PROBLEMATYKA PAŃSTWA I PRAWA

Geneza państwa.

Człowiek żyje grupowo, więc państwo powstało w sposób naturalny. Jest to organizacja uniwersalna, która ma pewne struktury by ludzie mogli przetrwać.

H. Keinzen "Nie ma państwa bez prawa i prawa bez państwa".

-I- Koncepcja teistyczna - państwo zostało dane przez siły nadprzyrodzone (od Boga). Bóg daje władzę władcom (nawet władzę kościelną). Poszczególne państwa mogą oceniać jako "dobre" lub ",złe"a tymi ostatnimi można podjąć walkę. Według Koranu - władza świecka jest władzą kościelną.

II Koncepcja areligijna - J.J.Rousseau. Państwo pochodzi od umowy społecznej. Powstało na drodze porozumienia między panującymi, a tymi, nad którymi panują (ci zrzekają się części swojej swobody).

J. Lock - zwolennik tej koncepcji J.J.Rousseau twierdził, że treścią umowy społecznej łączącej jednostki ze zbiorowością jest całkowite podporządkowanie całej społeczności każdego człowieka i jego uprawnień.

III. Powstanie państwa przedstawia się w koncepcji podboju i przemocy. Powstanie państwa wiązało się z podbojem rządzonych przez rządzących z walkami nieograniczonych hord. Powstające w wyniku podboju państwo miało utrwalać podporządkowanie zwyciężonej większości, a podział na rządzących i rządzonych opierać się miał na odmienności pochodzenia i różnicy ras (pojmowanych jako historyczne zbiorowości etniczne)

IV. Koncepcja marksistowska (Engels, Lenin) odrzuca wszelkie teorie o powstaniu państwa. Państwo powstało w drodze rozwoju ewolucyjnego. Istotą powstania państwa jest klasowy charakter rozwoju społeczeństwa, kiedy rozwija się państwo to i społeczeństwo utrwala podział społeczny.

V.Koncepcja socjalistyczna - równość wszystkich.

Machiavelli -od niego pochodzi słowo państwo (1429-1527)

PAŃSTWO-to hierarchiczna i terytorialna organizacja społeczeństwa o przymusowym i powszechnym charakterze cechująca się przymiotem suwerenności.

PAŃSTWO JEST:

• Organizacją polityczną - główny cel to sprawowanie władzy i utrzymanie jej

• Organizacja przymusową - obejmuje wszystkich tych, co chcą i tych co nie chcą, wynika z urodzenia się w danym kraju

•Organizacją całego społeczeństwa - chroni to społeczeństwo na arenie międzynarodowej oraz utrzymuje w nim porządek wewnętrzny. Państwo realizuje, więc określone zadania ogólnospołeczne, a w jego działaniu można dopatrzyć się obrony niektórych interesów wszystkich członków społeczeństwa. Stosowany przez państwo przymus jest niezbędny do utrzymania elementarnego ładu w grupie państwowej, np. bez respektowania i wymuszania zasad ruchu drogowego na danym terenie nie sposób byłoby poruszać się bezpiecznie po jego drogach.

• Organizacją terytorialną - jest organizacją ludności osiadłej na określonym terytorium. Uwzględnia się także to, iż podstawowym kryterium przynależności do państwa jest kryterium terytorialne, a obywatelem państwa jest najczęściej jednostka osiadła na jego terytorium. Polska posiada terytorium lądowe, morskie i lotnicze

FUNKCJE PAŃSTWA:

Wewnętrzna - polega na zapewnieniu porządku i bezpieczeństwa w kraju. Służąca temu działania podejmowane przez organy administracji i policję, prokuraturę, sądownictwo, służby więzienne

Zewnętrzna - to całokształt działalności prowadzony w zakresie stosunków z innymi państwami i organizacjami międzynarodowymi, zmierzających do ochrony interesów, których rzecznikiem jest dane państwo. Funkcje tę realizują głównie służby dyplomatyczne danego kraju.

• Gospodarcza

• Kulturalna

• Społeczna

>SUWERENNOŚĆ-odnosi się do różnych sytuacji, np. do niezależności, nieograniczoności. Możliwości samostanowienia czy podejmowania ostatecznych rozstrzygnięć

Koncepcja suwerenności opiera się na założeniu, że państwo powinno być samodzielne, a więc niezależne od innych podmiotów w podejmowaniu działań oraz nieograniczone, czyli samodzielnie rozstrzygające, jakie decyzje zamierza podjąć

Suwerenność na płaszczyźnie wewnętrznej polega na tym, że wszystkie podmioty znajdujące się na terytorium państwa muszą się tej organizacji podporządkować, a jej władza ma charakter najwyższy.Suwerenność na płaszczyźnie zewnętrznej polegać ma na tym, że żadne inne państwo ani organizacja międzynarodowa nie może narzucać państwu swojej woli i ograniczać jego swobody. W myśl tych założeń

państwo jako podmiot prawa międzynarodowego jest związane tylko swoją wolą wyrażoną w umowach międzynarodowych

Wykres: "Suwerenność państwa i formy jej ograniczania"

Unia Europejska już dziś jest potęgą w dziedzinie handlu, a staje się nią w dziedzinie polityki zagranicznej i obronnej. Stąd też niepodległość państwa może gwarantować jedynie korzystanie z suwerenności jednej z wielkich wspólnot a nie izolowanie się od nich. Jest także charakterystyczne, że w Unii mogą znaleźć się jako pierwsze nie te państwa, które pierwsze rozpoczną stosowanie rokowania a te, które wcześniej spełnią odpowiednie wymogi.

TOTALITARYZM:

• Pojecie - (totalis - całkowity) ustrój polityczny, w którym państwo kontroluje i reglamentuje wszelkie przejawy życia obywateli.

• Geneza systemu - idea powstała na Zachodzie jako element propagandy faszystowskiej we Włoszech w 1925 roku, gdy B. Mussolini przedstawił koncepcję państwa totalitarnego "uno stało totalitarno"

• Koncepcja państwa totalitarnego B. Mussoliniego - miało ono wyeliminować konflikty miedzy partiami oraz zapobiegać partykularyzmowi. Dalszym celem była likwidacja opozycji dla utworzenia podstawy do jedności narodowej przez poddanie całkowitej kontroli państwa życia publicznego.

• Cechy totalitaryzmu

-Autokratyzm - struktura władzy skupiona w rękach jednostki lub grupy

-Ujednolicenie aparatu kontroli i jego przenikanie do wszystkich dziedzin życia

-Rozbudowanie techniki masowej propagandy

-Dążenie do ujednolicenia form życia społecznego

-Rozbudowany system kontroli nad sferą zachowań, przekonań, poglądów i postaw

• Polityczne cechy totalitaryzmu:

- Jedna monopolistyczna partia pod kierunkiem dyktatora

- Terrorystyczna kontrola policji, która sprawuje też nadzór nad partią

- Pełny monopol w sferze środków masowego przekazu

- Pełna kontrola nad siłami zbrojnymi

- Scentralizowana kontrola całej jednostki

PRAWO. NORMA PRAWNA.

