IE/00/SN/2

Zakład Energetyczny Kraków SA

Instrukcja

organizacji bezpiecznej pracy

przy urządzeniach i instalacjach

elektroenergetycznych

Kraków

marzec 2000r.

Instrukcja została opracowana w oparciu o projekt PTPiREE

Zatwierdzam do użytku służbowego

na terenie działania ZEK SA

Dyrektor Dystrybucji

(--) mgr inż. Janusz Lach

Niniejsza instrukcja zastępuje dotychczas obowiązującą "Instrukcję organizacji bezpiecznej pracy w energetyce" zatwierdzoną w 1991r

Spis treści

1. POSTANOWIENIA OGÓLNE

1. Przedmiot instrukcji

2. Zakres stosowania

3. Przeznaczenie instrukcji

4. Określenia

2. ORGANIZACJA BEZPIECZNEJ PRACY

1. Podział prac

2. Kwalifikacje i obowiązki pracowników w zakresie organizacji bezpiecznej pracy

2.3.Łączenie funkcji przy pracach na polecenie

2.4.Polecenia na prace

2.5.Przygotowanie miejsca pracy

2.6.Dopuszczenie do pracy

2.7.Przerwy w pracy

2.8.Zakończenie pracy

2.9.Zasady organizacji pracy wykonywanej przez obcych wykonawców

2.10.Zasady organizacji pracy pracowników w innych zakładach

3. BEZPIECZNE WYKONYWANIE PRACY

1. Przepisy ogólne

2. Zasady bezpiecznego wykonywania pracy

3. Czynności łączeniowe

4. Prace wykonywane sprzętem zmechanizowanym

4. OGÓLNE ZASADY UŻYTKOWANIA

NARZĘDZI PRACY I SPRZĘTU OCHRONNEGO

5. Załącznik nr 1: INFORMACJE UZUPEŁNIAJĄCE

6. Załącznik nr 2: DOKUMENTY ZWIĄZANE

7. Załącznik nr 3: PROPOZYCJA WZORU DRUKU POLECENIA NA PRACĘ

1. POSTANOWIENIA OGÓLNE

1. Przedmiot instrukcji

Przedmiotem instrukcji są zasady organizacji bezpiecznej pracy przy urządzeniach i instalacjach elektroenergetycznych oraz w pobliżu tych urządzeń i instalacji.

Ponadto instrukcja określa ogólne zasady użytkowania narzędzi pracy i sprzętu ochronnego.

2. Zakres stosowania

Postanowienia instrukcji mają zastosowanie przy wykonywaniu wszystkich czynności przy urządzeniach i instalacjach elektroenergetycznych czynnych oraz w pobliżu tych urządzeń i instalacji.

Postanowień instrukcji nie stosuje się do prac wykonywanych przy urządzeniach i instalacjach elektroenergetycznych o napięciu bezpiecznym, określonych w przepisach o ochronie przeciwporażeniowej oraz przy urządzeniach elektroenergetycznych powszechnego użytku

3. Przeznaczenie instrukcji

Instrukcja przeznaczona jest dla osób zatrudnionych przy eksploatacji urządzeń i instalacji elektroenergetycznych, wykonujących prace przy: budowie, przebudowie, rozbudowie, remontach i rozruchu urządzeń i instalacji elektroenergetycznych oraz wykonujących prace w pobliżu tych urządzeń i instalacji.

4. Określenia

1. Urządzenie energetyczne- jest to urządzenie techniczne stosowane w procesach wytwarzania, przetwarzania, przesyłania i dystrybucji, magazynowania oraz użytkowania energii.

2. Urządzenie elektroenergetyczne- jest to urządzenie techniczne stosowane w procesach przetwarzania, przesyłania i dystrybucji, magazynowania oraz użytkowania energii elektrycznej.

3. Instalacja elektroenergetyczna- są to urządzenia elektroenergetyczne z układami połączeń między nimi.

4. Pomieszczenie lub teren ruchu elektrycznego- jest to odpowiednio wydzielone pomieszczenie lub teren, bądź część pomieszczenia lub terenu, albo przestrzeni w budynkach lub poza budynkami, w których zainstalowane są urządzenia elektroenergetyczne, dostępne tylko dla upoważnionych osób.

5. Miejsce pracy- jest to odpowiednio przygotowane stanowisko pracy lub określona strefa pracy, w zakresie niezbędnym dla bezpiecznego wykonywania pracy przy urządzeniach elektroenergetycznych.

6. Instrukcja eksploatacji- jest to zatwierdzona przez pracodawcę instrukcja, określająca procedury i zasady wykonywania czynności niezbędnych przy eksploatacji urządzeń i instalacji elektroenergetycznych, opracowana na podstawie odrębnych przepisów oraz dokumentacji producenta.

7. Świadectwo kwalifikacyjne- jest to świadectwo stwierdzające spełnienie przez daną osobę odpowiednich wymagań kwalifikacyjnych do wykonywania pracy na stanowisku dozoru lub eksploatacji, w ustalonym zakresie: obsługi, konserwacji, napraw, kontrolno-pomiarowym, montażu dla określonych rodzajów urządzeń i instalacji elektroenergetycznych.

8. Pracownicy uprawnieni- są to pracownicy posiadający sprawdzone i właściwe kwalifikacje w zakresie eksploatacji danego rodzaju urządzeń elektroenergetycznych.

9. Pracownicy upoważnieni- są to pracownicy, którzy w ramach swoich obowiązków służbowych lub na podstawie polecenia służbowego wykonują określone prace.

10. Zespół pracowników- jest to grupa pracowników, w skład której wchodzą co najmniej dwie osoby wykonujące pracę.

11. Zespół pracowników kwalifikowanych- jest to grupa pracowników, w której co najmniej połowa, lecz nie mniej niż dwie osoby, posiada ważne świadectwa kwalifikacyjne dla osób zatrudnionych przy eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych.

12. Osoby postronne- są to osoby nie wchodzące w skład zespołu wykonującego pracę i nie będące osobami funkcyjnymi związanymi z organizacją określonej pracy.

13. Urządzenia i instalacje elektroenergetyczne nieczynne- urządzenia i instalacje elektroenergetyczne, do których za pomocą istniejących łączników i armatury nie ma możliwości podania czynników stwarzających zagrożenie.

14. Urządzenia powszechnego użytku- urządzenia przeznaczone dla indywidualnych potrzeb ludności lub używane w gospodarstwach domowych.

15. Prowadzący eksploatację urządzeń i instalacji elektroenergetycznych- zakład pracy lub podmiot zajmujący się eksploatacją własnych, bądź powierzonych na mocy stosownych umów lub porozumień, urządzeń i instalacji elektroenergetycznych, zatrudniający osoby posiadające kwalifikacje potwierdzone świadectwem kwalifikacyjnym do wykonywania czynności eksploatacyjnych.

16. Uziemiacz przenośny- jest to uziemiacz przenośny dostosowany do prądu zwarcia urządzenia elektroenergetycznego, na którym jest stosowany- przeznaczony do uziemiania tego urządzenia.

17. Uziemiacz przenośny lekki- jest to uziemiacz przenośny wielozaciskowy, którego przewód uziemiający ma przekrój mniejszy niż przewód zwierający, przeznaczony do stosowania w liniach i stacjach (rozdzielniach) sieci elektroenergetycznych- o przekroju nie mniejszym niż 16 mm².

18. Zwieracz- jest to urządzenie przenośne zwierające wszystkie fazy urządzenia elektroenergetycznego wraz z przewodem uziemiającym, zerowym lub zerującym, dostosowane do mocy zwarcia urządzenia elektroenergetycznego, mające zastosowanie w liniach i instalacjach elektroenergetycznych o napięciu znamionowym do 1 kV.

19. Zwieracz lekki- jest to urządzenie przenośne zwierające wszystkie fazy urządzenia elektroenergetycznego wraz z przewodem uziemiającym, zerowym lub zerującym, dostosowane do zastosowanych czynnych zabezpieczeń.

Zwieracz lekki może mieć zastosowanie np. w instalacjach elektroenergetycznych oraz w przyłączach o napięciu znamionowym do 1 kV, jako zabezpieczenie przed pojawieniem się napięcia od strony instalacji odbiorczej.

20. Uziemnik- jest to aparat z napędem ręcznym lub maszynowym, przeznaczony do uziemiania obwodów elektroenergetycznych i dostosowany do prądów zwarcia.

UWAGA: określenia osób funkcyjnych- związanych z procesem organizacji bezpiecznej pracy tj. poleceniodawcy, koordynującego, dopuszczającego, kierującego zespołem pracowników, nadzorującego i kierownika robót- znajdują się w p. 2.2. “Kwalifikacje i obowiązki pracowników w zakresie organizacji bezpiecznej pracy”

2. ORGANIZACJA BEZPIECZNEJ PRACY

1. Podział prac

Prace na czynnych urządzeniach i instalacjach elektroenergetycznych mogą być wykonywane na polecenie pisemne, ustne lub bez polecenia.

1. Bez polecenia mogą być wykonywane:

1. czynności związane z ratowaniem zdrowia i życia ludzkiego,

2. czynności związane z zabezpieczeniem urządzeń i instalacji przed zniszczeniem,

3. prace eksploatacyjne, określone w instrukcjach eksploatacji lub stanowiskowych i wykonywane przez uprawnionych i upoważnionych pracowników. Instrukcje te powinny m.in. określać organizacyjne i techniczne środki i warunki bezpiecznego wykonania tych prac.

