwalnia częstość akcji serca,

• zmniejsza siłę skurczu mięśnia sercowego,

• powoduje skurcze mięśni gładkich oskrzeli, jelit i pęcherza moczowego,

• powoduje zwężenie źrenicy,

• zwiększenie wydzielania gruczołów,

• skurcz mięśni prążkowanych (receptory nikotynowe).

Adrenalina odgrywa decydującą rolę w mechanizmie stresu, czyli błyskawicznej reakcji organizmu człowieka i zwierząt kręgowych na zagrożenie, powoduje podniesieniem progu bólu i wytrzymałości, objawiających się przyspieszonym biciem serca, wzrostem ciśnienia krwi, rozszerzeniem oskrzeli, rozszerzeniem źrenic itp. Oprócz tego adrenalina reguluje poziom glukozy (cukru) we krwi, gdyż jest koenzymem uruchamiającym przemianę glikogenu w glukozę .Adrenalina występuje również w roślinach. Jej znaczenie farmakologiczne jest ograniczone z powodu niewielkiej trwałości hormonu

Noradrenalina (norepinefryna, nazwa systematyczna: 4-(2-amino-1-hydroksyetylo)benzeno-1,2-diol lub 3,4,β-trihydroksyfenyloetyloamina, ATC: C 01 CA 04) - hormon, neuroprzekaźnik wydzielany w części rdzeniowej nadnerczy, zwykle razem z adrenaliną w sytuacjach powodujących stres. Wzór sumaryczny: C₈H₁₁NO₃

Wyrzut noradrenaliny do krwi powoduje, że szybko dociera ona do mózgu, który na jej obecność reaguje przyspieszeniem rytmu serca, przemianą glikogenu w glukozę, napięciem mięśni oraz poszerzeniem źrenic (co jest skutkiem ubocznym). Noradrenalina wpływa dwojako na układ krążenia: zwęża naczynia obwodowe, natomiast rozszerza naczynia wieńcowe w sercu. Działa trochę słabiej niż adrenalina. Noradrenalina jest wykorzystywana także jako neuroprzekaźnik przez niektóre neurony pnia mózgu i układu współczulnego. Wewnątrz pnia mózgu noradrenalina produkowana jest w miejscu sinawym, miejsce to reguluje stopień pobudzenia mózgu jak i funkcje automatyczne takie jak termoregulacja. Silny stres zaburza działanie miejsca sinawego.

Dopamina działa przez swoiste receptory zlokalizowane w błonie presynaptycznej - jak i postsynaptycznej. Odgrywa odmienną rolę w zależności od miejsca swego działania:

w układzie pozapiramidowym jest odpowiedzialna za napęd ruchowy, koordynację oraz napięcie mięśni - w chorobie Parkinsona występuje niedobór dopaminy;

• w układzie rąbkowym (limbicznym) jest odpowiedzialna za procesy emocjonalne, wyższe czynności psychiczne oraz w znacznie mniejszym stopniu procesy ruchowe;

• w podwzgórzu jest związana głównie z regulacją wydzielania hormonów, a szczególnie prolaktyny (stąd inną nazwą dopaminy jest prolaktostatyna - PIH (Prolactin Inhibitory Hormone) i gonadotropin.

Dopamina jest syntetyzowana także w tkankach obwodowych (kanaliki nerkowe i nerkowe naczynia krwionośne, pęcherzyki płucne, trzustka oraz naczynia krwionośne płuc i serca) i wykazuje tam aktywność autokrynną.

Serotonina Związek ten występuje też w trombocytach. Zadowolenie związane z wykonywaniem przyjemnych czynności, jak np. jedzenie czekolady jest prawdopodobnie wywołane wydzielaniem serotoniny w jądrach szwu. Stąd mylne przekonanie, że czekolada działa przeciwdepresyjne. Serotonina jest również niezbędna do snu - u zwierząt doświadczalnych blokowanie jej syntezy powoduje bezsenność. Poziom tej substancji w mózgu wpływa również na potrzeby seksualne, zachowania impulsywne i apetyt.