Perykles - prawem są te wszystkie przepisy, które zostały omówione lub spisane.

• PRAWO - to zespół wszystkich norm i reguł postępowania wydanych lub usankcjonowanych przez Państwo i zagwarantowanych przymusem państwowym.

Prawo obowiązujące w konkretnym miejscu i czasie określa się jako prawo pozytywne, przeciwstawiając mu tzw. prawo naturalne jako prawo niezależne od jakiejkolwiek władzy państwowej.

Prawo naturalne (prawo godności człowieka, wynik poznania i utożsamienia koncepcji). Powinno służyć tworzeniu prawa pozytywnego i ocenie norm prawa pozytywnego.

Prawo naturalne - prawo natury jest afirmacją dobra stanowiąca IUS EST ARS BONI ET AEQU (prawo jest sztuką dobra i sprawiedliwości)

> MORALNOŚĆ - jest wartością historycznie ukształtowanym zespołem norm postępowania, według których ocenia się zachowanie ludzi wobec siebie i wobec społeczeństwa jako dobre lub złe.

> NORMY MORALNE - regulują postępowanie określonych jednostek i zbiorowości. Ich źródłem są powszechnie w określonej społeczności uznawane obrzędy, obyczaje i zwyczaje, które niejednokrotnie nabierają znaczenia obowiązujących reguł postępowania.

> NORMA PRAWNA -jest to reguła zachowania skierowana do osób w niej określonych, czyli adresatów zabezpieczenia środkiem przymusu.

> Różnice miedzy normami moralnymi a prawnymi:

=> Powszechność obowiązywania norm prawnych a ograniczony zakres norm moralnych, które obowiązują tylko członków pewnej społeczności (np. religijne)

=>Sankcja w przypadku naruszenia normy prawnej, jest to dolegliwość zadana przez właściwe organy państwa, a w przypadku naruszenia normy moralnej jest nią opinia publiczna i towarzysząca jej presja, a także odczuwane wyrzuty sumienia.

=>Dwustronny charakter norm prawnych, a jednostronny norm moralnych. Z istniejącego obowiązku - prawnego jednej osoby wypływa określone prawo żądania innej osoby do jej wypełnienia. Normy moralne Nakładające określone obowiązki na pewne osoby nie uprawniają do ich egzekwowania. Naruszeniu normy prawnej świadczy jedynie wyraźnie uzewnętrzniony czyn, zachowanie się

Człowieka. Norma moralna może zostać naruszona samym odczuciem lub myślą np. odczutą zazdrością.

-Normy prawne są spisane, natomiast normy moralne nie.

Normy obyczajowe - całokształt zasad postępowania w danym społeczeństwie, które ukształtowały się według reguł, norm postępowania.

Stosunki społeczne mogą być regulowane:

a) Wyłącznie przez normy moralne

b) Wyłącznie przez normy prawne

c) Łącznie przez normy moralne i prawne

M ( Normy moralne) MP P ( Normy prawne)

Dobry ustawodawca dąży do tego. aby grupa stosunków społecznych regulowanych obiema normami prawnymi była jak największa.

Cześć stosunków społecznych regulowana jest zarówno przez normy moralne i prawne. Normy te obwarowane są obiema sankcjami.

* NORMA PRAWNA - stanowi pewien wzorzec normatywny, będący elementarną częścią prawa. Jest to Wypowiedź wyrażająca wskazanie adresatowi normy określone zachowanie w określonych warunkach. Jest to zatem normatywna reguła postępowania ustanowiona lub usankcjonowana przez państwo i zagwarantowana przymusem państwowym.

CECHY NORMY PRAWNEJ:

Ma charakter wypowiedzi na serio

Ma charakter ogólny, tzn. normy ogólnodostępnej, powszechnej, nie indywidualizuje osoby do której jest skierowana

Ma charakter dwustronny tzn. że mogą z niej wynikać zarówno prawa jak i obowiązki Jest zagwarantowana przymusem państwowym

Normy poza systemowe, czyli poza prawne:

Moralne

Obyczajowe

Wynikają ze stałych zachowań ludzkich. Normy prawne ZAWSZE są najważniejsze.

Zasady współżycia społecznego - przepisy norm przepisów obyczajowych (nie ma żadnego katalogu tych zasad, one istnieją w niepisanych zasadach współżycia społecznego) mogą służyć interpretacji i przedłużania norm prawnych.

STRUKTURA NORMY | HIPOTEZA DYSPOZYCJ | SANKCJA

- HIPOTEZA - określa sytuację, w której dana norma ma zastosowanie np. umowa zobowiązująca do Przeniesienia własności nieruchomości (Art. 158 KC)

- DYSPOZYCJA - to część normy wskazująca regułę postępowania, wzorzec zachowania wskazany przez Ustawodawcę np. "...powinna być zawarta w formie aktu notarialnego" (Art., 158 KC)

- SANKCJA - mówi o tym, jakie negatywne konsekwencje poniesie ten, kto jej nie zastosuje w sytuacji Określonej hipotezą do dyspozycji normy prawnej np., Jeśli ustawa zastrzega dla czynności prawnej inną Formę szczególną (np. aktu notarialnego czynności dokonana bez zachowania tej formy jest nieważna

(Art.73 $ l KC))

RODZAJE NORM PRAWNYCH:

Normy bezwzględnie obowiązujące (imperatywie)

IUS COGENS - "Terminy przedawnienia nie mogą być skracane ani przedłużane przez czynność prawną" (Art. 119 KC)

= Normy względnie obowiązujące (dyspozytywne)

IUS DISPOSITIYUM - "W braku odmiennego przedstawienia umowy inwestor obowiązany jest na żądanie wykonawcy przyjmować wykonane roboty częściowo w miarę ich ukończenia za zapłatą odpowiedniej części wynagrodzenia" (Art. 654 KC)

=>Fikcja prawna - norma prawna, w której ustawodawca świadomie przyjmuje fakt. Który w rzeczywistości nie istnieje, bądź obiektywnie jest nieprawdziwy, jako istniejąc}' lub prawdziwy? Ma to na celu uproszczenie legislacji przez rozciągnięcie skutków prawnych wynikających z jednego faktu na inny.

PRZYKŁADY: " Spadkobierca, który spadek odrzucił, zostaje wyłączony od dziedziczenia" (Art. 1020KC)

.Posiadanie przywrócone poczytuje się za nieprzerwane" (Art., 345 KC)

=>Domniemanie prawne (praeumptio iuris) - rodzaj normy prawnej, która nakazuje jej adresatowi w swoisty sposób powiązać dwie klasy faktów; podstawę domniemania wniosek

Jeżeli ustali się fakt stanowiący podstawę domniemania, to prawo nakazuje przyjąć bez dowodu istnienia faktu

Wskazanego we wniosku domniemania.