1. Prace na polecenia ustne

Na polecenia ustne wolno wykonywać wszystkie prace, z wyjątkiem tych, dla których wymagane jest polecenie pisemne.

2. Prace na polecenia pisemne

Na polecenia pisemne należy wykonywać wszystkie prace:

1. wykonywane w warunkach szczególnego zagrożenia dla zdrowia i życia ludzkiego,

2. dla których prowadzący eksploatację lub poleceniodawca uzna to za konieczne,

3. wykonywane przez pracowników nie będących pracownikami zakładu prowadzącego eksploatację danego urządzenia, z wyjątkiem prac, dla których warunki pracy ustalono odrębnie na piśmie.

1. Prace w warunkach szczególnego zagrożenia

Do prac wykonywanych w warunkach szczególnego zagrożenia dla zdrowia i życia ludzkiego w szczególności zalicza się prace:

1. Konserwacyjne, modernizacyjne i remontowe przy urządzeniach znajdujących się pod napięciem;

2. Wykonywane w pobliżu nie osłoniętych urządzeń elektroenergetycznych lub ich części znajdujących się pod napięciem;

3. Przy wyłączonych spod napięcia, lecz nie uziemionych, urządzeniach elektroenergetycznych lub uziemionych w taki sposób, że żadne z uziemień (uziemiaczy) nie jest widoczne z miejsca pracy;

4. Przy opuszczaniu i zawieszaniu przewodów na wyłączonych spod napięcia elektroenergetycznych liniach napowietrznych w przęsłach krzyżujących drogi kolejowe, wodne i kołowe;

5. Związane z identyfikacją i przecinaniem kabli elektroenergetycznych;

6. Przy wyłączonym spod napięcia torze dwutorowej elektroenergetycznej linii napowietrznej o napięciu 1 kV i powyżej, jeżeli drugi tor pozostaje pod napięciem;

7. Przy wyłączonych spod napięcia lub znajdujących się w budowie elektroenergetycznych liniach napowietrznych, które krzyżują się w strefie ograniczonej nałożonymi uziemieniami ochronnymi z liniami znajdującymi się pod napięciem lub mogącymi znaleźć się pod napięciem i przewodami trakcji elektrycznej;

8. Przy spawaniu, lutowaniu, wymianie stojaków oraz pojedynczych ogniw i całej baterii w akumulatorach;

9. Przy wykonywaniu prób i pomiarów, z wyłączeniem prac wykonywanych stale przez upoważnionych pracowników w ustalonych miejscach;

10. Jeżeli w czasie pracy konieczne jest całkowite lub częściowe zdjęcie uziemień w miejscu pracy;

11. Prace przy zbiornikach, rurociągach sprężonego powietrza i sprężarkach o nadciśnieniu roboczym równym lub większym od 50 kPa- wymagających demontażu elementów sprężarki, odcinka rurociągu albo naruszenia podpór i zawiesi rurociągów.

1. Kwalifikacje i obowiązki pracowników w zakresie organizacji bezpiecznej pracy.

1. Poleceniodawca

Jest to pracownik, upoważniony pisemnie przez prowadzącego eksploatację urządzeń i instalacji elektro-energetycznych do wydawania poleceń na wykonanie pracy, posiadający ważne świadectwo kwalifikacyjne na stanowisku dozoru.

Upoważnienie do wydawania poleceń każdorazowo obejmuje prawo wydawania poleceń ustnych i pisemnych oraz określa zakres upoważnienia.

Poleceniodawca obowiązany jest:

1. ustalić rodzaj polecenia (pisemne, ustne),

2. określić zakres, rodzaj, miejsce, termin wykonania pracy i planowane przerwy w pracy,

3. określić środki i warunki do bezpiecznego wykonania pracy,

4. określić liczbę pracowników skierowanych do pracy,

5. określić pracowników odpowiedzialnych za organizację i wykonanie pracy, pełniących funkcję:

• imiennie- kierownika robót, kierującego zespołem pracowników i nadzorującego,

• imiennie lub stanowiskiem- koordynującego i dopuszczającego,

• imiennie-dopuszczającego (jeżeli wchodzi on w skład zespołu pracowników)

6. prowadzić ewidencję poleceń (pisemnych i ustnych),

7. przy poleceniu ustnym- omówić warunki pracy z kierującym zespołem pracowników lub nadzorującym oraz dopuszczającym,

1. Koordynujący

Jest to wyznaczony przez poleceniodawcę pracownik komórki organizacyjnej sprawującej dozór nad ruchem urządzeń i instalacji elektroenergetycznych, przy których będzie wykonywana praca, posiadający ważne świadectwo kwalifikacyjne na stanowisku dozoru.

W przypadku gdy dozór nad ruchem urządzeń elektroenergetycznych, przy których będzie wykonywana praca, jest prowadzony przez różne komórki ruchu, koordynującym powinna być osoba dozoru jednej z tych komórek.

Jeżeli dozór nad ruchem urządzeń lub instalacji elektroenergetycznych, przy których będzie wykonywana praca, jest sprawowany przez poleceniodawcę, koordynującym powinien być sam poleceniodawca.

Koordynujący obowiązany jest:

1. skoordynować wykonawstwo poleconych prac z ruchem urządzeń,

2. określić czynności łączeniowe związane z przygotowaniem miejsca pracy,

3. wydać zezwolenie na przygotowanie miejsca pracy, dopuszczenie do pracy i likwidację miejsca pracy,

4. podjąć decyzję o uruchomieniu urządzeń elektroenergetycznych, przy których była wykonywana praca,

5. zapisać w dzienniku operacyjnym ustalenia wynikające z punktów
   1, 2, 3, 4.

W przypadkach, kiedy funkcję koordynującego sprawuje poleceniodawca lub inna wyznaczona przez niego osoba, ustalenia wynikające z p. 1, 2, 3,- należy zapisać w poleceniu wykonania pracy lub w załączniku do polecenia.

1. Dopuszczający

Jest to wyznaczony przez poleceniodawcę pracownik posiadający ważne świadectwo kwalifikacyjne na stanowisku eksploatacji i upoważniony pisemnie przez prowadzącego eksploatację urządzeń i instalacji elektroenergetycznych do wykonywania czynności łączeniowych, w celu przygotowania miejsca pracy.

Dopuszczający powinien być wyznaczony przez poleceniodawcę do każdej pracy wykonywanej na polecenie.

Dopuszczający obowiązany jest:

1. przygotować miejsce pracy,

2. dopuścić do wykonywania pracy,

3. sprawdzić wykonanie pracy,

4. zlikwidować miejsce pracy po jej zakończeniu.

1. Kierujący zespołem pracowników

Kierujący zespołem pracowników może występować jako:

• kierujący zespołem pracowników kwalifikowanych,

• kierujący zespołem pracowników nie będących zespołem pracowników kwalifikowanych.

Kierujący zespołem pracowników kwalifikowanych jest to pracownik posiadający ważne świadectwo kwalifikacyjne na stanowisku eksploatacji, właściwe dla określonego w poleceniu zakresu pracy i rodzaju urządzeń i instalacji elektroenergetycznych, przy których będzie wykonywana praca.

Wyznaczony imiennie przez poleceniodawcę kieruje pracą podległych pracowników.

Kierujący zespołem pracowników kwalifikowanych obowiązany jest:

1. dobrać pracowników o umiejętnościach zawodowych odpowiednich do wykonania poleconej pracy,

2. sprawdzić przygotowanie miejsca pracy i przyjąć je od dopuszczającego, jeżeli zostało przygotowane właściwie,

3. zaznajomić podległych pracowników ze sposobem przygotowania miejsca pracy, występującymi zagrożeniami w miejscu pracy i bezpośrednim sąsiedztwie oraz warunkami i metodami bezpiecznego wykonywania pracy,

4. zapewnić wykonanie pracy w sposób bezpieczny,

5. egzekwować od członków zespołu stosowanie właściwych środków ochrony indywidualnej, odzieży i obuwia roboczego oraz właściwych narzędzi i sprzętu,

6. nadzorować przestrzeganie przez podległych pracowników przepisów bhp w czasie wykonywania pracy. Kierujący zespołem ma prawo wyłączyć się z bezpośredniego udziału w wykonywaniu pracy spełniając funkcje kontrolne, jeżeli zaistnieją szczególne warunki związane z zachowaniem bezpieczeństwa pracy,

7. powiadomić dopuszczającego lub koordynującego o zakończeniu pracy.

Funkcję kierującego zespołem pracowników nie będących zespołem pracowników kwalifikowanych może pełnić osoba nie posiadająca świadectwa kwalifikacyjnego a posiadająca umiejętności zawodowe w zakresie wykonywanej pracy i przeszkolona w zakresie bhp.

Kierujący zespołem pracowników nie posiadających kwalifikacji obowiązany jest:

1. dobrać pracowników o umiejętnościach zawodowych odpowiednich do wykonania poleconej pracy,

2. zapewnić wykonanie pracy w sposób bezpieczny,

3. egzekwować od członków zespołu stosowanie właściwych środków ochrony indywidualnej, odzieży i obuwia roboczego oraz właściwych narzędzi i sprzętu,

4. nadzorować przestrzeganie przez podległych pracowników przepisów bhp w czasie wykonywania pracy.

