Wykład 1 SEM I 19.02.2002r.

Obrażenia zamknięte:

1. wstrząśnienie (commotio)

2. stłuczenie (contusio)

3. rozciągnięcie (distensio)

4. skręcenie (distorsio)

5. rozerwanie, przerwanie (ruptura)

Kształt i wielkość uszkodzonej tkanki zależy od siły i rodzaju urazu.

WSTRZĄŚNIENIE - następuje na skutek urazu działającego na dużą powierzchnię ciała, bez wyraźnych wyraźnych zewn. objawów. Może dotyczyć pewnych odc ciała, tkanek lun narządów.

Mimo braku widocznych uszkodzeń mogą wystąpić objawy. Zmiany w tkankach są natury fiz-chem.

W.miejscowe - podrażnienie nn miejscowych i zaburzenie czucia lub ruchu]

W.narządowe - mózgu (c. cerebri)

- rdzenia kręgowego (c. module spinali)

STŁUCZENIA - powstają podczas urazu na twardą powierzchnię, gdzie działająca siła przekracza elastyczność tkanki.

Zależy od tk., okolicy, czasu i siły działania urazu. Najbardziej wrażliwe są: tk.łączna, tłuszczowa, mózgowa, nerwowa, małe naczynia krwionośne i chłonne (najbardziej są narażone).

Formy stłuczenia: - odleżyny - powstają przy długim leżeniu w jednej pozycji

- martwica z ucisku - zgniecienie skóry i tk.podskórnej

Obrażenia zamknięte skóry, tk.podskórnej i śluzówek:

1. modzel

2. krwiak (hematoma)

3. limfiak, chłoniak (seroma)

4. rozdarcie (dilaceratio)

MODZEL - miejsce w którym śluzówka lub skóra przylega bezpośrednio do kości bez podściółki tkanek elastycznych.

Pod wpływem często powtarzających się stłuczeń rozwijają się bliznowate zwłóknienia skóry i tk podskórnej. Na skutek długotrwałego bodźca np. podłoża powstaje modzel. Modzel np. łokciowy jest to twardy, przesuwalny obrzęk tk podskórnej.

Leczenie: chirurgiczne. Tylko w takich miejscach, gdzie po usunięciu daje się łatwo naciągnąć skórę. Eliminacja twardego podłoża.

KRWIAK - krwawienie powodowane na skutek pęknięcia małych naczyń podskórnych, lub wylewy pod oddzielonym naskórkiem. Występuje niewielki ból. Jeśli ulega stłuczeniu luźna tk podskórna lub śluzowa, krew rozdziela tk i powstaje krwiak, który organizuje się szybko i może osiągnąć spore rozmiary (większe naczynia).

Krwiak tętniczy - z pękniętego większego naczynia, gdy krew faluje rytmicznie pod wpływem ciśnienia w tej jamie. Należy go jak najszybciej naciąć, a pękniętą tętnice podwiązać. Jeśli krwiak dotyczy żyły, wówczas krwiak ulega krzepnięciu i odkłada się włóknik, a po kilku dniach w zdrowej okolicy pojawia się ziarnina, która tworzy wał. Krew w ciągu 5-8 dni ulega znacznej resorpcji i nie wypełnia pierwotnie powstałej jamy i skóra jest luźna. Na miejsce resorbowanej krwi pojawia się tk ziarninowa, która wypełnia tą jamę. Ziarnina tk bliznowata = samowyleczenie (mogą powstać zniekształcenia).

Przy skrwawieniu w tk podskórnej powstaje gorący, bolesny obrzęk, który po kilku h osiąga znaczne rozmiary. Jest on chełboczący przy omacywaniu. Jest to proc miejscowy, może wystąpić nieznaczny wzrost temp tzw gorączka resorbcyjna, osowiałość i brak apetytu (dotyczy to początkowej fazy).

Leczenie: konieczne jest dokładne oczyszczenie skóry, aby nie dopuścić do wtórnego zakażenia. Przez pierwsze dni stosujemy leki ochładzające: - 3% płyn Burowa, leki p/bólowe, leki hamujące krwawienie (cyklonamina, wapń, wit K i C). Dalej dążymy do zwiększenie przekrwienia: śr rozgrzewające (po 2-3 dobach od urazu), ma to na celu stworzenie warunków do resorpcji wysięku, zniszczonych tk i powoduje zastąpienie ubytku nową tk.. W miejscu gdzie jest to możliwe należy założyć miękki opatrunek uciskowy (najczęściej na kończynach, a u małych także na klatce piersiowej). Opatrunek łagodzi ból, hamuje krwawienie, chroni przed urazami z zewn i przyśpiesza resorbcję. Po 1 tyg krwiak można naciąć. Nacina się go w najniższym miejscu, później usuwa się zgromadzony tam płyn, skrzepy i obumarłe tk (ale nie nacinamy za dużo aby nie powstał nowy!).

Krwiak może być zakażony. Wtedy takiego krwiaka leczy się jak ropień. Przecinamy w najniższym punkcie, płukamy go 1x dziennie i podajemy antybiotyk ogólnie. Nie należy dopuścić do tego, aby wykonany otwór szybko się zasklepił bo będzie gromadzić się tam ropa. Usuwanie płynu z krwiaka przez punkcję jest nieskuteczne, raczej wykonujemy cięcie.

LIMFIAK - podobny do krwiaka, jamę wypełnia limfa na skutek uszkodzenia naczynia limfatycznego z domieszką niewielkiej ilości krwi. Obrzęk powstaje powoli nawet kilka dni, od krwiaka różni się też tym, że naczynia limfatyczne nie zamykają się przez skrzep. Chłonka wydostaje się tak długo, aż wyrówna się ciśnienie w naczyniu z ciśnieniem w jamie.

Objawy: chełboczący obrzęk

Rozpoznanie: punkcja

Leczenie: przecinamy, zakładamy opatrunek (gdy jest to możliwe). Gdy nie ma możliwości założenia opatrunku uciskowego podajemy leki powodujące przekrwienie w celu pobudzenia ziarninowania. Nacięcie tylko przy tworzącej się martwicy skóry lub zakażeniu. Po przecięciu gojenie jest długie bo ciągle sączy się chłonka (na klinikach czasem pobiera się krew i w miejscu gdzie jest chłonka podaje się ją w celu wytworzenia krwiaka)

ROZDARCIE - w bardzo silnych i rozległych stłuczeniach, wpływ na miejscowe zmiany mają zaburzenia w odżywianiu w następstwie zaburzeń w ukrwieniu. Przy rozdarciu tk, komórki zostają oderwane od podłoża, a powstała jama wypełnia się nasiękającą krwią, papkowatą masą obumarłych kom. W odróżnieniu od krwiaka, w zdrowej tk powstaje duży odczyn z wysiękiem i wędrówką limfocytów do miejsca urazu. Zajęta tk zmienia się w ciągu kilku dni w żółtą, ropopodobną masę z obumarłymi kom.

Leczenie: chirurgiczne. Zniszczone tk usuwamy, jamę zdrenować aby zapobiec infekcji (płukanie i antybiotyk ogólnie).

Szczególny obraz kliniczny cechuje odmę pourazową. Powstaje przy uszkodzeniu dróg oddechowych. Powietrze przy wydechu zostaje wciśnięte między tk luźną okołotchawiczą. Powstaje bardzo bolesny, miękki, elastyczny, niewyraźnie oddzielony obrzęk o wypuku bębenkowym, który przy ucisku szeleści. Jeśli ten perforujący otwór jest duży odma może dotyczyć dużych odc ciała lub całego ciała.

Leczenie: tylko operacyjne. Polega na zszyciu miejsca perforującego (przy narkozie wziewnej). Najniebezpieczniejsza jest odma śródpiersiowa, która powoduje zastój w krążeniu żylnym. To osłabia prace serca i utrudnia oddychanie.

Obrażenia zamknięte mm i powięzi:

1. stłuczenie (contusio)

2. rozciągnięcie (distensio)

3. przerwanie (rupture)

STŁUCZENIE - o małej intensywności powoduje krwawe nacieki, bolesny obrzęk oraz zaburzenia czynności, różne zabarwienie skóry. Po stłuczeniu może być krwiak w mm, albo zmiażdżenie mm duże zaburzenia czynności, ból, obrzęk. Zejście jak przy stłuczeniach (ziarninowanie tk bliznowata, jeśli dobrze zarośnie wówczas funkcja mm będzie zachowana). Czasem w tk bliznowatej powstają zwapnienia i skostnienia.

Leczenie: jak przy stłuczeniu. Początkowo preparaty oziębiające, łagodzące ból, hamujące krwotoki, a po 2-3 dniach leki rozgrzewające. Można założyć opatrunek.

ROZCIĄGNIĘCIE I PRZERWANIE - wywołane jest tępymi urazami z zewn, spowodowane przez skurcze mm lub nadmierne rozciąganie. Powolne i równomierne napinanie powoduje rozciągnięcie, a nagłe gwałtowne napięcie powoduje przerwanie. Powstaje na skutek przekroczenia elastyczności tk.

Objawy: obrzęk, ból, zniesienie czynności w tym miejscu. Występuje jako zapalenie urazowe.

Leczenie: wyeliminowanie czynnika wywołującego, unieruchomienie i śr zwiększające przekrwienie. Tkanką zastępczą jest ziarnina, która ulega bliznowaceniu. Przywraca całkowicie czynności pierwotne. Przy znacznym rozciągnięciu, przerwaniu należy unieruchomić, bo dochodzi do przykurczu mm. Jeśli jest to możliwe unieruchomić też chore miejsca. Leczenie trwa od 2 tyg - kilka miesięcy. W rekonwalescencji nie należy zbyt wcześnie lub zbyt późno obciążać tego miejsca.

ZAMKNIĘTE ZERWANIE POWIĘZI - powstaje na skutek gwałtownego skurczu mm. Ma kształt wrzecionowatego otworu, przez niego mm mogą wydostać się na zewn.

Leczenie: samoistne.

Wykład 2 26.02.02

OBRAŻENIA ZAMKNIĘTE ŚCIĘGIEN I WIĘZADEŁ

1. Przerwanie całkowite

2. Przerwanie częściowe

3. Zapalenie pochewek ścięgnowych

1. surowicze

2. włóknikowe

3. ropne

4. z tworzeniem ropni

5. posokowate

6. po otwartym zranieniu i zakażeniu

7. po zakażeniach ogólnych

4. Zapalenie kaletek maziowych

1. surowicze i włóknikowe

2. ropne

3. z tworzeniem ropni

1. Przerwanie całkowite-zniszczona jest ciągłość anatomiczna, nienaturalna ruchomość szkieletu , miejscowo występuje obrzęk i ból

Przyczyna:

-wypadki komunikacyjne u małych zwierząt

-nadmierne obciążenie u dużych zwierząt

m i brzuśca. zginacza międzykostnego pośrodkowego (koń).

u psów przerwanie ścięgna Achillesa i zerwanie więzadeł krzyżowych kolana (przerwanie zdrowego więzadła przy nadmiernym obciążeniu lub przerwanie więzadła chorego przy bodźcach mniejszych niż fizjologiczne

Do odnowy przerwanych więzadeł nigdy nie dochodzi, a gojenie następuje za pomocą naprawy, powstaje bogata tkanka ziarninowa (z ościęgnej, która wypełnia lukę między kikutami ścięgnowymi, łączy je i zamienia się w tkankę bliznowatą gł z włókien kolagenowych.

Rokowanie przy zewn. pochewkach wewnątrzścięgnowych jest niepomyślna, bo tkanka ziarninowa pojawia się w niewystarczającej ilości, w tworzeniu ziarniny bierze tez udział pochewka ścięgnowa.

W obu przypadkach dochodzi do zaburzeń trwałych w czynności ścięgna. Często to połączenie jest niewystarczające lub nie dochodzi do niego w ogóle.

Leczenie polega na operacyjnym połączeniu więzadła i założeniu opatrunku usztywniającego. Często nawet operacyjnie połączenie nie warunkuje wzrostu.

Zerwanie więzadeł krzyżowych-brak możliwości zszycia, odtwarza się je z innych struktur np. powięzi.

2. Przerwanie ciągłości (naderwanie)

Obejmuje pojedyncze włókno ,pęczki lub większe odcinki przy czym ciągłość włókna makroskopowo jest zachowana. Włókna tracą napięcie, równoległe ułożenie i przybierają postać spirali .Naderwane włókna cofają się , a w ich miejsce powstają krwawe i surowicze nacieki, powstaje stan zapalny tkanki podporowej, a następnie zapalenie ścięgna. W okolicy przerwania powstaje zapalenie wytwórcze ze wzrostem ilości fibroblastów, wzrostem ilości włókien kolagenowych. Tkanka ta w budowie przypomina tkankę ziarninującą i wypełnia szpary. Następnie powstaje tkanka włóknista, nie posiada wytrzymałości zdrowego ścięgna. Anatomicznie i czynnościowo może nastąpić dobre wygojenie, powstaje guzowate zgrubienie.

Zapalenie ścięgna powstaje powoli na skutek ???????????? przy jednakowej eksploatacji zwierzęcia.

Predyspozycja:

-nieprawidłowa postawa

-zła kondycja

-słabe i wąskie ścięgna

objawy zapalenia są różne w zależności od czasu trwania i rozległości.

Ostre zapalenie ścięgna

Lokalne do rozlanego zgrubienie o konsystencji miększej niż tkanka, obrzęk może pokrywać zarysy ścięgna. Po kilku tygodniach ścięgno zarysowywuje się od otoczenia.

Przy naderwaniu kulawizna.

Przewlekłe zapalenie ścięgna

Przy powtarzalnych przeciążeniach włókien lub nie wyleczonych zapaleniach.

Zapalenie wytwórcze ościęgnej wewnętrznej i zewnętrznej powoduje zgrubienie i stwardnienie tkanki łącznej a ścięgno może ulec guzkowatemu wrzecionowatemu pogrubieniu. W miarę dopasowywania się tkanki zastępczej na obciążenie, ścięgno stają się twarde i bezbolesne, znacznie zgrubiałe i nie wraca do pierwotnego kształtu. Nigdy nie osiąga wytrzymałości i elastyczności tkanki zdrowej. Podobne obciążenie powoduję przykurcz ścięgna (skrócenie).

Leczenie ostrego zapalenia ścięgna

Założenie unieruchomienia ??? ból zmniejsza możliwość wylewu do tkanki, zmniejsza możliwość rozprzestrzeniania się wysięku w tkance zdrowej i chorej, środki zmniejszające ból, polewanie zimną wodą, przeciwzapalne, polewanie alkoholem, kortykosterydy, po 24h środki powodujące przekrwienie - powodują przyspieszenie resorbcji płynnych składników i wysięku. Sterydy - w pierwszej chwili działają p-zapalnie ale powodują opóźnienie gojenia.

W przypadku niezbyt rozległych poprawa po 2, 3 tygodniach, w przypadku rozległych poprawa trwa długo i ważna jest rekonwalescencja.

I. Zwierzę unieruchomić (box, klatka)

II. Rekonwalescencja w momencie gdy ustępuje kulawizna (powoli przeprowadzać zwierzę po krótkim odcinku, wzrost stopniowo)

Leczenie przewlekłego zapalenia

Środki rozgrzewające (maści, płyny) powodują wzrost przekrwienia, prowadzą do zapalenia wytwórczego, dalej jak przy postaci ostrej.

Leczenie jest długotrwałe, unieruchomienie, rekonwalescencja (gdy kulawizna w stępie jest prawie nie widoczna).

Gdy to leczenie nie jest skuteczne - to:

• kauteryzacja (przyżeganie)

• operacyjnie

ZAPALENIE TOREBEK ŚCIĘGNOWYCH

1. Zapalenie aseptyczne - po urazach (stłuczenia, rozciągnięcia, rozerwanie)

2.Zapalenie bakteryjne (po perforujących zranieniach, lub przez przejście zapalenia z sąsiednich tkanek)

3.Zapalenie surowicze (Tendo vaginistis serosa) najlżejsza, początkowa postać, początkowy proces dotyczy maziówki (przekrwienie i obrzęk zapalny). Wysięk zmniejsza lepkość mazi.

Objawy: uwypuklenie pochewki (wybrzuszenie), okolica niebolesna lub o niewielkiej bolesności. Od reakcji na ból zależy upośledzenie czynności.

Ostre surowicze zapalenie torebki może przejść w postać przewlekłą (wodniak = hydroma) - niebolesne lub o niewielkiej wrażliwości.

Obie te formy dają włóknikowe zapalenie pochewek ścięgnistych (fibroma tendovaginitis).

Pochewka staje się napięta i sprężysta, a obrzęk obejmuje tkankę łączną. Maź bursztynowa lub czerwona zawiera erytrocyty, granulocyty i włóknik.

Postać surowiczo - włóknikowa

• Chełbotanie przy omacywaniu.

• Konsystencja ciastowata.

• Bolesność przy omacywaniu i obciążeniu

• Trzeszczenie włóknika

• Nieznaczny wzrost temperatury

Oba te zapalenia leczy się podobnie:

• Przy ostrym:

• 24h środki oziębiające

• środki ogrzewające (wzrost przekrwienia i przyspieszenie procesów wytwórczych)

• środki przeciwzapalne

• Przy przewlekłych:

• Do pochewkowo kortykosterydy. Zabieg powtórzyć po 4-7 dniach.

• Postępowanie j.w.

• Unieruchomienie, opatrunek w miarę możliwości

• Wkłucia aseptyczne.

Ropne zapalenie.

Tendovaginitis purulenta.

Powstaje z postaci surowiczej lub włóknikowej, w błonie maziowej występuje przekrwienie, obrzęk zapalny i naciek granulocytarny. Tkanka luźna - otaczająca pochewkę jest przekrwiona z obrzękiem zapalnym. Okolica pochewki jest ciepła i zgrubiała. Zawartość pochewki jest żółto-mętna lub maziosto-śluzowa.

Objawy:

• bolesność zmienionej okolicy

• wzrost temperatury ciała

• zły stan ogólny

Przewlekłe zapalenie ropne - jest możliwe tworzenie się ropni w tkankach otaczających (tendovaginitis apostendosa). Leczenie - stosowanie antybiotyków o szerokim spektrum działania, stosować jeszcze 5 dni po obniżeniu temperatury ciała, miejscowo środki zwiększające przekrwienie, opatrunek unieruchamiający.

ŚCIĘGNO (tendo)

Twór zbudowany z włókien ścięgnowych, przebiegających równolegle i przybierających postać taśmy lub powrózka, o perłowym połysku. Ścięgno powstaje przez zespolenie się na granicy mięśnia włókienek łącznotkankowych, które otaczają poszczególne włókna i pęczki mięśniowe. Przyczep ścięgien do kości - włókna ścięgnowe przechodzą w warstwę zewnętrzną okostnej lub jako włókna wnikające (włókna sharpeya) przechodzą w głąb tkanki kostnej.

Urazy - ulega częściej zerwaniu część mięśniowa lub odpryśnie kawałek kości w miejscu przyczepu, niż przerwanie zostanie ścięgno.

Rozścięgno (aponeurosis) - część mięśniowa ścięgna rozpłaszczająca się w szeroką błonę.

Ścięgna i Rozścięgna:

• ubogie w naczynia krwionośne

• ubogie w zakończenia nerwowe

• przemiana materii znikoma - bardzo wolno się męczą

Kaletki maziowe (bursae synoviales) - mniejsze lub większe twory poduszeczkowate, zamknięte ze wszystkich stron, których ścianki zbudowane są podobnie do ścian torebek stawowych i wytwarzają płyn podobny do mazi stawowej. Przytwierdzone luźną tkanką łączną do miejsc w których mięsień lub jego ścięgno sąsiadują z kością.

Rodzaje kaletek:

1. kaletka maziowa podmięśniowa (b.s. submuscularis)

2. k. Maziowa podścięgnowa (b.s. subtendinea)

3. k. Maziowa podpowięziowa (b.s. subfascialis)

Pochewki maziowe ścięgien (vaginae synoviales tendineum) - zbudowane podobnie do kaletek, ale obejmują ścięgna ze wszystkich stron.

Błona maziowa pochewki (membrana synovialis) - blaszka trzewna obejmująca ścięgno i przy zdwojeniu = kreska ścięgna = meso tendineum, rozchodzi się na boki.

• blaszka ścienna - jama pochwki wypełniona cieczą maziową = płyn taki jak w kaletce

• blaszka trzewna - przytwierdza się do ościęgnej

Poprzez kreskę do ścięgna docierają naczynia i nerwy.

Pochewka od zewnątrz otoczona jest łączno tkankową błoną włóknistą = membrana fibrosa.

Pochewka przymocowana jest tkanką łączną, luźną. Pochewka powstaje w miejscu gdzie ścięgno narażone jest na uszkodzenia (ocieranie o okoliczne tkanki - nadgarstek). Mogą komunikować się z innymi kaletkami a te z jamami stawowymi (warunki dla przechodzenia stanów zapalnych).

Wykład 3 SEM I 5.03.2002r.

CD. Ad 3. ZAPALENIE POCHEWEK ŚCIĘGNISTYCH

Ad. d) Tendovaginitis apostematoza (z wytworzeniem ropni) - ropne zap obejmuje warstwę włóknistą, może doprowadzić do martwicy ściany i perforacji do pobliskich tk., zmienioną zap bł maziową zastępuje ziarnina z bł ropotwórczą. Zmiany te mogą się wygoić tylko na drodze naprawy.