Mamy dwa rodzaje domniemań:

* Wzruszane-, którego wynik można obalić przeciwdowodem

* Niewzruszalne-, którego wyniku nie można obalić przeciwdowodem

PRZYKŁADY:

Domniemanie wzruszane - "Domniemywa się, że udziały współwłaścicieli są równe" (Art. 197 KC) ..W razie urodzenia się dziecka domniemywa się, że przyszło ono na świat żywe" (Art. 9 KC) Domniemanie niewzruszalne - "W razie niezgodności między stanem prawnym nieruchomości ujawnionym w księdze wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym, treść księgi rozstrzyga na korzyść tego, kto przez czynność prawną z osobą uprawnioną według treści nabył własność lub inne prawo rzeczowe (rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych) (Art. 5 ustawy o księgach wieczystych i hipotece. 1982) "Jeżeli dziecko urodziło się w czasie trwania małżeństwa albo przed upływem trzystu dni od jego ustania lub unieważnienia domniemywa się, że ojcem dziecka jest małżonek"

=>Odesłanie - rodzaj normy prawnej wskazującej dla uproszczenia procesu legislacyjnego inną normę, która może być zastosowana do regulowanego stanu faktycznego.. PRZYKŁAD: "Do zmiany stosuje się odpowiednio przepisy o sprzedaży" (Art. 640 KC)

=>Norma kompetencyjna - jest to norma udzielająca kompetencji do dokonywania określonych działań prawnych. Często spotykaną ich odmianą są tzw. delegacje ustawowe udzielające.Kompetencji prawotwórczych. Norma kompetencyjna może także dawać prawo do zaktualizowania przez czynność prawną obowiązku. Przykład: (Art. 87 KC)

STOSUNKI PRAWNE

SF - stosunki społeczne, faktyczne

ST - stosunki społeczne, etyczne - regulowane są jakimiś normami społecznymi

SP - stosunki społeczne prawne

" STOSUNKIEM PRAWNYM - jest stosunek społeczny uregulowany przez normy prawne.

Elementy stosunku prawnego:

-Prawo podmiotowe - czyli przysługująca określonemu podmiotów prawa możności domagania się od

Innego podmiotu prawa pewnego zachowania się.

Obowiązek odpowiadający prawu podmiotowemu

Podmiot prawa

Podmiot obowiązku

Przedmiot stosunku prawnego (rzeczy prawne o charakterze niematerialnym np. prawa autorskie)

Niektórzy autorzy przyjmują trójelementową strukturę stosunków prawnych: l.Podmiot stosunku prawnego

2.Treść stosunku prawnego.

Stosunki prawne są powszechne. Zdarzenia wywołują stosunki prawne.

4 ZDARZENIA PRAWNE - (fakty prawne) zdarzenia pociągające za sobą powstanie, zmianę lub ustanie Stosunku prawnego. Faktami prawnymi są, przeto wszystkie zdarzenia, które wywołują skutki prawne.

Wykres: "Zdarzenia prawne".

Stosowanie prawa przedmiotowego:

I. Ustalenie stanu faktycznego

II Szukanie odpowiedniej normy prawnej będącej hipotezą różnorodnych norm prawnych

III. Ustalenie tej normy, która najbardziej pasuje do stanu faktycznego.

* WYKŁADNIA PRAWA - interpretacja prawa, czyli zespól czynności mających na celu ustalenie treści norm prawnych zawartych w przepisach.

Wykładnia jest, przeto interpretacją tekstu prawnego w celu odtworzenia zawartych w nim norm prawnych. Celem wykładni jest ustalenie treści normy właściwej dla rozstrzygnięcia danej sprawy.

> Podziały rodzajów wykładni:

I.Ze względu na podmiot dokonujący wykładni

wykładnia autentyczna

wykładnia legalna

wykładnia praktyczna

wykładnia doktrynalna

II.Ze względu na metodę

Wykładnia słowna (gramatyczna, literalna)

Wykładnia logiczna

Wykładnia celowościowa (funkcjonalna)

Wykładnia systemowa (systematyczna)

Wykładnia historyczna

Wykładnia porównawcza Cel wykładni logicznej:

Akontrario - przeciwieństwemAsimili - rozumowanie z podobieństwa (rodzaj analogicznego rozumowania)

Argumentuni aminori admiros -z mniejszego na większe, komu wolno więcej temu wolno mniej

Argumentum aminori admiros - z większego na mniejsze. Nikt nie może przekazać drugiemu więcej praw niż sam posiada.

III. Ze -wzglądu na wynik wykładnia rozszerzająca wykładnia ścieśniająca wykładnia stwierdzająca

IV. Ze względu na stosunek do norm prawnych wykładnia zgodna z prawem (secundium legen) wykładnia wykraczająca poza uznany sposób wykładni (practcr legcn)

Wykładnia sprzeczna z uznanym sposobem wykładni ( cbntra legen)

V.Ze względu na przyjętą w danym okresie i kraju koncepcję -wykładni

Wykładnia statyczna (przyjmująca, że raz ustalonej treści wypowiedzi normatywnych nie można zmienić) wykładnia dynamiczna zakłada jak największe dostosowanie przepisów do nowych sytuacji współczesnych poglądów)

Wykładnia adaptacyjna (zakładająca konieczność stałej adaptacji do aktualnych warunków istniejących norm prawnych w zależności od preferencji i zamierzeń aktualnego prawodawcy)

• Ogłaszanie aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych w Rzeczypospolitej Polskiej:

•.Zasady ogłaszania:

• Ogłoszenie aktu normatywnego w dzienniku urzędowym jest obowiązkowe."

• Akty normatywne ogłasza się niezwłocznie

•Akty normatywne zawierające przepis)' powszechnie obowiązujące ogłaszane w dziennikach urzędowych wchodzą w życie po upływie 14 dni od dnia ich ogłoszenia, chyba, że dany akt normatywny określił termin dłuższy

• Istnieje możliwość nadania aktowi normatywnemu wstecznej mocy obowiązującej, jeżeli zasady demokratycznego państwa prawnego nie stoją temu na przeszkodzie

• Dziennik Ustaw i Monitor Polski mogą być wydawane w formie zapisu elektronicznego

2. Dzienniki urzędowe i publikowane w nich akty:

Dzienmk Ustaw RP Konstytucja

Ratyfikowane umowy międzynarodowe

Ustawy Rozporządzenia ministrów

• Dziennik Urzędowy RPA monitor Polski"

Zarządzenia Prezydenta RP wydane na podstawie ustawy Umowy międzynarodowe zatwierdzane przez Radę Ministrów uchwały RM zarządzenie Prezesa RM wyroki TS Uchwały senatu dotyczące regulaminu senatu, wybory na określone stanowisko

Akty urzędowe Prezydenta RP dotyczące zwołania pierwszego posiedzenia Sejmu i Senatu, desygnowania Prezesa RM

• Dziennik Urzędowy RP.Monitor Polski B "

Sprawozdanie firm określone w przepisach o rachunkowości

Ogłoszenia i obwieszczenia przedsiębiorców, jeżeli nie wymagają one ogłoszenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym Inne akty prawne, a także informacje i komunikaty

• W' wojewódzkim Dzienniku Urzędowym ogłasza się

Akty prawa miejscowego stanowione przez wojewodę i organy administracji niezespolonej prawa miejscowego stanowione przez Sejmik województwa, powiatu i gminy wyroki sądu

• Monitor Sadowy i Gospodarczy ogłasza

Wszystkie wpisy do rejestru handlowego, chyba, że ustawa stanowi inaczej ogłoszenia wymagane przez kodeks handlowy i kodeks postępowania cywilnego inne obwieszczenia, jeżeli ich ogłoszenie jest wymagane przez ustawy

W tym dzienniku urzędowym nie powinny być publikowane akty prawne o charakterze ogólnym, lecz ogłoszenia dotyczące poszczególnych przedsiębiorców. Nie można w nim ogłaszać obwieszczeń, które winny być ogłaszane w Monitorze Polskim B.