2.2.5. Nadzorujący

Jest to wyznaczony przez poleceniodawcę pracownik posiadający ważne świadectwo kwalifikacyjne na stanowisku dozoru lub eksploatacji, wykonujący wyłącznie czynności nadzoru.

Wyznaczony przez poleceniodawcę, jeżeli:

1. prace wykonywać będzie zespół pracowników nie będący zespołem pracowników kwalifikowanych lub kierujący zespołem nie posiada świadectwa kwalifikacyjnego,

2. poleceniodawca uzna to za konieczne ze względu na szczególny charakter i warunki wykonywania pracy.

Nadzorujący nie powinien wykonywać innych prac poza czynnościami nadzoru.

Nadzorujący obowiązany jest:

1. sprawdzić przygotowanie miejsca pracy i przyjąć je od dopuszczającego, jeżeli zostało przygotowane właściwie,

2. zaznajomić nadzorowanych pracowników z warunkami bezpiecznego wykonywania pracy,

3. sprawować ciągły nadzór nad pracownikami, aby nie przekraczali granicy wyznaczonego miejsca pracy,

4. powiadomić dopuszczającego lub koordynującego o zakończeniu pracy.

2.2.6. Kierownik robót

W przypadku gdy na jednym obiekcie elektroenergetycznym wykonuje prace jednocześnie więcej niż jeden zespół pracowników, należy wyznaczyć kierownika robót, jeżeli poleceniodawca uzna to za konieczne.

Funkcję kierownika robót może pełnić wyznaczony przez poleceniodawcę pracownik posiadający ważne świadectwo kwalifikacyjne na stanowisku dozoru.

Do obowiązków kierownika robót należy koordynowanie pracy różnych zespołów pracowników, w celu wyeliminowania zagrożeń wynikających z ich jednoczesnej pracy na jednym obiekcie.

1. Członkowie zespołu pracowników

Powinni być przeszkoleni w zakresie bhp oraz posiadać umiejętności zawodowe i uprawnienia stosowne do wykonywanej pracy.

Członkowie zespołu pracowników obowiązani są:

1. wykonywać pracę zgodnie z zasadami i przepisami bezpieczeństwa pracy oraz zgodnie z poleceniami i wskazówkami kierującego zespołem,

2. stosować odzież ochronną i roboczą oraz sprzęt ochrony osobistej wymagany przy wykonywaniu danego rodzaju prac,

3. reagować na nieprzestrzeganie przepisów bhp przez innych pracowników i informować o tym kierującego zespołem.

2.3. Łączenie funkcji przy pracach na polecenie

1. Poleceniodawca może być koordynującym.

2. Koordynujący może pełnić rolę poleceniodawcy lub dopuszczającego (jeżeli jest uprawniony i upoważniony do wykonywania czynności łączeniowych). Nie może być jednocześnie poleceniodawcą i dopuszczającym;

3. Dopuszczający może być członkiem zespołu pracowników, jeżeli tak przewiduje polecenie;

4. Poleceniodawca może być członkiem zespołu pracowników jeśli nie jest jednocześnie koordynującym i posiada dodatkowo ważne świadectwo kwalifikacyjne na stanowisku eksploatacji;

5. Kierujący zespołem pracowników kwalifikowanych może pełnić obowiązki dopuszczającego z wyjątkiem stacji ze stałą obsługą;

6. Dopuszczający może pełnić funkcję nadzorującego.

L.p.	Funkcja
	Poleceniodawca		tak*	-	-	-	tak*
	Koordynujący	tak**		tak**	-	-	-
	Dopuszczający	-	-		-	tak	tak
	Kierujący zespołem pracowników kwalifikowanych	-	-	tak		-	-
	Nadzorujący	-	-	tak	-		-
	Członek zespołu	-	-	tak	-	-

* Poleceniodawca może być członkiem zespołu o ile nie jest koordynującym i posiada kwalifikacje na stanowisku eksploatacji.

** Koordynujący nie może być jednocześnie poleceniodawcą i dopuszczającym.

2.4. Polecenia na prace

2.4.1. Wystawianie i przekazywanie poleceń

1. Wydawanie poleceń i dopuszczenie pracowników do wykonywania pracy należy do obowiązków prowadzącego eksploatację urządzeń i instalacji elektroenergetycznych;

2. W okresie wykonywania prac rozruchowych obowiązki określone w p. 1 spoczywają na wykonawcy rozruchu lub przyszłym użytkowniku, jeżeli została zawarta między nimi odpowiednia umowa na piśmie;

3. Na czas wykonywania prac remontowych lub modernizacyjnych przy nieczynnych urządzeniach i instalacjach elektroenergetycznych obowiązki określone w p. 1 mogą być przekazane wykonawcy tych prac, o ile obowiązki te określono w zawartej z nim umowie na piśmie;

4. Polecenie pisemne wykonania pracy powinno być wystawione:

• kierującemu zespołem lub nadzorującemu i przekazane dopuszczającemu,

• na prace wykonywane przez jeden zespół pracowników w jednym miejscu pracy;

5. Dozwolone jest przekazanie polecenia środkami łączności.

6. Dozwolone jest wystawienie jednego polecenia pisemnego na takie same prace wykonywane przez jeden zespół pracowników kolejno w innych miejscach pracy, pod warunkiem, że zespół pracuje w tym samym czasie tylko w jednym miejscu, a warunki bezpiecznego wykonania pracy są takie same we wszystkich miejscach;

7. Miejsce pracy dla prac wykonywanych w budynkach powinno być ograniczone do jednego pomieszczenia lub strefy wyznaczonej w poleceniu. Poleceniodawca może dopuścić wykonywanie prac przez jednego lub kilku pracowników zespołu w różnych pomieszczeniach, dokonując odpowiedniego zapisu w poleceniu. Wykonujący prace w różnych pomieszczeniach powinni posiadać ważne świadectwa kwalifikacyjne;

8. Polecenie wykonania pracy jest ważne na czas określony przez poleceniodawcę;

9. Poleceniodawca może w poleceniu dokonać zmiany uprzednio podanych terminów wykonania pracy oraz zmiany liczby pracowników w składzie zespołu;

10. Dopuszcza się możliwość przedłużenia terminu zakończenia pracy przez koordynującego;

11. Zmiany terminów i liczby pracowników, o których mowa w p. 9 i 10, powinny być odnotowane w odpowiedniej rubryce polecenia pisemnego;

12. Polecenie pisemne powinno być wystawione w dwóch egzemplarzach;

13. Jeżeli treść polecenia przekazuje się środkami łączności to poleceniodawca wypełnia druk polecenia w jednym egzemplarzu, a odbierający w dwóch egzemplarzach. Po przyjęciu polecenia odbierający powtarza treść polecenia poleceniodawcy. Zamiast podpisu poleceniodawcy, odbierający powinien wpisać swoje imię i nazwisko oraz rodzaj środka łączności (radio, telefon).

2.4.2. Rejestrowanie poleceń

1. Polecenia wykonania pracy powinny być rejestrowane przez poleceniodawcę w rejestrze poleceń, przy czym w przypadku polecenia ustnego powinna być odnotowana jego treść. Formę ewidencji poleceń ustala pracodawca;

2. W uzasadnionych przypadkach dopuszcza się prowadzenie ewidencji poleceń danej komórki organizacyjnej w jednym wspólnym rejestrze;

3. Polecenia pisemne wykonania prac należy przechowywać przez okres 30 dni od daty zakończenia pracy.

1. Obieg poleceń na prace

1. Dopuszczający otrzymuje dwa egzemplarze polecenia na pracę;

2. Po dopuszczeniu do pracy, wypełnieniu i podpisaniu polecenia, dopuszczający, oryginał polecenia pozostawia u kierownika robót, kierującego zespołem lub nadzorującego, a kopię pozostawia u siebie;

3. Kierownik robót, kierujący zespołem, lub nadzorujący przez cały czas trwania pracy posiada oryginał polecenia;

4. ;Po zakończeniu pracy kierownik robót, kierujący zespołem lub nadzorujący zwraca oryginał polecenia poleceniodawcy.

5. Po likwidacji miejsca pracy dopuszczający przekazuje kopię polecenia koordynującemu.

2.5. Przygotowanie miejsca pracy

Przed rozpoczęciem przygotowania miejsca pracy dopuszczający musi uzyskać od koordynującego- jeżeli został on wyznaczony:

1. Zezwolenie na rozpoczęcie przygotowania miejsca pracy;

2. Potwierdzenie o wykonaniu niezbędnych przełączeń oraz zezwolenie na dokonanie przełączeń i założenie odpowiednich urządzeń zabezpieczających, przewidzianych do wykonania przez dopuszczającego.

2.5.1. Czynności wchodzące w zakres przygotowania miejsca pracy

Przy wykonywaniu czynności związanych z przygotowaniem miejsca pracy może brać udział, pod nadzorem dopuszczającego, członek zespołu, który będzie wykonywał pracę, jeżeli jest pracownikiem uprawnionym.