Okres Prenatalny

Składa się z trzech trymestrów:

Trymestr 1

Ok. 19 dzień - zarys głowy

Ok. 20 dnia zarys oczu

Ok. 21 dnia pracuje już serce (jest już wydzielone - choć to nie jest pełna praca, jest zbyt spontaniczna jak na funkcje

W 3 tyg. Zaczątki kręgosłupa

Ok. 28 dnia - wykształca się soczewka (zdolność reagowania na światło

W 4 tyg. -

• ukształtowana jama ustna ( co prawda w zalążku ale mimo swej pierwotności aktywna )

• zarys kończyn, uszu, nosa

• generalnie 40 par mięśni (co sugeruje przepływ impulsów a co za tym idzie powstają połączenia ukł. Nerwowego)

Pod koniec 4 tyg. Zarodek ma 0,5 cm I waży mniej niż 1 gram

Ok. 43 Dnia - mamy pierwsze fale mózgowe

2 -Miesiąc organogeneza - intensywne kształtowanie się narządów

Pod koniec 2 miesiąca - wszystkie narządy zostają wykształcone i pełnią już swoje funkcje, a więc ukł. Wegetatywny musi już działać, jest już określona płeć dziecka.

• EEG jest charakterystyczne dla osobnika gatunku jak i dla indywidualnego charakteru

• Rozwija się ucho wewnętrzne jest to zaczątek biologiczny mówienia i chodzenia

3-Miesiąc - początek okresu płodowego

• nadzwyczajna aktywność płodu (duża aktywność procesów mielinizacji, kształtują się już cechy indywidualnego wyglądu i charakteru

• ok. 7,5 cm waga ok. 14 gram - pracuje już kora nadnerczy - co sprawia wydzielanie hormonów

• zarodek zaciska pięści, śmieje się, złości jest energiczny, zaciska oczy gdy usłyszy wysoki dźwięk

• tworzą się coraz bardziej wyspecjalizowane czynności w mózgu

• ciągłe ćwiczenia ukł. Pokarmowego.

• Każdego dnia przyśpiesza transformacja ruchowa.

• Zaczyna aktywnie działać ukł. dotykowy stymulowany przez ruchy płodu

• Pojawia się wiele różnych rozmaitych ruchów, można zaobserwować grymasy: żalu, smutku, radości

W 12 tyg.

• mamy chwyt pencetaowy nadgarstka

• ciągły trening układu oddechowego, dziecko połyka wody (trening czynności oddechowych) mimo karmienia płodu przez krew matki

• rozwój ukł. Fonacyjnego (fonacja) dziecko cały czas emituje dźwięk ( mruczy )

• Płód posiada już swoje indywidualne fale mózgowe jest to czas bardzo intensywnej mielinizacji ukł. Nerwowego i ogólnej transformacji płodu

Ogólnie 1 Trymestr to czas kształtowania ukł. Nerwowego - i tak jak się wykształci taki już zostanie do końca życia. Z punktu widzenia ilościowego najwięcej przybywa go w 2 Miesiącu - co minutę kilka tysięcy neuronów natomiast w 3 Miesiącu tyle samo powstaje co sekundę. Z punktu widzenia ukł. Nerwowego w 2 Miesiącu powstaje kora mózgowa. W 2 Miesiącu pracuje już przysadka czyli hormony już funkcjonują

2 trymestr

• Bardzo intensywny rozwój ukł. Nerwowego , Pełna liczba neuronów i wykształcenie wszystkich układów zmysłowych

4-miesiąc -

• Następuje duży przyrost długości płodu

• Tworzą się bruzdy mózgowe,

• w pełni ukształtowany móżdżek

• Powstają nowe wiązania w homunkulusie (homunkulus - czyli obszary czuciowo ruchowe w korze mózgowej, głównie w płatach ciemieniowych, które tworzą odzwierciedlenie wszystkich narządów, to homunkulus jest odpowiedzialny za to jak używamy naszego ciała to on miedzy innymi odpowiada za bóle fantomowe )