PODSTAWA PRAWNA:

Ustawa z 20.07.2000 r. o ogłoszeniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych (Dz. U. Nr 62, póz. 718)

Ustawa z 14.01.2000 r. o umowach międzynarodowych (Dz. U. Nr 39, póz. 443)

Ustawa z 22.12.1995 r. o wdawaniu Monitora Sądowego i Gospodarczego (Dz. U. Nr 6. póz. 42 z Późniejszymi zmianami)

KONFLIKT NORM PRAWNYCH:

a) w czasie - polega na tym, że stan faktyczny reguluje dane ustawy z danego okresu. Jedna ustawa nowa. Druga nieuchylona. Nowa ustawa uchylona poprzednią. Rozstrzyganie kolizji w czasie opiera się na zasadzie: lex retro non agit (ustawa nie działa wstecz). Zasada Lex retro non agit oznacza, że akt normatywny odnosi się do tych stosunków, które powstały już po jego wejściu w życie. Zasada lex retro non agit jest społecznie słuszna. Wzmaga zaufanie do prawa i daje poczucie pewności.

b)w przestrzeni - tzn., że istnieje kilka norm prawnych z różnych systemów.

> LUKI PRAWNE

O luce w prawie mówimy w razie braku norm dla takiego stosunku społecznego, który biorąc pod uwagę

-całokształt obowiązującego-ustawodawstwa powinien być regulowany.

Luki w prawie doraźnie wypełnia się za pomocą analogii:

a)analogia ustawy (analogia legis) - występuje wtedy, gdy do jakiegoś stanu faktycznego stosowane są normy prawne odnoszące się do innego podobnego stanu. Podstawą stosowania analogii ustawy jest przekonanie, że skoro pewien stosunek społeczny został już uregulowany przez ustawodawcę, a stosunek będący przedmiotem oceny jest do niego zbliżony, to można przyjąć, iż ta sama racja, która przyświecała ustawodawcy przy unormowaniu prawnym danego stosunku prawdopodobnie skłoniłaby go do analogicznego potraktowania stosunku podobnego. Można wyrazić pogląd, że gdziekolwiek występuje ten sam cel normy prawnej, tam musi być również ta sama dyspozycja ustawy. Wyraża to zasada prawa rzymskiego: ubi eadem legis ratio, ibi eadem legis dispositio.

b)Analogia prawa (analogia iuris) - ma odmienny charakter. Istnieją luki w uregulowaniach prawnych dotyczących specyficznych spraw, które nie są podobne do żadnych innych unormowanych w ustawie. Zastosowanie analogii ustawy nie jest wtedy możliwe, bo nie ma przepisów nadających się do analogicznego zastosowania.

Analogia jako sposób wypełniania luk ma największe znaczenia w prawic cywilnym.

W prawie karnym stosowanie analogii jest niedopuszczalne. W tej gałęzi prawa przyjęła się powszechna zasada, że karać można tylko za te czyny, których dokonanie zabronione jest wyraźnie przez ustawę pod groźbą kary. Wyraża to łacińska paremianullum crjmen sine legę.

SYSTEM PRAWA W POLSCE:

-" SYSTEM PRAWA - całokształt obowiązujących w danym państwie norm prawnych, z uwzględnieniem ich podziału na poszczególne gałęzie prawa, a także zespół zasadniczych idei prawnych, na których opiera się ustrój państwa i regulacje prawne.

Założeniem każdego systemu prawa jest pojęcie "racjonalnego ustawodawcy". To znaczy, że należy przyjąć, iż prawo tworzone jest w oparciu o z góry założone kryteria tworząc system unormowań racjonalnych, kompletnych i wewnętrznie niesprzecznych.

Gałąź prawa (dział prawa, dziedzina prawa) wydzielona w oparciu o specyfikę regularnych stosunków społeczno

- gospodarczych zazwyczaj charakteryzująca się nadto odrębną metodą konstruowania norm prawnych, część systemu prawa.

> PODZIAŁY PONADGAŁĘZIOWE PRAWA:

1. Prawo publiczne - działy prawa i normy prawne, które mają na uwadze interes państwa, dobro wspólne w szczególności unormowania dotyczące stosunków między państwem a obywatelami, w których występuje element władzy (imperium) organów publicznych.

Prawo prywatne- działy prawa i te normy prawne, które dotyczą interesów jednostek, przede wszystkim ich interesów majątkowych,

2.Prawo materialne - normy, które ustanawiają merytoryczne obowiązki i prawa, mające charakter pierwotny i zasadniczy w systemie prawa.

Prawo formalne- normy odnoszące się do organizacji aparatu państwowego, struktur}' organizacyjnej instytucji, określające tryb dochodzenia praw i egzekwowania obowiązków formułowanych przez prawo materialne. Normy formalno prawne są wtórne w relacji z odpowiadającymi im normami prawa materialnego.

3.Prawo międzynarodowe-zespól norm regulujących stosunki między państwami i organizacjami międzynarodowymi tworzone w trybie tzw. legislacji międzynarodowej. Głównymi źródłami tego prawa są umów międzynarodowe, uchwały organizacji międzynarodowych i zwyczaje międzynarodowe. Prawo to ma charakter publicznoprawny. Coraz wyraźniej jednak regulacje międzynarodowe obejmują także sferę prawa prywatnego (np. Międzynarodowe prawo handlowe, prawo morskie)

Prawo wewnętrzne- prawo tworzone w ramach poszczególnych krajów.

Prawo Unii Europejskiej - coras częściej prawo integracyjne, tworzone" w "ramach UE nie przez poszczególne państwa członkowskie, a przez organy wspólnoty uznawane jest za "trzeci porządek prawny" różny od prawa międzynarodowego i wewnętrznego.