W zakres przygotowania miejsca pracy wchodzą następujące czynności:

1. wyłączenie urządzeń z ruchu w zakresie określonym w poleceniu i uzgodnionym z koordynującym,

2. zablokowanie napędów łączników w sposób uniemożliwiający przypadkowe uruchomienie wyłączonych urządzeń lub doprowadzenie czynnika,

3. sprawdzenie, czy w miejscu pracy w wyłączonych urządzeniach zostało usunięte zagrożenie-napięcie.

4. zastosowaniu wymaganych zabezpieczeń na wyłączonych urządzeniach- zaślepki, uziemienia,

5. założeniu ogrodzeń i osłon w miejscu pracy stosownie do występujących potrzeb,

6. oznaczeniu miejsca pracy i wywieszeniu tablic ostrzegawczych- w tym również w miejscach zdalnego sterowania napędami wyłączonych urządzeń.

2.6. Dopuszczenie do pracy

2.6.1. Czynności i obowiązki dopuszczającego

Rozpoczęcie pracy jest dozwolone po uprzednim przygotowaniu miejsca pracy oraz dopuszczeniu do pracy, polegającym na:

1. sprawdzeniu przygotowania miejsca pracy przez dopuszczającego i kierującego zespołem pracowników lub nadzorującego;

2. wskazaniu zespołowi pracowników miejsca pracy;

3. pouczeniu zespołu pracowników o warunkach pracy oraz wskazaniu zagrożeń występujących w sąsiedztwie miejsca pracy;

4. udowodnieniu, że w miejscu pracy zagrożenie nie występuje;

5. potwierdzeniu dopuszczenia do pracy podpisami w odpowiednich rubrykach dwóch egzemplarzy polecenia pisemnego lub w przypadku polecenia ustnego- w dzienniku operacyjnym prowadzonym przez dopuszczającego.

Po dopuszczeniu do pracy oryginał polecenia pisemnego powinien być przekazany kierownikowi robót lub kierującemu zespołem pracowników, lub nadzorującemu, a kopia polecenia powinna pozostać u dopuszczającego.

2.7. Przerwy w pracy

W trakcie wykonywania pracy mogą wystąpić przerwy w pracy.

Planując przerwę w pracy, poleceniodawca winien określić rodzaj przerwy, tj.
z likwidacją miejsca pracy lub bez likwidacji miejsca pracy.

1. Po przerwaniu pracy wykonywanej na polecenie jej wznowienie może nastąpić po ponownym dopuszczeniu do pracy. Nie wymaga się ponownego dopuszczenia do pracy po przerwie, jeżeli w czasie trwania przerwy zespół pracowników nie opuścił miejsca pracy lub miejsce pracy na czas opuszczenia go przez zespół pracowników zostało zabezpieczone przed dostępem osób postronnych;

2. Kierujący zespołem pracowników lub nadzorujący, przed wznowieniem pracy po przerwie nie wymagającej ponownego dopuszczenia, jest obowiązany dokonać dokładnego sprawdzenia zabezpieczenia miejsca pracy;

3. Jeżeli podczas sprawdzania, o którym mowa w p. 2, zostanie stwierdzona zmiana tego zabezpieczenia, wznowienie pracy jest niedozwolone;

4. O decyzji wstrzymania pracy kierujący zespołem pracowników lub nadzorujący powinien niezwłocznie powiadomić dopuszczającego lub koordynującego oraz odnotować przerwę w poleceniu pisemnym wykonania pracy;

5. O przerwie w pracy wymagającej ponownego dopuszczenia do pracy przed jej wznowieniem kierujący zespołem pracowników lub nadzorujący obowiązany jest powiadomić dopuszczającego lub koordynującego, a w razie wykonywania pracy na polecenie pisemne przekazać to polecenie dopuszczającemu lub koordynującemu po uprzednim podpisaniu;

6. Jeżeli w czasie trwania przerwy w pracy przewidywana jest likwidacja miejsca pracy, kierujący zespołem pracowników obowiązany jest przed jego opuszczeniem przez zespół pracowników usunąć z niego materiały, narzędzia i sprzęt oraz powiadomić o tym dopuszczającego lub koordynującego;

7. Jeżeli nastąpi przerwa w pracy nieplanowana, spowodowana nieprzewidzianymi okolicznościami, to ponowne dopuszczenie do pracy i jej rozpoczęcie powinno odbyć się na tych samych zasadach jak przy przerwach planowanych.

2.8. Zakończenie pracy

1. Po zakończeniu pracy kierujący zespołem pracowników lub nadzorujący jest obowiązany:

• zapewnić usunięcie materiałów, narzędzi oraz sprzętu,

• wyprowadzić zespół pracowników z miejsca pracy,

• powiadomić dopuszczającego lub koordynującego o zakończeniu pracy;

2. Po zawiadomieniu o zakończeniu pracy dopuszczający jest obowiązany:

• sprawdzić i potwierdzić zakończenie pracy,

• zlikwidować miejsce pracy przez usunięcie technicznych środków zabezpieczających użytych do jego przygotowania, po uzyskaniu zezwolenia od koordynującego,

• przygotować urządzenia do ruchu i powiadomić o tym koordynującego;

3. W czynnościach związanych z likwidacją miejsca pracy mogą brać udział, pod nadzorem dopuszczającego, kierujący zespołem pracowników i członkowie tego zespołu;

4. Koordynujący zezwala na uruchomienie urządzenia lub instalacji elektroenergetycznej, przy których była wykonywana praca, po otrzymaniu informacji od dopuszczającego o gotowości urządzenia do ruchu;

5. Jeżeli praca była wykonywana przez kilka zespołów pracowników, decyzję o uruchomieniu urządzenia lub instalacji elektroenergetycznej koordynujący może podjąć po otrzymaniu informacji, o gotowości urządzeń do ruchu, od wszystkich dopuszczających;

6. Urządzenia lub instalacje elektroenergetyczne mogą być uruchomione dopiero po uprzednim ostrzeżeniu osób znajdujących się w ich bezpośrednim sąsiedztwie.

2.9. Zasady organizacji pracy wykonywanej przez obcych wykonawców

1. Wszystkich obcych wykonawców obowiązuje pisemne zgłoszenie robót do prowadzącego eksploatację urządzeń i instalacji elektroenergetycznych;

2. Prowadzący eksploatację urządzeń i instalacji elektroenergetycznych, zobowiązany jest wyznaczyć nadzorującego w przypadku, kiedy obcy wykonawca statutowo nie prowadzi działalności montażowych, naprawczych, konserwacyjnych i pomiarowych w zakresie tego rodzaju urządzeń i instalacji elektroenergetycznych;

3. Prace wykonywane przez obcych wykonawców przy urządzeniach i instalacjach już eksploatowanych, należy traktować jako pracę o szczególnym zagrożeniu. Prace te powinny być prowadzone tylko na polecenie pisemne, z wyjątkiem prac dla których warunki pracy ustalono odrębnie na piśmie;

4. Zabrania się wykonywania jakichkolwiek czynności i robót przy urządzeniach i instalacjach elektro-energetycznych przez obcych wykonawców- bez uzgodnienia z prowadzącym eksploatację tych urządzeń i instalacji.

2.10. Zasady organizacji pracy pracowników w innych zakładach

Warunki organizacji i bezpieczeństwa pracy wykonywanej przez pracowników energetyki na urządzeniach będących w eksploatacji innych zakładów powinny być prowadzone na podstawie ustaleń pisemnych.

3. BEZPIECZNE WYKONYWANIE PRACY

1. Przepisy ogólne

1. Każde urządzenie elektroenergetyczne przed dopuszczeniem do eksploatacji powinno posiadać wymagany odrębnymi przepisami certyfikat na znak bezpieczeństwa, o ile taki obowiązek istnieje, albo posiadać deklarację zgodności z Polskimi Normami wprowadzonymi do obowiązkowego stosowania oraz wymaganiami określonymi odrębnymi przepisami;

2. Obiekty z zainstalowanymi urządzeniami elektroenergetycznymi oraz urządzenia i instalacje elektroenergetyczne powinny być oznakowane znakami ostrzegawczymi;

3. Pomieszczenia lub teren ruchu elektrycznego powinny być dostępne tylko dla osób upoważnionych;

4. Urządzenia i instalacje elektroenergetyczne stwarzające zagrożenia dla zdrowia i życia ludzkiego należy zabezpieczyć przed dostępem osób nieupoważnionych;

5. Urządzenia i instalacje elektroenergetyczne powinny być eksploatowane tylko przez upoważnionych pracowników z zachowaniem postanowień określonych w instrukcjach eksploatacji;

6. Prace rozruchowe, próby techniczne urządzeń i instalacji elektroenergetycznych powinny być prowadzone zgodnie z wymaganiami Polskich Norm, odrębnych przepisów, instrukcji eksploatacji oraz uzgodnione z ich użytkownikiem;

7. Miejsce pracy powinno być właściwie przygotowane, oznaczone i zabezpieczone w sposób zapewniający bezpieczne wykonywanie pracy;

8. W każdym miejscu pracy, w którym pracę wykonuje zespół pracowników, powinien być wyznaczony kierujący tym zespołem;

9. Urządzenia elektroenergetyczne lub ich części, przy których będą prowadzone prace konserwacyjne, remontowe lub modernizacyjne, powinny być wyłączone z ruchu, pozbawione czynników stwarzających zagrożenia i skutecznie zabezpieczone przed ich przypadkowym uruchomieniem oraz oznakowane;

10. Jeżeli ruch urządzeń znajdujących się w pobliżu miejsca wykonywania prac, o których mowa w p. 9 lub w pobliżu miejsca instalowania urządzeń elektroenergetycznych zagraża bezpieczeństwu pracowników to urządzenia te powinny być na czas wykonywania tych prac wyłączone z ruchu;

11. Wymagania, o których mowa w p. 9, nie dotyczą prac, dla których zastosowana technologia nie przewiduje wyłączeń urządzeń z ruchu;

12. Przed przystąpieniem do robót ziemnych związanych z pracami przy urządzeniach i instalacjach elektroenergetycznych, na terenie przyszłych robót, należy rozpoznać i oznaczyć uzbrojenie podziemne, a w szczególności sieci elektroenergetyczne, telekomunikacyjne, cieplne, gazowe, wodne i inne.