• Duże usta, duże stopy, duży kciuk, maleńki tułów

• Dziecku ujawnia wyraźne sposoby chwytania, oddychania (dziecko napuszcza wody płodowe do płuc, zatrzymuje o wypuszcza)

5-miesiąc

Dziecko ma ok. 30 cm długości i wazy ok. 40 dkg. Rosną mu brwi, włosy, paznokcie, kończy się rozwój ślimaka. Niemal całkowity rozwój ukł. Hormonalnych, cechy wyglądu pozostają do końca życia.

• W mózgu tworzy się bruzda czołowa, typowa tylko dla człowieka

• Czas tworzenia się ciała modzelowatego ( funkcja kompensacyjna )

• Dziecko w całości skoordynowane jeśli chodzi o cykliczność (sen i czuwanie)

• To jaki rytm dobowy ma matka i jakie w nim zakłócenia występują (choroby, stres, bezsenność) z takimi samymi objawami rodzi się dziecko ( odzwierciedla to się na płodzie )

• Taka jaka aktywność matki takie zachowanie płodu, w późniejszym czasie (po porodzie) może się to odbić na dziecku

• Pełne wskaźniki temperamentu płodu, które są odzwierciedleniem psychiki dziecka po porodzie ( więc są już pewne wytyczne do tego jak dziecko będzie wyglądać i zachowywać )

• Płód skacze, kopie, robi fikołki, reaguje na dźwięki (muzyka często uspokaja płód) ssie palec, obraża sie, dotkliwie kopie

6-Miesiąc

Dziecko ma ok. 35cm długości waga 50-70 dkg. Pełen wygląd dochodzą wiązadła, dochodzi do kostnienia, gęsta sieć połączeń w zakresie sieci neuronalnej, w ciągu jednego tygodnia z 70 tyś. Zwiększa się do 134 milionów. Pod koniec 6 miesiąca dziecko jest w pełni wyposażone - jeśli dojdzie do wczesnego porodu silne dziecko przeżyje.

3-Trymestr

- jedno wielkie dojrzewanie, dziecko urodzone między 28-36 tyg. Jest wcześniakiem przeżywalność zależy od płci, wagi, chorób itp.

- bardzo intensywny rozwój tkanki tłuszczowej - dziecko przygotowuje się do porodu

36 tydz. -

• dziecko podwaja swoja wagę, zwiększa się powierzchnia kory mózgowej - dziecko się uczy, jest to baza do wszystkich jego nawyków, w pełni działa sieć neuronalna wszelkie potencjalne procesy dla pamięci, odruchy warunkowe, bezwarunkowe w formie bazalnej.

• Pełen umysł pierwotny

2 tyg. Przed porodem - na ogół dziecko przestaje rosnąć uspokaja sie, mobilizuje/organizuje się do porodu. umysł pierwotny nie jest już do zmiany , taki pozostanie.

Mózg

Najwyższy poziom zróżnicowania nerwowego mamy w układach korowych

Ośrodki i pola w korze mózgowej

Pola pierwszorzędowe (kory mózgowej) -

• Pola projekcyjne (pierwotne), zawierają informacje zgromadzone przez nasze zmysły, warstw zmysłowych jest sześć .Informacje te są przetwarzane i wyprojektowane z receptorów ( Modalności zmysłowe )

( są to drogi wstępujące czuciowe takie jak):

• Obszar czuciowy - Płat ciemieniowy, tuż za bruzdą centralną: ból, dotyk, wibracje.