Objawy: ból, rozległy ciepły obrzęk, napięta skóra, podwyższona temp, zaburzenia krążenia i pracy serca, stan ogólny jest bardzo zły. Objawy ostrego zap mijają same. Jeśli bł maziowa ziarninę to formuje się ropień. Wtedy obrzęk staje się twardy i cieplejszy od otoczenia, a ból słaby i ograniczony do pochewki maziowej, ale przy obciążeniu kończyny staje się bardzo silny. Temp tylko nieznacznie podwyższona, wraca apetyt do normy. Przy powstaniu bł ropotwórczej leczenie antybiotykami nie jest wskazane, bo nie osiąga się stężenia terapeutycznego. W tych przypadkach pochewkę należy nakłuć lub naciąć, przepłukać pł fiz i zastosować sączek. Wtedy można podać antyb ogólnie. Gdy zabieg chirurgiczny - jak najszybciej. Polega on na wycięciu martwych tk, resekcji ścięgna lub wykonaniu drenażu.

Ad. e) zapalenie posokowate pochewek ścięgnowych - powstaje na skutek zakażenia mieszanego bakt saprofitycznymi występującymi w org. Występuje jako konsekwencja zap surowiczych, włóknikowych lub ropnych. Występuje rzadko, powstaje wtórnie przy przejściu ropowicy gnilnej na pochewkę ścięgnową. Na pierwszy plan wysuwają się obj gnilnego zakażenia rany lub infekcji ogólnej. Nagle pojawia się obrzęk pochewek ścięgnowych, a od 3 dnia obfity wysięk o nieprzyjemnym zapachu, często z drobnymi pęcherzami gazu.

Leczenie: ogólne zastosowanie chemioterapeutyków, sondowanie pochewki ścięgnowej i miejscowo antyb o szerokim spektrum.

Ad. f) zapalenie pochewek ścięgnowych po otwartym zranieniu i zakażeniu - prowadzi do urazu maziówki i wypływie mazi wzrost jej produkcji co doprowadza do spadku jej lepkości, a to stwarza dobre warunki do rozwoju drobnoustrojów. Bezpośrednio po zranieniu rzadko występują ciężkie następstwa, gdyż część bakt jest wypłukiwana z rany z mazią, a pozostała część ginie na skutek mechanicznej obrony organizmu. Groźne jest zakaż wtórne. Występuje przy obciążeniu, bo wtedy część mazi wydostaje się na zewn, a przy baraku obciążenia zostaje wessana na skutek podciśnienia. Początkowo rana pochewki jest niebolesna lub mało bolesna. Ból narasta po kilku h na skutek zakaż.

Leczenie: jak najszybciej, zamknięcie rany pochewki ścięgnowej, ogólnie antyb oraz unieruchomienie pochewki. Należy zastosować śr powodujące przekrwienie i opatrunek ewentualnie opatrunek usztywniający. Jeśli rana jest zanieczyszczona oczyścić ją i zastosować antyb. Opatrunek zmieniamy co 6-9 dni.

Ad. g) zapalenie pochewek po zakażeniu ogólnym - występuje po ogólnym zakażeniu, dotyczy jednej lub wielu pochewek ścięgnowych. Do zakażenie dochodzi drogą krwi (na drodze przerzutów) np. różyca, zołzy, bruceloza (przy stanach posocznicy). Paciorkowce i gronkowce wywołują ropna zap, Salmonella, E.coli, Shigella zap surowiczo włóknikowe.

Leczenie: chemioterapia ewent leczenie miejscowe (gdy drobnoustroje zostaną w pochewce).

Ad.4. ZAPALENIE KALETEM MAZIOWYCH (inflammatio bursae mucosae)

Spadek tarcia pod mm i więzadłami, skórą. Ściana zbudowana jest z w-wy zewn włóknistej i wewn maziówki. Jama wypełniona jest mazią. Kaletka leżąca pod ścięgnem (ew z boku) bursa vaginalis. Zapalenia są podobne jak wyżej.

Ad. a) surowicze i włóknikowe zapalenie kaletki maziowej

- ostre - najczęściej na skutek urazów z zewn. w okolicy kaletki maziowej w wyniku odgniecenia podkową (leżenie), wodniak kaletki maziowej na guzie piętowym, u psów wodniak łokciowy i piętowy na skutek leżenia na twardym podłożu. Ulega znacznemu zwiększeniu na skutek zwiększonej produkcji mazi i wysięku surowiczego.

Objawy: wyraźne chełbotanie, wzrost temp skóry nad kaletką, trzeszczenie przy ugniataniu wysięku, wyraźna bolesność ustępująca po kilku dniach.

- przewlekłe - przy urazach powtarzających się, ból i wzrost temp skóry tylko przy ponownym urazie. Warunkiem gojenia się jest zawsze wczesne usunięcie przyczyny, unieruchomienie i odciążenie chorej okolicy. Nie jest to proste zwłaszcza u psów, jeśli chodzi o kaletkę łokciową.

Leczenie: operacyjne, usunięcie kaletki w całości. Na początku można leczyć poprzez unieruchomienie i śr rozgrzewające. Jeśli się wyeliminuje uraz to po 8-14 dniach ustępuje surowicze zap kaletki. Do kaletki można podawać glikokortykoidy.

Ad b) ropna zapalenie kaletki maziowej - rozwija się z surowiczego lub włóknikowego zap (punktak jest mętny, żółtawy, czasem śmietanowaty, silnie cuchnący).

Objawy: bolesność, podwyższenie ciepłoty skóry tej okolicy, powiększenie okolicznych ww.chłonnych, czynności ruchowe nieznacznie upośledzone, stan ogólny w normie. Jeśli ta kaletka łączy się z pochewką lub stawem, na plan pierwszy wysuwa się ropne zap pochewki lub stawu. W proc przewlekłym obj mogą znikać całkowicie lub w dużym stopniu. Jeśli nie usunie się przyczyny to kaletka ulega zwłóknieniu chirurgiczne usunięcie.

Ad. c) zapalenie kaletki maziowej z tworzeniem się ropy - zaczyna się od ropnego zap kaletki w postaci podostrej lub przewlekłej powstają ropnie. Martwiczo zmienioną śluzówkę zastępuje bł wytwórcza, która przechodzi na tk sąsiednie, aż do przebicia na zewn czyli zropienia.

Objawy: miejscowy, bolesny, rozlany obrzęk, który powoduje, że nie można odgraniczyć kaletki od zmienionej zap tk.

Leczenie: ogólnie chemioterapeutyki, miejscowo ostrożnie podawać śr zwiększające przekrwienie, ochrona kaletki przed urazami. W większości przypadków usunięcie chirurgiczne.

Jeśli w/w przypadki trwają do 24h stosować śr schładzające, >24h śr zwiększające przekrwienie. Gdy nie ma skutków leczenie chirurgiczne.

W Y K Ł A D 4 12.03.2002

OPARZENIA (combustio)

I st. - c. erythematosa

II st - c. bullosa

III st. - c. necroticus s. eschoratica

IV st. - c. carbonisatio

Podział według rozległości:

• małej rozległości 5%

• średniej rozległości 5-15 %

• dużej rozległości - powyżej 15 % - zagrożenie życia

Proporcjonalnie do rozległości i stopnia poparzenia ulega zniszczeniu:

• część krwinek czerwonych

• utrata płynów i białek - obrzęk (maksymalnie po 48h)

• wchłanianie produktów rozpadu własnych tkanek - zatrucia

I stopień.

Krótkotrwałe działanie niezbyt wysokiej temperatury. Objawy - wszystkie objawy zapalenia (ból, zaczerwienienie, obrzęk, upośledzenie funkcji, wzrost temperatury)

??? Z uszkodz. ??? = martwicą powierzchownych warstw skóry.

II stopień.

Po zadziałaniu wyższej temperatury lub dłuższym działaniu czynnika termicznego, wnikania go w głąb tkanek.

Objawy:

• martwica naskórka

• wysiękowe zapalenie skóry - na skutek wzrostu przepuszczalności naczyń w warstwie rozrodczej naskórka. Wytwarza się wysięk, po kilku godzinach powstają pęcherze umiejscowione śródnaskórkowo (ponad warstwą rozrodczą, która pozostaje nienaruszona) lub śródskórnie.

Przy braku drażnienia i zanieczyszczeniu rany ubytki w ciągu kilku dni pokrywa się nowym naskórkiem. Ból i obrzęk ustępują 4-5 dnia po oparzeniu.

Leczenie I-go i II-go stopnia

• zwilżenie miejsca oparzonego zimną wodą

• małe pęcherze resorbują się zawsze - duże 3ba naciąć lub nakłuć

• naskórkowa błona pęcherza zachowuje się jako natur. naskórek nowego miejsca

• aby nie dopuścić do zakażenia wszystko musi być aseptyczne

• w zależności od miejsca stosuję się osłonę z maści, sterylnej gazy.

III stopień.

Na skutek działania tem. 100°C i powyżej, lub niższej działającej dłuższy czas.

Zniszczeniu zupełnie ulega naskórek, głębsze warstwy (skóra, torebki włosa, gruczoły łojowe) ulegają częściowej martwicy koagulacyjnej. Krążenie w przyległych warstwach ulega przerwaniu, naczynia kurczą się, zakrzepy = niedotlenienie uszkodzonych termicznie tkanek i wtórnego powiększenia obszaru martwicy. Skóra jest sztywna i sucha, dookoła powstaje duży obrzęk, po kilku dniach powstaje proces demarkacji i usuwanie spalonych tkanek. Ubytek goi się przez ziarninowanie. Rana w tym okresie jest bardzo wrażliwa na zakażenie.

Leczenie:

• zimna woda lub 0.9% NaCl (jałowy i chłodny)

• osłonowo antybiotyki lub leczenie zakażenia

• usunąć martwe tkanki lub oddzielone od zdrowych za pomocą enzymów

• gdy na dużym obszarze - natychmiast amputacja

• tam gdzie to możliwe leczyć rany sposobem otwartym (powietrze sprzyja osuszeniu powierzchni i tworzeniu strupa)

• miejscowo preparaty do bezpośredniego zaopatrzenia miejsca zakażenia (roztwory azotanu srebra, parafina z ???, tanina) i zakładamy opatrunki miękkie i czyste.

• Zapewnienie spokoju - unieruchomienie, sprzyja procesowi odnowy i odbudowy i zapobiega tworzeniu się przerosłej blizny

IV stopień.

Przebiega ze zwęgleniem i martwicą głębiej leżących tkanek (powięzi, ścięgien, mięśni, kości)

Oparzenia o średniej i dużej rozległości

• zmiany miejscowe

• choroba oparzeniowa

• okres wstrząsu (ucieczka płynów pozakomórkowych do uszkodzonej skóry), to prowadzi do spadku objętości krwi krążącej i zmniejszenia objętości wyrzutowej serca, między 2 a 4 h po oparzeniu spadek objętości krwi krążącej wynosi 42-61%

Po pomyślnym okresie wstrząsu jest okres kataboliczny, wynik dalszej utraty wody przez uszkodzoną powierzchnię na drodze biernego parowania wody przez skórę, wzrost zużytkowania energii i hypermetabolizm.

Energia jest produkowana kosztem mobilizacji rezerw białkowych.

Objawy kliniczne to:

• wychudzenie, wyniszczenie

• zanik mięśni

• niedokrwistość, bezpośrednie niszczenie krwinek czerwonych i postępująca hemoliza

• zaburzenia w funkcji wątroby

• niewydolność oddechowa związana z niedodmą lub obrzękiem płuc i zmianami zakrzepowo - zatorowymi w płucach + zakażenie E. coli, Pseudomonas

• dysfunkcja układu immunologicznego

Okres anaboliczny - na skutek gojenia się rozległych ubytków skóry, jest to przerwanie choroby wyniszczającej.

Leczenie:

• Terapia płynami (per os, parenteralnie)

• Osocze

• Dekstran

• Przetoczenie krwi

• przy kwasicy podawanie dwuwęglanu sodu

• kontrola pracy nerek - l. Osmodiuretyczne

• leki przeciwhistaminowe

• glikokortykosterydy (hydrokortyzon zewn.)

• wyrównanie strat energetycznych (dostarczenie kalorii i białka)

• profilaktyka zakażeń (antybiotyki)

• profilaktyka przeciwtężcowa

ODMROŻENIA (congelatio)

Miejscowe działanie zimna na tkanki powoduje odmrożenia. Skutkiem działania zimna jest uszkodzenie naczyń a nie bezpośrednie uszkodzenie tkanek. Gwałtowne oziębienie, przy zetknięciu tkanki z silnie zamrożoną substancją (płynny AZOT - 170 st Cel., ciekłe powietrze - 140 st Cel lub ciekły CO2 - 110 st. Cel.) pozwala ??? zniknąć reakcji naczyniowej i gdy nie trwa zbyt długo nie powoduje uszkodzenia tkanki ??? . Zwierzęta z długą sierścią znoszą stopniowo działanie zimna. Zagrożenie wzrasta gdy zwierzęta są w lodowatej wodzie i bez ruchu.

Na rozmiar uszkodzeń miejscowych wpływa:

• kondycja

• zahartowanie zwierzęcia

• stosunek skóry do podskórnego podścieliska tłuszczu i ukrwienie tkanek

• sposób, czas trwania i natężenie działania zimna

Spadek temperatury przy wzroście wilgotności powietrza i wietrze ==>> nieodwracalne zmiany.

Występuj u:

• koni:

• napletek i prącie (zwłaszcza po Combelenie, po wypadnięciu prącia)

• moszna

• koronka kopyta

• bydło

• wymiana

• srom

• krocze

• cielęta

• racice

• świnie

• uszy

• ryj

• ogon

Klinicznie:

I st. C. Erythematosa - odwracalne, miejscowe zaburzenie krążenia, ogranicza się do skóry, która blednie na skutek skurczu naczyń i staje się nieczuła na dotyk. Po pewnym czasie naczynia rozszerzają się i występuje: zaczerwienienie, bolesność i obrzęk. Następnie w wyniku bezwładu naczyń zatamowaniu ulega odpływ krwi - zasinienie. Wkrótce po ogrzaniu dana okolica powraca do normy.

II st c. Bullosa - martwica powierzchownej warstwy naskórka i wysiękowe zapalenie skóry. Objawy:

• silny obrzęk

• pęcherze w obszarze zmienionej skóry i tkanki podskórnej

• mogą tworzyć się rozpadliny i owrzodzenia

• nabłonek obumiera

• pogrubienie śródbłonka i zwężenie światła naczyń

• niedotlenienie i nieodwracalne uszkodzenie obwodowego unerwienia

• bolesność i stała wrażliwość na zimno

• zanik skóry i czasem mięśni i zwłóknienie mięsni

Trwałym skutkiem może być szczególna wrażliwość na zimno

III st. c. necroticous s. Gangrenosa - martwica obejmuje całą grubość skóry z tworzeniem się strupów i obejmującą większą przestrzeń, nie obszar bezpośredniego działania zimna. Długotrwałe uszkodzenie krążenia i niedotlenienie w trakcie ogrzewania, gdy wzmagają się tkankowe oddychania ???

Leczenie II i III go st.

Zapewnienie tkanką podczas ogrzewania właściwej ilości tlenu

IV st. gradus - głęboka martwica, mogąca obejmować ??? kości.

Powstaje zgorzel sucha lub wilgotna, skóra jest obrzękła i czarna w wyniku krwawych podbiegnięć. Na granicy tkanek zdrowych - licznie ??? reakcja bólowa

Leczenie odmrożeń:

Aby zapobiec deficytowi O2 należy powoli ogrzać ciało od wewnątrz od wewnątrz i zewnątrz - ciepła woda 35 st. cel. - polewanie, zanurzanie, naświetlanie i podawanie ciepłych płynów, okrycie

• tlenoterapia

• krążenie usprawnić preparatami rozszerzającymi naczynia i wlewami niskocząsteczkowego dekstranu

niezbędne leczenie ran i martwicy tkanek w kierunku wtórnego gojenia ran przez ziarninowanie (zabezpieczenie opatrunkiem, antybiotyk, oczyszczenie po demarkacji, jałowe opatrunki)

WYKŁAD 5 19.03.2002

Kwasy i zasady przyżegają skórę, błony śluzowe, a niekiedy też głębsze warstwy.

Nasilenie i rozmiar uszkodzenia uwarunkowane są:

• stopniem dysocjacji substancji chemicznej

• stężeniem

• właściwościami rozpuszczalności tłuszczowców

Poważne uszkodzenia odpowiadają oparzeniom Iº, IIº, oraz IIIº .

KWASY:

a)o słabym stężeniu: - zaczerwienienie

- pęcherze

b) silnie stężone: -martwicę koagulacyjną

- suche strupy

ZASADY: powodują powstanie martwicy rozpływnej, tkanki przybierają konsystencję galaretowatą. Martwica sięga w głąb tkanek.

SOLE METALI CIĘŻKICH: (Cr, Al., Fe) - używane są do przyżegania oraz do tamowania krwawienia. W swoim działaniu powodują oddzielenie się zniszczonych tkanek, które następnie są traktowane przez organizm jako obce i odrzucane. Stymulują również nadmierny rozrost ziarniny. Powstaje blizna koloidalna, która kurcząc się upośledza działanie danego narządu.

LECZENIE:

Podstawowym działaniem jest zobojętnienie substancji drażniącej:

• kwasy - NaOH, tlenek magnezu, słabe roztwory mydła

• zasady - kwas octowy, ocet, sok cytrynowy, kwas cytrynowy

Ewentualnie można polać w celu rozcieńczenia substancji drażniącej. Głębsze zmiany leczymy podobnie jak oparzenia.

PORAŻENIE PRĄDEM ELEKTRYCZNYM

zmiany szkodliwe w organizmie = porażenie= udar elektryczny

Najczęściej do porażeń dochodzi przy:

1. dotknięciu części urządzeń elektrycznych

2. uderzeniu piorunem

3. kontaktu z podłożem, przez które przepływa prąd

Skutki porażenia zależą od kilku czynników:

1. napięcia

2. natężenia

3. rodzaju (stały/ zmienny)

4. oporności skóry

5. drogi przepływu prądu

6. czasu przepływu prądu

Prąd zmienny o częstotliwości 50 Hz i natężeniu:

1. do 10 mA wywołuje ból

2. 10 -25 mA wywołuje silny ból i skurcze mięśni szkieletowych

3. 25 - 30 mA -zatrzymanie oddechu, migotanie komór i często zatrzymanie akcji serca

4. powyżej 3 mA dochodzi do oparzeń skóry oraz uszkodzeń głębszych warstw tkanek

Prąd stały ma słabsze działanie uszkadzające od prądu zmiennego. Dopiero, gdy natężenie prądu stałego jest 2x większe, to skutki jego działania są porównywane do tych wywoływanych przez prąd zmienny.

Prąd elektryczny koaguluje lub zwęgla skórę, pozostawiając ją jednak suchą i niebolesną. Najczęściej widoczne zmiany skórne są …………..w przeciwieństwie do rozległych zmian narządowych.

Prąd, który na swojej drodze nie pokonuje dużych (oporów?) prowadzi do powstania zmian zwyrodnieniowych w naczyniach krwionośnych, zakrzepicy, a po kilku dnach również martwicy. Podobne działanie jest wywierane w dobrze przewodzących prąd mięśniach. Powstają tu tzw. pasy zagęszczenia cieplnego.

Dla zwierząt poważne w skutkach są rażenia piorunem 100-400 kA, napięcie 20-25MV.Uderzenie pioruna stwarza zagrożenie bezpośrednie, ale również pośrednie, związane z tworzeniem się lejem napięcia w promieniu 30 m od miejsca rażenia. Niebezpieczeństwo stwarza również zetknięcie kończyn z powierzchnią, po której rozchodzi się prąd. Wyładowania atmosferyczne mogą spowodować pojawienie się na skórze śladów spalenia, które nazywane są znamionami pioruna. Ślady te przyjmują postacie figur błyskawicy.

Prąd w szczególny sposób działa na nerwy i mięśnie. Przy niewielkiej sile prądu powstają przykurcze, a w przypadku, gdy próg pobudliwości zostanie przekroczony kilkukrotnie dochodzi do bolesnych skurczy mięśni szkieletowych charakterze tężcowym krańcowych przypadkach, z powodu dużej siły skurczu mięśni działających antagonistycznie (prostowniki i zginacze)może dojść do złamań kości lub przerwania ścięgien.

Przepływ prądu przez mózg powoduje utratę świadomości.

Prąd wywołuje trwałe zmiany w akcji serca, włącznie z możliwością jej zatrzymania.

LECZENIE:

1. wyłączyć źródło prądu

2. przeprowadzić natychmiastową akcję reanimacyjną z masażem serca i sztucznym oddychaniem

3. podać płyny alkalizujące, aby przeciwdziałać rozwijającej się kwasicy oddechowej i metabolicznej

4. rozpocząć leczenie ran powstałych przy oparzeniu. Ponieważ przy porażeniu prądem mięśnie i inne tkanki położone głębiej są bardziej uszkodzone niż skóra, może istnieć potrzeba operacyjnego odsłonięcia porażonych tkanek w celu uniknięcia infekcji ropnych

5. leczenie objawowe

RANY (Vulnus)

RANA - jest widocznym przerwaniem anatomicznej ciągłości skóry. Może być wywołana:

1. czynnikami zewnętrznymi:

• urazy mechaniczne

• urazy chemiczne

• u. termiczne

• elektryczne

• promieniowanie X

• energia jądrowa

2. czynnikami wewnętrznymi

• działanie ostrych odłamów kostnych na tkanki miękkie

RANA Z UBYTKIEM -jest to obrażenie, w którym dochodzi do całkowitego oddzielenia pewnej części tkanek od ciała

OTARCIE (excoriatio) - uszkodzenie powierzchownych warstw skóry

ZADRAPANIE - wąskie, podłużne uszkodzenie skóry, zadane przez twarde przedmioty lub pazury

PODZIAŁ RAN

1. według sposobu powstania

1. operacyjne

2. przypadkowe

2. w zależności od topografii rany np.