3.2. Zasady bezpiecznego wykonywania pracy

1. Prace przy urządzeniach i instalacjach elektroenergetycznych mogą być wykonywane tylko przy zastosowaniu sprawdzonych metod i technologii. Dopuszcza się wykonywanie prac przy zastosowaniu nowych metod i technologii, pod warunkiem wykonywania tych prac w oparciu o opracowane specjalnie dla nich instrukcje;

2. Prace przy urządzeniach i instalacjach elektroenergetycznych, w zależności od zastosowanych metod i środków zapewniających bezpieczeństwo pracy, mogą być wykonywane:

• przy całkowicie wyłączonym napięciu,

• w pobliżu napięcia,

• pod napięciem;

3. Odległości wokół nie osłoniętych urządzeń i instalacji elektroenergetycznych lub ich części znajdujących się pod napięciem, wyznaczające strefy prac w pobliżu napięcia i strefy prac pod napięciem wynoszą:

Napięcie znamionowe urządzenia			Strefa prac pod napięciem		Strefa prac w pobliżu napięcia
kV			m		m
do 1		linie napow.	do 0,3		pow. 0,3 do 0,7
pow. 1 do 30			do 0,6		pow. 0,6 do 1,4
110			do 1,1		pow. 1,1 do 2,1
220			do 2,5		pow. 2,5 do 4,1
400			do 3,5		pow. 3,5 do 5,4
750			do 6,4		pow. 6,4 do 8,4

4. Prace w pobliżu napięcia powinny być wykonywane przy użyciu środków ochronnych odpowiednich do występujących warunków pracy;

5. Prace pod napięciem należy wykonywać w oparciu o właściwą technologię pracy i przy zastosowaniu wymaganych narzędzi i środków ochronnych, określonych w instrukcji wykonywania tych prac;

6. Wyłączenie urządzeń i instalacji elektroenergetycznych spod napięcia powinno być dokonane w taki sposób, aby uzyskać przerwę izolacyjną w obwodach zasilających urządzenia i instalacje;

7. Za przerwę izolacyjną uważa się:

• otwarte zestyki łącznika w odległości określonej w Polskiej Normie lub w dokumentacji producenta,

• wyjęte wkładki bezpiecznikowe,

• zdemontowanie części obwodu zasilającego,

• przerwanie ciągłości połączenia obwodu zasilającego w łącznikach o obudowie zamkniętej, stwierdzone w sposób jednoznaczny w oparciu o położenie wskaźnika odwzorowującego otwarcie łącznika;

8. Przed przystąpieniem do wykonywania prac przy urządzeniach i instalacjach elektroenergetycznych wyłączonych spod napięcia należy:

• zastosować odpowiednie zabezpieczenie przed przypadkowym załączeniem napięcia,

• wywiesić tablicę ostrzegawczą w miejscu wyłączenia obwodu o treści: “Nie załączać”,

• sprawdzić czy w miejscu pracy zostało usunięte zagrożenie - napięcie

• uziemić wyłączone urządzenia,

• zabezpieczyć i oznaczyć miejsce pracy odpowiednimi znakami i tablicami ostrzegawczymi;

9. Odpowiednim zabezpieczeniem przed przypadkowym załączeniem napięcia jest:

• w urządzeniach o napięciu znamionowym do 1 kV- wyjęcie wkładek bezpiecznikowych w obwodzie zasilającym lub zablokowanie napędu otwartego łącznika,

• w urządzeniach o napięciu znamionowym powyżej 1 kV- unieruchomienie i zablokowanie napędów łączników lub wstawienie przegród izolacyjnych między otwarte styki łączników.;

10. Uziemienia należy wykonać tak, aby:

1. miejsce pracy znajdowało się w strefie ograniczonej uziemieniami; co najmniej jedno uziemienie powinno być widoczne z miejsca pracy,

2. w razie zasilania wielostronnego, uziemienia powinny być wykonane z każdej strony zasilania;

11. Jeżeli rozwiązanie konstrukcyjne urządzenia lub instalacji elektroenergetycznej albo rodzaj wykonywanej pracy nie pozwala na wykonanie uziemienia w sposób określony w p. 10 ust. A, dopuszcza się zastosowanie innych środków technicznych i organizacyjnych zapewniających bezpieczeństwo pracy.

W takiej sytuacji poleceniodawca, w pisemnym poleceniu wykonania pracy, jest obowiązany umieścić odpowiedni zapis o zastosowaniu innych środków zapewniających bezpieczeństwo;

12. Częściowe lub całkowite zdjęcie uziemiaczy w miejscu pracy oraz załączenie napięć sterowniczych i podanie czynnika jest dopuszczalne, w celu wykonania prób i pomiarów, jeżeli poleceniodawca określi to w poleceniu. Czynności te może wykonać kierujący zespołem bądź członek zespołu pod jego nadzorem;

13. Przy wykonywaniu prac na elektroenergetycznych liniach napowietrznych, które krzyżują się w strefie ograniczonej uziemieniami ochronnymi z liniami znajdującymi się pod napięciem lub które znajdują się w pobliżu takich linii, należy krzyżujące lub sąsiednie linie wyłączyć również spod napięcia i uziemić lub zastosować inne środki techniczno-organizacyjne niezbędne dla bezpiecznego wykonania pracy;

14. Podczas prac wykonywanych przy wyłączonym jednym torze dwutorowej elektroenergetycznej linii napowietrznej o napięciu znamionowym 110, 220 i 400 kV należy:

1. tor linii, na którym będą wykonywane prace, wyłączyć spod napięcia i uziemić we wszystkich punktach zasilania oraz założyć uziemiacze na przewody robocze na najbliższych słupach ograniczających miejsce pracy,

2. zablokować automatykę samoczynnego powtórnego załączenia na torze pozostającym pod napięciem, a w miejscu pracy oznaczyć tor pozostający pod napięciem,

3. założyć dodatkowe uziemiacze:

1. na przewody robocze na każdym słupie, na którym wykonywane są prace wymagające dotykania przewodów roboczych,

2. po obu stronach mostka przewodu roboczego przy jego rozłączaniu lub łączeniu,

3. na przewód odgromowy w miejscu wykonywania na nim prac w warunkach przerwania meta-licznego połączenia przewodu odgromowego z konstrukcją słupa;

15. Przy pracach wykonywanych przy wyłączonej jednotorowej elektroenergetycznej linii napowietrznej należy założyć dodatkowe uziemiacze, o których mowa w p. 14 ust. 3, jeżeli przebiega ona równolegle na odcinku o łącznej długości większej niż 2 km od elektroenergetycznej linii napowietrznej o napięciu znamionowym:

1. 110 kV- w odległości mniejszej niż 100 m,

2. 220 kV- w odległości mniejszej niż 150 m,

3. 400 kV- w odległości mniejszej niż 200 m,

4. 750 kV- w odległości mniejszej niż 250 m;

16. Zabronione jest:

1. eksploatowanie urządzeń instalacji elektroenergetycznych bez przewidzianych dla nich środków ochrony i zabezpieczeń,

2. dokonywanie zmian środków ochrony i zabezpieczeń przez osoby nieupoważnione,

3. podczas oględzin urządzeń i instalacji elektroenergetycznych wykonywanie jakichkolwiek prac wymagających zdejmowania osłon i barier ochronnych, otwierania celek, wchodzenia na konstrukcje oraz zbliżania się do nieosłoniętych części urządzeń i instalacji znajdujących się pod napięciem, na odległość mniejszą niż górna granica strefy prac w pobliżu napięcia (odległości określone w p. 3),

4. wykonywanie prac na napowietrznych liniach elektroenergetycznych, stacjach i rozdzielniach oraz na wysokich konstrukcjach w czasie wyładowań atmosferycznych,

5. przy wykonywaniu prac na polecenie:

1. rozszerzanie pracy poza zakres i miejsce określone w poleceniu,

2. dokonywanie zmian położenia napędów, aparatury i armatury odcinającej, użytej do przygotowania miejsca pracy, usuwanie ogrodzeń, osłon, barier, zaślepek i tablic ostrzegawczych oraz zdejmowanie uziemiaczy, jeżeli nie zostało to przewidziane w poleceniu,