UNIA EUROPEJSKA - system źródeł prawa Prawo pierwotne(Traktaty założycielskie i ich modyfikacje) Ogólne zasady prawa, prawo Zwyczajowe (acąuis communautaire) Umowy międzynarodowe zawierane Z państwami trzecimi i Organizacjami międzynarodowymi Prawo wtórne(Rozporządzenia, dyrektywy, decyzje, zalecenia organów UE)Porozumienia zawierane między państwami Członkowskimi

PODSTAWOWE GAŁĘZIE PRAWA

Prawo publiczne Prawo prywatne

Prawo:

• Konstytucyjne - cywilne

• Administracyjne - handlowe

• finansowe: - rodzinne

budżetowe -pracy

publiczne prawo bankowe - prywatne prawo bankowe

celne - papierów wartościowych

dewizowe - autorskie

podatkowe

• o publicznym obrocie papierami wartościowymi

• karne

• prawo procesowe cywilne karne

Administracyjne

Kompleksowa gałąź prawa obejmuje zazwyczaj węższą charakterystyczną i jednorodną w zakresie przedmiotowym grupę stosunków społeczno - gospodarczych niż podstawowa gałąź prawa, odrzucając tradycyjne kryteria wyodrębniania gałęzi prawa. Kompleksowe działy prawa stanową rodzaj syntez ponad gałęziowych czerpiąc szereg norm z podstawowych gałęzi prawa, posługują się one różnymi metodami regulacji prawnych. Kompleksowe ujęcie działów prawa pozwala na całościowe uregulowanie specyficznych grup stosunków społecznych np. związanych z wykorzystaniem morza (prawo morskie) z prowadzeniem działalności gospodarczej (prawo gospodarcze) WYKŁAD 5, 29.10.2001

PRAWO KONSTYTUCYJNE -

• KONSTYTUCJA - nazwa "konstytucja" pochodzi od łacińskiego słowa costitutio - ustrój. Współcześnie nazwę konstytucji nosi ustawa zasadnicza państwa. Jest to ustawa wyposażona w najwyższą moc prawną. Konstytucja określa podstawowe zasady ustroju politycznego państwa. W szczególności w konstytucji unormowana jest w głównych zarysach struktura organów państwowych i sposób ich powoływania, kompetencje tych organów oraz ich wzajemne związki, wreszcie podstawowe prawa i obowiązki obywateli. Konstytucja jest najważniejszym aktem prawnym w państwie. Z punktu widzenia systemu źródeł prawa jest ustawą, ustawa zasadnicza.

2 kwietnia 1997 roku ustalenie konstytucji RP. Preambuła - wstęp do ustaw', założenia i jej cele.

> ROZDZIAŁ i RZECZPOSPOLITA

• Art. 2

Rzeczypospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości

Społecznej.

Konstytucja nie gwarantuje, że Polska jest państwem socjalnym. Polska jest państwem prawa.

• Ar t. 7 Organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa.

- Art. 8

1. Konstytucja jest najwyższym prawem RP.

2. Przepis)- konstytucji stosuje się bezpośrednio, chyba że konstytucja stanowi inaczej.

• Art. 9 Rzeczpospolita Polska przestrzega wiążącego ją prawa międzynarodowego.

• Art. 10

1. Ustrój Rzeczypospolitej Polskiej opiera się na podziale i równowadze władzy ustawodawczej, władzy wykonawczej i władzy sądowniczej.

2. Władzę ustawodawczą sprawuje Sejm i Senat, władzę wykonawczą Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej i Rada Ministrów, a władzę sądowniczą sądy i trybunały.

• Art. 20 Społeczna gospodarka rynkowa oparta na wolności działalności gospodarczej, własności prywatnej oraz solidarności, dialogu i współprac}' partnerów społecznych stanowi podstawę ustroju gospodarczego RP. " (Nasz ustrój gospodarczy odchodzi niestety od tych założeń).

• Art. 22 Ograniczenie wolności działalności gospodarczej jest dopuszczalne tylko w drodze ustawy i tylko ze względu

na ważny interes publiczny. Np. w ochronie środowiska.

ROZDZIAŁ ii WOLNOŚCI, PRAWA I OBOWIĄZKI CZŁOWIEKA I OBYWATELA

• Art30 Przyrodzona i niezbywalna godność człowieka stanowi źródło wolności i praw człowieka i obywatela. Jest ona Nienaruszalna, a jej poszanowanie i ochrona jest obowiązkiem władz publicznych.Konwencja praw i obowiązków obywatelskich chroniona jest prawem europejskim.

WALKA O PRAWA CZŁOWIEKA NA FORUM ONZ

10.XII 1948 r. Powszechna Deklaracja Praw Człowieka.

Trzydzieści artykułów Deklaracji określa prawa człowieka w dziedzinach cywilizacji politycznej, gospodarczej

i kulturalnej, jako prawo do życia, wolności i bezpieczeństwa osobistego, prawo nietykalności osobistej, prawo

Do sprawiedliwego postępowania sadowego, do życia prywatnego, do swobodnego poruszania się i wyboru

Miejsca zamieszkania, do opieki społecznej, do pracy, do nauki, do posiadania obywatelstwa, do wolności wyznania, do wolności słowa i stowarzyszeń, prawo wybierania i wybieralności do organów władzy państwowej swojego kraju, prawo starania się o azyl i jego uzyskania oraz prawo własności indywidualnej.

• Art. 32

1.Wszyscy są wobec prawa równi. Wszyscy mają prawo do równego traktowania przez władze publiczne.

2. Nikt nie może być dyskryminowany w życiu publicznym, społecznym lub gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny.

• Art. 3.3

1. Kobieta i mężczyzna w Rzeczypospolitej Polskiej mają równe prawa w życiu rodzinnym, politycznym, społecznym i gospodarczym

2. Kobieta i mężczyzna mają w szczególności równe prawo do kształcenia, zatrudnienia i awansów, do jednakowego wynagradzania za pracę jednakowej wartości, do zabezpieczenia społecznego oraz do zajmowania stanowisk, pełnienia funkcji oraz uzyskiwania godności publicznych i odznaczeń.

WOLNOŚCI I PRAWA OSOBISTE

Art. 38 Rzeczypospolita Polska zapewnia każdemu człowiekowi prawną ochronę tycia.

• Art. 45

1. Każdy ma prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd.

2. Każdy ma prawo do sprawiedliwego sądu według Konwencji Europejskiej z 1950 roku.

• Art. 49 Zapewnia się wolności i ochronę tajemniej' komunikowania się. Ich ograniczenia może nastąpić jedynie w

Przypadkach określonych w ustawie i w sposób w niej określony.

• Art. 53 Każdemu zapewnia się wolność sumienia i religii.

• Art. 68

1.Każdy ma prawo do ochrony zdrowia

2. Obywatelom niezależnie od ich sytuacji materialnej, władze publiczne zapewniają równy dostęp do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych. Warunki i zakres udzielania świadczeń określa ustawa.

3.Władze publiczne są obowiązane do zapewnienia szczególnej opieki zdrowotnej dzieciom, kobietom ciężarnym, osobom niepełnosprawnym i osobom w podeszłym wieku.

• Art. 70 Każdy ma prawo do nauki. Nauka do 18 roku życia jest obowiązkowa.

2. Nauka w szkołach publicznych jest bezpłatna.

Każdy, gdy konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone, ma prawo na zasadach określonych w ustawie, wnieść skargę do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie zgodności z konstytucją ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie, którego sad lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o jego wonnościach lub prawach albo o jego obowiązkach określonych w konstytucji.

OBOWIĄZKI

•Art. 82Obowiązkiem obywatela polskiego jest wierność Rzeczypospolitej Polskiej oraz troska o dobro wspólne.