• Obszar wzrokowy - płat potyliczny: odpowiada wielkość pola widzenia, zdolność widzenia, wszelkich cech wzrokowych - jasność, kontrast, kształty, głębia, - nie odnosi się do percepcji ruchu

• Obszar słuchowy - płat skroniowy

• Obszar smakowy - część brzuszna płata ciemieniowego

• Obszar węchowy - Płat skroniowy, kora około-migdałowa i około-sklepieniowa

• Obszar przedsionkowy (równowagi) - Płat skroniowy

Pola drugorzędowe

• Pola asocjacyjne: gdzie odbywa się analiza i synteza z pól projekcyjnych (są to drogi kojarzeniowe )

Pola trzeciorzędowe

• Pola polimodalne - Poddające dalszej obróbce wyniki pól asocjacyjnych w wyniku czego mamy możliwość integracji i przetwarzania niezliczonej ilości informacji pochodzących z tej analizy (zarówno kojarzeniowe jak i ruchowo - czuciowe są to koordynatory na to żeby nasze zachowanie było celowe i żebyśmy mogli się dobrze rozwijać.

Ciało modzelowate

Ciało modzelowate - inaczej spoiwo wielkie - odpowiadają za asymilacje i kompensacje powoduje różnice miedzy płcią, jest najsilniej rozwiniętym spoidłem mózgu. Jest to pasmo istoty białej łączące dwie półkule mózgu. Położone jest na dnie szczeliny podłużnej mózgu jego długość wynosi 7-10 cm Przekazuje informacje pomiędzy prawą półkulą i lewą półkulą mózgu. Ciało modzelowate oddziela prawą półkulę mózgową od lewej i przekazuje informacje z jednej strony na drugą. W następstwie budowy mózgu składającego się z dwóch półkul mózgowych posiadających homologiczne struktury, a także funkcjonowania w nich ośrodków ruchowych, wzrokowych i somatyczno-sensorycznych przetwarzających bodźce z przeciwległej niż półkula strony ciała, w celu integracji pracy mózgu wytworzone zostały połączenia pomiędzy półkulami.

Jest ono stosunkowo nowym ewolucyjnie szlakiem międzypółkulowym, wytworzonym dopiero u ssaków łożyskowych. W miejscu zrośnięcia się opon miękkich pokrywających korę nową w przyśrodkowej części półkul zlokalizowana jest gęsta wiązka aksonów przebiegająca z istoty białej jednej półkuli do drugiej. Poza spoidłem wielkim półkule łączą się również za pomocą spoidła przedniego i tylnego, znacznie starszych filogenetycznie, o mniejszym znaczeniu. W medycynie stosuje się zabieg komisurotomii polegający na przecięciu ciała modzelowatego oraz dwóch mniejszych spoideł.

Mężczyźni - maja mniejsze i chudsze ciało modzelowate, posiadają większą dominacje jednej z półkul oraz inaczej wyspecjalizowane systemy samo naprawy i melanizacji, przez co są bardziej logiczni, lepiej się poruszają, widzą i przetwarzają przestrzeń

Kobiety - ich ciała modzelowate są większe i grubsze w związku z czym w tej samej jednostce czasu przetwarzają więcej informacji czego konsekwencjami są np.

Kobieta mówi i myśli jednocześnie , Mężczyzna mówi i milczy. Stąd inne formy rozumienia i pojmowania u obu płci

Mężczyźni - w trakcie rozmowy wymieniają informacje ( są bardzo faktograficzni - typowe jest tu przetwarzanie i analiza w poszukiwaniu „braku” u kobiet z kolei polega ona na przetwarzaniu)

Kora mózgowa jest zorganizowana w kilku płatach poprzedzielanych bruzdami

Najmłodszą filogenetycznie strukturą mózgu jest płat czołowy

Płat czołowy- Organizuje związana z ruchem i działaniami ruchowymi koordynacje naszego działania ¾ naszego płata czołowego to kora przedczołowa. Stanowi o większości pól asocjacyjnych (analiza, synteza, koordynacja) obszar najmłodszy, najwyżej zorganizowany mielinizuje do 7 roku życia , dopiero po 7 roku życia dzieci są w stanie przyswoić i w pełni rozumieć oraz abstrahować np. pisanie i czytanie z pełnym rozumieniem. Itp.