3. wykonywania prac na urządzeniach i instalacjach elektroenergetycznych w warunkach niedostatecznego oświetlenia;

Ocena oświetlenia leży w kompetencji kierującego zespołem pracowników;

17. Przy wykonywaniu pracy przez jeden zespół pracowników kolejno w kilku miejscach pracy dopuszczenie w nowym miejscu pracy może nastąpić po zakończeniu pracy w poprzednim miejscu;

18.Samowolna zmiana miejsca pracy jest niedozwolona;

19.Podawanie i odbieranie narzędzi i materiałów przy pracach na wysokości może odbywać się tylko przy pomocy linki transportowej;

20. Prace poza stałymi pomostami roboczymi na wysokości powyżej 2 m od poziomu terenu (posadzki) mogą być prowadzone przy zastosowaniu odpowiednich środków technicznych, np. rusztowania, pomosty, podnośniki, drabiny i słupołazy oraz właściwych dla danego rodzaju pracy narzędzi i sprzętu ochrony indywidualnej;

21.Prace w warunkach szczególnego zagrożenia dla zdrowia i życia ludzkiego, powinny być wykonywane co najmniej przez dwie osoby, z wyjątkiem prac eksploatacyjnych z zakresu prób i pomiarów, konserwacji i napraw urządzeń i instalacji elektroenergetycznych o napięciu znamionowym do 1 kV, wykonywanych przez osobę wyznaczoną na stałe do tych prac w obecności pracownika asekurującego, przeszkolonego w udzielaniu pierwszej pomocy;

Przeszkolenie pracownika asekurującego z zakresu udzielania pierwszej pomocy winno być potwierdzone odpowiednim dokumentem;

22.Do prac wykonywanych przez co najmniej dwie osoby- poza wykonywanymi w warunkach szczególnego zagrożenia- należy zaliczyć:

1. Prace przy budowie i eksploatacji napowietrznych linii elektroenergetycznych:

1. w terenie trudno dostępnym lub zalesionym, wymagającym ścinania drzew,

2. przy wymianie słupów i przewodów na słupach;

2)Prace przy eksploatacji linii kablowych ze zdalnym zasilaniem oraz przy urządzeniach zdalnego zasilania;

3) Prace w studniach kablowych, w pomieszczeniach z nimi połączonych i dołkach monterskich;

4) Prace wykonywane na wysokości powyżej 2 m w przypadkach, w których wymagane jest zastosowanie środków ochrony indywidualnej przed upadkiem z wysokości;

5) Prace w wykopach i wyrobiskach o głębokości większej od 2 m;

6) Prace spawalnicze, cięcie gazowe i elektryczne oraz inne prace wymagające posługiwania się otwartym źródłem ognia w pomieszczeniach zamkniętych albo w pomieszczeniach zagrożonych pożarem lub wybuchem;

7) Wszystkie czynności, wymagające wchodzenia na słupy linii elektroenergetycznych, muszą być wykonywane przez dwie osoby, zdolne do pracy na wysokości. Gdy jedna z tych osób pracuje na słupie, druga wyposażona w odpowiedni sprzęt zabezpieczający przed upadkiem z wysokości musi być gotowa w każdej chwili do wejścia na słup. Nie wolno przebywać
w bezpośrednim otoczeniu słupa, jeżeli pracują na nim ludzie.

8) Pozostałe prace nie wymienione w instrukcjach jako wykonywane jednoosobowo;

9) Prace wykonywane w warunkach nie zaliczonych do szczególnego zagrożenia dla zdrowia i życia ludzkiego (nie wymienione w p. 2.1.4) oraz nie zaliczone do tych, które także powinny być wykonywane przez co najmniej dwie osoby (nie wymienione w p. 3.2 ust. 22)- mogą być wykonywane jednoosobowo. Zestawienie tego typu prac powinno znajdować się w instrukcjach stanowiskowych;

23.Pracownik ma obowiązek przerwać pracę, gdy zaistnieją warunki stwarzające zagrożenie. O przerwaniu pracy i zagrożeniu musi zawiadomić kierującego zespołem;

24.Osoby dozoru mają obowiązek wstrzymać pracę zespołu, jeżeli stwierdzą, że nie są zachowywane warunki bezpiecznej pracy lub nie są przestrzegane przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy. Wolno stosować tyko wypróbowane i bezpieczne metody pracy;

25.Kierujący zespołem ma obowiązek wyłączenia z pracy podległego pracownika, o ile stwierdzi, że pracownik ten nie zapewnia bezpiecznego wykonania pracy (niedysponowany fizycznie lub psychicznie). O fakcie takim powinien zawiadomić swego przełożonego;

26.W trakcie prac wykonywanych w warunkach szczególnego zagrożenia dla zdrowia i życia ludzkiego oraz na terenie ruchu elektrycznego, pracownik bez kwalifikacji może opuścić miejsce pracy tylko pod nadzorem pracownika z kwalifikacjami.

3.3. Czynności łączeniowe

1. Czynności łączeniowe na urządzeniach i instalacjach elektroenergetycznych mogą wykonywać osoby posiadające ważne świadectwo kwalifikacyjne na stanowisku eksploatacji tych urządzeń i instalacji i upoważnienie do wykonywania tych czynności;

2. Czynności łączeniowe powinno się wykonywać dwuosobowo. Liczba osób uczestniczących podczas czynności łączeniowych powinna być ograniczona do trzech;

3. Jednoosobowo przy urządzeniach i instalacjach elektroenergetycznych można wykonywać czynności łączeniowe:

• wykonywane zdalnie,

• inne- ujęte w instrukcjach stanowiskowych i szczegółowych.

3.4. Prace wykonywane sprzętem zmechanizowanym

1. Eksploatacja dźwignic o stałej lokalizacji (urządzeń umiejscowionych lub przemieszczających się po torach szynowych) w pobliżu napowietrznych linii elektroenergetycznych może odbywać się przy zachowaniu warunków (odległości strefy działania od linii, stopnia obostrzenia linii) określonych w normie PN-E-05100-1:1988

2. Eksploatacja dźwignic o zmiennej lokalizacji (urządzeń samojezdnych, przenośnych, przewoźnych, przesuwnych itp.) w pobliżu napowietrznych linii elektroenergetycznych może się odbywać pod warunkiem zachowania dopuszczalnych odległości poziomych określonych w tabeli w całej strefie działania urządzenia:

L.p.	Napięcie znamionowe linii (kV)	Dopuszczalna odległość pozioma (m)
	do 1	3
	powyżej 1 do 30	5
	powyżej 30 do 110	10
	powyżej 110 do 220	20

1. dopuszczalna odległość pozioma urządzenia od linii elektroenergetycznej jest to odległość skrajnego nie uziemionego przewodu tej linii od strefy działania urządzenia,

2. strefa działania urządzenia jest to przestrzeń wyznaczona skrajnymi położeniami elementów urządzenia łącznie z przemieszczanym ładunkiem, z uwzględnieniem możliwości rozkołysania ładunku;

3. Praca z kosza podnośnika hydraulicznego w zbliżeniu do linii elektroenergetycznej niskiego napięcia jest dopuszczalna tylko pod warunkiem wyposażenia w sprzęt ochronny i zachowania przez cały czas pracy odległości bezpiecznej od nie izolowanych elementów linii oraz zastosowaniu skutecznych metod kontroli tej odległości przy pomocy np. drążka izolacyjnego, ultradźwiękowego przyrządu do pomiaru odległości itp.

3. Eksploatacja urządzenia w odległościach mniejszych niż określone w tabeli może odbywać się wyłącznie na podstawie pisemnego polecenia wydanego obsłudze urządzenia przez kierownictwo przedsiębiorstwa dysponującego urządzeniem, przy zachowaniu warunków:

1. wyłączenia linii spod napięcia i jej skutecznego uziemienia przez eksploatującego tą linię (uziemienie powinno być widoczne z pozycji pracy obsługującego urządzenie),

2. niewyłączenia linii spod napięcia, jeżeli eksploatujący daną linię wyrazi na to zgodę oraz określi warunki techniczne i organizacyjne zapewniające bezpieczną pracę urządzenia oraz zapewni nadzór techniczny zgodnie z wymaganiami Instrukcji Ruchu i Eksploatacji Sieci Rozdzielczej.

4. Transport ludzi w koszu zawieszonym na haku dźwignicy oraz wykonywanie prac z tego kosza może mieć miejsce wtedy, gdy ustawienie rusztowań jest niemożliwe lub nieopłacalne, a wykorzystywanie kosza ma charakter dorywczy. W koszu nie powinno pracować więcej niż dwóch pracowników;

5. Eksploatujący, u którego mają być wykonane prace z kosza zawieszonego na haku dźwignicy, zobowiązany jest opracować instrukcję określającą:

1. zakres i charakter prac wykonywanych z kosza oraz warunki techniczne i atmosferyczne, w jakich prace te mogą być wykonywane,

2. zakres i charakter czynności kontrolnych poprzedzających każdorazowe przystąpienie do wykonywania prac z kosza,

3. obowiązki obsługującego dźwignicę,

4. obowiązki pracowników wykonujących prace z kosza oraz osób współpracujących,

5. sposób porozumiewania się pracowników znajdujących się w koszu z obsługą dźwignicy oraz osobami współpracującymi,

6. sposób ewakuacji pracowników z kosza w przypadkach awaryjnych,

Instrukcja powinna być uzgodniona z właściwym organem dozoru technicznego;

6. Kosze i elementy ich zawieszenia powinny odpowiadać wymaganiom warunków technicznych dozoru technicznego ustalonym dla dźwignic i ich elementów;

7. W koszu wraz z pracownikami można przewozić narzędzia oraz drobne elementy montażowe o łącznej masie nie przekraczającej udźwigu kosza.