•Art. 83 Każdy ma obowiązek przestrzegania prawa RP.

•Art. 84 Każdy jest obowiązany do ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznych, w tym podatków określonych w

ustawie.

•Art. 85 Obowiązkiem obywatela polskiego jest obrona ojczyzny.

> ROZDZIAŁ III ŹRÓDŁA PRAWA

• Art. 87

Źródłami powszechnie obowiązującego prawa RP są:

Konstytucje, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe

Rozporządzenia akty prawa miejscowego

• Art. 88

1. Warunkiem wejścia w życie ustaw, rozporządzeń oraz aktów prawa miejscowego jest ich ogłoszenie.

2. Zasady i tryb ogłaszania aktów normatywnych określa ustawa.

3. Umowy międzynarodowe ratyfikowane są za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie są ogłaszane w trybie wymaganym dla ustaw. Zasady ogłaszania innych umów międzynarodowych określa ustawa.

• Art. 90

2. Ustawa wyrażająca zgodę na ratyfikację umowy międzynarodowej jest uchwalana przez sejm. większością 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby senatorów.

3.Wyrażenie zgody na ratyfikację takiej umowy może być uchwalone w referendum ogólnokrajowym." Art. 91

2. Umowa międzynarodowa ratyfikowana za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie ma pierwszeństwo przed ustawa., jeżeli i ustawy tej nie da się pogodzić z ustawa.

WYKŁAD 6, 05.11.2001

PRAWO ADMINISTRACYJNE

* PRAWEM ADMINISTRACYJNYM - nazywamy zespół norm regulujących strukturę i kompetencje organów administracji państwowej i samorządowej oraz stosunki prawne powstające w toku wykonawcze -zarządzającej działalności tych organów.

Brak w Polsce kodyfikacji materialnego prawa administracyjnego (mamy kilkadziesiąt ustaw dotyczących kwestii materialnoprawnych, np. ustawa o stowarzyszeniach, o obszarach morskich RP i administracji morskiej, o zgromadzeniach, o samorządzie terytorialnym, prawo budowlane, łowieckie, itd.), natomiast skodyfikowane jest prawo formalne - ustawa z 14.06.1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (K.P.A).

> Stosunki administracyjno - prawne - stosunki społeczne regulowane przez normy prawa administracyjnego, cechujące się tym:

że jedną z jego stron jest zawsze organ administracyjny wyposażony w uprawnienia władcze (imperium) że wykazuje wyraźną nierówność stron wynikającą z podporządkowania organowi władzy administracyjnej że jego przedmiotem mogą być wyłącznie sprawy należące do kompetencji organów administracji (właściwość miejscowa i rzeczowa) że jego źródłem jest zazwyczaj decyzja administracyjna (akt administracyjny)

> Akt administracyjny - (decyzje administracyjne) to jednostronne władcze wyrażenie woli organu administracyjnego rozstrzygające konkretną sprawę i skierowanie do oznaczonego adresata.

Art. 107 K.P.A. "Decyzja administracyjna powinna zawierać oznaczenie organu administracji państwowej, datę wydania, oznaczenie strony lub stron, podanie podstaw prawnej, rozstrzygniecie, uzasadnienie faktyczne i prawne, pouczenie, czy i w jakim trybie służy do niej odwołanie, podpis z podaniem imienia i nazwiska oraz stanowiska służbowego osoby upoważnionej do wydania decyzji. Decyzja, w stosunku, do której może być wniesione powództwo do sadu powszechnego lub skarga do sądu administracyjnego, powinna zawierać ponadto pouczenie o dopuszczalności wniesienia powództwa lub skargi.

> Warunki ważności aktu administracyjnego;

Musi być wydany na podstawie ustawy lub rozporządzenia wykonawczego

musi pochodzić od właściwego organu administracyjnego

Musi być wydany zgodnie z obowiązującą procedurą, po przeprowadzeniu wymaganego postępowania

Administracyjnego

>Postępowanie administracyjne - to tok czynności organu administracyjnego i stron zmierzający do wydania aktu administracyjnego. Postępowanie administracyjne może być wszczęte na wniosek lub z urzędu. Postępowanie administracyjne jest instancyjne od każdej decyzji organu administracyjnego I-wszej instancji służy odwołanie do organu II-iej instancji.

> Ostateczną decyzją administracyjną -jest taka decyzja, od której nie wniesiono w ustawowym terminie odwołania lub taka. którą w wyniku postępowania odwoławczego utrzymał w mocy organ II-iej instancji.

Ostateczne decyzji administracyjne podlegają kontroli sądowej. Do kontroli tej właściwe są sądy Administracyjne.

> Kompetencje Naczelnego Sadu Administracyjnego: Sąd orzeka w sprawach skarg na:

1. Decyzje administracyjne

2. Postanowienie wydane w postępowaniu administracyjnym kończące postępowanie, a także rozstrzygające sprawę, co do istoty

3. Postanowienie w postępowaniu egzekucyjnym

4. Inne akty lub czynności z zakresu administracji publicznej dotyczące przyznania stwierdzenia lub uznania usprawiedliwienia lub obowiązku

5.Niektóre uchwały organów samorządu terytorialnego

6. Bezczynność organów administracji.

Obecnie ŃSA działa w Warszawie i tzw. ośrodkach zamiejscowych. Konstytucja RP z 1997 r. wymaga

pozwolenia dwuinstancyjnego sądownictwa administracyjnego.

PRAWO KARNE

* PRAWO KARNE - zespól norm stanowiących, jakie czyny są zabronione i określające sankcje karne za tego typu czyny, a także formułując}' tryb ściągania czynów zabronionych i sposób wykonywania sankcji karnych.

- Podział prawa karnego:

a) materialne (za jakie czyny grozi kara, jakie mogą być wymierzane sankcje, zasady wymiaru kar): powszechne wojskowe skarbowe międzynarodowe w sprawach nieletnich

b) procesowe (określenie organów ściągających czyny zabronione i orzekające w sprawach karnych oraz trybu ich działania)

c) wykonawcze (zasady wykonywania kar i środków karnych, np. prawo penitencjarne)

> Główne źródła polskiego prawa karnego:

- kodeks karny z 6.07.1997 r. (K.K)

Kodeks postępowania karnego z 6.07.1997 r. (K.P.K.)

- kodeks karny wykonawczy z 6.07.1997 r. (K.K. W.)

- kodeks karm- skarbowy z'lO.09.1999 r. (K.K.S.)

- kodeks wykroczeń z 20.05.1971 r. (K. W.)

kodeks postępowania w sprawach wykroczenia z 20.05.1971 r. (K.P.W.) ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich z 26.10.1982 r. ustawa o świadku koronnym z 25.06.1997 r. ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii z 25.04.1997 r.