1. warg

2. policzka

3. kończyn

3. w zależności od uszkodzeń tkanek lub narządów

1. skórne

2. mięśniowe

3. stawowe

4. języka

5. mózgu

6. gardła

4. w zależności od liczby uszkodzonych tkanek

• proste (jedna tkanka)

• złożone (kilka warstw tkanek)

w zależności od narażenia jam ciała

• przenikające

• nieprzenikające

• od sposobu gojenia

• krwawiące

• ziarninujące

• ropiejące - v. suppurativum

• od czasu, który minął od zadania rany

1. świeże - v. recens, do 12 h (36 h)

2. zakażone - v. infectum

• w zależ. od sposobu powstania i działającej siły wyróżniamy rany:

1. cięta - v. inciusum

2. miażdżona - v. conquassatum

3. darta - v. laceratum

4. rąbana - v. caesum

5. tłuczona - v. contusum

6. postrzałowa - v. sclopetarium

7. kąsana - v. morsum (łączy w sobie kilka rodzajów ran - darta, cięta, miażdżona, szarpana)

• w zależności od rodzaju uszkodzenia i obecności flory bakteryjnej gojenie może przebiegać na 2 sposoby:

1. rychłozrost ( sanatio per primam intentionem) - tak goją się rany niezanieczyszczone, z minimalnym uszkodzeniem tkanek, których przecięte powierzchnie ściśle do siebie przylegają np. ran chirurgiczna

2. ziarninowanie (sanatio per secundam intentionem) - rany zanieczyszczone -

v. contaminatum, gdy obecne jest ciało obce, oraz rany zakażone- v. septicum, również drobnoustroje

WYKŁAD 6 26.03.2002

Cechy charakterystyczne ran:

RANA CIĘTA - powstaje przy kontakcie z ostrym przedmiotem.

• gładkie powierzchnie i brzegi

• uraz nie obejmuje okolicznych tkanek

• silne krwawienie

RANA KŁUTA :

• mały przekrój

• rozległość wgłąb jest niewidoczna

• krwotok mały, bo kanał rany szybko się zasklepia, skleja

RANA MIAŻDŻONA- powstaje na skutek płasko i tępo działającej siły (kopnięcie kopytem, bodnięcie rogiem):

• brzegi nieregularne, postrzępione, zsiniałe

• powierzchnia poszarpana i nierówna

• w obrębie tkanek zmiażdżonych są przestrzenie, które szybko wypełniają się krwią (skrzepy) i miazgą rozpadłych komórek

• w ranie widać otarcia i obrzęk, który jest związany z krwawieniem

• znaczna bolesność

• często odrętwienie zmiażdżonych tkanek

W obrębie zmiażdżonej tkanki mięśniowej powstaje SYNDROM ZMIAŻDŻENIA (crush syndrom).Charakteryzuje się on:

1. początkowo miejscowymi zaburzeniami krążenia, które następnie prowadzą do powstania martwicy i zgorzeli

2. wypływem osocza z łożyska naczyniowego do tkanek. Jest to przyczyną zmniejszenia się objętości krwi krążącej, spadku ciśnienia krwi, może również wywołać objawy wstrząsu

3. gdy krążenie w zmiażdżonych tkankach powraca, krew przepływając przez nie porywa składniki zmiażdżonych tkanek (kreatyna, fosforany, mioglobina). Są one wychwytywane przez nerki, gdzie cześć przechodzi do moczu, z którym jest wydalana, a część odkłada się w kanalikach nerkowych i upośledza pracę kłębuszków. Dochodzi do ↓ wydzielania moczu lub nawet do anurii (anuria traumatica)

W około ⅔ przypadków, śmierć z objawami zatrucia następuje pod koniec pierwszego tygodnia.




LECZENIE ZESPOŁU:

1. wyrównanie objętości krwi krążącej (przetaczanie osocza)

2. zapobieganie niewydolności nerek przez dostarczanie płynów o odczynie alkalicznym (dwuwęglan sodu)

3. odciążenie ustroju od trującego wpływu rozpadających się tkanek →rozcięcie wszystkich przegród łącznotkankowych otaczających mięśnie

RANA DARTA - spowodowana jest rozciągnięciem tkanki ponad fizjologiczną granicę rozciągliwości. Zwykle na skutek tępego uderzenia skierowanego skośnie do powierzchni ciała.

• brzegi poszarpane, na pewnym odcinku zsiniałe z krwawymi podbiegnięciami

• obok miejsc o gładkiej powierzchni są miejsca poszarpane i popękane

• okolica przylegająca do rany jest ZAWSZE uszkodzona

RANA ZATRUTA - jest raną kąsaną, zadaną przez zwierzęta wydzielające jad (żmije, węże, osy, pszczoły, skorpiony).Zatrucie jadem żmii wywołuje:

• 
  wrażliwości ośrodka oddechowego

• duszność

• upośledzenie świadomości

• objawy miejscowe: bolesny obrzęk, zasinienie skóry, martwica skóry

Najbardziej wrażliwe na ukąszenie są:

• owce (giną po 2-8 h po ukąszeniu)

• konie i psy (od 12 h do kilku dni)

• 
  świnie i bydło wykazują mała wrażliwość

LECZENIE:

• szybko usunąć truciznę (wysysanie, przyżeganie zgłębnikiem, przypalanie 3- 5 % roztworem nadmanganianu potasu, wycięcie rany)

• założyć opaskę uciskową powyżej miejsca ukąszenia na ok. 2h. Ma to na celu zapobiegniecie rozprzestrzenianiu się trucizny

• oziębienie kończyny do temperatury 15 º C

• przy silnym obrzęku, należy go naciąć

• przy obrzęku gardła i krtani wykonać tracheotomię

• przy objawach ogólnych zatrucia wykonać wlewy i.v. z glukozy, hydrokortyzonu, amin katecholowych (działanie p/wstrząsowe, ciśnienia krwi)

• podać surowicę p/jadowi żmiji: u małych zwierząt 10 -30 ml

u dużych zwierząt 50-100 ml

JAD OWADÓW-wywołuje przejściowy, piekący obrzęk skóry i tkanki podskórnej. Bardzo wrażliwe na jad pszczół są konie(pobudzenie nerwowe, zapaść, zaburzenia oddechowe, śmierć w ciągu kilkunastu godzin - gdy zaatakowane przez rój). Przy mniejszej liczbie ukąszeń dochodzi do:

• zaburzeń ruchowych

• objawów morzyskowych

• temperatury do 40º C

• arytmia ♥

• miejscowe, gorące, bolesne, ciastowate obrzęki w sąsiedztwie rany, po kilku dniach znikają i powstają twarde guzki wielkości orzecha laskowego, które po kilku dniach ustępują

• 
  u koni i psów w miejscu użądlenia dochodzi do martwicy tkanek. Leczymy to jak zakażenie.

LECZENIE: Należy usunąć żądło, a przy objawach zatrucia zastosować leczenie objawowe:

• środki p/histaminowe

• s.c. adrenalina lub hydrokortyzonu

RANA KĄSANA - zaliczana jest do ran kłuto- dartych. Jest raną zakażoną i leczy się sposobem otwartym. Zawsze należy sprawdzić zgłębnikiem rozległość rany i wykonać przeciwotwory.

doczytać o ranie rąbanej, tłuczonej i postrzałowej

FAZY GOJENIA SIĘ RAN

1. FAZA WYSIĘKOWA -rozpoczyna się w chwili powstania rany, w ranie gojącej się, w warunkach sterylnych, bez powikłań. Etap ten trwa około 4 dni. Każde dalsze naruszenie tkanek jest bodźcem stymulującym i przedłużającym zapalenie.

Przerwanie ciągłości tkanek wyzwala reakcję obronną w postaci:

• skurczu naczyń w okolicy rany, które po kilku minutach rozszerzają się, zapoczątkowując zmiany wysiękowe

• wzrostu przepuszczalności naczyń

• miejscowego niedotlenienia

• ciśnienia CO₂ we krwi kwasica

Wraz z ucieczką płynów komórkowych krwi, z naczyń uwalniają się substancje czynne: enzymy krzepnięcia, (tromboplastyna, fibryna, trombina).

Lizosomalne enzymy hydrolityczne - substancje uwalniane z krwią:

1. kolagenaza - kolagen

2. hialuronidaza - kwas hialuronowy

3. dezoksyrybonukleaza - kwas DNA

4. rybonukleaza - RNA

5. fosfomonoesteraza i fosfoproteinofosfataza- ester fosforanowy

6. β -glikuronidaza i β-acetyloglikozamidaza - glikozaminoglikany

7. α - mannozydaza, protezy - proteiny

8. anylsulfatazy - aromatyczny ester siarczanowy

9. lipaza, fosfolipaza - lipidy

Krew krzepnie, a powstające w miejscu zranienia skrzepy zatykają naczynia krwionośne, tworząc naczynia czopujące. Włóknik i miazga rozpadłych komórek tworzą strup, który zamyka i osłania ranę przed wyschnięciem, zakażeniem i drażnieniem.

Kolejna grupa to substancje naczyniowoaktywne:

• proteza

• polipeptydy (bradykinina, kolidyna)

• aminy (histamina, 5 - hydroksytryptofan)

Substancje te powodują wzrost przepuszczalności naczyń włosowatych, pogłębiaja kwasicę tkankową, obrzęk i procesy kataboliczne.

Ucieczce osocza z naczyń towarzyszy ucieczka komórek:

• granulocyty po 90 minutach są już w ranie, chronią przed zakażeniem po 48 h. Są nieodporne na odczyn kwaśny środowiska. Dostarczają przez to enzymy potrzebne do upłynnienia obumarłych tkanek.

• po 5h pojawiają się monocyty makrofagi oraz eozynofile. Makrofagi usuwają martwą tkankę dzięki działaniu enzymów lizosomalnych.

Wykład 8 SEM I 16.04.2002r.

ZABURZENIA KRZEPNIĘCIA

1. zaburzenia naczyniowe

2. zaburzenia płytkowe

3. zaburzenia czynnika krzepnięcia

4. zaburzenia o wieloczynnikowym podłożu

Objawy: epistaxis; krwawe wymioty; kał z domieszką krwi lub krwawy; hematuria; anemia; hypowolemia; objawy neurologiczne (krwawienia wewn czaszkowe, wewn rdzeniowe); intensywne krwawienia trudne do opanowanie przy podstawowych zabiegach chirurgicznych.

Ad. 1) Choroba kolagenu, niedobór wit C (utrudnione powstawanie połączenia płytkowo-naczyniowego).

Przyczyny: cukrzyca, nadczynność przytarczyc

Objawy: krwawienia z bł śl, objawy choroby podstawowej, bolesność kończyn, gorączka, polidypsja i poliuria.

Rozpoznanie: przedłużony czas krwawienia, test opaskowy (powstają wybroczyny), wywiad, EKG przy szkorbucie, bad hematologiczne, poziom hormonów.

Leczenie: leczenie choroby podstawowej (choroba kolagenu lub szkorbut), monitorowanie.

Pierwotne zaburzenia hemostazy: wybroczyny, krwawe podbiegnięcia, częste krwawienia z bł śl, wybroczyny oczne, rzadko występują krwawienia stawowe, rzadko powstają krwiaki, rzadki krwotoki do jamy ciała.

Wtórne zaburzenia hemostazy: b.rzadko wybroczyny, rzadko krwawienie z bł śl, krwawienia do jam stawowych, często krwiaki, często krwawienie do jam ciała (haemothorax, hemomediastineum, hemoperitoneum).

Zaburzenia hemostazy złożonej: wymieszane objawy w/w

Ad. 2) Zaburzenia związane z płytkami

1. jakościowe

2. ilościowe

Przyczyny: wrodzone i nabyte (trombocytopenia, idiomatyczne, alergie, leki-fenobutazon, fenobarbituran, chloramfenikol powodują spadek ilości płytek, toksyny, przyczyny nieimmunologiczne, nowotwory tk szpikowej i zaburzenia hormonalne).

1. wzrost ilości płytek przy zapaleniach przewlekłych i przy brucelozie

2. zaburzenia jakościowe przy chorobach nerek, wątroby, anemii, białaczce i chorobach wirusowych

Prawidłowo płytki łączą się z kolagenem; przy zaburzeniach krzepnięcia brak.

Różnicowo: wykluczyć zaburzenia naczyniowe

Badania dodatkowe: czas protrombinowy, test agregacji płytek (rzadko)

Leczenie: leczenie chorób podstawowych, przy wrodzonym spadku ilości płytek podawać sterydy, immunosupresyjne (cyklofosfamid), osocze z płytkami lub pełną krew, NIE STOSOWAĆ HEPARYNY, transfuzja 6-7 ml/kg m.c., próby krzyżowe.

Ad. 3) - hemofilia A (VIII czynnik krzepnięcia) związana z chromosomem X

- zaburzenia w czynniku IX i VI

- hemofilia B

HEMOFILIA A - występuje u wszystkich ras psów i mieszańców, heterozygot, przenoszą ją suki

Objawy: krwiaki, wynaczynienia w jamach ciała, kulawizny, zaburzenia w układzie oddechowym i pokarmowym. Występuje też w postaci subklinicznej.

Rozpoznanie: zbadać czynnik VIII metodą aktywacji

Leczenie: nie rozmnażać osobników, pacjent skrwawia się, można podać osocze z VIII czynnikiem lub samo osocze i desmopresynę. Eutanazja.

CHOROBA VON WILLENBRANDA - dotyczy dobermanów i owczarków niemieckich. Bardzo duże obrzęki pooperacyjne. Eliminować osobniki chore z hodowli. Występują 3 formy choroby.

Leczenie: desmopresyna i krew do transfuzji przy operacji. Czynnik Von Willenbranda nie zawsze jest aktywny, dlatego trzeba przed operacją podać desmopresynę, która zaktywuje czynnik.

HEMOFILIA B - spożycie śr trujących zawierających antykoagulanty, które zaburzają syntezę wit K. są to śr długo działające. Przy zatruciu należy określić czas podania trucizny (po wchłonięciu do krwiobiegu nie ma szans na przeżycie krwawienia do jam ciała wstrząs hypowolemiczny).

Rozpoznanie: bad RTG klatki piersiowej i brzucha

Leczenie: trudne, bo wit K ma długi okres aktywacji od wchłonięcia, podaje się b.duże dawki wit K przez 5-7 dni p.o., intensywnie a potem przez kilka tyg. Podać krew, śr uspokajające i osłaniające wątrobę.

DIC

CHOROBY WĄTROBY - tu następuje synteza białek i wszystkich czynników krzepnięcia krwi. Przy chorobach zaburzenia w krzepnięciu. Występują głównie u osobników starszych. Dochodzi do silnego krwawienia, a czasem skrwawienia.

Leczenie: leczenie choroby zasadniczej wątroby (regeneracja miąższu)

TRANSFUZJE KRWI - podanie pełnej krwi w celu zwiększenie utlenowania tkanek. Same krwinki bardzo szybko ulegają zniszczeniu. Wykonujemy głównie w anemii, spadku ilości krwi, hemolizie, przy leczeniu chorób zakaźnych, po urazach, gdy wskaźniki hematologiczne są złe.

Dawca powinien być zdrowy, duży (pies 20 kg), nie w ciąży, nie po zastrzykach hormonalnych, należy go poddać sedacji.

Badanie grup krwi: próba krzyżowa (krowa 12 grup, pies 7, kot 2). 70% transfuzji jest bez powikłań jako 1 transfuzja. Próba wstępna - podanie 0,2 ml krwi i obserwacja przez 10-15 min.

Dawca: 8% ciężaru m.c. to krew. Pobierać krew z żyły szyjnej, powoli, można pobrać do 20% krwi jednorazowo (do 10 l), przy wstrząsach przerywamy uzupełnianie niedoboru płynów. Podać śr wzmacniające, regenerujące i wit. Krew można przechowywać do 3-4 tyg w niskiej temp i w warunkach sterylnych. Krew pobieramy na antykoagulanty (heparyna, kw cytrynowy i dekstroza). W czasie transfuzji robić przerwy i podawać płyny. U koni można podać 20-40 ml/kg krwi/1h. WAŻNE - krew temp 37ºC.

Obliczanie ilości krwi potrzebnej do transfuzji:

Ilość potrzebnej krwi = pożądany Ht - Ht biorcy / Ht dawcy x 90 (u psa), 70 (u kota)

2,2 ml krwi/kg zwiększa Ht biorcy o ok. 1%

Komplikacje: zależą od warunków wykonywania transfuzji oraz biorcy i dawcy. Są to wstrząs, wstrząs toksyczny (gdy we krwi są bakterie), pokrzywka, drgawki, przy dużej ilości cytrynianu rośnie Ca zaburzenia pracy serca, gorączka, wymioty, zakażenia (Hemobortenelloza, Babesia, wirus zakaźnej anemii), bradykardia, arytmie (podać epinefrynę).

Przy transfuzji podaje się sterydy i pł fizjolog, nie podawać pł Ringera.

Wykład 9 SEM I 23.04.2002r

ROPNE ZAPALENIA SKÓRY, TK PODSKÓRNEJ I MIĘŚNI.

1. Ropne zakażenia skóry

1. krosta (postula)

2. zapalenie mieszka włosowego (folliculitis)

3. trądzik (acne)

4. czyrak (furunculus)

5. czyraczyca (furunculosis)

6. czyrak mnogi (carbunculus)

7. róża (erusipela)

2. Ropowica (flegmona)

3. Ropień (abscesuss)

4. Ropniak (empyemia)

5. Ropne zapalenie mięśni (miositis purulenta)

Ad. I. Z chwilą wniknięcia bakt ropotwórczych, w zależności od lokalizacji w głąb i wszerz powodują różne objawy:

1. krosta - pierwotny wykwit, mały, wypełniony ropą pęcherzyk w naskórku przy ujściu mieszka. Liszaj - podobny proces o większej powierzchni (impetigo). Wniknięcie bakt umożliwia otarcie, ukłucie. Wierzchołek krosty o wielkości od ziarna prosa do ziarna grochu, żółty otoczony czerwonym polem. Po rozerwaniu naskórka wypływa ropa, ubytek zamyka się bez blizny.

Leczenie: ochrona skóry i maści.

2. folliculitis - ropny stan zapalny mieszka, powstają krosty przy zakażeniach gronkowcami wokół włosa. Goi się w kilka dni, włos wypada.

3. Acne - obejmuje zap mieszka spowodowane zatkaniem jego otworu.

- trądzik krostowaty

- trądzik grudkowaty

- trądzik stwardnieniowy

Mieszek i gruczoły łojowe zawierają ropę, a po pęknięciu i wydaleniu ropy pozostają małe guzki. Przy ropnym zapaleniu gruczołów Molla i Meiboma powstaje jęczmień (hordeolum). Przy guzkowym zap gruczołu Meiboma powstaje gradówka (chalasia).

Przyczyny: tarcie uprzęży, niedobory żywieniowe, przewlekłe zap nerek, cukrzyca, dziegieć, oleje.

Leczenie: usunięcie przyczyny, śr dezynfekcyjne, przy postaci przewlekłej leczenie dermatologiczne.

4. furunculus - ostre zap mieszka, gruczołu łojowego i tk otaczającej. W następstwie nacieku zapalnego z przekrwieniem i wysiękiem, powstaje twardy, bolesny guz (orzech włoski). Tk podskórna pod wpływem toksyn bakt ulega upłynnieniu i powstaje nekrotyczne ognisko. Wokół tworzy się wał z ziarniny powodujący oddzielanie się obumarłej tk. Skóra w środku martwicy pęka, a po kilku dniach czop tk martwych może być usunięty w całości, a powstały kanał wypełnia się ziarniną i pozostaje jako punkcikowata blizna.

Leczenie: pojedyncze goją się pod opatrunkiem ochronnym + maść łagodząca ból. Przy większych kąpiele antyseptyczne + maści wzmagające przekrwienie. Nie wyciskać czyraka, ale ściąć nożyczkami uwypuklony wierzchołek. Wygojenie po 2-4 tyg, powstaje blizna + stosować antyb.

5. czyraczyca - występowanie wielu czyraków w różnych okolicach ciała lub rozlane rozprzestrzenianie się jednego czyraka na większe obszary skóry. Częste nawroty, długotrwały przebieg, oporność na leczenie. Występuje głównie u psów na grzbiecie nosa, w fałdach między palcami i w okolicach odbytu.

Zaawansowanie: ropnie, wysięk, wypadanie włosów, skóra pogrubiona, oddzielenie od otaczających tkanek, naskórek traci połączenie ze skórą, kanały ropne, aż do ropnego podminowania skóry, bolesność, wzrost temp, brak apetytu, śmierć na skutek zakażenia ogólnego.

Leczenie: chirurgiczne (operacje plastyczne) z wycięciem skóry, zszycie i opatrunek. Leczenie kombinacyjne (chirurgiczne + farmakologiczne), dezynfekcja, autoszczepionki, preparaty odpornościowe.

