Przedstaw przyczyny i skutki zmian klimatycznych na świecie.

Zmiany klimatu są procesem naturalnym i trwają cały czas. Przyczyny tego stanu znajdujemy w różnorodnych zjawiskach, do których zaliczają się m.in. wybuchy wulkanów oraz zmiany natężenia promieniowania słonecznego. Jednakże w ciągu ostatnich 100 lat możemy obserwować dość znaczny wzrost temperatury powietrza przy powierzchni ziemi, wynoszący średnio około 0,7 ºC. Jest to bardzo znaczne ocieplenie klimatu w tak krótkim czasie, co staje się niepokojącym sygnałem dla wielu naukowców, którzy intensywnie szukają przyczyn tego zjawiska.

Duża grupa badaczy jest zdania, że naturalne przyczyny odpowiedzialne za zaistniałe zmiany klimatyczne są tylko jedną składową rzeczywistych przyczyn tego zjawiska. Większość naukowców opowiada się za tym, iż do ocieplenia klimatu przyczyniła się w dużym stopniu działalność człowieka. Stąd też media coraz częściej poruszają temat zmian klimatycznych, by zasygnalizować ludzkości możliwe przyczyny, a co ważniejsze - również skutki zaistniałego zjawiska.

Niektórzy specjaliście uważają, że zmiany klimatu nie są niczym nowym w historii Ziemi i miały miejsce regularnie w przeszłości naszej planety. Fazy chłodniejsze przeplatały się z cieplejszymi, a przyczyny tych zjawisk były całkowicie naturalne i wynikały chociażby z aktywności Słońca, zmian położenia i konfiguracji Ziemi na orbicie wokół Słońca. Można by więc rzec, że teraz mamy do czynienia z nastaniem jednego z tych cieplejszych okresów. Jednakże obecnie naukowcy starają się dowieźć, iż to czynniki antropogeniczne w znacznym stopniu przyczyniły się do tak gwałtownych zmian klimatu. Świat zamieszkuje niemal 6,7 miliarda ludzi, których działalność znacznie zmienia powierzchnię Ziemi. Dzieje się to na skutek zużywania coraz to większych ilości energii. Zwiększają się emisje i stężenie atmosferyczne CO₂ (w wyniku spalania węgla, ropy i gazu), metanu oraz podtlenku azotu. Również deforestacja jest jedną z przyczyn tejże sytuacji, gdyż nadmierne wylesianie powoduje obniżenie możliwość wiązania węgla przez rośliny. Lasy są zagrożone nie tylko przez karczowanie, ale także przez pożary, które coraz częściej wybuchają z powodu suszy, wynikającej z kolei ze wzrostu temperatur. W ten sposób zmiany klimatyczne odbijają się na kondycji lasów. Zmiany temperatur mogą powodować również inwazję pewnych grup pasożytów zasiedlających zbiorowiska leśne. Naukowcy oceniają, iż większość europejskich drzew jest dotkniętych różnego typu schorzeniami. Należy pamiętać, że redukcja ilości lasów wiąże się z większą dawką dwutlenku węgla w atmosferze, a to wzmaga efekt cieplarniany i postępujące zmiany klimatyczne.

Globalne ocieplenie może stać się największym problemem ludzkości, gdyż niesie za sobą cały szereg niebezpiecznych następstw.

Każda zmiana klimatu powoduje perturbacje ekonomiczne i społeczne:

• zmienia się przebieg linii brzegowej mórz,

• przesuwają się zasięgi upraw,

• pojawiają się straty gospodarcze,

• rozpoczyna się migracja zdesperowanej ludności,

• w wielu rejonach może pojawić się głód i ubóstwo.

W wyniku wzrostu temperatur klimat ulega zmianom, co w konsekwencji może poważnie zagrozić nie tylko społeczeństwu, ale i całej przyrodzie. Zwiększone występowanie kataklizmów pogodowych, podnoszenie się poziomu mórz, topnienie lodowców i susze są wyraźną oznaką tych zmian. Europejska Agencja Środowiska opublikowała w 2004 roku raport dotyczący efektów globalnego ocieplenia w Europie, w którym to zaznaczyła gwałtowny wzrost katastrof klimatycznych. Prognozuje się, iż światowy wzrost temperatury o 4°C może doprowadzić do redukcji większości lodowców. Stopnienie pokrywy lodowej Antarktydy i Grenlandii spowodowałoby dodatkowo podniesienie się poziomu mórz o nawet 7 metrów! Duża część obszarów znajdujących się poniżej poziomu morza i na wybrzeżach znajdzie się pod wodą, a w rezultacie miliony ludzi stracą swoje domy. Naukowcy alarmują, że dalsze zmiany klimatyczne mogą w przeciągu 50-ciu lat doprowadzić do wymarcia miliona gatunków zwierząt i roślin! Jednym z organizmów narażonych na wyginięcie jest niedźwiedź polarny.

Modyfikacje klimatyczne mogą wpłynąć także na rozprzestrzenianie się niebezpiecznych chorób zakaźnych. Wyższe temperatury dają owadom możliwość przenoszenia malarii na obszary, gdzie do tej pory nie docierały.

Warto wspomnień także o zjawisku pustynnienia. Odnosi się ono do degradacji gleb, spowodowanej zarówno zmianami klimatycznymi, jak i działalnością ludzką. Na pustynnienie szczególnie narażone są kraje Trzeciego Świata, ale problem ten nie jest obcy również krajom uprzemysłowionym. Do degradacji gleb prowadzi silne eksploatowanie środowiska naturalnego poprzez znaczne używanie pestycydów i nawozów. Ponadto do pustynnienia prowadzi także dewastacja terenów leśnych, górnictwo oraz intensywny wypas bydła.

Reasumując powyższe rozważania skutki zmian klimatycznych obejmują takie zjawiska jak: pustynnienie, podniesienie się poziomu mórz, ograniczenie dostępu do wody pitnej, głód, degradacja lasów, rozprzestrzenianie się chorób, występowanie ekstremalnych zjawisk pogodowych, wyginięcie wielu gatunków roślin i zwierząt.

Zmiany klimatyczne istotnie wpływają na życie całej ludzkości i dlatego też nie powinny być nam obce. Każda istota społeczna powinna posiadać elementarną wiedzę dotyczącą możliwych przyczyn i skutków zmian klimatu. Człowiek w wieloraki sposób wpływa na środowisko, a tym przyczynia się do modyfikacji warunków klimatycznych. Zmiany te mogą nieść negatywne skutki na przyrodę, gospodarkę, ale i całe społeczeństwo. Warto mieć na uwadze, że nie jesteśmy bezradni wobec zaistniałej sytuacji. Ważne jest prowadzenie efektywnej polityki klimatycznej w Polsce i na świecie. Wspólnymi siłami jesteśmy w stanie zahamować negatywne oddziaływania na środowisko, których jesteśmy inicjatorami. Priorytetem takich działań powinna stać się przede wszystkim redukcja emisji gazów cieplarnianych, a także zminimalizowanie uzależnienia gospodarki od paliw kopalnych i zainwestowanie w odnawialne źródła energii.

1

Rys. 1 Komar stanowiący wektor malarii

---