> Obowiązywanie prawa karnego. Zasady:

a) nullum crimen sine legę (nie wolno karać kogoś za coś co popełnił kiedyś jeśli wtedy to było legalne a teraz nie. Prawo nie działa wstecz. Karzemy tylko za czyny precyzyjnie określone w momencie ich dokonywania. Nie wymyśla się winy.

b) Nie retroaktywności prawa karnego (brak retroaktywności prawa karnego. Prawo nie działa wstecz)

c) Nulla poena sine legę (nie wolno karać tym czym nie ma w kodeksie karnym)

d) . Winy

e)"Społecznej sprawiedliwości czynu"

J)Humanitaryzmu

g)terytorilności i (od zasady terytorilności istnieją odstępstwa)

h) Rozszerzonego działania prawa karnego

Nowa konstytucja przewiduje całkowite usunięcie kolegium do spraw wykroczeń. Wejdzie ono w skład sądu powszechnego wspierającego sklepienie prawa karnego.

- Art. l K. K.

& 1. Odpowiedzialności karnej podlega ten, kto popełnia czyn zabroniony pod groźbą kary przez ustawę Obowiązującą w czasie jego popełnienia.

& 2. Nie stanowi przestępstwa czyn zabroniony, którego społeczna szkodliwość jest znikoma.

& 3. Nie popełnia przestępstwa sprawca czynu zabronionego, jeżeli nie można mu przypisać winy w czasie Czynu.

• " Art. 3 K.K.

Kary oraz inne środki przewidziane w tym kodeksie, stosuje się z uwzględnieniem zasad humanitaryzmu, wSzczególności z poszanowaniem godności człowieka.

• Art. 5 K.K.

Ustawę karną polską stosuje się do sprawcy, który popełnił czyn zabroniony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,-jak również na-polskim statku wodnym-lub powietrznym, chyba że umowa międzynarodowa, której Rzeczpospolita Polska jest stroną, stanowi inaczej.

Art109 K.K.

Ustawę karną polską stosuje się do obywatela polskiego, który popełnił przestępstwo za granicą.

• Art. 112K.K.

Niezależnie od przepisów obowiązujących w miejscu popełnienia przestępstwa, ustawę karną polską stosuje się do obywatela polskiego oraz cudzoziemca w razie popełnienia:

1) przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu wewnętrznemu lub zewnętrznemu Rzeczypospolitej Polskiej

2) przestępstwa przeciwko polskim urzędom lub funkcjonariuszom politycznym i

3) przestępstwa przeciwko istotnym polskim interesom gospodarczym

4) przestępstwa fałszywych zeznań złożonych wobec urzędu polskiego

Konwencja o handlu żywym towarem. Konwencja o zwalczaniu narkomanii Konwencja o karaniu ludobójstwa (1948 r.) Konwencja antyterrorystyczna morska (1988 r.) Konwencja o praniu brudnych pieniędzy.

•Art. 10&1 K.K.

Na zasadach określonych w tym kodeksie odpowiada ten, kto popełnił czyn zabroniony po ukończeniu 17 lat.

-Przestępstwem -jest czyn człowieka społecznie szkodliwy zabroniony pod groźbą kary.

Coraz częściej za przestępstwo uważa się takie czyny popełnione przez osoby prawne: przedsiębiorstwa, firmy.

-Elementy przestępstwa:

1.Podmiot przestępstwa (sprawca)

2.Przedmiot przestępstwa (dobra prawem chronione, które przestępstwa czynem swoim narusza)

3.Strona przedmiotowa (okoliczności popełnienia przestępstwa)

4.Strona podmiotowa przestępstwa (kara, wina, stopień winy)

> Klasyfikacja czynów karnych:

=• Zagrożenie sankcją karną (Art. 7 K.K.):

1. Zbrodnia -jest czyn zabroniony karą pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lata 3 albo karą surowszą

2. Występek - jest czyn zabroniony zagrożony grzywną powyżej 30 stawek dziennych, karą ograniczenia

Wolności albo karą pozbawienia wolności przekraczającą miesiąc. Zbrodnie mogą być spowodowane tylko umyślnie. => Podział na przestępstwa (Ań. 174 K.K.):

1. Materialne - żeby można uznać czyn za przestępstwo musi być skutek przestępstwa

2. formalne - karane do 3 lat (musi być tylko czyn, skutek może w ogóle nie wystąpić)

Ze wzglądu na kryterium winy:

1. Umyślne

2. Nieumyślne

Ze względu i na zachowanie sprawcy (Art. 162 K.K.):

1. z działania

2. 7. Zaniechania (np. udzielenia pomocy)

Ze wzglądu na czyny:

1. Podstawowe formy przestępstwa (nie mniej niż 8 lat. Art. 148 & 1)

2.Kwalifikowane jej normy (kara zaostrzona- niemniej niż 12 lat. Art. 148 & 2)

3.Uprzywilejowane formy przestępstwa (np. za zabójstwo w afekcie od l do 10 lat. Art. 148 & 4. Np. matka, która zabija dziecko w okresie porodu pod wpływem jego przebiegu podlega karze od 3 miesięcy do 5 lat. Art. 149)

~- Ze względu na tryb ściągania przestępstw':

1. Przestępstwo ścigane z urzędu

2. Przestępstwo ścigane na wniosek pokrzywdzonego lub innej osoby (np. organu opieki społecznej lub właściwej instytucji, Art. 209 & 2)

3. Przestępstwo ścigane z oskarżenia (czyny te nie mogą być ścigane z urzędu. Poszkodowany sam formułuje oskarżenia i występuje z nim przed sądem)

> Cześć szczegółowa kodeksu karnego:

• Rozdział XVI

Przestępstwa przeciwko pokojowi, ludzkości oraz przestępstwa wojenne.

• Rozdział XVII

Przestępstwa przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej.

• Rozdział XVIII '

Przestępstwa przeciwko obronności.

• Rozdział XIX

Przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu• Rozdział XX

Przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu powszechnemu (Art. 156,157,158).

• Rozdział XXI

Przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji.

• Rozdział XXII

Przestępstwa przeciwko środowisku.

• Rozdział XXIII i XXII'

Przestępstwa przeciwko wolności; wolności sumienia i wyznania.

•).Rozdział XXIX

Przestępstwa przeciwko działalności instytucji państwowych oraz samorządu terytorialnego.

•).Rozdzial XXXIII l XXXIV

Przestępstwa.Przeciwko.Ochronie.Informacji (Art. 266,267,268,269); wiarygodności dokumentów (Art.

275.277,287).

• Rozdział XXXVI i XXXVII

Przestępstwa przeciwko obrotów gospodarczemu; obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowani.

"Art. 141&

Kto będąc obywatelem polskim, przyjmuje bez zgody właściwego organu obowiązki wojskowe w obcym wojsku lub w obcej organizacji wojskowej, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat.

> FORMY I STADIA POPEŁNIENIA CZYNU PRZESTĘPCZEGO:

> STADIA:

1. Zamiar przestępcy (to tylko zamierzenie popełnienia przestępstwa. To nie jest karalne).

2..Czynności przygotowawcze do popełnienia czynu przestępczego (te w zasadzie nie są karalne, ale istnieją wyjątki, np. gdy ktoś kupi papier do drukowania pieniędzy, zrobił matryce i znaki wodne. --Przygotowanie do przestępstwa jest wtedy też przestępstwem).