6. czyrak mnogi - większa ilość czyraków na niewielkiej przestrzeni. Występuje ból, obrzęk i rozpad tkanek.

Leczenie: jak wyżej.

7. róża - zakażenie skóry lub bł śl bakt ropotwórczymi, które na drodze uszkodzonej skóry wnikają do przestrzeni chłonnych i tam się rozmnażają. Występuje podwyższona temp i znaczne zaburzenia stanu ogólnego, jasno-czerwony do ciemno-czerwonego obrzęk w bramie wejścia, zmienione tkanki wyraźnie oddzielone od otoczenia, powstają pęcherze, krosty, martwica, zap okolicznych naczyń i ww. chłonnych. Możemy wyróżnić: różę pęcherzykową, ropowiczą i zgorzelinową.

Leczenie: chemioterapia, objawy ustępują po2-3 dniach, antyb przez 10 dni.

Ad. II Ropowica - często występuje, powstaje po pogryzieniach, gdy jest mała brama wejścia i gdy szybko się zamknie. Dochodzi do zap naczyń chłonnych i tk łącznej przez bakt ropne lub gnilne. Wyróżniamy: ropowicę surowiczą, ropną i gnilną. Postać martwicza i gnilna wywoływane są przez florę mieszaną. W zależności od miejsca wyróżniamy: podskórną, podpowięziową i międzymięśniową. Wg rozlania się wyróżniamy: ograniczoną i rozlaną. Miejsca pierwotnego zakażenia są to małe, niezauważalne rany, często nieleczone. Są zakażeniem przyrannym, warunkiem powstania jest zakażenia podskórne.

Zmiany: galaretowate, żółto-czerwone obrzęki tk łącznej, której przestrzenie wypełnia wysięk (pod ciśnieniem), regionalne ww. chłonne są powiększone i bolesne. Przy szybkim rozprzestrzenianiu się procesu dochodzi do martwicy tk podskórnej, ścięgien i mm.

Ropowica aseptyczna jest martwicą tk po inj śr drażniącego (niektóre prep Ca), po 24-48h nacieczona tk ulega martwicy, wysięk surowiczy zamienia się w cuchnący + pęcherzyki gazu ropowica gazowa.

Objawy: podwyższone CTO, osowiałość, poty, brak apetytu. Oprócz rozpadu tk i resorpcji toksyn dochodzi do oddzielenie skóry od naczyń krwionośnych. Okolica chora jest wrażliwa na ucisk, o miękkiej, ciastowatej konsystencji. Proces na kończynach doprowadza do kulawizny.

Leczenia: ogólnie antyb + zabiegi poprawiające stan układu sercowo naczyniowego. Miejscowo opatrunek rany, doprowadzenie do przekrwienia czynnego (poduszka elektryczna), maść jodowa lub kamforowa, założyć opatrunek zapobiegający dalszemu drażnieniu, nacięcia konieczne przy ropowicy (sączkowanie).

Ad. II Ropień - nagromadzenie ropy w tk spowodowane rozpadem tej tk z wytworzeniem jam, które w stanie końcowym oddziela od otoczenia wał ziarninowy (tk ta zawiera kom wytwarzające włóknik, limfocyty) tworzy błonę ropnia co zapobiega dalszemu rozprzestrzenianiu się procesu i wydziela składniki humoralne. W-wę wewn bł nazywa się bł ropotwórczą. Ropień rozwija się przy ranach zakażonych na skutek braku odpływu wysięku lub na skutek dostania się bakterii droga hematogenną lub przy uszkodzeniach ciałami obcymi. Powstaje uwypuklenie skóry, jest napięta, błyszcząca, włos nastroszony i wypada. Ropień wypełniony jest żółtym płynem, otoczony niebiesko-czerwonym obrzękiem i pęka.

Objawy: podwyższona temp, okolica bolesna i objawy ogólne. Po usunięciu ropy obj ustępują.

Wyróżniamy: - ropień zimny bez objawów zapalnych, jego gruba torebka nie rozpada się

- ropień aseptyczny, rozpad tk poprzez drażniące działanie leków

- ropień swoisty, przy promienicy, nosaciźnie, gruźlicy

Leczenie: nacięcie i drenaż. NIE ZSZYWAĆ !!! można wyciąć razem z torebką, jeśli to możliwe i wtedy zaszyć. Sprawdzić jamę czy są kieszenie, ciała obce, przetoki. Przepłukać śr dezynfekcyjnym.

Gojenie- wypełnienie jamy ropnia ziarniną.

Ad. IV Ropniak - nagromadzenie ropy w naturalnych jamach (zatoki i stawy), powstaje w przebiegu ropnego zapalenia bł śl naturalnych jam ciała, odprowadzenie ropy na zewn nie jest możliwe, czasem robi się przetokę. Jamę płukać roztworami chemioterapeutyków.

Ad. V Ropne zapalenie mięśni

- śródmięśniowe

- surowicze

- surowiczo - włóknikowe

- …………………………

Obejmuje tk mm, śródmięśniowe, międzymięśniowe w następstwie zakażenia bakt ropnymi lub gnilnymi, po przejściu zap z okolicznych tk występuje bolesny, twardy obrzęk, zaburzenia czynności mm, poniżej powstaje obrzęk opadowy, niebolesny i niegorący. Obumarłe tk zastępuje tk ziarninowa i tk bliznowata.

Leczenie: tak jak ropnie i ropowice. Po głębokim nacięciu wzdłuż włókien mm umożliwić odpływ ropy.

Wykład 12 21-05-02

Przepukliny różnicuje się w zależności od treści jak też od położenia wrót przepukliny i stosunku treści do tych wrót np.jelita, sieć, żołądek.

Uwzględniając położenie wrót przepukliny wyróżniamy

-pępkową

-pachwinową

-udową

-kroczową

-przeponową

-brzuszną wewnętrzną u bydła

przestrzeń anatomiczna typ przepukliny

brzuszna dogłowowa pępkowa, urazowa, chirurgiczna

brzuszna doogonowa pachwinowe, mosznowe, udowe

przeponowa pourazowa śródpiersiowa, wpustowa

okolica kroczowa ....

O wolnej przepuklinie mówi się gdy treść pozwala odprowadzić się do jamy brzusznej. Jeśli się nie da to mówimy o przepuklinie nieodprowadzalnej, na skutek uwięźnięcia treści powstaje przepuklina uwięzła.

W przepuklinie wyróżnia się następujące części składowe:

-wrota przepukliny-otwór przez który wydostają się trzewia np. otwór pępkowy czy kanał pachwinowy

-pierścień przepukliny w postaci pogrubionego brzegu ograniczającego brzeg pępowiny

-worek przepukliny utworzony przez skórę i pogrubioną tkankę podskórną oraz otrzewną.

Zwykle różnicuje się dwie jego części szyjkę i dno

-treść przepukliny składająca się z sieci, jelit, rzadziej z żołądka, wątroby, śledziony, macicy i tzw płynu przepuklinowego

Na ogół przyczyną przepuklin mogą być wrodzone nieprawidłowości i urazy np. nienormalnie szeroki pierścień pachwinowy.

Przepukliny mogą powstawać w przypadku wzrostu ciśnienia śródbrzusznego, przy kaszlu, szczekaniu. U dużych zwierząt, głównie krów, kopnięciu kopytem, uderzeniu rogiem, a u małych zw. Wypadki komunikacyjne.

Objawy kliniczne przy przepuklinie zewnętrznej pojawiają się w postaci niewielkiego, niebolesnego uwypuklenia, które w czasie wysiłku może się powiększyć, a powstałe deformacje mogą się zmniejszać lub zwiększać. Przy osłuchiwaniu takich miejsc udaje się usłyszeć szmery jelitowe, a opukując stwierdzamy bębenkowy odgłos.

U ogierów przy morzyskach trzeba brać pod uwagę czy nie ma przepukliny.

Przepuklina przeponowa-najczęściej po wypadku, pies siada, aby mógł lepiej oddychać, bolesność i męczenie przy schodzeniu po schodach. Nieoperowane w krótkim czasie prowadzi do śmierci.

Rozpoznanie -RTG

Zabieg:

Zwierzę musi być zaintubowane. Często robi się w linii białej i przenosi się przez otwór przepony wątrobę do jamy brzusznej. Na max rozdętych płucach zakładamy szew.

Przepuklina pourazowa brzuszna

Na skutek pogryzienia dochodzi do rozerwania mięśni. Treść przechodzi między mięśnie ale skóra jest nienaruszona!

Wymaga natychmiastowej interwencji gdyż może dojść do zapalenia otrzewnej. Intubowanie!

Otwieramy delikatnie fałd skóry bo pod nim mogą być jelita. Sprawdzamy czy nie są uszkodzone. Oczyszczamy, płuczemy, zakładamy sączek w jamie brzusznej. Zaszywamy otrzewną, mięśnie , usuwamy jak najwięcej uszkodzonych mięsni. 7-9 dni antybiotyk.

Przepuklina pępkowa

Często występuje u psów. Znieczulamy psa, nacinamy worek przepuklinowy, odprowadzamy treść, zaszywamy.

Przepuklina pachwinowa

Na skutek ciąży mnogiej, wysiłku dochodzi do uwypuklenia. Nacinamy wzdłuż worka przepuklinowego, dochodzimy pod sutek, uwidacznia się treść.....albo worek, skręcamy go i cały ucieka do kanału pachwinowego. Zakładamy szwy.

Przepuklina mosznowa

Usuwamy jądro, zaszywamy i po przepuklinie;)

Przepuklina kroczowa

Charakteryzuje się uwypukleniem po jednej albo obu stronach odbytu. Często zawartość tej przepukliny stanowi pęcherz. Często występuje u samców gdzie przerost prostaty, przy objawach częstych zaparć dochodzi do rozluźnienia mięśni, rozstąpienia i część prostaty zachodzi do tego zachyłku.

Operacja-jak jest obustronna najpierw robi się jedną stronę, a za miesiąc drugą.3 cm od odbytu delikatnie, jeśli jest przetoka to punktujemy, odprowadzamy mocz, wypróżniamy go. Na te mięśnie zakładamy szew, aby ściągnąć te mięśnie. Szyjemy szwem kapciuchowym......i zakładamy dwa piętra szwów. Lekka dieta.

Chirurgia

wykład 1 20.02.01

Uraz - TRAUMA - czynnik szkodliwy mogący prowadzić do powstania obrażeń lub uszkodzenia tkanek.

Obrażenia i uszkodzenia mogą mieć różny charakter:

• Uszkodzenie zamknięte - gdy siła urazu nie przekracza granicy ciągłości tkanek

• Uszkodzenie otwarte - gdy siła urazu przekroczy granice elastyczności tkanek - rozdzielenie tkanek - rana.

Uszkodzenie - LAESIO

Zapalenia - INFLAMMATIO

Odrost - REGENERATIO

Naprawa - REPERATIO - dotyczy tkanek wysoko zorganizowanych (tych, których uszkodzenie otwarte czy zanik kończą się powstaniem tkanki zastępczej). Niektóre tkanki wypełniają się taką samą tkanką (np. tkanka łączna).

Obrażenie - uszkodzenie

• Czynniki mechaniczne: ucisk ( niedokrwienie - zmiany wtórne), stłuczenie, rozciąganie, skręcenie, zmiażdżenie, pęknięcie, zerwanie, przerwanie.

• Czynniki termiczne: ciepło (powyżej 50 stopni) - oparzenie, zimno - odmrożenie.

• Czynniki chemiczne: kwasy, zasady.

• Czynniki elektryczne: energia elektryczna powodująca następstwa; oparzenie, elektrolizę, spastyczny skurcz mięśni

• Promienie X wnikając w głąb tkanek mogą wywołać: oparzenia, zmiany strukturalne.

• Czynniki biologiczne: wirusy, bakterie, grzyby.

Reakcja organizmu na uraz:

1. Faza kataboliczna (uszkodzenia) trwa 1-6 dni

2. Faza przejściowa - 1-3 dni

3. Faza anaboliczna (odbudowy) - 3-7 dni

4. Faza odkładania tłuszczu - kilka tygodni

Aby skrócić fazę kataboliczną należy:

1. Zapewnić spokój

2. Przeciwdziałać dalszemu uszkodzeniu tkanek

3. Dobre żywienie

Objawy fazy katabolicznej: rozpad białka - powstanie reszty azotowej, uwalnianie się produktów rozpadu - utrata masy ciała.

Rodzaje uszkodzeń

Obrażenia zamknięte - VULNERATIO OCULUSA

• Wstrząśnienie - COMMOTIO - dotyczy tkanek delikatnych (CUN), bak zmian typu anatomicznych ale są zaburzenia czynnościowe np. bezruch

Postępowanie:

1. Zapewnienie spokoju

2. Uniemożliwienie wpływu czynników szkodliwych. Po 0,5-1 godziny pacjent zaczyna reagować.

• Stłuczenie - CONTUSIO - najczęstsza forma obrażenia zamkniętego, występuje u wszystkich zwierząt. Najbardziej wrażliwa tkanka łączna, tkanka mięśniowa, naczynia (żyły)

Stopnie stłuczenia:

1. Przekrwienie - HYPERAEMIA

2. Krwiak - HEMATOMA - jeżeli siła ucisku spowoduje przekroczenie elastyczności żył spowoduje wynaczynienie

3. Martwica - NECROSIS.

4. Zmiażdżenie - CONQUASSATIO

• Rozciąganie - DISTENSIO

• Zerwanie - RUPTUSA

• Skręcenie - DISTORSIO

• Zwichnięcie - LUXSATIO

• Szczelina - FISSURA

• Złamanie - FRACTURA

Różny charakter wynaczynnień

Podbiegnięcie krwawe - krew w jamce.

Krwiak jest wypełniany krwią do momentu zrównoważenia ciśnienia krwi w krwiaku i ciśnienia w tętnicy. Potem krew wokół krwiaka ulega wytrąceniu, tworzy się torebka łącznotkankowa (demarkacyjna). Po skrzepnięciu oddzielone osocz ulega wchłonięciu co prowadzi do wzrostu napięcia tkanek.

Hemoglobina ulega przemianie od zaczerwienienia poprzez fiolet, zieleń do żółci. Po około 7 dniach kończy się przebarwienie. Gdy dojdzie do zakażenia krwiaka powstaje ropień. Może dojść do zniekształcenia danej okolicy w skutek trwałego wypełnienia tkanką włóknistą lub ziarninową.

Gdy siła urazu jest znaczna dochodzi do martwicy w wyniku odcięcia tkanek od zaopatrzenia w krew. Objawia się to:

• Obrzękiem

• Przebarwieniem

• Pojawieniem się zgrubień

• Procesem zapalnym wokół, który jest wyrazem usuwania martwych tkanek ( wchłanianie)

Gdy siła urazu przekracza wielokrotnie tkanek do zmiażdżenia (utrata kształtu, elastyczności i funkcji), wtedy należy próbować przywrócić krążenie, jednak najczęściej kończy się to amputacją.

Zerwanie - RUPTURA - przerwanie ciągłości, najczęściej dotyczy mięśni.

Rozciągnięcie - DISENSIO -dotyczy więzadeł, ścięgien lub mięśni

.

wykład 2 27.02.01

Cysty nienabłonkowe - powstają przy powtarzających się wgnieceniach, które prowadzą do wydostawania się surowiczego płynu. Tworzą się w określonych regionach ciała: guz

piętowy, łokciowy - psy i konie, grzbiet, okolica nadgarstka - bydło. Przy ustaniu przyczyny - samowyleczenie.

Leczenie- jak krwiaka chronicznego - punkcja, glikokortykoidy, antybiotyk

Rozdarcie - VILACERATIO - przy częstych zgnieceniach nie dochodzi do krwotoku, ale zaburzeń w odżywianiu tkanki są porozrywane a komórki oddzielone od błon podstawnych, jamy zawierają bryjowate i spilśnione masy. W najbliższej okolicy toczy się proces zapalny. Jeśli skóra jest włączona występuje martwica sucha lub wilgotna.

Stłuczenie - CONTUSIO - po upadku, uderzeniu i innych mechanicznych uszkodzeniach. Wywołuje ono wyłączenie z czynności mięśni, bolesność obrzęk podbiegnięcie krwią. Tkanka łączna podpowięźiowa i międzymięśniowa nasiąknięta krwią. Silne krwotoki prowadzą do wytworzenia krwiaka, powieź będąca ponad napięta. Nakłucie zdradza obecność krwiaka. Silne stłuczenie - tkanka mięśniowa wygląda jak brejowata masa zmieszana z krwią (brązowo - czerwona). Gojenie różne. Wynaczynienie skomplikowana resorpcja, lekkie zgniecenie (sarkolemma nie uszkodzona) - tkanka mięśniowa regeneruje się; w innych przypadkach tworzy się tkanka ziarninowa potem łączna (stąd mogą rozwijać się przykurcze mięśni lub inne zaburzenia czynności).

Rozległe uszkodzenia mięśni mogą prowadzić do wystąpienia wstrząsu pourazowego (syndrom zmiażdżenia).

Po wystąpieniu urazów mięśni:

• zapewnić spokój

• zimne okłady przez 24 - 48 h (by zmniejszyć skłonność do wynaczynień)

następnie:

• ciepła okłady lub światło z pasmem podczerwieni

• środki powodujące przekrwienie

Przy objawach zatruć i oligurii - wlewy starterów nerkowych (wit. C, Furosemid)

Stłuczenie nerwów - występowanie niepełnego przewodnictwa (niedowład -paresis) lub całkowitego zaburzenia przewodnictwa (porażenie - paralisis)

Gdy dotyczy nerwów czuciowych- zniesienie czucia, ruchowych -niedowład wiotki,.

Uszkodzenie nerwów czuciowych i czuciowo- ruchowych prowadzi do zaburzeń w odżywianiu i unaczynieniu. Rzadko po urazach uszkodzone są nerwy ruchowe.

Stopień uszkodzenia nerwów różny: najlżejszy - przejściowe zaburzenie jego czynności bez trwałych zmian strukturalnych - przyczyna - przejściowy ucisk.

Uraz działając na nerw powoduje przerwanie wypustek osiowych (aksonów ) bez naruszenia osłonek - wtedy warunki do jego regeneracji dobre. Długotrwały ucisk prowadzi do nieodwracalnych zmian w osłonkach (zwłóknienia) i regeneracja jest utrudniona.

Przerwanie wypustek osiowych i osłonek prowadzi do ciężkich objawów. Przecięcie aksonu obwodowego prowadzi do zwyrodnienia na całej długości (zwyr. wtórne - Vallerowskie).

Im uszkodzenie bliższe ciała komórki nerwowej tym zmiany są cięższe. Jeśli w neuronie nie zaszły cięższe zmiany możliwa regeneracja. Z kikuta tej części aksonu, która łączy się z komórką wyrastają włókna dążące przez tkankę bliznowatą do sznurów osłonki Shwama kikuta obwodowego. Nadaje ona właściwy kierunek wzrostowi odradzających się włókien i od niej zależy ich mielinizacja. Regenerujące się aksony są bez rdzenne, ale po zetknięciu się z komórkami osłonki Shwama otaczają się mieliną. Szybkość zależy od rodzaju uszkodzenia, nerwu, przemieszczenia, wieku. Po 24 h od uszkodzenia powstaje zwyrodnienie, które trwa

4 - 8 tygodnia. Szybkość odrostu około 1mm/dobę. Wznowienie czynności nerwu około 6 miesięcy. Im uszkodzenie bliżej CUN tym prawdopodobieństwo regeneracji mniejsze. Nerwy czaszkowe - regeneracja nikła, węchowy i wzrokowy - regeneracji brak. Aby umożliwić regenerację nerwu po jego przerwaniu konieczne jest zbliżenie do siebie brzegów i zszycie obu odcinków przeciętego nerwu (niekiedy trzeba usunąć bliznę, która jest przeszkodą). U koni i ciężkich buhajów przy długich operacjach dochodzi do porażenia splotu ramiennego - stosować środki przeciwzapalne.

Leczenie - masaże, ruchy bierne i czynne, odpowiednie ułożenie kończyn (nie dopuścić do przykurczy), wit. B-complex.

Stłuczenie ścięgien-rzadko, powstają w wyniku powtarzanych urazów. U koni zlokalizowane są w okolicy zginaczy- występuje ból, kulawizna ograniczenie ruchu. Przerwaniu mogą ulec pojedyncze włókienka.

Leczenie: do 48 h - zimne okłady, później środki zwiększające przekrwienie.

Stłuczenie kaletek maziowych - po urazie może dojść do zapalenia maziówki (synovialitis) i zwiększonej produkcji mazi. Kaletka jest napięta, gorąca, bolesna. Punkcja - wypływ płynu surowiczego lub surowiczo- krwistego konsystencji wodnistej ale ciągliwej barwy bursztynowej, brązowej lub czerwono -żółtej. Omacywaniem stwierdzamy trzeszczenie. Dotyczy najczęściej: bursa calcanea, b. subcutanea, b. olecrani , b. precarkalis a u psów- b. calcanea, b. subtendinea.

Gdy zapalenie przewlekłe - brak zmian czynnościowych.

Leczenie: usunięcie przyczyny - ostre zmiany - cofnięcie, proces chroniczny- punkcje, opatrunek uciskowy, można GKS lub vetisolon (ostry stan ) albo tendosan (chroniczny).