4. OGÓLNE ZASADY UŻYTKOWANIA NARZĘDZI PRACY I SPRZĘTU OCHRONNEGO

1. Zakład pracy winien wyposażyć pracowników w niezbędne narzędzia pracy, sprzęt ochrony osobistej i odzież ochronną- dostosowane do warunków i rodzaju wykonywanych prac;

2. Narzędzia pracy i sprzęt ochronny należy przechowywać w miejscach wyznaczonych, w warunkach zapewniających utrzymanie ich w pełnej sprawności;

3. Sposób ewidencjonowania i kontroli narzędzi pracy oraz sprzętu ochronnego winien być ustalony w zakładzie pracy;

4. Narzędzia pracy i sprzęt ochronny powinny być poddawane okresowym próbom w zakresie ustalonym w Polskich Normach lub w dokumentacji producenta, przy czym próbie wytrzymałości elektrycznej powinien być poddawany sprzęt ochronny do pracy przy urządzeniach i instalacjach elektroenergetycznych. Jeżeli terminy okresowych prób nie są określone należy je wykonywać nie rzadziej niż:

• co 12 miesięcy: uzgadniacze faz, drążki izolacyjne i wskaźniki napięcia od 1- 110 kV, drążki pomiarowe, półbuty, kalosze i rękawice elektroizolacyjne,

• co 24 miesiące: drążki izolacyjne, wskaźniki napięcia 220, 400 i 750 kV.

5. Sprzęt ochronny, o którym mowa w p. 4 ust. 4, powinien być oznakowany w sposób trwały przez podanie numeru ewidencyjnego, daty następnej próby okresowej oraz cechy przeznaczenia;

6. Zabronione jest używanie uszkodzonych, niesprawnych lub nieoznakowanych narzędzi i sprzętu ochronnego;

7. Sprzęt oświetleniowy oraz urządzenia z napędem elektrycznym, używane do wykonywania prac, powinny spełniać wymagania z zakresu ochrony przeciwporażeniowej;

8. Stan techniczny narzędzi pracy i sprzętu ochronnego należy sprawdzać bezpośrednio przed ich użyciem;

9. Osoby dozoru powinny okresowo sprawdzać stan techniczny, stosowanie, przechowywanie i ewidencję narzędzi pracy, sprzętu ochronnego oraz środków ochrony indywidualnej;

10. Narzędzia pracy i sprzęt ochronny, niesprawne lub które utraciły ważność próby okresowej, powinny być niezwłocznie wycofane z użycia;

Załącznik nr 1

5. INFORMACJE UZUPEŁNIAJĄCE

1. Obowiązki pracowników w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy

1. Przestrzeganie przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy jest podstawowym obowiązkiem każdego pracownika. W szczególności pracownik jest obowiązany:

1. znać przepisy i zasady bhp, brać udział w obowiązujących szkoleniach z tego zakresu oraz poddawać się wymaganym egzaminom sprawdzającym,

2. wykonywać pracę w sposób zgodny z zasadami i przepisami bhp oraz stosować się do wydawanych w tym zakresie poleceń i wskazówek przełożonych,

3. dbać o należyty stan maszyn, urządzeń, narzędzi, sprzętu oraz o ład i porządek w miejscu pracy i przydzielonych środkach transportu,

4. używać przydzielonej odzieży ochronnej i roboczej oraz sprzętu ochronnego zgodnie z przeznaczeniem,

5. poddawać się badaniom lekarskim wstępnym, okresowym i kontrolnym oraz innym zaleconym badaniom lekarskim i stosować się do wskazań lekarskich,

6. niezwłocznie zawiadomić przełożonego o zauważonym w zakładzie pracy wypadku albo zagrożeniu dla życia lub zdrowia ludzkiego oraz ostrzec współpracowników, a także inne osoby znajdujące się w rejonie zagrożenia, o grożącym im niebezpieczeństwie,

7. niezwłocznie po zauważonym zagrożeniu dla ludzi i zwierząt ze strony urządzeń elektroenergetycznych, należy skutecznie zabezpieczyć miejsce zagrożenia i zawiadomić odpowiednią dyspozycję ruchu,

8. współdziałać z przełożonymi w wypełnianiu obowiązków dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy;

2. Osoba kierująca pracownikami jest obowiązana:

1. organizować stanowiska pracy zgodnie z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy,

2. dbać o sprawność środków ochrony indywidualnej oraz ich stosowanie zgodnie z przeznaczeniem,

3. organizować, przygotowywać i prowadzić prace, uwzględniając zabezpieczenie pracowników przed wypadkami przy pracy, chorobami zawodowymi i innymi chorobami związanymi z warunkami środowiska pracy,

4. dbać o bezpieczny i higieniczny stan pomieszczeń pracy i wyposażenia technicznego, a także sprawność środków ochrony zbiorowej i ich stosowanie zgodnie z przeznaczeniem,

5. egzekwować przestrzeganie przez pracowników przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,

6. zapewniać wykonanie zaleceń lekarza sprawującego opiekę zdrowotną nad pracownikami.

1. Kwalifikacje pracowników

Zgodnie z obowiązującym "Rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 16.03.1998 r. w sprawie wymagań kwalifikacyjnych dla osób zajmujących się eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci oraz trybu stwierdzania tych kwalifikacji, rodzajów instalacji i urządzeń, przy których eksploatacji wymagane jest posiadanie kwalifikacji, jednostek organizacyjnych, przy których powołuje się komisje kwalifikacyjne oraz wysokości opłat pobieranych za sprawdzenie kwalifikacji”- eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci elektroenergetycznych mogą zajmować się osoby, które spełniają wymagania kwalifikacyjne określone dla następujących rodzajów stanowisk pracy:

dozoru ("D")- do których zalicza się stanowiska pracowników technicznych i innych osób kierujących czynnościami osób wykonujących prace w zakresie: obsługi, konserwacji, napraw, kontrolno-pomiarowym i montażu oraz stanowiska osób sprawujących nadzór nad eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci elektroenergetycznych,

eksploatacji ("E")- do których zalicza się stanowiska osób wykonujących w ramach czynności służbowych prace w zakresie: obsługi, konserwacji, napraw, kontrolno-pomiarowym i montażowym- urządzeń, instalacji i sieci elektroenergetycznych.

Prace o których mowa wyżej, dotyczą wykonywania następujących czynności:

1. w zakresie obsługi- czynności mających wpływ na zmiany parametrów pracy obsługiwanych urządzeń, instalacji i sieci przy zachowaniu wymagań bezpieczeństwa i ochrony środowiska,

2. w zakresie konserwacji- czynności związanych z zabezpieczeniem i utrzymaniem należytego stanu technicznego urządzeń, instalacji i sieci,

3. w zakresie napraw- czynności związanych z usuwaniem usterek, uszkodzeń oraz remontów urządzeń, instalacji i sieci w celu doprowadzenia ich do wymaganego stanu technicznego,

4. w zakresie kontrolno-pomiarowym- czynności niezbędnych dla wykonania oceny stanu technicznego i sprawności energetycznej urządzeń, instalacji i sieci,

5. w zakresie montażu- czynności niezbędnych do zainstalowania oraz przyłączania urządzeń, instalacji i sieci.

5.2.1. Wymagania kwalifikacyjne dla osób zajmujących się eksploatacją sieci, urządzeń i instalacji elektroenergetycznych obejmują znajomość:

1. Dla osób dozoru:

1. przepisów w zakresie przyłączania urządzeń i instalacji elektroenergetycznych do sieci, dostarczania paliw i energii oraz dysponowania mocą,

2. przepisów w zakresie programowania pracy sieci, urządzeń i instalacji elektroenergetycznych z uwzględnieniem zasad racjonalnego użytkowania paliw i energii,

3. przepisów eksploatacji sieci, urządzeń i instalacji elektroenergetycznych oraz wymagań w zakresie prowadzenia dokumentacji technicznej i eksploatacyjnej oraz stosowania instrukcji eksploatacji,

4. przepisów budowy sieci, urządzeń i instalacji elektroenergetycznych oraz norm i warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać te sieci, urządzenia i instalacje,

5. przepisów bhp oraz bezpieczeństwa pożarowego, z uwzględnieniem udzielania pierwszej pomocy,

6. zasad postępowania w razie awarii, pożaru lub innego zagrożenia bezpieczeństwa ruchu urządzeń elektroenergetycznych przyłączonych do sieci,

7. zasad wykonywania prac kontrolno-pomiarowych i montażowych;

2. Dla osób eksploatacji:

1. zasad budowy, działania oraz warunków technicznych obsługi sieci, urządzeń i instalacji elektroenergetycznych,

2. zasad eksploatacji oraz instrukcji eksploatacji sieci, urządzeń i instalacji elektroenergetycznych,

3. ogólnych zasad racjonalnej gospodarki energetycznej,

4. warunków wykonywania prac kontrolno- pomiarowych i montażowych,

5. zasad i wymagań bezpieczeństwa pracy i bezpieczeństwa przeciwpożarowego oraz umiejętności udzielania pierwszej pomocy,

6. instrukcji postępowania w razie awarii, pożaru lub innego zagrożenia bezpieczeństwa obsługi i otoczenia;

3. Na podstawie w/w zakresu wymagań kwalifikacyjnych, kierownik jednostki organizacyjnej, przy której działa komisja kwalifikacyjna, określa szczegółowy zakres wymagań dla osób egzaminowanych;

4. Nie wymaga się potwierdzenia posiadania kwalifikacji przy eksploatacji w zakresie obsługi urządzeń i instalacji:

1. w gospodarstwach domowych i rolnych,

2. w zakładach eksploatujących:

• urządzenia elektryczne nn o określonej w umowie sprzedaży mocy maksymalnej do 20 kW,

• urządzenia i instalacje o mocy cieplnej zainstalowanej do 50 kW.

