METODA WARWOWA

Autorzy: Jakub Chocianowicz

Mateusz Frankiewicz

Historia

Baron Gerard Jacob De Geer był szwedzkim geologiem, który zauważył analogie warwów iłowych do słojów drzewa i stworzył dokładna meteodę datowania, którą można zastosować do 15-20 tys. lat wstecz.

Początkowo warw był uzywany jako okreslenie dla rozroznienia poszczegolnych faz sedymentacji osadow w jeziorach glacjalnych. Dopiero De Geer zauważył właściwość, że każdy warw to roczny przyrost sedymentacyjny. Pierwsza chronologia warwowa zostala stworzona przez De Geer'a pod koniec XIX wieku. W 1940 roku opublikowano „The Geochronologia Suecia” w ktorej De Geer umieścił zzwedzka linie czasu plywającej chronologii warwowej dla cofającego się lodowca od Skane do Indalsälven.

Metoda

Metoda iłów warwowych albo metoda De Geer'a polega na badaniu osadów na dnie jeziora glacjalnego. W ciągu roku powstają dwie warstwy osadów: letnia, jest jasniejsza i grubsza - tworzy się w warunkach utleniajacych (rozwoj planktonu, promieniowanie słoneczne, falowanie) i składa się z ilastego osadu kwarcowego z domieszka frakcji grubszych, a zimowa jest ciemniejsza i cieńsza- powstaje w warunkach redukujących (zamarznięcie zatoiska, brak falowania i dopływu energii słonecznej, obumieranie planktonu) i składa się z minerałów ilastych z domieszką tlenków żelaza powodujących jej ciemne zabarwienie. Ilość warw pozwala na określenie czasu istnienia jeziora i tempa recesji lodowca.

Sama metoda badań polega na pobraniu z dna jeziora rdzeni. Czyli pionowych odwiertów dna. I tak wlaśnie przy badaniu jeziora Gościąż, które znajduje się w centralnej Polsce, pobrano rdzenie o dlugosci 16 m. Następnie przy badaniu serii próbek oraz kalibracji metodą radioweglowa wykazano, że laminacja ma charakter roczny. Pobierajac po 2 latach kolejne rdzenie ustalono roczny przyrost osadu. Pobierane w kolejnych latach kolejne rdzenie pozwoliły ustalić wspólną dla wszytkich rdzeni chronologię. Wykazano istnienie kilkudziesieciu leżących poziomo przewodnich warw w najmłodszy 8 metrach osadu. Dzięki wykorzstaniu klisz czarno-bialych i klisz rentgenowskich policzono pary warw dla kolejnych osadow przewodnich. Następnie dzięki zastosowaniu metod radioweglowych i analizy pyłkowej stworzono dokładną chronologię dla jeziora Gościąż.

Powyższy wykres przedstawia wyniki badań nad chronologią jez. Gościąż. Po prawej stronie na osi pionowej mamy głebokość [m]. Schematycznie mamy przedstawiony też profil wykonanego odwiertu (dwa pochodzą z jeziora Gościąż i jedno dla porównania z zbiornika wodnego Tobyłka leżącego opodal) . Liczby oznaczają ilość warw w danym profilu. Mamy również pokazaną jakość danej laminacji oraz ewentualne występujące zakłócenia (piasek, torf itp.)

Podsumowanie

A więc metoda warwowa jest to metoda datowania bezwzględnego, która polega na określaniu liczby warw i obliczaniu wieku dla danej warwy (przy założeniu „para warstw = rok”). Podstawową wadą tej metody jest to, że cała koncepcja opiera się na swobodnym, nie zakłóconym opadaniu planktonu, iłów itp. A więc jakiekolwiek zjawisko zakłócające te opadanie wywołuje nam dekompozycje warstw i tym samym zakłóca spójną chronologię. Oprócz podstawowego celu jakim jest ustalenie chronologii poszczególnych warstw, metoda ta (przy pomocy analizy pyłkowej) daje nam również informacje o klimacie, składzie powietrza, stanie flory i fauny, katastrofach naturalnych (wybuch wulkanu) w danych okresach i latach. Jesto to mniej istotne dla archeologów aczkolwiek w pewnym stopniu pomaga przy odtwarzaniu życia naszych przodków. W Polsce zajmuje się tym m.in. Tomasz Goslar pracujący w Poznaniu.

1

---