Stłuczenie pochewek ścięgnowych - najczęściej urazy przy podkuwaniu. Urazy doprowadzają do zapalenia maziówki i produkcji mazi o obniżonej gęstości. W zależności od siły urazu różne jest nasilenie bólu i różny stopień kulawizny. Gdy ścięgno objęte procesem - gojenie bardzo szybkie.

Leczenie: zapewnić spokój.

• Gdy naczynie przerwane i silnie wypełnione pochewki - przeprowadzić punkcję, jamę wypełnić glikokortykosterydami. Środki oziębiające przez 48 h w połączeniu ze środkami ściągającymi.

• W ciężkich przypadkach można stosować unieruchamianie gipsem, potem środki zwiększające przekrwienie, fizykoterapia, maści rozgrzewające i iniekcje glikokortykosterydów. Zrosty rokują nie pomyślnie.

• Chroniczne, urazowe lub włóknikowe leczyć jak wyżej.

Wykład 3 06.03.01

Leczenie krwiaka

Ostra faza: zapewnić spokój, opaska uciskowa, okłady z lodu, 4% alkoholu, ogólnie środki ściągające. Niewielkie krwiaki - punkcja, wypełnić jamę krwiaka antybiotykiem z

glikokortykosterydem i opaska uciskowa. Bardzo duże krwiaki - nie punktować (dopiero po 10 dniach), ponieważ spadek ciśnienia w jamie krwiaka spowoduje ponowny krwotok.

Po wytworzeniu skrzepu małe krwiaki wyosobnić usunąć, ranę zszyć. Miejscowo - fibrynolityki aktywujące plazminogen i rozpuszczające skrzep (streptokinaza, ureokinaza), a także koagulanty (heparyna).

Duże krwiaki otworzyć po otorbieniu (nie nacinać świeżych), starsze punktować wypełniać glikokortykosterydami. Gdy brak efektu do jamy krwiaka substancja drażniąca np.: jodoform, który pobudza ziarninowanie. Przy grubych torebkach środki nekrotyzujące (siarczan miedzi).

U psów często wykonuje się operacyjne nacięcie starego krwiaka małżowiny usznej.

SOLUMEDROL - kortyzon o przedłużonym działaniu - bardzo dobry.

Stłuczenie stawów - urazy bezpośrednie i pośrednie. Może dojść do: zgniecenia torebki, uszkodzenia maziówki co prowadzi do odprysku kości z krawędzi stawowych, powstają tak zwane myszy stawowe - CORPORA LIBERA, krwotoków z kosmków maziówki do stawu, gdzie krew ulega krzepnięciu pod wpływem fibrynolitycznej aktywności mazi.

Stan kliniczny: obrzęk torebki stawowej i silne jej wypełnienie, kulawizna, staw w pozycji zgiętej. W wyniku punkcji do stawu bezpośrednio po urazie wypływa krew a później surowiczo - krwisty płyn.

Jeśli chrząstka i torebka nie uszkodzona możliwe wyleczenie. Przy uszkodzeniu chrząstki dochodzi do przedostawania się mazi i powstania cyst podchrząstkowych. Niebezpieczne jest gromadzenie się wysięku w jamie stawu - w tym przypadku pęknięcie torebki zapewnia szybsze gojenie. Jeśli wysięk pozostanie w stawie bardzo wolna resorpcja. Gdy wytrąci się włóknik nie punktować do czasu rozpuszczenia. Duże skrzepy po upłynnieniu usunąć chirurgicznie. Dłuższe pozostanie wysięku prowadzi do destabilizacji stawu. Po punkcji - glikokortykosterydy i opatrunek ustalający. Czas unieruchomienia zależy od uszkodzeń towarzyszących. Wolne ciała stawowe i odpryski kostne mogą zaburzać ruch i krążenie dlatego powinny być usunięte.

Obrzęk torebki może wskazywać na obecność wodniczek stawowych.

Zerwanie więzadeł stawowych doprowadza do chronicznego deformującego zapalenia stawów.

Stłuczenie kości-dochodzi tam gdzie są one pokryte tylko skórą lub cienką warstwą innych tkanek. Pojedyncze urazy lub powtarzające się prowadzą do krwotoku z okostnej i wytworzenia się krwiaka podokostnowego, powoduje to oddzielenie okostnej od kości i krwotoku do substancji gąbczastej. Dochodzi wówczas do pęknięć lub złamań kości. Krwawe wylewy charakteryzują się bardzo wolną resorpcją .

Krwiaki podokostnowe są bardzo bolesne, po pewnym czasie następuje ich organizacja - mogą pozostawić po sobie niewielkie zgrubienie lub w przypadku wytworzenia substancji kostnej - narośla kostne (osteofity) lub nakostniaki.

Chroniczne urazy występują najczęściej u koni - powtarzany ucisk, rozciąganie lub tarcie więzadeł i ścięgien w okolicy ich przyczepów prowadzi do powstania nakostniaków.

Postępowanie: unieruchomienie pobudzenie resorpcji; w formie podostrej iniekcje glikokortykosterydów, smarowanie DMSO, środki zwiększające przekrwienie. Nakostniaki - o ile to możliwe usunąć chirurgicznie.

Stłuczenie naczyń - powstaje przy uszkodzeniu tkanek. Najbardziej czuła intima, media i adwentitia oporna. Jeśli jednocześnie uszkodzona jest media i intima to po pewnym czasie w

tętnicach powstaje tętniak. Małe uszkodzenie intimy goją się, większe - prowadzą do podwinięcia ściany do środka i ograniczenia światła lub zamknięcia naczynia.

Przerwanie - RUPTURA - uszkodzenie tkanek powstałe na skutek działania sił rozciągania.

Przyczyny pochodzenia: zewnętrznego i wewnętrznego. Przerwanie mięśni występuje przy nagłym i maksymalnym skurczu mięśni, bardzo niebezpieczne czynne skurcze zginaczy przy biernym prostowaniu. Czynnikami usposabiającymi mogą być: zwyrodnienie, odnerwienie i zwiotczenie mięśni, wzrost ich masy i objętości pod koniec ciąży. Oporność na rozciąganie tkanek różna zależy od: gęstości elastyczności zawartości wody .

Przerwanie mięśni może być:

• Całkowite

• Częściowe

Mięśnie mogą ulec przerwaniu w okolicy:

• Brzuśca

• Przyczepu do kości

• Przejście mięśni w ścięgno

Stopnie przerwania:

1. Naciągnięcie: występuje lekka bolesność utrudniająca wykonywanie czynności mięśni i ścięgien. Siła mięśnia i zakres jego ruchów w normie.

2. Naderwanie: wyraźne upośledzenie sprawności i siły kończyny, ostry ból tkanek bez przerwania ciągłości jednostki mięśniowo-ścięgnistej.

3. Rozerwanie: na granicy mięśnia i ścięgna lub ścięgna i kości doprowadza do rozdzielenia tych tkanek, występuje: ból, skurcz mięśnia, wylew krwi znaczne ograniczenie czynności kończyny. Omacywaniem stwierdza się przerwanie jednostki mięśniowo-ścięgnistej.

Rozciągnięcie i naderwanie - działanie sił ledwo przekraczających oporność tkanek.

Rozciągnięcie jest następstwem powolnego, ciągłego, silnego rozciągania.

Naderwanie powstaje na skutek nagłego działania sił - szarpania.

Wstępny stopień przerwania - tkanki rozdzierają się w substancji międzykomórkowej - proces uleczalny przez naprawę.

Elastyczność mięśni duża i zależy od ich napięcia.

Ścięgna - przekroczenie granicy elastyczności prowadzi do naderwania.

Objawy zależą od lokalizacji, gatunku zwierzęcia.

Naderwanie mięśni i ścięgien kończyny - spętany chód, kulawizna, bolesność w okolicy urazu obrzęk i wzrost ciepłoty. Po wygojeniu mięśnie i ścięgna mogą stanowić miejsca zmniejszonego oporu na uraz.

Rozciągnięcie i naderwanie nerwu: silne bóle gdy uszkodzone włókna czuciowe, kulawizna gdy włókna ruchowe.

Leczenie: unieruchomienie (zapobiega ponownym urazom), początkowo oziębianie i stosowanie miejscowo środków ściągających, później dla przyśpieszenia resorpcji wysięku - ciepłe i wilgotne okłady, masaże ze środkiem zwiększającym przekrwienie (maść kamforowa).

Rozciągnięcia mięśni goją się szybko - dochodzi do całkowitej regeneracji.

Hyperekstensja - pozycja nadwyprostna prostowników - wrodzone wydłużenie zginaczy wstępuje obustronnie u źrebiąt. U osesków dochodzi do tego, że chodzą na stawach pęcinowych.

Leczenie: nałożenie opatrunku gipsowego lub ustalającego (należy je ciągle poprawiać, ponieważ łatwo dochodzi do martwicy z ucisku), konieczne podkucie ortopedyczne - podkowy z przedłużonymi ramionami.

Limfiak - chłoniak - jeśli w następstwie zgniecenia powstaje jama podskórna (bez krwotoków) to stopniowo zacznie się wypełniać limfą. Naczynie limfatyczne nie zamyka się poprzez skrzep, ale dopiero po wyrównaniu ciśnienia.

Leczenie: usunąć, podać antybiotyk i steryd, nałożyć szwy odpowierzchniowe lub opatrunek uciskowy, można podać krew z żyły do jamy limfiaka - wytworzy się skrzep co spowoduj zamknięcie się naczynia limfatycznego.

INIEKCJE

Iniekcje podskórne - izotoniczne wodne roztwory

Iniekcje dopłucnowe - 8 p.m.ż na granicy 1/3 górnej i środkowej wysokości klatki piersiowej. Pole jak do zabiegu chirurgicznego u zwierzęcia przytomnego, siedzącego. Znieczulamy skórę w okolicy 9 żebra na tej samej wysokości, przesuwamy skórę z 9 żebra do 8 p.m.ż., znieczulamy tkankę podskórną, mięśnie międzyżebrowe, opłucną. Delikatnie nacinamy skalpelem skórę 1-2 mm. Igłę kierujemy prostopadle do klatki piersiowej na głębokość 1-2 cm i natychmiast kierujemy ją w dół równolegle do klatki piersiowej.

Duże zwierzęta punkcje:

Koń - lewa strona 8 p.m.ż., prawa 7 p.m.ż. powyżej żyły piersiowej zewnętrznej.

Bydło i świnie - lewa strona 5 p.m.ż., prawa 4 p.m.ż. powyżej żyły piersiowej zewnętrznej.

Głębokość nakłucia 3-4 cm.

Dopłucnie można podawać: barbiturany - 8 p.m.ż 1/3 górna, głębokość 3-4 cm. (małe zwierzęta) - po tej iniekcji powinien kaszle.

Iniekcje doszpikowe - najczęściej kość udowa w dole krętarzowym.

Nakłucia jamy brzusznej:

Koń: na szerokość dłoni na lewo od pępka.

Krowa: na szerokość dłoni na prawo od pępka.

Nakłucie w skórze i otrzewnej mają się nie pokrywać.

Nakłucia pęcherza moczowego: gdy nie ma innych możliwości odprowadzenia moczu.

Koty: 3-4 cm przed spojeniem łonowym w linii pośrodkowej (bardzo duże powikłania po dostaniu się moczu do jamy brzusznej).

Psy: samica - w linii pośrodkowej w połowie między spojeniem łonowym a pępkiem.

Samiec - na szerokość palca do linii pośrodkowej (należy odsunąć ptaszka).

Opróżnić pęcherz za pomocą strzykawki.

Duże zwierzęta - punkcja przez prostnicę, którą przedtem dokładnie przepłukać - 30-40 cm od zwieracza trójgrańcem, mocnym pchnięciem przebijamy ścianę prostnicy i pęcherza moczowego. Nie można wyciągać trójgrańca bez sztyletu - niebezpieczeństwo zakażenia jamy otrzewnowej.

Nakłucia jelit - głównie u dużych zwierząt :

Koń: w przypadku wzdęcia okrężnicy lub jelita ślepego.

Jelito ślepe nakłuwamy zewnątrz lub przez prostnicę:

1 punkt: środek prawego dołu głodowego

2 punkt: 20 cm poniżej punktu pierwszego.

Nakłucie żwacza:

Lewą dłoń układamy tak aby nadgarstek znajdował się na żebrach, dłoń 2 cm poniżej wyrostków poprzecznych równolegle do kręgosłupa, kciuk pod kątem prostym do reszty dłoni: wkłucie trójgrańcem wykonujemy między kciukiem a resztą dłoni.

13.03.2001 cd wykładu 6.03.2001

Przy częściowym przerwaniu mięśnia -przerwanie określonej liczby włókien mięśniowych.

Przy całkowitym przerwaniu - przerwanie całego mięśnia.

Mięśnie nie gładkie np. przepona - przerwanie wzdłuż włókien .

Objawy: silny ból, obfite poty, trzask skóry (często), może on imitować podobny, towarzyszący złamaniu kości.

Przerwanie całkowite - luka widoczna lub wyczuwalna ( występuje też największa przeczulica ).

• Ból przy aktywnym i pasywnym ruchu

• Wypadanie funkcji

• Objawy zapalenia i obrzęku

Przerwanie mięśni brzucha lub przepony powoduje powstawanie przepuklin. Całkowita regeneracja mięśni występuje w przypadkach gdy jest zachowana sarkolemma. Pojawia się ziarnina, później tkanka łączna.

Niewielka część przerwana - rokowanie jest pomyślne, ale przy wczesnym obciążeniu może dojść do przerwania całkowitego. Przy przerwaniu całkowitym - rokowanie niepomyślne (zależy od gatunku zwierzęcia i jego użytkowania ).

Przerwanie mięśni zwyrodniałych lub odnerwionych - rokowanie niepomyślne, może dojść do wydłużenia mięśnia lub przykurczu ( czynnościowo bardzo niekorzystne )

Przerwanie mięśnia trójgłowego ramienia - kulawizna z wykroku, łokieć zwisa

Diagnoza różnicowa : porażenie n.promieniowego

Mięsień dwugłowy ramienia - wysokiego stopnia kulawizna, kończyna nie może być wyprowadzona do przodu, zwierzę powłuczy nią.

M. serratus ventralis - stabilizuje łopatkę do klatki piersiowej, łopatki są ułożone wyżej niż kręgosłup piersiowy

M. pectoralis- kulawizna z odwodzeniem 1 lub 2 kończyn piersiowych od klatki piersiowej

NA KOŃCZYNIE MIEDNICZNEJ:

M. czterogłowy uda - zwierzę nie może ustalić stawu kolanowego i stępu. Obciążenie prowadzi do max. zgięcia stawów

Przywodziciele uda ( m.gracilis, m. pectineus, m. abductores ) u bydła przy :

Jednostronnym- odwiedzenie kończyny po odpowiedniej stronie

Obustronnym - zwierzę nie stoi

M. peroneus tertius - przypadkowo u koni, rzadko u bydła. Jest to antagonista m.gastrocrenius. Zwierzęta mogą stać, kończyna jest luźno oparta. Staw stępu nie ma kąta, a staw kolanowy jest podciągnięty wyrównawczo do góry. Staw stępu można biernie wyprostować do tyłu, ścięgno Achillesa traci napięcie.

M.brzuchaty łydki - głównie u bydła po operacji niedowładu spastycznego. Przez przerwanie powstaje hyperflexia stawu stępu i zgięcie stawu pęcinowego. Jeżeli zginacz powierzchowny i m.soleus jest przerwany to zwierzę opiera kończynę na stopowej powierzchni śródstopia i stępu.

Po przerwaniu mięśnia rectus abdominis - przepuklina w linii białej lub między udami

Przerwanie mięśni po stłuczeniu w okolicy słabizny - przepuklina brzuszna

Przerwanie mięśnia przepony - wypadnięcie narządów jamy brzusznej do jamy klatki piersiowej

Przepuklina przeponowa - nie zawsze prawdziwa (gdy brak worka przepuklinowego). Jest to wypadnięcie narządów w następstwie przerwania mięśni. Może wystąpić u wszystkich zwierząt.

U bydła najczęściej wypada czepiec (evenceratio diaphragmatica reticuli). Występuje przy tym: liczne zrosty, wzdęcie drobnobańkowe, zwiększona motoryka żwacza, zmienny apetyt , wzrost oddechów, niezmieniona temp, wew., kaszel, szmery po lewej stronie klatki piersiowej (szczelina w przeponie najczęściej po stronie lewej). Do rozpoznania można wykonać zdjęcie Rtg. Leczenie: laparotomia i zamknięcie luki w przeponie - wykonana z okolicy mieczykowatej lub z j.brzusznej.

Psy koty - najczęściej po wypadkach lub wrodzona. Przemieszczeniu do jamy klatki piersiowej mogą ulegać: j. czcze, sieć, płaty wątroby, śledzona, pęcherzyk żółciowy, trzustka lub inne narządy . O diagnozie rozstrzyga zdjęcie Rtg

Zamknięcie przepony

Operacja możliwa przy zastosowaniu sztucznej wentylacji. Większe ubytki przepony można uzupełniać płatami fascia glutea lub materiałami syntetycznymi.

Leczenie przerwania mięśni :

• Częściowe przerwanie mięśni - unieruchomienie na wiele tygodni

• Przerwanie wzdłuż włókien najlepiej szyć.

• Całkowite przerwania mogą się wygoić (u małych zwierząt) samoistnie, zwykle trzeba je szyć.

• Leczenie należy podejmować wcześnie, gdy końce mięśnia rozchodzą się łatwo; przy późnym szyciu należy usunąć zrosty łącznotkankowe.

• Należy stopniowo próbować obciążać mięsień, stopniując obciążeni. W innym przypadku może dojść do nawrotów. Gojenie można przyspieszyć stosując wcierki, masaże.

Przerwanie ścięgien

Rodzaje przerwania:

1. Włókienkowe

2. Pęczkowe

3. Całkowite

Przerwanie włókienkowe - histologicznie w tego typu uszkodzeniach nie chodzi o przerwanie włókien, ale o zaburzenia w krążeniu (degeneratywny proces przewlekłego zmęczenia bez kulawizny).

Przerwanie częściowe - makroskopowo zachowana ciągłość, ale ścięgno jest częściowo rozdzielone (znaczny obrzęk).

Objawy: kulawizna, obrzęk, krwiak, granulacja. w spoczynku brak znacznie widocznej zmiany postawy. zmiany zarysu konturów tylnej części śródręcza z wklęsłej na wypukłą.

Przyczyna: przerwanie pęczków włókien, rozciągnięcie w endo i paratenonium z krwotokiem i wysiękiem surowiczym

Gojenie: proces zapalny i reparacja

Leczenie: przeciwdziałanie objawom zapalnym i zimne okłady przez 2 doby, później ciepłe i środki powodujące przekrwienie.

Przerwanie całkowite - głównie u koni, dotyczy gł. Ścięgna zginacza palca powierzchownego kończyny piersiowej. Przy tego typu uszkodzeniach występuje przerwanie ciągłości anatomicznej z towarzyszącym wypadnięciem czynności. przy przerwaniu ścięgna zginacza pow. Koń obarcza kończynę na pęcinie. Jeżeli przerwany jest też zginacz głęboki to obarcza na stronie głowowej palca.

Przerwanie mięśnia międzykostnego- koń nie obarcza kończyny. Występuje tu obrzęk i nadwrażliwość .Lukę w ścięgnie można stwierdzić w pierwszych godzinach po urazie; później ból i duży obrzęk. Przyczyna: urazy z zewnątrz, zranienia, przecięcia. Włókna ścięgna ulegają rozdzieleniu w formie pędzlowatej - bez wyraźnej ostrej krawędzi między kikutami. Całkowite zerwanie może nastąpić w obszarze distalnej pochewki ścięgnowej Możliwości zrostu są tu mniejsze, może dojść do procesu granulacji bez pochewki i do wytworzenia zrostów i ograniczenia czynności.

Leczenie:

• tworzenie warunków do zrostu, kikuty ścięgna trzeba zbliżyć i w tej pozycji unieruchomić (najlepiej założyć szwy i unieruchomić).

• mięśnie zginacze - szycie + unieruchomienie, opatrunki gipsowe lub z tworzyw sztucznych + podkucie ortopedyczne na podkowę z przedłużonymi ramionami.

Zapalenie więzadeł ( desmitis ) - reakcja zapalenia więzadła na szczególne formy urazu (skręcenia stawu lub inne rozciąganie).

Jeżeli uraz jest silny dochodzi do zerwania więzadeł.

• Nakostniak - następstwo rozciągnięcia więzadeł między k. śródręcza II i III lub III a IV

• Zwichnięcia biodrowo-krzyżowe u koni i bydła są też następstwem zapalenia więzadeł, w następstwie jazdy lub uderzenia. Gdy dochodzi do rozciągnięcia więzadłowego połączeń miednicy i kręgosłupa.

Przerwanie narządów - silne rozciągnięcie ich ścian. Czasem pęka torebka (urazy z zewnątrz, upadki). Tak powstają pęknięcia wątroby, płuc, śledziony, nerek lub jelit. Silny obrzęk może prowadzić do pęknięcia śledziony. Nadmierne wypełnienie narządów przemieszcza je; mogą powstawać pęknięcia żwacza po wzdęciu, pęknięcie żołądka i jelit po nadmiernym wypełnieniu ich treścią fermentacyjną, koń - pies - pęknięcie pęcherza moczowego po zaczopowaniu cewki kamieniami. Niektóre przypadki u małych zwierząt można wyleczyć - natychmiastowa laparotomia i szycie pęcherza lub resekcja nerki, śledziony. W większości przypadków jest za późno na leczenie operacyjne, następuje śmierć w wyniku: skrwawienia, wtórnych zakażeń, ropni, uremii.