Kora czołowa to kora niema - brak zaburzeń mowy, słuchu, ruchu w razie uszkodzeń, odpowiedzialna jest za realizację zachowań dowolnych i celowych - możemy mieć, chcieć, planować, organizować

Kora przedczołowa odpowiada przede wszystkim za nasze przewidywanie, działanie i inicjacje naszego zachowania.

-Jeśli coś jest nie w porządku z tymi obszarami, mamy 5 grup zaburzeń

- Problem z rozpoczynaniem ruchu

- Obniżenie spontaniczności działania

-Zmniejszenie produktywności

-zmniejszenie aktywności ruchowej i emocjonalnej

Typy zaburzeń

Typ1 czesta apatia, drażliwość, brak reagowania, zubożone słownictwo - mimo jego znajomości i rozumienia (niezdolność używania mimo przyswojenia)

Typ 2 - Trudności zmiany zachowań ( usztywnienie schematu np. 1 sposób na czynność bez elastyki ) duża ostrożność - zachowanie bardzo stereotypowe

Typ 3 - trudność w hamowaniu albo modelowaniu zachowań ( wiąże się z emocjami za jakie ten obszar mózgu jest odpowiedzialny - w płatach czołowych są koordynaty osobowości)

Typ 4 - kształtowanie się samoświadomości - ludzie nie widzą własnych błędów - co często obniża i zakłóca umiejętność prawidłowego oceniania i krytycyzmu

Typ 5 - tworzenie się postaw abstrakcyjnych wzg. Teorii Goldsteina

Teoria Kurta Goldsteina
Kurt Goldstein był przedstawicielem psychologii organicystycznej.
Według teorii Goldsteina (i psychologii ogranicystycznej) organizm człowieka zawsze zachowuje się jak jednolita całość a nie jak zbiór oddzielnych części. Psychika i ciało nie są oddzielnymi bytami, które posiadają władzę niezależną od siebie. Organizm stanowi całość - to co zachodzi w jego części ma wpływ na całość.
Psycholog bada jakąś część tej całości, fizjolog inną, ale cały czas jest to spójna całość a nie dwa odrębne światy.
Organizm składa się ze zróżnicowanych części składowych, które są połączone.
Zasadnicza organizacja funkcji organizmu odpowiada podziałowi na figurę i tło. Figurą jest każdy proces, który wyłania się i wyróżnia z tła. W kategoriach percepcji figurą jest to co znajduje się w centrum świadomości. (np gdy ktoś czyta, jego proces czytania jest figurą wyróżniającą się z pośród takich czynności jak kręcenie włosów na palcu, bębnienie o stół, machanie nogą podczas procesu czytania, itp.)

Goldstein wyróżnia trzy różne rodzaje zachowania. Są to:

• działania, czyli czynności dowolne, doświadczane w sposób świadomy;

• postawy, czyli uczucia, nastroje, i inne doświadczenia wewnętrzne;

• procesy, czyli funkcje organiczne, których doświadczamy pośrednio.

Dynamika organizmu:

• proces wyrównywania

• samourzeczywistnienie.

• Proces wyrównywania.
  Goldstein zakłada, że istnieje stały dopływ dostępnej organizmowi energii i stały jej rozkład w organizmie. Ten stały rozkład odpowiada przeciętnemu stanowi napięcia w organizmie. Do tego stanu zawsze stara się powrócić organizm gdy jakiś bodziec zmieni owo napięcie. Ten proces Goldstein nazywa procesem wyrównywania. Celem zdrowej osoby nie jest rozładowanie napięcia lecz wyrównanie go. Proces ten pozwala na optymalne radzenie sobie ze środowiskiem, i na realizowanie się w innych czynnościach.
  