5.2.2. Egzaminy sprawdzające kwalifikacje pracowników

1. Egzaminy sprawdzające kwalifikacje są przeprowadzane przez komisję powołaną przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki “Aktem powołania";

2. Egzamin przeprowadza się na wniosek osoby zainteresowanej lub na wniosek pracodawcy zatrudniającego osobę prowadzącą eksploatację sieci, urządzeń i instalacji elektroenergetycznych;

3. Szczegółową tematykę egzaminu ustala komisja i podaje do wiadomości osobom ubiegającym się o potwierdzenie kwalifikacji, na 14 dni przed wyznaczoną datą egzaminu;

4. Egzamin jest ustny i powinien wykazać umiejętności kandydata w zakresie, o którym mowa wyżej;

5. Wynik egzaminu określa się jako “pozytywny” lub “negatywny";

6. wyniku egzaminu zespół egzaminacyjny rozstrzyga większością głosów. W razie równości głosów, rozstrzyga głos przewodniczącego zespołu;

7. Świadectwo kwalifikacyjne zachowuje ważność w zakresie określonym w świadectwie przez okres pięciu lat, również w razie zmiany miejsca zatrudnienia;

8. W razie negatywnego wyniku egzaminu osoba ubiegająca się o potwierdzenie kwalifikacji może ponownie przystąpić do egzaminu, nie wcześniej niż po upływie trzech miesięcy od dnia ogłoszenia wyniku tego egzaminu;

9. Sprawdzenie spełnienia wymagań kwalifikacyjnych (egzamin kwalifikacyjny) ulega powtórzeniu:

1. okresowo co pięć lat,

2. w razie stwierdzenia, że eksploatacja sieci, urządzeń i instalacji jest prowadzona niezgodnie z obowiązującymi przepisami- na wniosek pracodawcy, inspektora pracy, inspektora bhp, Kierownika Działu BHP, Prezesa URE.

5.3. Szkolenie pracowników w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy

1. Zgodnie z aktualnym Rozporządzeniem MPiPS w sprawie szczegółowych zasad szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy, każdego pracownika obowiązują n/w szkolenia w tym zakresie:

1. szkolenie wstępne:

1. ogólne- zwane instruktażem ogólnym,

2. na stanowisku pracy- zwane instruktażem stanowiskowym,

3. podstawowe,

2) okresowe;

2. Każdy rodzaj szkolenia winien być przeprowadzany przez zainteresowane jednostki organizacyjne wg programów opracowanych dla poszczególnych grup stanowisk;

3. Ustalenia szczegółowe w sprawie zasad i częstotliwości szkolenia w dziedzinie bhp zawarte są w odrębnych zasadach opracowanych przez prowadzącego eksploatację urządzeń i instalacji elektro-energetycznych.

5.4. Badania lekarskie pracowników

1. Zgodnie z aktualnym Rozporządzeniem Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników oraz zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami, podlegają oni badaniom: wstępnym, okresowym i kontrolnym;

2. Badaniom wstępnym podlegają:

1. kandydaci do pracy,

2. pracownicy przenoszeni:

1. młodociani,

2. inni pracownicy przenoszeni na stanowiska pracy, na których czynniki szkodliwe dla zdrowia lub warunki uciążliwe występują w większym stopniu niż na stanowisku zajmowanym dotychczas przez tego pracownika;

3. Do wykonywania badań wstępnych upoważniony jest wyłącznie lekarz sprawujący opiekę lekarską nad pracownikami danej jednostki organizacyjnej i posiadający uprawnienia do wykonywania badań profilaktycznych;

4. Badaniom okresowym (profilaktycznym) podlegają pracownicy bez względu na rodzaj wykonywanej pracy. Zakres i terminy badań okresowych (profilaktycznych) ustala uprawniony do przeprowadzania tego typu badań lekarz- zależnie od stanu zdrowia pracownika i warunków pracy;

5. Badaniom kontrolnym podlegają pracownicy po chorobie trwającej dłużej niż 30 dni. Przed powrotem do pracy- po chorobie trwającej dłużej niż 30 dni- pracownik obowiązany jest uzyskać orzeczenie lekarskie w formie zaświadczenia, uprawniające go do dalszej pracy na określonym stanowisku;

6. Badania profilaktyczne oraz profilaktyczną opiekę zdrowotną niezbędną z uwagi na warunki pracy, mogą wykonywać lekarze, którzy posiadają specjalizację w dziedzinie medycyny pracy lub medycyny przemysłowej i spełniają wymagania w zakresie stażu pracy (określone w Rozporządzeniu MZiOS);

Lekarze przeprowadzający badania profilaktyczne posługują się pieczęcią wg wzoru określonego w Rozporządzeniu MZiOS;

7. Lekarze uprawnieni do przeprowadzania badań profilaktycznych i sprawujący opiekę lekarską nad pracownikami wydają orzeczenia w formie zaświadczeń wg obowiązujących wzorów;

8. Jednostki organizacyjne zatrudniające pracowników obowiązane są do współdziałania z uprawnionym lekarzem, a w szczególności:

1. kierować na badania kandydatów do pracy i pracowników objętych tymi badaniami,

2. prowadzić dokumentację badań profilaktycznych i kontrolnych poszczególnych pracowników,

3. zawiadamiać pracowników o terminach badań okresowych i kontrolnych oraz spowodować, aby zgłaszali się oni na te badania w wyznaczonych terminach,

4. nie dopuścić do pracy pracownika, który przedstawi wpis do karty (zaświadczenie) z przeciw-wskazaniem lekarza do zatrudnienia na danym stanowisku,

5. nie dopuścić do pracy pracownika, po chorobie trwającej ponad 30 dni, bez zezwolenia lekarza,

6. zawiadamiać lekarza sprawującego opiekę nad pracownikami w poszczególnych jednostkach i komórkach organizacyjnych o sposobie realizacji zaleceń lekarskich.

5.5 Jednostki organizacyjne obowiązane są zapoznać zatrudnionych pracowników z:

1. ryzykiem zawodowym i zagrożeniami dla zdrowia i życia pracowników, które występują na danym stanowisku pracy, oraz zastosowanymi środkami likwidującymi lub ograniczającymi to ryzyko i zagrożenia,

2. szczegółowymi instrukcjami z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczącymi wykonywanych przez nich prac.

Załącznik nr 2

6. DOKUMENTY ZWIĄZANE

1. Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r.- Kodeks Pracy (tekst jednolity: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, Nr 106, poz. 668 i Nr 113, poz. 717);

2. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie rodzajów prac wymagających szczególnej sprawności psychofizycznej (Dz. U. Nr 62, poz. 287);

3. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie rodzajów prac, które powinny być wykonywane przez co najmniej dwie osoby (Dz. U. Nr 62, poz. 288);

4. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie szczegółowych zasad szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. Nr 62, poz. 285);

5. Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie Pracy (Dz. U. Nr 69, poz. 332 i z 1997 r. Nr 60, poz. 375);

6. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. Nr 129, poz. 844);

7. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 16 marca 1998 r. w sprawie wymagań kwalifikacyjnych dla osób zajmujących się eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci oraz trybu stwierdzania tych kwalifikacji, rodzajów instalacji i urządzeń, przy których eksploatacji wymagane jest posiadanie kwalifikacji, jednostek organizacyjnych, przy których powołuje się komisje kwalifikacyjne, oraz wysokości opłat pobieranych za sprawdzenie kwalifikacji (Dz. U. Nr 59, poz. 377);

8. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 17 września 1999 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy urządzeniach i instalacjach energetycznych (Dz. U. Nr 80, poz. 912);

9. Ustawa z dnia 19 stycznia 1987 r. o dozorze technicznym (Dz. U. Nr 36, poz. 202 i z 1995 r. Nr 104, poz. 515);

10. Warunki techniczne dozoru technicznego “Dźwignice i przenośniki”- Wymagania ogólne DT-DE-90/WO;

11. Polska Norma PN/E-05100-1: 1998 Elektroenergetyczne linie napowietrzne. Projektowanie i budowa;

Załącznik nr 3

7. PROPOZYCJA WZORU DRUKU POLECENIA NA PRACĘ

---