Wykład 20.03.2001

Pęknięcie kości

Szczelina - rysa kości, poprzeczne i podłużne pęknięcia kości, dotyczą substancji zbitej (brak odłamów, zmiany kształtu); okostna jest nieuszkodzona (pęknięcie podokostnowe).

Nadłamanie ( infractio ) - podobne do szczeliny, ale występuje tutaj zmiana kształtu kości. Dotyczy to najczęściej kości długich np. żeber i zakryte jest ono okostną tzw. "złamanie zielonej gałązki". Siła urazu jest za mała by doprowadzić do złamania.

Szczeliny dotyczą kości kończyn. U koni najczęściej k. pęcinowa, k. promieniowa i k.łokciowa, pęka od strony przyśrodkowej.

Kości płaskie - zgniecenie, linia złamania przebiega promieniście

Złamania kręgów (wyrostki stawowe) - u dużych zwierząt najczęściej kręgi szyjne (zawieszenie na łańcuchu), pęknięcie L II u koni występuje po uderzeniu (przy niedostatecznym znieczuleniu), u małych zwierząt - w odcinku piersiowym i lędźwiowym (po przejechaniu).

Objawy:

• ból, kulawizna - przy urazie w okolicy kończyn

• szczelina śródstawowa - bolesny, pasywny ruch w stawie

• może być zgrubienie (krwiak, obrzęk)

• dokładnym omacywaniem można określić linię pęknięcia (ból)

• brak krepitacji

Diagnoza: zdjęcie Rtg 2 płaszczyzny, jeżeli brak zdjęcia - diagnoza prawdopodobna.

Gojenie - podobnie jak złamania kości, po uprzedniej repozycji lub leczenie operacyjne.

Komplikacje: złamania (głównie k. pęcinowa, k. piszczelowa, k. promieniowa), rany, infekcje.

Złamanie kości

Przerwanie ciągłości tkanki kostnej, podział na odłamy. Najczęściej w związku z urazami. Wyróżniamy złamanie: spontaniczne przy fizjologicznym wysiłku), patologiczne (toczący się proces np. nowotworowy).

Złamania kości długich:

• Zł. trzonu

• Zł. nasady

• Zł. przynasady

• Zł. występów kostnych

W zależności od rodzaju dzielimy je na: otwarte, zamknięte

W zależności od kształtu lini złamania:

• Poprzeczne

• Skośne

• Spiralne

• Wzdłużne

• Wieloodłamowe

Objawy:

• zniekształcenie danej okolicy

• obrzęk, ból

• zniesienie czynności

• krepitacja odłamów

Przemieszczenie odłamów względem siebie może być:

• względem długości (dyslocatio ad longitudinem)

• ze skróceniem kończyny (d. Contractione)

• z wydłużeniem (d.distractione)

• boczne (d. Ad latus)

• ze zmianą osi (d. Ad axim)

• peryferyczne (d. Ad periferia)

Mogą one często występować przy schorzeniach kości: krzywica, osteoporoza, osteomalacja, osteodystrofia. Mogą być też złamania przeciążeniowe.

Skręcenie (dystortio)

Krótkotrwałe, nienormalne przemieszczenie lub przesunięcie powierzchni stawowych względem siebie. Powstają na skutek stłuczenia tkanek miękkich i struktur okołostawowych (bez uszkodzenia kości). Stopień uszkodzenia może być różny:

• I°- nieznaczny obrzęk, bolesność okołostawowa

• II°- naderwanie więzadeł i torebki stawowej oraz błony maziowej

• III° - silny ból, obrzęk stawu, niestabilność stawu, mogą być zerwane więzadła (ostry ból ograniczający ruchomość), obrzęk, wylew krwi w okolicy uszkodzonych włókien, wysięk śródstawowy, czasem krwotok z torebki do stawu.

Rozpoznanie: po wykluczeniu złamania i zwichnięcia

Leczenie: unieruchomienie, zimne okłady, po 24 h ciepłe, operacje odtwórcze więzadeł. Ostrożnie ze stosowaniem GK bo zmniejszają siłę więzadeł.

Zwichnięcia (Luxatio)

Czasowe lub stałe, całkowite przemieszczenie się powierzchni stawowych.

Nadwichnięcie lub podwichnięcie - to przemieszczenia niecałkowite, a powierzchnie stawowe stykają się częściowo.

Rodzaj zwichnięć wg. kości która jest obwodowo np. zwichnięcie k. udowej wyjątek zwichnięcie rzepki, kręgów, k. centralnej stępu.

Rodzaje zwichnięć wg. Przyczyny:

• Urazowe

• Patologiczne

• Wrodzone

• Dziedziczne

• Otwarte

• Zamknięte

• Nawykowe

Objawy : silny ból, ograniczony obrzęk stawu, silna kulawizna lub nienormalna ruchomość, zmiany długości kończyn.

Repozycja - najwłaściwsza forma leczenia (wyprostowanie rotacja, zgięcie - w narkozie), należy uważać aby nie uszkodzić chrząstki stawowej, a zabieg wykonać jak najszybciej po urazie.

Przemieszczenie mięśni, ścięgien, nerwów:

• Mięśnie - najczęściej zwichnięcia m. dwugłowego uda (źle odżywione krowy). Krawędź dogłowowa oddziela się od powięzi szerokiej i zaczepia o krętarz duży, nie można zginać stawu kolanowego i stępu, stawy palców zgięte.

Leczenie : miotomia 10 cm poniżej krętarza.

• Zwichnięcie nerwów - przy przemieszczeniu kości

• Zwichnięcie ścięgien - ścięgno m. zginacza powierzchownego - kucie, m. podgrzebieniowego lub dwugłowego - u krów ronienia, rokowanie niepomyślne, często utrata wartości użytkowej .

Torbiel (cystis)

Jama patologiczna w narządach, otoczona ścianami i wysłana od wewnątrz nabłonkiem.

Torbiele prawdziwe - powstają powoli i są odgraniczone od tkanek otaczających przez nabłonek.

Torbiele rzekome - powstają nagle (rozmiękanie tkanek) bez wyściółki nabłonkowej.

Zawartość cysty:

1. Śluzowe

2. Ślinowe

3. Łojowe

4. Wysiękowe

5. Skórzaste

6. Gruczołowe

7. Nowotworowe

Cysty śluzowe -(c.mucosa) - najczęściej u koni na górnej wardze, zgrubienie zawierające śluz do wielkości kurzeo jaja, przeszkadza ale nie powoduje bólu.

Cysta ślinowa (c.salivalis)- występuje u psów, koni, bydła powstaje po zaczopowaniu przewodów ślinianek (kamienie ślinowe pokarm ). Przewód jest uwypuklony na zewnątrz, czasem pod językiem. Jest spoistości miękkiej, po nakłuciu wydobywa się z niego płyn podobny do śliny. Utrudniają pobieranie pokarmu.

Cysta łojowa (c.ateroma) - występuje najczęściej u koni, we wcięciu nosowo - szczękowym, jako twardy guz wielkości śliwki o jędrnej spoistości, przesuwalny, pokryty skórą o grubej torebce włóknistej od wewnątrz wysłanej nabłonkiem. Zawartość gęsta przypominająca łój. Może też występować u psów na głowie.

Cysta wysiękowa (c.exudativa) - powstaje z przekształcenia się krwiaka lub nagromadzenia surowiczego wysięku w ranach (gdy były otorbione).

Cysta skórzasta (c.dermoidalis) - powstaje w następstwie zaburzeń rozwojowych z listka ektodermy, która ulega otorbieniu i przemieszczeniu do innych obszarów ciała. Szybko ulega powiększeniu, wysłana jest grubą ścianą przypomina skórę. Może zawierać sierść, róg, zęby.

Cysta gruczołowa (c.adenomatosa) - występuje w różnych gruczołach (zmiany wsteczne) jajnik, tarczyca, jądra.

Cysta nowotworowa (c.neoplasmata) - rozwija się w guzach nowotworowych. Są to ogniska rozmiękania z nagromadzonym wysiękiem.

Leczenie:

Wszystkie torbiele usuwamy ze ścianą. Potem rany szybko zamykają się.

Nacinać tylko wtedy, gdy można wyciąć duży otwór. Płukać płynem Lugola, jodyną, KMnO₄.

27.03.2001

Obrzęki (Oedema)

Obrzęk - nagromadzenie się płynu surowiczego w tkance łącznej podporowej. Są objawem różnych schorzeń. Ich powstawaniu sprzyjają zaburzenia stanu ogólnego: wzrost ciśnienia hydrostatycznego w kapilarach, spadek ciśnienia hydrostatycznego w przestrzeniach tkanki łącznej (np. zanik tkanki tłuszczowej; po zadziałaniu urazu występuje obrzęk kataboliczny, następuje spadek zapasów tłuszczu a osobnik wygłodzony wygląda jakby był w dobrym stanie), utrudniony odpływ limfy, zwiększona przepuszczalność naczyń lub błon komórkowych, zaburzenia gospodarki Na i zaleganie go w nerkach (a ilość związanej wody zależy od ilości sodu), choroby nerek - zaleganie sodu , zaburzenia gospodarki hormonalnej, nadmierne wydzielanie estrogenów (obrzęki u samic ciężarnych).

Obrzęki mogą powstawać jako:

1. Obrzęki podskórne - zwiększona ilość płynów w tkance łącznej podskórnej. Jeżeli obrzęk jest ograniczony to oedema a gdy rozlany to anasarca?

2. Gromadzenie się płynów w jamach ciała:

• W jamie brzusznej - ascites

• W jamie piersiowej - hydrothorax

• W worku osierdziowym - hydro pericardium

• W jamie wyrostka pochwowego -

Przyczyną obu jest niewydolność mięśnia sercowego, nerek, uszkodzenie śródbłonka naczyń przez środki chemiczne, uszkodzenia mechaniczne, toksyny. Na powstawanie obrzęków mają wpływ stany wstrząsowe (dochodzi do zalegania płynu na obwodzie).

Rodzaje:

• Obrzęk zastoinowy - wywołany np. uciskiem opatrunku, obrzęki ciążowe, zbyt długie stanie.

• Obrzęki zapalne - powstają dookoła ogniska zapalnego, gromadzi się tam naciek za, a dalej powstaje obrzęk niezapalny.

• Obrzęk pourazowy - powstaje w strefie urazu (utrudniony odpływ krwi)

• Obrzęk neuropatyczny - powstaje przy porażeniu nerwów naczynioruchowych i wydostawaniu się płynów.

Objawy:

• Wzrost objętości narządów lub odcinków ciała

• Ucisk okolicy a po pewnym czasie chełbotanie

• Przy ucisku palcami powstają zagłębienia, które ustępują raczej szybko i nie powodują upośledzenia tkanek

• Niektóre mogą upośledzać funkcję komórek

• Mogą się przemieszczać w dół

Leczenie:

Obejmuje chorobę podstawową podaje się środki nasercowe, środki zwiększające wydalanie moczu, ogranicza się objętość podawanych płynów, stosuje się środki odwadniające.

Obrzęki na kończynach leczy się miejscowo stosując kompresy, opatrunki ze środkami ściągającymi (np. płyn Burowa). Stosuje się też masaże w kierunku odpływu limfy i krwi żylnej. Wyjątek - nie masować przy obrzękach zapalnych, jeśli są one na kończynach, to stosować dietę ubogą w NaCl i ruch.

Obrażenia otwarte

Rana (Vulnus) - obrażenie otwarte w którym dochodzi do przerwania ciągłości powłok ciała (skóry i błony śluzowej). Do jej wystąpienia dochodzi wtedy, gdy uraz zewnętrzny jest o sile przekraczającej siłę elastyczności tkanek. Do urazów tych zalicza się czynniki: mechaniczne, chemiczne, termiczne, elektryczne, promienie Rtg, energia jądrowa.

Przyczyny wewnętrzne: ostre odłamki kości. Jeżeli przy złamaniu dojdzie do oderwania tkanki od ciała to rana taka jest tak zwaną raną z ubytkiem. Przy działaniu urazów w płaszczyźnie statycznej powstaje otarcie (excoriatio).

Zadrapanie - wąskie, podłużne uszkodzenie skóry. Wywołane jest przez twarde, ostre przedmioty lub pazury. Objawy: przerwanie ciągłości anatomicznej tkanki, ból, krwotok. Przerwanie ciągłości zależy od: umiejscowienia rany, rodzaju uszkodzonej tkanki i głębokości zranienia. Z tym łączy się wypadnięcie czynności określonych narządów (przecięcie nerwów, przewodów gruczołowych, ślepoty itd.). Wewnętrznie dochodzi do obumierania komórek, przez uszkodzenie lub odcięcie ukrwienia. Granicę tkanki żywej można określić po upływie ok. 1 doby (obecność ukrwienia).

Rozziew (dehicientio) - rozchylenie się brzegów rany. Zależy od lokalizacji, długości, głębokości rany oraz kierunku ułożenia włókienek sprężystych w skórze (Linii Langera) Ma on istotny wpływ na czas i sposób gojenia.

Ból (Dolor) - powstaje wskutek podrażnienia zakończeń nerwowych a z czasem drażniącego działania produktów rozkładu białek. Nasilenie zależy od rodzaju urazu, siły, rodzaju uszkodzonych tkanek, wiek u, płci i wrażliwości zwierząt. Miejsca najbardziej wrażliwe na ból: okolica narządów płciowych, okolica tworzywa kopytowego, opuszek palcowych, przejść błon śluzowych w skórę, okostna, otrzewna, opłucna, torebka stawowa. Najbardziej wrażliwe: psy i koty, świnie, konie, owce, krowy, ptaki; młode bardziej wrażliwe; źrebięta, klacze i lekkie rasy bardziej wrażliwe niż ciężkie.

Krwotok (Haemorrhagia) - jest to przerwanie naczynia krwionośnego. Nasilenie krwawienia zależy od stopnia unaczynienia, średnicy i rodzaju naczyń, oraz rodzaju przedmiotu którym rana została zadana.

Ranie mogą towarzyszyć: wstrząs pourazowy, zapaść, zatory tłuszczowe, zaburzenia przemiany materii.

Opis rany:

• brzegi rany - skóra lub błona śluzowa przerwane w linii prostej lub poszarpanej, łukowej lub kątowej.

• ściany rany - w zależności od głębokości: tk. Łączna, powięź, mięśnie.

• dno rany - obejmuje różne tkanki, w zależności od głębokości: tk. Łączna, powięź, mięśnie.

• jama rany - jest to przestrzeń ograniczona przez ściany i dno.

W ranach skóry i błon śluzowych są brzegi ale brak ścian i jamy. W głębokich ranach ściany mogą tworzyć różne tkanki, a dno może mieć zachyłki.

Podział:

1. Ze względu na okolicę ciała: rany kończyn, głowy tułowia

2. Ze względu na uszkodzone tkanki lub narządy: rany języka, gardła, skóry

3. Ze względu na liczbę uszkodzonych tkanek: rany proste (obejmują jedną tkankę), rany złożone

4. Ze względu na sposób zadania rany: rany przypadkowe, chirurgiczne

5. Ze względu na kontakt z jamą ciała: rany przenikające, nie przenikające

6. Ze względu na sposób gojenia: ziarninujące, krwawiące, ropiejące.

7. Ze względu na czas zadania: rany świeże (v. Receus) - są to rany do 8 godz od zadania - można je szyć

Rany zakażone (v. Infectum) - powyżej 8 godz - nie szyje się ich, lecz leczy jako rany otwarte

Bierze się też pod uwagę okolicę rany: w okolicy dobrze ukrwionej szyć do 36 godz, natomiast w słabo ukrwionych do 12 godz.

Do właściwego postępowania terapeutycznego ważne są: przyczyny i sposób zadania rany:

Podział:

1. Rana cięta (v. incisum) - bywa zadawana ostrym przedmiotem. Ma gładkie brzegi i ściany, występuje tu niewielki ból i duże krwawienie. Po zabezpieczeniu rany, należy ją zszyć. Zwykle goi się przez rychłozost

2. Rany rąbane (v. caesum) -powstaje w wyniku zadziałania ostrych przedmiotów ale bez udziału siły ugniatającej tkanki. Rąbek uszkodzonej tkanki jest duży, występuje silny ból, niewielki krwotok, duży rozziew. Świeże rany należy szyć.

3. Rana kłuta (v. ictum) - powstaje przy nakłuciu ostrymi, długimi przedmiotami: igła, widły. Rana ma mały otwór i różnie długi kanał. Jeżeli przedmiot był tępy, to występuje znaczna strefa zmiażdżenia i rozsunięcia tkanek. Może przenikać do jam ciała i uszkadzać struktury. Jeżeli rana przechodzi na wylot jest to rana przeszywająca. Rany nie zakażone goją się szybciej niż zakażone. Szczególnie niebezpieczne są rany w okolicy odbytu i pośladków u koni ze względu na niebezpieczeństwo zakażenia beztlenowcami. Należy je leczyć na otwarto, poprzez rozcięcie.

4. Rana tłuczona (v. contusum) - powstaje po uderzeniach, upadkach. Brzegi rany są nierówne a tkanki ściany i dna zgniecione. Występuje niewielki ból (zniesienie czucia) oraz niewielki krwotok, mogą tworzyć się zachyłki i kieszenie. Leczyć na otwarto.

5. Rana miażdżona (v. conquassatum) - powstaje przy działaniu na organizm urazu o dużej sile (przygniecenie, przejechanie, uderzenie), jest podobna do rany tłuczonej: niewielki krwotok i ból; przy bardziej rozległych występuje wstrząs pourazowy. Postępować należy jak przy ranie tłuczonej .

Zmiażdżona tkanka mięśniowa - zespół zmiażdżenia (crash syndrom)

6. Rana darta (v. laceratum) - powstaje przy zaczepieniu o wystające przedmioty. Uszkodzenie ulegają skóra i tkanki miękkie. Brzegi jej są postrzępione, świeże należy szyć inne leczyć na otwarto.

7. Rana postrzałowa (v. sclopetarium) - zadawana jest pociskiem lub odłamkiem, postrzał jest gdy pocisk wniknie do tkanek; przestrzał gdy pocisk przejdzie na wylot. Tkanki są zmiażdżone, występuje duże zakażenie. Gojenie następuje przez ziarninowanie, przy postrzale pocisk należy usunąć.

8. Rana kąsana (v. morsum) - powstaje przy pogryzieniu przez: psy, kot , zw. Futerkowe, rana ma charakter kłuto - miażdżony, a po koniach miażdżony. Występuje duży ból, niewielki lub brak krwawienia. Leczenie szybkie, na otwarto.

9. Rana zatruta (v. venenatum) - powstaje po ukąszeniu węży, żmij, os, szerszeni, pszczół . Jad żmij zawiera neurocytolizynę działającą na CUN, oraz hemolizynę, która powoduje hemolizę erytrocytów i zaburzenia krzepnięcia. Po uszkodzeniach następuje spadek wrażliwości ośrodka oddechowego, zamroczenia (do utraty przytomności), spadku ciśnienia krwi, wzrostu pracy serca, a miejscowo powstają obrzęki, zasinienie, martwica skóry. Rozpoznanie: wywiad

Najwrażliwsze na jad są owce - śmierć 2 - 8 min, konie i psy 12 godz. do kilku dni, świnie i kury - mało wrażliwe.

Leczenie: wyssanie trucizny, wypalanie rozgrzanym zgłębnikiem, płukanie 3 - 5 % KmnO_4, nacięcie rany. Powyżej miejsca ukąszenia należy podwiązać opaskę i oziębić miejsce do 15 ^oC. Gdy duszność i obrzęk krtani należy wykonać tracheotomię. Dożylnie należy podać: glukozę, hydrokortyzon, adrenalinę oraz surowicę przeciw jadowi 10 - 30 ml małe zwierzęta 50 - 100 ml duże i powtórzyć po 8 - 12 godz.

Jad szerszeni i pająków powoduje przejściowy piekący ból, obrzęk skóry i tk. Podskórnej. Bardzo wrażliwe na liczne ukąszenia (rój) są konie - śmierć następuje w kilka godzin po ukąszeniach (zapaść, zaburzenia oddychania), objawy: morzyska, drgawki, arytmie, wzrost ciepłoty do 40^oC, czerwony mocz, ciastowate obrzęki przechodzące u guzowate zgrubienia. U koni i psów - martwica po kilku dniach.

Leczenie : usunięcie żądła, ........, płynem Murowa, środki przeciwhistaminowe, gdy występuje uczulenie podajemy hydrokortyzon.

WYKŁAD 03.04. 01.

GOJENIE RAN

W zależności od rodzaju ran i obecności flory bakteryjnej gojenie ran może przebiegać przez:

• rychłozrost (sanatio per primam intentionem)

• ziarninowanie (sanatio per secundam intentionem)

Przez rychłozrost goją się rany nie zanieczyszczone, z minimalnym uszkodzeniem tkanek, których przecięte powierzchnie ściśle do siebie przylegają. W ten sposób goją się rany chirurgiczne, będące przeważnie ranami ciętymi (vulnus incisum).