  Samourzeczywistnienie.
  Według Goldsteina jest to motyw najwyższy i właściwie jedyny jakim organizm dysponuje.
  To co wydaje sie nam być innymi popędami jest jedynie przejawy najwyższego celu - realizowania samego siebie. Zaspokojenie określonej potrzeby wysuwa się na pierwszy plan wtedy, gdy jest to warunkiem niezbędnym do osiągnięcia samorealizacji.
  Organizm w sposób naturalny znajduje dla siebie środowisko umożliwiające mu samorealizację.
  Jednak środowisko to jest także źródłem problemów, z którym jednostka musi sie uporać.
  Jednostka musi „dojść do porozumienia” ze środowiskiem.
  Goldstein stwierdza, że zdrowym organizmem jest taki, „w którym tendencja do samorealizacji działa od wewnątrz i który zakłócenia wywołane zderzeniem ze światem przezwycięża nie z lęku, lecz dla radości, jaką daje zwycięstwo”.

5-elementów odpowiedzialnych za Budowę postawy abstrakcyjnej

• Umiejętność rozróżniania danych istotnych od nieistotnych ( kora czołowa )

• Możliwość przerzucania się z jednego aspektu na drugi, bez gubienia znaczenia tego zjawiska (kora przedczołowa )

• Możliwość przetrzymywania wielu aspektów jednocześnie ( nawet sprzecznych )dzięki aktywności płatów czołowych możliwe jest szukanie znaczenia pojęcia często wspólnego także dla innych pojęć ( hierarchia, rozumienie i pojmowanie zjawisk )

• Możliwość planowania - człowiek może tworzyć symulacje zdarzeń w oparciu o informacje które posiada ( jest to kwestia dojrzałości która mózg przy prawidłowym rozwoju osiąga w wieku 17-18 lat )

• Płaty czołowe umożliwiają wyodrębnienie swojego „JA” - co niesie za sobą rozbudowę bardzo zaawansowanej sieci neuronowej

Amnezja czołowa

- obiekt nie może sobie przypomnieć -----> ale po szczegółowym wypytaniu dochodzi do sedna/tego znaczenia, a wiec poziom zaawansowania wiedzy pokazuje na ile używa pól przedczołowych bo dopiero przy dużej refleksyjności widzimy prawidłowe ich działanie

• Brak adekwatności

• Odraczanie reakcji

• Niedbałość

• Mała wyobraźnia

• Mała innowacja i kreatywność

• Zaburzenia czasu

Płat skroniowy

-Analiza wzrokowa

-Słuch

Są bardzo złożone, prezentują funkcje bardzo zróżnicowane (wzrok i słuch) duże obszary 2 i 3 rzędowe

Np. mamy odbiorcze już zanalizowane informacje znaczeń słuchowych, zupełnie inne kryteria dające możliwość kojarzenia danych słuchowych i wzrokowych dzięki czemu tworzymy dane pamięciowe np. miejsc kojarzenie ich z przeszłymi zdarzeniami np. poprzez emocjonalne pobudzenie które powoduje przypominanie różnych obrazów. Co ciekawe przy podrażnieniu pól 41 i 42 na mapie mózgu elektrodami powodujemy halucynacje

Miejsce spotkania ciemienia z czołem i skronią to miejsce gdzie dokonują się działania emocjonalne, słuchowe, wzrokowe, ruchowe, aktualizacja całości elementów obronnych, bez względu na miejsce skąd ta aktualizacja pochodzi

Skroń to również bardzo złożona i obszerna przestrzeń dla naszej pamięci osobno wzrokowej, słuchowej, werbalnej niewerbalnej, kinestologicznej (gdy te ośrodki są zaburzone mówi lub słucha ale nie rozumie) traci możliwość pełnego rozumienia tego co się do kogoś mówi jak i zaburzenia kontroli

Zaburzenia w porównywaniu i interpretacji dźwięków werbalnych i niewerbalnych, zaburzenia orientacji przestrzennej , zaburzenia w rozpoznawaniu bodźców wzrokowych ( np. barw) choć duża analiza odbywa się w płacie potylicznym np. skroń uczestniczy w jednym z etapów rozpoznawania twarzy (dolne obszary Płatów skroniowych

Płat ciemieniowy

Płat ciemieniowy odpowiada za:

• orientację przestrzenną

• celowe ruch

• rozpoznawanie ruchu

• czucie temperatury, dotyku, bólu (górna część)

• umiejscowienie wrażeń czuciowych

• integrację ruchu i wzroku

• integrację czucia i wzroku

• rozumienie języka symbolicznego, pojęć abstrakcyjnych, geometrycznych.