Inne rodzaje ran u zwierząt goją się zazwyczaj przez ziarninowanie. Są to najczęściej rany zanieczyszczone (v. contaminatum), na których powierzchni znajdują się ciała obce i drobnoustroje, oraz rany zakażone (v. septicum), w których bytują i rozwijają się w głębi tkanek. Te ostatnie to najczęściej u zwierząt rany ropiejące (v. suppurativum). Ponad to przez ziarninowanie goją się rany: miażdżone (v. conquassatum), kłute (v. ictum), postrzałowe (v. sclopetarium), lub rany złożone takie jak np. rany kąsane (v. morsum).

W obydwu przypadkach gojenie przebiega w podobny sposób. Odczyny miejscowy i ogólny zbliżone są do zmian towarzyszących innym rodzajom uszkodzeń mechanicznych, a ich nasilenie zależy od rozmiarów urazu i wrażliwości tkanek. Różnice między rychłozrostem a ziarninowaniem są ilościowe, pierwszy bowiem cechuje się minimalnym odczynem zapalnym, drugi zaś długotrwałym procesem odnowy ze znamionami silnego zapalenia.

Z klinicznego punktu widzenia rany dzielimy na:

- rany gojące się przez rychłozrost (rany świeże)

- rany gojące się przez ziarninowanie (objęte procesem zapalnym)

Rany świeże

Są to rany, które powstały wcześniej niż przed 12 godz. Niektórzy uważali, że granicą jest 6-8 godz. Zależy to od zanieczyszczenia i rozmiaru rany.

Ranę świeżą cechuje krwawienie lub obecność świeżych skrzepów krwi, minimalne obrzmienie brzegów i na ogół nieznaczna bolesność.

U zwierząt ze względu na sierść każda rana jest zanieczyszczona mechanicznie i bakteriologicznie. Niewielka ilość bakterii może być unieszkodliwiona przez mechanizmy obronne organizmu.

Leczenie świeżych ran powinno opierać się na następujących zasadach:

• najbliższa okolica rany nie może stać się źródłem jej zanieczyszczenia i zakażenia

• należy usunąć z rany wszystkie ciała obce i tkanki zniszczone

• zatamowanie krwawienia

• doprowadzenie do rychłozrostu

Zabezpieczenie okolicy rany.

Ranę należy przykryć jałową gazą, a następnie wygolić sierść w jej okolicy. Krótkiej sierści nie usuwa się. Odkażanie rany przeprowadza się za pomocą spirytusu 70% i nalewki jodowej.

Oczyszczanie rany.

Jeżeli w ranie znajdują się ciała obce to należy taką ranę doprowadzić do stanu czystości klinicznej. W tym celu należy usunąć ciała obce i strzępki tkanek, które utraciły kontakt z naczyniami krwionośnymi.

Rany cięte, które nie uległy widocznemu zanieczyszczeniu, wystarczy przepłukać płynem fizjologicznym z dodatkiem antybiotyku.

Rany kłute, tłuczone, miażdżone, do których dostęp jest trudny, wymagają rozcięcia, w celu uzyskania dostępu do rany. Cięcie powinno przedłużyć ranę ku dołowi, aby w przyszłości służyło jako droga odpływu wydzieliny.

Zatrzymanie krwotoku.

Ubytek krwi źle wpływa na zwierzę i gojenie się rany przez rychłozrost. Obecność krwi sprzyja rozwojowi bakterii. Krwotok można tamować przez podwiązanie naczyń lub przez przypalenie za pomocą diatermii chirurgicznej.

Rychłozrost przebieg procesów.

Po powstaniu rany następuje skurcz naczyń krwionośnych, a następnie ich rozszerzenie. Przez naczynia włosowate przechodzą składniki morfologiczne i składniki płynne krwi. Po ok. 24 godz. rana wypełnia się włóknikiem, erytrocytami, leukocytami i rozpuszczonym białkiem.. Granulocyty fagocytują martwe strzępki tkanki. W ranach czystych proces zapalny trwa 3-5 dni. Po upływie 48 godz. zaczyna maleć w ranach liczba granulocytów. Zaczynają one się rozpadać i rozpuszczać martwe tkanki a na miejsce martwych granulocytów pojawiają się makrofagi fagocytujące martwe elementy rany i bakterie. Obecność ich w ranie jest niezbędna dla pojawienia się fibroblastów.

Odrost nabłonka: po powstaniu rany następuje obrzęk komórek nabłonka sąsiadujących z raną. Komórki jego rozluźniają się i przesuwaj się ku sobie rozpuszczając skrzepy krwi i martwe tkanki. Dobrze przylegające do siebie brzegi umożliwiają odrost nabłonka przez 24 godz. mitotycznie dzielące się komórki tworzą sople, które wnikają pod skrzep powodując odrost nabłonka skokowo co 12-18 godz. Po zetknięciu się nabłonka z obydwu brzegów sople ulegają rozszerzeniu. Pojedyncza warstwa nabłonka tworzy warstwę podobną do naskórka, lecz nie posiada jego wytworów.

Odrost naczyń krwionośnych:śródbłonek naczyń żylnych zaczyna się namnażać tworząc pęczki komórek. One z czasem tworzą w ranie grudki. Udrażnianie nowych naczyń następuje stopniowo od strony naczyń krwionośnych. Z naczyń chłonnych po przerwaniu wypływa chłonka, która następnie krzepnie i stanowi zabezpieczenie przeciw migracji bakterii. Odrost naczyń chłonnych przebiega jak naczyń krwionośnych.

Nerwy, przez cztery doby od urazu ulegają degeneracji. Następnie włókna dośrodkowe zaczynają odrastać Pojawienie się fibroblastów. 2-3 dnia fibroblasty znajdujące się na brzegach rany mają kształt wrzecionowaty lub gwiaździsty, duży aparat Golgiego, powiększone mitochondria. Przenikają z nabłonka naczyń po nitkach włóknika do rany. Po zetknięciu się z fibroblastami strony przeciwnej kończą migrację. Zadaniem fibroblastów jest wytwarzanie kolagenu. Ujemnie na migrację fibroblastów wpływają, wysięk w ranie i obecność martwych tkanek.

Zjawiska chemiczne zachodzące w ranie.

Po urazie dochodzi do degranulacji kom tucznych i wydzielenia serotoniny pod wpływem której dochodzi do rozszerzenia naczyń krwionośnych i zwiększenia ich przepuszczalności. Za właściwy odczyn zapalny odpowiedzialne są kininy. Kalikreiny osocza i granulocyty wyzwalają bradykininy i kalidynę ? z alfa- globulin osocza. Kininy wobec dopełniacza wytwarzają PGE₁, PGE_2. Po 3-4 dniach do rany napływają z osocza mukopolisacharydy (siarczan hondroityniny, siarczan heparyny, kwas hialuronidowy i siarczan kreatyny). Przygotowują fibroblasty do wytwarzania kolagenu.

Kolagen jest to polipeptyd w ranie stanowi 50% białka. W skład kolagenu wchodzi prolina, hydroksyprolina i glicyna. Po wydzieleniu kolagen ulega procesowi dojrzewania i staje się odporny na działanie czynników fizycznych i chemicznych.

Zjawiska fizyczne zachodzące w ranach.

Wypełnienie ran kolagenem następuje 4-5 dniu, a wzrost kończy się po 21 dniach. Najszybszy zrost następuje w jelitach, skora do 14 dni, a najdłużej mięśnie i powięzie.

Gojenie przez ziarninowanie.

Połączenie brzegów rany ziarniną, która z upływem czasu przemienia się w dojrzałą tkankę łączną często łączy się z ropieniem.

Początkowo jamę rany wypełnia krew, a na zewnątrz powierzchni włóknik w postaci bezstrukturalnej masy, która chroni przed czynnikami zewnętrznymi. Brzegi rany są obrzękłe i bolesne. Pod koniec drugiej doby pojawiają się pęczki włośniczek. Na zewnątrz rany zbiera się wysięk śluzowo -ropny. Po 5-6 dniach następuje wzrost ziarniny do powierzchni, poziomu skóry i ulega zahamowaniu, a zarazem zostają pobudzone komórki nabłonka, które pokrywają ziarninę od zewnątrz. W wyniku gojenia z ziarniny powstaje tkanka bliznowata, która nie posiada naczyń włosowatych i nerwów.

Gojenie ran pod strupem.

Ten sposób gojenia ran odnosi się do ran powierzchownych. Rana wypełnia się krwią która krzepnie. Po zakończeniu demarkacji nabłonek wrasta pod strup. Początkowo połączenie naskórka ze strupem jest

mocne, jednak po kilku dniach to połączenie rozluźnia się. Po upływie 10-12 dni strup odpada i widać pod nim świeży naskórek.

WYKŁAD 10. 04. 01.

CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA GOJENIE SIĘ RAN

I Ogólne

• wiek

• stan zdrowia

• głodzenie

• ch. wątroby

• ch. nowotworowe

• h. kory nadnerczy

• wit. A, C, K

II Miejscowe

• unaczynienie zranionej okolicy

• odpowiednie warunki utrzymania

• usunięcie tkanek martwych

• usunięcie zachyłków

Postępowanie lecznicze.

Zależy ono od tego czy są to rany operacyjne czy przypadkowe.

Ranny operacyjne.

Takie rany mają ściany gładkie, a zniszczenie komórek jest niewielkie. Na takie rany należy założyć opatrunek. Należy go obserwować czy zbiera się wysięk. Gdy dużo wysięku należy zmienić opatrunek. Tam gdzie nie można założyć opatrunku należy zabezpieczyć przed lizaniem. Duże zwierzęta należy wywiązać. Można ranę posypać rivanolem lub nitropiną (środek powodujący obrzęk Przy infekcji zdjąć opatrunek i leczyć ranę na otwarto.

Rany przypadkowe.

Takie rany należy traktować jak zakażone. W świeżych ranach (do 24 godz.) należy doprowadzić do:

- zatrzymania krwotoku

• zabezpieczyć przed dalszym uszkodzeniem

• nie należy płukać, sondować, stosować zasypek

• założyć opatrunek ochronny

Następnie:

• operacyjna rewizja rany, podanie do rany wody utlenionej, która poprzez spienienie oczyści ranę oraz zahamuje krwawienie

• rozcięcie rany, wykonuje się gdy jest mały otwór to ma zapewnić lepszy odpływ wydzieliny. Cięcie wykonujemy w obydwie strony, usuwamy skrzepy i martwe tkanki a następnie można zaszyć ranę.

• wycięcie rany, wykonuje się cięcie od brzegów rany i wycina się cieką warstwę tkanek. Całkowite wycięcie stosuje się przy małych ranach i tam gdzie na to pozwala stosunek anatomiczny. Przy wycięciu częściowym usuwa się tylko martwe i postrzępione tkanki

Rany przypadkowe zakażone.

W takim przypadku stosujemy chemioterapełtyki i zakładamy sączek. Po wytworzeniu wału ziarninowego wyłączyć chemioterapełtyki. Należy usuwać wysięk z powierzchni rany. Można stosować zasypki z trypsyną aby przyśpieszyć ziarninowanie (ziarninę pobudza jodoform). Przed nadmiernym ziarninowaniem zabezpiecza kortyzon i cuprum sulphurikum.

Powikłania w gojeniu ran.

Rany operacyjne:

• martwica brzegów

• rozejście się brzegów

• obrzęki przyranne

• zaleganie wysięku

• gorączka resorbcyjna

• odma podskórna

Rany przypadkowe:

• nadmierny wzrost ziarniny

• brak ziarninowania

• zaburzenia w narastaniu naskórka

• zaburzenia w tkance bliznowatej

Inne:

• wrzód (ulcus)

• przetoka (fistula)

Nadmierny wzrost ziarniny należy hamować NaCl, wagotylem, ciekłym azotem. Brak ziarniny natomiast może być wynikiem anemii, wychudzenia, stosowania glikokortykoidów. Zaburzenia w narastaniu naskórka występują wtedy, gdy powierzchnia rany jest większa niż10x10 cm., a także przy lizaniu drapaniu. Należy stosować maści osłaniające, witaminy itd. Zaburzenia w bliznowaceniu to bliznowiec, blizna zanikowa.

Wrzód to ubytek tkanki na powierzchni skóry lub narządach. Rany bez skłonności do gojenia to wrzody. Brzegi wrzodu są uniesione, dno i ściany pokryte ziarniną, a na dnie występuje młodociana tkanka łączna.

Etiologia wrzodów jest różna:

• w. idiopatyczne

• w. symptomatyczne

Wrzody idiopatyczne wywołują różne czynniki zewnętrzne (leżenie, ucisk, działanie leków). Wrzody symptomatyczne są wynikiem przebytych chorób np.: nosówka- w. rogówki, nowotwory, cukrzyca.

Leczenie :

• rozpoznanie przyczyny i jej usunięcie

• leczenie wrzodów idiopatycznych jest łatwiejsze

• usunąć wysięk

• przepłukać

• pobudzić naskórek

WYKŁAD 25.04.01

Przetoka (fistula)- wąski przewód.

Pochodzenie : wrodzone, nabyte.

Rodzaje: ropne, wydzielnicze, wydalnicze.

Przetoki nadostre powstają po zabiegach operacyjnych gdy w ranie jest ciało obce. Komplikować mogą gojenie ran (gdy w ranie są sączki, do okoła nich tworzy się ziarnina w formie przewodów).

Przyczyną ich powstawania mogą być również nieodpowiednie materiały do szycia lub nieodpowiednie zespolenia: jelit pęcherza, przewodów, ślinowych i mlecznych. Mogą też powstawać po punkcji żwacza.

W każdej przetoce: dwa zewnętrzne, dwa wewnętrzne przewody.

Z przetok wydzielniczych :

• ślinowe

• mleczne

Z przetok wydalniczych :

• moczowe

• kałowe

Leczenie :

• wycięcie przewodów lub zespolenie wyciętych przewodów

Zakażenie przyranne

Rany przypadkowo mogą być zanieczyszczone (włosy, bakterie), zakażone (gdy bakterie chorobotwórcze).

Objawy kliniczne zakażenia

Ogólne : dreszcze, wzrost temperatury, tętna i oddechu, spadek ciśnienia tętniczego, objawy intoksykacji i niewydolności krążenia, zaburzenia czynnościowe narządów.

Czynniki sprzyjające zakażeniom:

1. Ogólne

Awitaminozy, odwodnienie, nasilająca się anemia, zaburzenia neurohormonalne

2. Miejscowe

Uszkodzenia tkanek, upośledzenie krążenia, obecność ciał obcych.

W zależności od liczby drobnoustrojów dzielimy na :

• jednorodne

• mieszane

Kliniczny podział :

1. ropne - paciorkowce, gronkowce, kampylobacterium

2. gnilne - pałeczki jelitowe

3. beztlenowcowe - clostridum, septicium, novi, titani

4. swoiste - promienica, nosacizna, gruźlica

Ropne zakażenia :

Paciorkowce: Str. Eqvi , pyogenes

Gronkowce : Staph. Aureus , epidermidis

Bydło - Campylobacter pyogenes

Konie - C equi

Leczenie:

1. Zwiększenie sił odpornościowych organizmu

2. Aktywne uodparnianie

Rany ropiejące - ropienie ran uniemożliwia gojenie przez rychłozrost ., następuje oddzielenie tkanek , rozpad tkanek .

Ropienie tkanki ziarninowej - rany w stanie zapalnym doczytać z Żakiewicza

Ropne zapalenie skóry ( pyodermia ) - Doczytać z DERMY

WYKŁAD 8.05. 01.

CZYRAK

Ostre ropne zapalenie mieszków włosowych z ropnym zapaleniem tkanek otaczających. W następstwie nacieku tworzy się bolesny guz. Tkanki ulegają rozpuszczeniu pod wpływem toksyn bakteryjnych. Powstaje nekrotyczne ognisko pokryte cienką warstwą naskórka przez co czop staje się widoczny. Leczenie zmierza do szybkiego wyleczenia pojedynczych czyraków i zabezpieczenia przed tworzeniem się nowych ognisk. Dojrzewanie czyraka przyspiesza się stosując maści rozgrzewające. Przy braku gojenia zaleca się nacięcie krzyżowe i resekcję znekrotyzowanych tkanek.

CZYRACZYCA ( furunkulosis)

Jest to równoczesne wystąpienie wielu czyraków, w rożnych obszarach ciała lub rozprzestrzenienie się jednego czyraka na większy obszar ciała. Czyraczyca często występuje u psów na grzbiecie nosa lub fałdach palcowych. Leczenie jest długie nie zawsze skuteczne. Również leczenie antybiotykami nie zawsze przynosi skutek. Najbardziej skutecznym sposobem jest leczenie chirurgiczne, polegające na wycięciu ropnia.

CZYRAK MNOGI

Określa większą liczbę czyraków na niewielkiej powierzchni.

RÓŻA, RÓŻYCZKA

Ropne zapalenie skóry właściwej i jej tkanki limfatycznej wywołane przez paciorkowce hemolityczne. Powoduje szybko rozprzestrzeniające się zapalenie i pogorszenie się stanu ogólnego. Początkowo występuje jasnoczerwony obrzęk zmieniający barwę na czerwoną. Przy bramie wejścia tkanki wyraźnie zmienione i odgraniczone od pozostałych. Leczenie to właściwa chemioterapia prowadzona przez co najmniej 10-12 dni po ustąpieniu ostatnich objawów klinicznych.

ROPOWICA

Zapalenie tkanki łącznej i naczyń limfatycznych wywołane przez bakterie ropotwórcze lub gnilne. W zależności od treści ropnia wyróżniamy ropowice:

• surowiczą

• ropną

• gnilną

Wywołana przez gronkowce nie ma tendencji do rozprzestrzeniania, wywołana przez paciorkowce rozprzestrzenia się szybko. Infekcja przenosi się na naczynia limfatyczne, a czasami krwionośne Występuje również forma nekrotyczna wywołana florą mieszaną. Charakteryzuje się niszczeniem tkanek i skłonnością do infekcji ogólnej.

W zależności od umieszczenia ropowicę dzielimy na:

• podskórną

• podpowięziową

• międzymięśniową

Choroba ta najczęściej dotyczy kończyn tylnych, na których występuje w różnych formach: rozlanej, ograniczonej, z wytworzeniem ropni, przewlekłej nowotworowej.

Miejsce zakażenia to małe rany nie zawsze zauważone i leczone. Choroba ma bardzo szybki przebieg i prowadzi do rozległego obrzęku tkanek

Nazwą zanokcica określa się miejscową ropowicę palca u przeżuwaczy. Obejmuje swym zasięgiem okoliczne tkanki. Nie ma jednak tendencji do rozpuszczania tkanek. Jest wynikiem zakażenia przyrannego. Może przenosić się na drodze hematogennej lub przerzutów, warunkiem jednak jest zakażenie tkanki łącznej. Naczynia limfatyczne, a częściowo i krwionośne wypełnione są skrzepami. Dochodzi do martwicy skóry, mięśni i powięzi.

Ropowica rozwija się w ciągu kilku godzin. Objawy ogólne to: wzrost C,T,O, różowo-czerwone do brudno czerwonego zabarwienia błon śluzowych i spojówek, osowiałość, brak apetytu.

Zakażenie może ulec zatrzymaniu, a po resorpcji wygojeniu, lub postępować na przód. Po absorpcji toksyn dochodzi do nadżerek naczyń krwionośnych i rozniesienia bakterii po całym organizmie z wytworzeniem ropni. W szczelinach tkanek zbiera się wysięk surowiczy, surowiczo-ropny, ropny, gnilny. Zaburzenia przy wysięku surowiczym nie są tak silne jak przy ropnym.

Przy ropowicy podskórnym, obrzęk rozlany w postaci schodkowatej w stosunku do okolicznych tkanek. Skóra ulega zaczerwienieniu, naczynia uwypuklają się, okolica jest bolesna, o tęgiej konsystencji, potem na brzegach obrzęk staje się plastyczny- ciastowaty. Jeżeli proces dotyczy kończyn -kulawizna.

Przy ropowicy podpowięziowej powięź napięta, skóra daje się przesuwać. Ból lokalny. Ropowica ma skłonność do rozpadu tkanek, potem do tej postaci dołącza się ropowica podskórna. Mogą się tworzyć liczne ropnie.

Ropowica międzymięśniowa najczęściej lokalizuje się wzdłuż naczyń krwionośnych i nerwów. Kliniczny przebieg różny zależy od rodzaju rany, sił obronnych, zdolności regeneracyjnych organizmu.

Forma ostra ropowicy może przejść w postać przewlekłą. Powstają zagęszczenia, zgrubienia tkanki podskórnej i skóry, chroniczne obrzęki.

Leczenie:

• schorzenia przyranne leczenie miejscowe i ogólne

• antybiotyk najlepiej po antybiotykogramie

• przy formie gnilnej wieloważna surowica beztlenowcowa

• leki nasercowe i poprawiające krążenie

• odżywianie

• utrzymanie

• opatrzenie rany należy doprowadzić do czynnego przekrwienia, maści rozgrzewające 3-10% jodowa, 5-20% jodowo- kamforowa, 10-20% ichtiolowa, i inne

• po kilku dniach naciąć, sondować, przy infekcji beztlenowcowej- śr. utleniające.

15 .05 . 2001

Ropień - Abscessus - jest to nagromadzenie się ropy w tkance spowodowane rozpadem tkanek . Ropnie mogą się rozwijać przy ranach zakażonych , przy których z racji zaklejania się brzegów rany dochodzi do utrudniania odpływu ropy . Kliniczny przebieg powstawania ropnia gorącego można prześledzić na podstawie ropnia podskórnego. Powstaje uwypuklenie skóry i zaczerwienienie, skóra jest napięta i błyszcząca, włos nastroszony, ból potęguje się. Po dojrzeniu ropień sam się otwiera. Małe ropnie mogą goić się bez otwarcia i ewakuacji ropy.