Skutki uszkodzeń

• całkowita niepodzielność uwagi

• niezdolność do skupiania wzroku na określonym miejscu

• trudności w orientacji przestrzennej

• trudności w integracji wrażeń wzrokowych w jedną całość oraz koordynacji ruchu oczu i rąk

• niezdolność do celowego działania wymagającego ruchu, problemy w troszczeniu się o siebie

• niezdolność do odróżnienia kierunków (lewy płat)

• trudności w liczeniu i matematyce

• niezdolność do nazwania obiektu

• niezdolność do umiejscowienia słów pisanych (okolice lewego zakrętu kątowego)

• problemy z czytaniem

• brak świadomości niektórych obszarów przestrzeni i części ciała (prawy płat)

• zaprzeczanie niesprawności

• trudności w rysowaniu i konstruowaniu obiektów

• zaburzenia osobowości (zwykle lezje ciemieniowo-skroniowe)

Obszar w dużej mierze czuciowo-ruchowy

Homunkulus - reprezentacje które w zależności od zasobów tych informacji są odpowiedzialne za to jak czujemy i jak dysponujemy swoim ciałem

- gdy chcemy coś napisać aktywujemy homunkulus z płatem czołowym to. Homunkulus odpowiada za bule fantomowe

To w ciemieniu mamy duży obszar czuciowy dla całej skóry . Skóra zawiera bardzo dużo zmysłów, to od aktywności ciemienia uwzględnia się rozpoznawanie czuciowe przedmiotów dotykiem, czucie temperatury

Także wiele pól w nim odpowiada za pisanie i czytanie (np. ortografia i jej pisownia, odpowiada również po części za dyslektyke ) również koordynacja ze względu na strony i uznawanie za swoje (np. to moja prawa ręka i jest częścią mojego ciała)

Homunkulus w mózgu
Kolejnym - obok pamięci - elementem składającym się na naszą samoświadomość jest poczucie własnego ciała. Gdy u osoby mającej osobowość wieloraką „włącza się” inne „ja”, to ono zaczyna sprawować kontrolę nad ciałem do tego stopnia, że mogą zmienić się nawet wskaźniki takie, jak ciśnienie krwi, poziom cukru czy poziom hormonów. Inna osobowość może też postrzegać się jako osoba innej płci.
O tym, jak postrzegamy swoje ciało, w dużym stopniu decyduje jego mentalny schemat, który każdy z nas ma w swoim mózgu. To świadomość ciała w ruchu lub spoczynku, w równowadze czasoprzestrzennej i w relacjach z otaczającym nas światem. Nie jest nam ona dana od urodzenia - wykształca się powoli wskutek wrażeń zmysłowych, jakie pochodzą z wnętrza naszego organizmu, tak samo jak z jego mięśni, skóry i zmysłów.
Wiele doświadczeń pokazuje, że gdy wyobrażenie naszego ciała ostatecznie się ukształtuje, jest odporne na przekształcenia przez całe nasze życie. Z tego powodu wiele osób, które doznały na przykład amputacji kończyny, może wciąż odczuwać w niej ból (nazywa się go fantomowym).
Mapa ciała w mózgu zwana jest zmysłowym homunkulusem (człowieczkiem). Ów człowieczek to zbiór komórek nerwowych nastawionych na odbiór sygnałów pochodzących z określonych regionów ciała, które to sygnały tworzą nasz umysłowy portret, różniący się jednak nieco od tego, co oglądamy na co dzień w lustrze. To raczej karykatura o za dużej głowie, ogromnych wargach i wielkich dłoniach. Skąd te zniekształcenia? Ano stąd, że niektóre części naszego ciała mają większą wrażliwość na dotyk niż inne, wysyłają więc do mózgu więcej impulsów, które obsługuje większa liczba komórek nerwowych.
O tym, jakie kłopoty mogą sprawić nieprawidłowości działania tego mózgowego człowieczka, mogą przekonać się ludzie cierpiący na przypadłość zwaną dysmorfofobią.
To zaburzenie polega na nieprawidłowym obrazie własnego ciała. Ludziom takim może wydawać się na przykład, że są okropnie grubi, choć w rzeczywistości doprowadzają się niemal do śmierci głodowej. Mogą też uważać, że jakaś część ich ciała nie należy do nich, i żądać chirurgicznego jej usunięcia. Niektórzy psychologowie uważają, że zaburzenia w obrazie własnego ciała są także powodem przesadnego pokrywania się tatuażami czy poddawania się kolejnym, nieraz bardzo wymyślnym operacjom plastycznym.
Najsłynniejszym tego typu przykładem jest przypadek Erica Sprague'a, znanego jako człowiek jaszczurka. W wyniku wielu operacji plastycznych i pokrycia ciała tatuażami postanowił upodobnić się do gigantycznego jaszczura. Nie jest on zresztą odosobniony w tego rodzaju pragnieniu.
W 2003 roku Shannon Larratt, wydawca internetowego fanzinu BMEzine, przeprowadził ankietę dotyczącą modyfikacji własnego ciała. Wzięło w niej udział 4700 osób. Niektóre tylko się tatuowały lub ozdabiały rozmaitymi kolczykami, inne znaczyły swoje ciała wymyślnymi bliznami, kolejne wszczepiały implanty. 30 osób dobrowolnie wykastrowało się lub dokonało amputacji penisa, palca lub jednej z kończyn. Kompletne świry? Może tylko niewolnicy swych zniekształconych mózgowych człowieczków.
Innym elementem naszej osobowości jest nasze poczucie sprawstwa, czyli wolna wola. U osób, które doświadczają rozszczepienia osobowości, występują w tym zakresie spore problemy. W książce „Psychopatologie” autorstwa Rosenhama i Seligmana opisana została kobieta mająca trzy „ja” - autorzy nazywali ją Jenny-Jerrie-Julie. Otóż zdarzało się czasem, że jedna z nich robiła coś całkowicie wbrew woli pozostałych. Na przykład Julie zażywała narkotyki, a potem uwalniała Jerrie, żeby ta radziła sobie z konsekwencjami tego postępowania. Poza tym Julie nałogowo paliła papierosy, podczas gdy Jerrie była przeciwniczką palenia.
Nie trzeba jednak mieć osobowości wielorakiej, by doświadczyć stanu zniesienia wolnej woli. Na przykład osoby z porażeniem histerycznym ogarnia swoisty paraliż - nie są w stanie poruszyć kończyną, mimo że części ciała i ich połączenia z mózgiem robią wrażenie nieuszkodzonych. Takie „odłączenie świadomości” może nam się też przytrafić w stanie skrajnego zagrożenia, gdy sparaliżowani strachem nie jesteśmy w stanie ruszyć ręką ani nogą.

Płat Potyliczny

Płat potyliczny odpowiada za:

• widzenie

• analizę koloru, ruchu, kształtu głębi

• skojarzenia wzrokowe

Skutki uszkodzeń^[1] [edytuj

• trudności w umiejscowieniu widzianych obiektów;

• halucynacje wzrokowe; niedokładne widzenie obiektów, widzenie aureoli;

• trudności w rozpoznawaniu kolorów, znaków, symboli, słów pisanych, rysunków, ruchu obiektu

• trudności z czytaniem i/lub pisaniem.

kresomózgowia, a konkretnie półkuli mózgu. Są to:

     płat czołowy

     płat ciemieniowy

     płat skroniowy

     płat potyliczny

---