Konie - wysięk rzadki i żółty

Bydło - wysięk zawiesisty i ciągliwy

Swinie - wysięk śmietanowato - pastowaty

Psy, koty, króliki - wysięk brązowy, rzadki, czekoladowy

Ropnie pod skórą powinno się nacinać.

Ropień zimny (Abscessus frigidus) - szczególna forma powstająca przy chronicznym rozpadzie tkanki. Różni się od gorącego tym, ze jego torebka nie rozpada się. Najczęściej występuje u świni bydła przy infekcji Cl. aerogenes.

Ropień aseptyczny - powstaje po drażniącym działaniu leków (wodzian chloralu, roztwór wapnia, olejek kamforowy).

Ropnie swoiste - powstają w przebiegu zakażeń swoistych (promienica, gruźlica)

Rozpoznanie różnicowe: odróżnić od krwiaka, limfiaka, cysty - punkcja

Leczenie: zapewnić odpływ ropy, otworzyć ropień w najniżej leżącym punkcie, zrewidować jamę na obecność ciał obcych, kieszeni, przetok. Przemyć środkami odkażającymi. Gdyby ropień był niedostępny do leczenia to należy go punktować.

Ropniak (Emphyema) - nagromadzenie się ropy w naturalnych jamach. Jest to ropne zapalenie błon śluzowych lub surowiczych wyścielających naturalne jamy ciała.

Leczenie: usunięcie wysięku (nacięcie, otwarcie) i przepłukanie odpowiednimi chemioterapeutykami.

Ropne zapalenie mięśni (Miositis purulenta) - proces zapalny obejmujący elementy kurczliwe, jest następstwem infekcji z zewnątrz lub drogą hematogenną. Objawy: obrzęk, napięcie mięśni i ból, zarysy mięśnia zatarte, poniżej mięśnia obrzęk opadowy. Następuje rozpad nekrotyczny - ziarninowanie i blizna. Leczenie: jak ropień.

Ropne zapalenie naczyń krwionośnych - występuje lokalnie w obszarze zakażonej tętnicy

Ropne zapalenie naczyń limfatycznych - nastrzykanie, obrzęk, ból. Leczenie: usunięcie przyczyny.

Ropnica (pyemia) - powstaje przy rozprzestrzenianiu się z krwią drobnoustrojów (tendencja do tworzenia się ropni przerzutowych). Towarzyszy temu temp. Do 41°C utrzymująca się od 3 do 5 dni. Często występują Nawroty, przebieg następnych coraz to cięższy: występuje osowiałość, apatia, biegunka, we krwi leukocytoza, przebieg ostry, śmierć w ciągu kilku dni. Rzadko występuje forma przewlekła - skoki gorączki, osowiałość, zmienny apetyt. Leczenie : odszukanie ogniska choroby, podaje się antybiotyki, sulfonamidy, płyny krwiozastępcze, odpowiednie żywienie.

Posocznica (septicemia)-zakażenie ogólne spowodowane drobnoustrojami znajdującymi się stale lub okresowo we krwi oraz ich toksynami. Powstaje po zranieniach przypadkowych (kastracje, przepukliny).Mogą być ogniska w zębach lub w migdałkach.

Przebieg ostry: gorączka 40-41^oC, tętno 80-100 i rośnie, zły stan ogólny, przyspieszone oddechy, drgawki mięśni, u krów zatrzymanie mleka, wybroczyny na błonach śluzowych, kał z krwią,. Objawy miejscowe słabo wyrażone, z rany brak wypływu.

Przebieg przewlekły: objawy narastają od kilku dni do kilku tygodni, rana przebarwiona brunatnym nalotem. Porażenie mięśnia sercowego lub ukł. oddechowego.

Wczesne postępowanie: dokładna penetracja ran, usunięcie ciał obcych, zatamowanie krwotoku.

Leczenie ogólne: niewydolność sercowo- naczyniowa - podajemy: Kofeina, cardiamid, naparstnica, glukoza 5 %.

Zapalenie nerek - urotropina?

Biegunki- węgiel, tanina, sulfaguanid.

Antybiotyki, sulfonamidy, surowice swoiste, rywanol(1:500) 300 ml w 33% alkoholu

Infekcje beztlenowcowe:zgorzel gazowa - wywołana przez beztlenowce i bakterie gnilne:Cl. Emphytematosum, septicum, novi, histoliticum. Są to bakterie wytwarzające zarodniki. Bramy wejścia: rany kłute, zatraty, trzebienie, złe iniekcje i zatrucia, Okres wylęgu trwa od kilku godzin do 1-3 dni. Przebieg infekcji ciężki. Objawy :zakażenie w bramie wejścia- obrzęk, po 24 godzinach z rany płyn o nieprzyjemnym zapachu, w miejscu infekcji gaz, Zmiany w tkance łącznej podskórnej. Po 24 godzinach obrzęk gorący i bolesny. Wyczuwa się trzeszczenia z rany wypływa cuchnący, brudno krwisty płyn. Tkanka mięśniowa jest zielonkawo-niebieskawy regionalne węzły chłonne powiększone; obrzęk szybko się powiększa i obejmuje większy obszar.

Objawy ogólne: osowiałość, ciepłota miernie podwyższona. Po 24 godzinach tętno przyspieszone, ciepłota 40-42^oC, duszność, brak apetytu, pragnienia, przebieg infekcji może być różny. Przebieg ostry-zmiany ze strony układu krwionośnego: wzrost tętna, niewydolność krążenia

Przebieg podostry- do 6 dni. Obecne bakterie gnilne, wytwarzanie się płynu gnilnego z gazem.

Przebieg przewlekły-trwa 2-3 tyg. , rokowanie korzystne.

Rokowanie zwykle niepomyślne.

Leczenie: miejscowe w obszarze zmienionym stworzyć warunki tlenowe; jeśli rana była zszyta - przeciąć szwy; przy ranach kłutych i postrzałowych wykonać głębokie nacięcie (do zdrowych tkanek). Przemywać3-5% H₂O₂, 5% KmnO₄, płukać co 2 godziny.

Miejscowo i ogólnie podawać antybiotyki na bakterie G +. Do rany zasypka z cukrem (odciągnięcia płynu) , leczyć ranę na otwarto, można podać surowicę.

IV-sulfonamid 1-2 ml/kg co6-8 godzin, antybiotyk najczęściej i. M. 2 razy dziennie

Leczenie objawowe: środki nasercowe, płyny krwiozastępcze, aminokwasy, glukoza

Leczenie bez badania bakteriologicznego.

Tężec (tetanus)- spastyczny skurcz mięśni wywołany przez Cl. tetani. Najczęściej chorują konie, przeżuwacze, świnie, niekiedy mięsożerne. Bramą wejścia są zwykle rany kłute przedwcześnie zamknięte. Uszkadzają ją toksyny: tetanolizyna (hemoliza erytrocytów), tetenospazmina (postępuje wzdłuż naczyń limfatycznych do CUN, atakuje ośrodki ruchowe, powoduje skurcz mięśni prążkowanych). Laseczka CL. tetani jest w bramie wejścia .Toksyny szerzą się przez krew i limfę. Inkubacja choroby 1- 50 dni, objawy najczęściej po 14 dniach. Długość inkubacji zależy od miejsca zranienia.

Koń- forma lekka- osowiałość, pocenie się, sztywna postawa, zły apetyt, trudności z połykaniem, C-40-41^oC. Trwa kilka dni, zgon lub wyleczenie

Forma ciężka- mięśnie napięte, deskowate, kończyny sztywne szczękościsk (trismus), głowa uniesiona wyprostowana, ogon uniesiony, pozycja konia na biegunach, wypadnięcie trzeciej powieki, duszność, C 42-43^oC. Zwierze nie może pobierać pokarmu następuje porażenie ośrodka oddechowego lub ośrodka pracy serca a konsekwencji zgon. Jeżeli przeżyje do 4 dni stopniowa poprawa i wyleczenie. Śmiertelność 50-90%.

Bydło- po zakażeniach przyrannych, ciężkich porodach, wtórnej infekcji

Objawy: zaburzenia w trawieniu, wypadnięcie trzeciej powieki, wytrzeszcz oczu, szczękościsk, ślinotok, sztywność kręgosłupa, uszy ustawione pionowo kończyny rozstawione szeroko.

Świnie- najczęściej po trzebieniu lub ran sutek (zranienia przy ssaniu)

Objawy : szczękościsk, ślinotok, wypadnięcie trzeciej powieki, nadwrażliwość na bodźce.

Psy - objawy - podniecenie, zaburzenie pracy przewodu pokarmowego, wytrzeszcz gałek ocznych, szczękościsk, trudności w poruszaniu.

Koty- skłonność do wymiotów, sztywność mięśni, wypadnięcie języka.

Leczenie:

ogólne i miejscowe.

Odszukanie rany, puszczenie szwów lub wycięcie rany, podanie dużej ilości antybiotyków na bakterie G+.

Surowica przeciwtężcowa 80-300tys jednostek co 2 dni do ustąpienia objawów- dobrze jest stosować ją profilaktycznie w dawce 12,5tys jednostek.

Zdrowym koniom podaje się szczepionkę - odporność na jeden rok (po trzecim podaniu, gdy po upływie roku to odporność na 5 lat).

Przed podaniem surowicy należy wypytać właściciela, czy zwierze nie miało już kiedyś podanej surowicy (zabezpieczenie przed wstrząsem)- 2-3 ml i.im. po 20-30min gdy nie ma objawów wstrząsu podać resztę, jeśli są to podawać w małych dawkach po 2-3ml co godz.

Leczenie objawowe: środki nasenne, przeciwbólowe, uspokajające. Nie podanie surowicy przeciwtężcowej przy zranieniu konia jest błędem w sztuce. Pytać czy koń był szczepiony.

Zakażenia swoiste:

Promienica- może dotyczyć tkanek miękkich i twardych. Jeśli dotyczy tkanek miękkich to może objąć tkanki w okolicy głowy. wywołuje ją Bacillus ligneraesi (G-). Po wniknięciu do rany powoduje rozwój choroby u bydła (głowa), świnie (wymię, powrózek nasienny), wyjątkowo u koni zmiany głównie na głowie i tułowiu. Język-obrzęk i stwardnienie (bydło) - nie mieści się w pysku, ślinotok, chudnięcie. Rozwój choroby trwa od kilku do kilkunastu tygodni. Tworzą się guzy.

Leczenie: nacięcie ropni, wycięcie guzów, niedopuszczenie do rozprzestrzeniania się procesu.

Podawanie dużych dawek streptomecyny i oxytetracykliny przez 14 dni. Przy zajęciu języka- ubój z konieczności.

Promienica tkanek twardych- wywołana przez A.bovies (G+)- atakuje tkankę kostną (głównie u przeżuwaczy) dochodzi do deformacji kości, wytwarzania ziarniny i ropnego wysięku. Brama wejścia- rany przyzębia i złamania zębów. Można ten stan jedynie zaleczyć. Stosuje się antybiotyki- penicyline, detreomecyne. Tkanki zmienione usuwa się chirurgicznie.

22.05.2001

Przepukliny (hernia)

Wypadnięcie trzew z jamy brzusznej poprzez otwór w ścianie brzucha (pod skórą, do jam ciała lub innych sąsiadujących), wypadnięcie innych tkanek przez otwory w otaczającej je osłonce (przepukliny mięśniowe). Brama przepukliny- warstwa mięśniowa- wielkość może być różna: mała przepuklina (pierścień), większa (brama), powyżej 3 palców (wrota).

Worek przepukliny:

-wewnętrzny - utworzony przez otrzewną, powięzie

-zewnętrzny - tworzony przez skórę.

Treść przepukliny- mogą nią być wszystkie narządy.

Wypadnięcie trzew (prolaxus) - przepukliny rzekome - bez worka przepuklinowego lub z jednym workiem (przepukliny pourazowe).

Podziały:

I W zależności od treści przepukliny:

• sieciowa (epiplocele????)

• jelitowa

• żołądkowa

• pęcherzowa (cystocele)

• maciczna (hysterocele)

• wodne

II

• prawdziwe

• rzekome- pęknięta otrzewna (brak worka wewnętrznego)

III

• zewnętrzne

• wewnętrzne- gdy treść wydostaje się przez ubytki w przeponie lub przez otwór sieciowy

Nazewnictwo kliniczne (ze względu na lokalizacje):

• przepuklina pępkowa (h.inguinalis)

• przepuklina pachwinowa

• p. mosznowa (h. scrotalis)

• p. kanału udowego (h. femoralis)

• p. brzuszna (h. ventralis)

• p. kroczowa (h. perinealis)

• p. przeponowa

• p. otworu sieciowego

• p. sieciowa

• p. kreskowa

• p. więzadłowa

• p. rzekomo więzadłowa

IV W zależności czy jest odprowadzalna czy nie

• p. wolna (h. reponivilis)

• p. nieodprowadzalna (h. irreponilitis: zaciśnięcie- gdy dochodzi do zaciśnięcia np. po wypełnieniu jelit treścią; uwięźnięcie - h.incarcerata- treść zaciśnięta i uwięziona w bramie przepuklinowej)

V

• wrodzona- tam, gdzie są naturalne otwory ciała, które powinny się zamknąć np. p. pępkowa

• nabyta - powstaje po urodzeniu

Objawy:

• miękkie, niebolesne wybrzuszenia z różną zawartością

• worek wewnętrzny przepukliny może być łatwo wyczuwalny przez skórę

• zmienna wielkość - jeżeli treścią są jelita, to pod skórą można zaobserwować ruchy robaczkowe.

Rozpoznanie różnicowe: ropień, wodniak, krwiak.

Wykonuje się punkcje. Można próbować opukiwać - odgłos bębenkowy.

Zrosty uniemożliwiają ropozycję.

Przepuklina uwięznięta - jest nieodprowadzalna, twarda, bolesna.

Częstotliwość występowania - najczęściej przepukliny pępkowe (głównie źrebięta, cielęta, szczenięta, prosięta), im liczniejsze mioty tym większa częstotliwość występowania.

Powstawanie w wyniku rozciągnięcia tkanek w pierścieniu pępkowym (wrodzona lub nabyta)

1. Próba repozycji

2. Sprawdzić wielkość pierścienia

3. Źrebięta w wieku do kilku dni - można szyć, starsze i dorosłe - operować w zależności od wielkości bramy, graniczna wielkość 3 palce (ok. 6cm). Gdy brama jest większa - leczyć poprzez zakładanie siatek przepuklinowych lub leszczotek.

Operacja - wyosobnienie worka przepuklinowego, odcięcie, odszycie.

Różnice: leszczotki- powodują narastanie ziarniny od góry (od powierzchni zaciśniętej)

po zszyciu zrost tylko w miejscu zbliżenia szwem, często dochodzi do nawrotów (duże przepukliny).

Gdy brama jest mała lub bardzo mała:

- szczenięta- jeśli wielkość jej jest do 3-4 mm - nie operuje się przynajmniej do 3-4 miesiąca

- źrebięta - znieczulić, ułożyć na grzbiecie, cięcie w kształcie liścia laurowego, oddzielić worek przepuklinowy, wpuklić go do środka, nałożyć szwy ( przy 3-4cm długości) - bezpieczniej niż ucinanie. Gdy worek przepuklinowy jest dłuższy odpreparować go, skręcić, podwiązać przy podstawie, odciąć lub można założyć szwy materacowe.

Gdy brama przepukliny jest dość duża - pofałdowanie (przeszycie worka przepuklinowego w kilku miejscach, ściągnąć szef). Czasem stosuje się u źrebiąt, najczęściej u tryków.

Wszczepianie siatek- stosuje się przy dużych wrotach - jest to wszywanie siatek (dacrol) z materiału o dobrej tolerancji biologicznej. Wszywa się po odpreparowaniu worka przepuklinowego, podpreparowuje się mięśnie, aby pomiędzy nie można było włożyć siatkę. Tolerancja - różna źrebięta - z reguły brak odczynów odrzucania, cielęta - różnie, prosięta i świnie - największa tolerancja ze strony organizmu.

Przepukliny pępkowe często występują u osobników męskich w okolicy ujścia napletka, często są tam ropnie (należy je usunąć) - trzeba uważać aby nie przeciąć zachyłka.

Szczenięta- u nich najczęściej występują przepukliny tłuszczowe. Jeśli właściciel chce je operować to znieczulić, cięcie, oddzielić skórę dojść do worka przepuklinowego, otworzyć, cienkimi kleszczykami od bramy do jamy brzusznej powoli reponować.

Wykład 12 21-05-02

Przepukliny różnicuje się w zależności od treści jak też od położenia wrót przepukliny i stosunku treści do tych wrót np.jelita, sieć, żołądek.

Uwzględniając położenie wrót przepukliny wyróżniamy

-pępkową

-pachwinową

-udową

-kroczową

-przeponową

-brzuszną wewnętrzną u bydła

przestrzeń anatomiczna typ przepukliny

brzuszna dogłowowa pępkowa, urazowa, chirurgiczna

brzuszna doogonowa pachwinowe, mosznowe, udowe

przeponowa pourazowa śródpiersiowa, wpustowa

okolica kroczowa ....

O wolnej przepuklinie mówi się gdy treść pozwala odprowadzić się do jamy brzusznej. Jeśli się nie da to mówimy o przepuklinie nieodprowadzalnej, na skutek uwięźnięcia treści powstaje przepuklina uwięzła.

W przepuklinie wyróżnia się następujące części składowe:

-wrota przepukliny-otwór przez który wydostają się trzewia np. otwór pępkowy czy kanał pachwinowy

-pierścień przepukliny w postaci pogrubionego brzegu ograniczającego brzeg pępowiny

-worek przepukliny utworzony przez skórę i pogrubioną tkankę podskórną oraz otrzewną.

Zwykle różnicuje się dwie jego części szyjkę i dno

-treść przepukliny składająca się z sieci, jelit, rzadziej z żołądka, wątroby, śledziony, macicy i tzw płynu przepuklinowego

Na ogół przyczyną przepuklin mogą być wrodzone nieprawidłowości i urazy np. nienormalnie szeroki pierścień pachwinowy.

Przepukliny mogą powstawać w przypadku wzrostu ciśnienia śródbrzusznego, przy kaszlu, szczekaniu. U dużych zwierząt, głównie krów, kopnięciu kopytem, uderzeniu rogiem, a u małych zw. Wypadki komunikacyjne.

Objawy kliniczne przy przepuklinie zewnętrznej pojawiają się w postaci niewielkiego, niebolesnego uwypuklenia, które w czasie wysiłku może się powiększyć, a powstałe deformacje mogą się zmniejszać lub zwiększać. Przy osłuchiwaniu takich miejsc udaje się usłyszeć szmery jelitowe, a opukując stwierdzamy bębenkowy odgłos.

U ogierów przy morzyskach trzeba brać pod uwagę czy nie ma przepukliny.

Przepuklina przeponowa-najczęściej po wypadku, pies siada, aby mógł lepiej oddychać, bolesność i męczenie przy schodzeniu po schodach. Nieoperowane w krótkim czasie prowadzi do śmierci.

Rozpoznanie -RTG

Zabieg:

Zwierzę musi być zaintubowane. Często robi się w linii białej i przenosi się przez otwór przepony wątrobę do jamy brzusznej. Na max rozdętych płucach zakładamy szew.

Przepuklina pourazowa brzuszna

Na skutek pogryzienia dochodzi do rozerwania mięśni. Treść przechodzi między mięśnie ale skóra jest nienaruszona!

Wymaga natychmiastowej interwencji gdyż może dojść do zapalenia otrzewnej. Intubowanie!

Otwieramy delikatnie fałd skóry bo pod nim mogą być jelita. Sprawdzamy czy nie są uszkodzone. Oczyszczamy, płuczemy, zakładamy sączek w jamie brzusznej. Zaszywamy otrzewną, mięśnie , usuwamy jak najwięcej uszkodzonych mięsni. 7-9 dni antybiotyk.

Przepuklina pępkowa

Często występuje u psów. Znieczulamy psa, nacinamy worek przepuklinowy, odprowadzamy treść, zaszywamy.

Przepuklina pachwinowa

Na skutek ciąży mnogiej, wysiłku dochodzi do uwypuklenia. Nacinamy wzdłuż worka przepuklinowego, dochodzimy pod sutek, uwidacznia się treść.....albo worek, skręcamy go i cały ucieka do kanału pachwinowego. Zakładamy szwy.

Przepuklina mosznowa

Usuwamy jądro, zaszywamy i po przepuklinie;)

Przepuklina kroczowa

Charakteryzuje się uwypukleniem po jednej albo obu stronach odbytu. Często zawartość tej przepukliny stanowi pęcherz. Często występuje u samców gdzie przerost prostaty, przy objawach częstych zaparć dochodzi do rozluźnienia mięśni, rozstąpienia i część prostaty zachodzi do tego zachyłku.

Operacja-jak jest obustronna najpierw robi się jedną stronę, a za miesiąc drugą.3 cm od odbytu delikatnie, jeśli jest przetoka to punktujemy, odprowadzamy mocz, wypróżniamy go. Na te mięśnie zakładamy szew, aby ściągnąć te mięśnie. Szyjemy szwem kapciuchowym......i zakładamy dwa piętra szwów. Lekka dieta.





---