3.Alternatywy i usiłowanie (sprawca podejmuje działanie zmierzające do osiągnięcia celu przestępczego, ale celu tego nie osiąga) Rodzaje usiłowania:

n) udolne - mogło być dokonane, ale z jakiegoś powodu się nie udało (Art. 13 & 1) nieudolne - sprawca nie uświadamia sobie, że usiłowanie jest niemożliwe, bo brak przedmiotu, np.

Strzelanie ślepakami, dźgania trupa (Art. 13 & 2).Polskie prawo karze tak samo usiłowanie jak i dokonanie, ale w przypadku usiłowania nieudolnego można je umorzyć.

- FORMY:

1. Sprawstwo i współprastwo, sprawstwo kierownicze.

2. Podżeganie - to nakłanianie innych osób do popełnienia przestępstwa z woli innej osoby. Podżegacz - to inicjator w popełnieniu przestępstwa przez inne osoby. (Art. 18 &2).

3. Pomocnicy - to ci którzy ułatwiają popełnienia przestępstwa (dostarczają narzędzia lub informacje1) (Art. 18&?) Sąd wymierza karę w wymiarze zagrożenia przewidzianego za przestępstwo. Mogą być sytuacje załagodzenia.

WINA - jest to określony psychiczny stosunek spraw}' do popełnionego czynu. O winie nie orzeka sąd lecz ławnicy:

RODZAJE WINY

Umyślna Nieumyślna

Zamiar Sprawca nie mając zamiaru jego popełnienia, popełnia go jednak na skutek niezachowania ostrożności w danych okolicznościach mimo. że możliwość popełnienia tego czynu przewidywał albo mógł przewidzieć że jego postępowanie może stać się przestępstwem

Okoliczności wyłączające odpowiedzialność karną sprawcy Okoliczności wyłączające winę Okoliczności wyłączające bezprawność czynu (kontra typy)

- niepoczytalność - obrona konieczna

- błąd

- stan wyższej

- stan wyższej konieczności (Art. 26 & 1)

- konieczności (Art. 26 & 2)

- wymuszenie posłuchu

- zgoda pokrzywdzonego

- działanie w granicach

- uprawnienia lub obowiązku

- ryzyko nowatorstwa

- ryzyko sportowe WYKŁAD 8. 19.11.2001

- Okoliczności wyłączające winę sprawcy (nie może zostać ukarany):

- Niepoczytalność (Art. 31)

& 1. Nie popełnia przestępstwa, kto z powodu choroby psychicznej, upośledzenia umysłowego lub innego zakłócenia czynności psychicznych, nie mógł w czasie czynu rozpoznać jego znaczenia lub pokierować swoim postępowaniem.

& 2. Jeżeli w czasie popełnienia przestępstwa, zdolność rozpoznania czynu lub kierowania postępowaniem była w znacznym stopniu ograniczona, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary. & 3. Przepisów & l i 2 nie stosuje się, gdy sprawca wprawił się w stan nietrzeźwości lub odurzenia powodując}' wyłączenie lub ograniczenie poczytalności, które przewidywał albo mógł przewidzieć. => Błąd (Art. 28)

& 1. Nie popełnia umyślnie czynu zabronionego, kto powstaje w błędzie, co do okoliczności stanowiącej jego znamię.

& 2. Odpowiada na podstawie przepisu przewidującego łagodniejszą odpowiedzialność sprawca, który dopuszcza się czynu w usprawiedliwionym błędnym przekonaniu, że zachodzi okoliczność stanowiąca znamię czynu zabronionego, od której taka łagodniejsza odpowiedzialność zależy.

Rodzaje błędów:

co do stanu faktycznego popełnienia błędu (np. trafienie człowieka na polowaniu)

co do okoliczności wyłączającej odpowiedzialność

Art. 29

Nic popełnia przestępstwa, kto dopuszcza się czynu zabronionego w usprawiedliwionym błędnym przekonaniu, że zachodzi okoliczność wyłączająca bezprawność albo winę:, jeżeli błąd sprawcy jest nieusprawiedliwiony sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary. Art. 30

Nie popełnia przestępstwa, kto dopuszcza się czynu zabronionego w usprawiedliwionej nieświadomości jego bezprawności; jeżeli błąd sprawcy jest usprawiedliwiony, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.

=> Obrona konieczna (Art 25)

& 1. Nie popełnia przestępstwa, kto w obronie koniecznej odpiera bezpośredni bezprawny zamach na jakiekolwiek dobro chronione prawem (własne życie, cudze życie, własne mienie, cudze mienie). Prawo karne daje możliwość obrony dobra chronionego prawem.

=> Kryteria prawne obrony koniecznej

1. Musi następować zamach - agresywne zachowanie człowieka (innego) stwarzające niebezpieczeństwo

2. Niebezpieczeństwo musi być dla jakiegokolwiek dobra chronionego prawem

3. Zamach musi być bezpośredni, natychmiastowe naruszenie dobra (nie, jeśli ktoś uprzedza)

4. Zamach ten musi być bezprawny (niezgodny z prawem)

5. Działanie nasze, które jest dokonaniem czynu przestępczego musi polegać na odpieraniu zamachu (akcja -reakcja)

6. Jeżeli jest inny sposób (metoda) odparcia tego czynu

=> Niewspółmierność działania (Art. 25)

& 2. W razie przekroczenia granią,' obrony koniecznej w szczególności, gdy sprawca zastosował sposób obrony

Niewspółmierny do niebezpieczeństwa zamachu, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet

Odstąpić od jej wymierzenia.

& 3. Sąd odstępuje od wymierzania kary, jeżeli przekroczenie granic obrony koniecznej było wynikiem strachu

Lub wzburzenia usprawiedliwionych okoliczności zamachu.

Za przekroczenie granic obrony koniecznej możemy zostać ukarani.

-=Stanwyższej konieczności (Art. 26)

& 1. Nie popełnia przestępstwa, kto działa w celu uchylenia bezpośredniego niebezpieczeństwa grożącego jakiemukolwiek dobru chronionemu prawem, jeżeli niebezpieczeństwa nie można inaczej uniknąć, a dobro poświęcone przedstawia wartość niższą od dobra ratowanego.

1.Musi istnieć niebezpieczeństwo zagrażające natychmiastowym działaniem

2.Działanie nasze w stanie wyższej konieczności musi być w celu odchylenia tego niebezpieczeństwa

3.Poświecone dobro nie może przedstawiać wartości większej niż dobro chronione

4.Konieczność, aby gdy inna możliwość ochrony dobra to wybrać to, co nie jest przestępstwem

Art. 26

& 2 - Przykład błędu, a nie stanu wyższej konieczności.

-ft-2". Nie popełnia przestępstwa także ten, kto ratując dobro chronione prawem w warunkach określonych w & JL poświecą dobro, które nie przedstawia wartości oczywiście wyższej od dobra ratowanego

& 3. W razie przekroczenia granic}' stanu wyższej konieczności sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia.

& 4. Przepisu & 2 nie stosuje się, jeżeli sprawca poświęca dobro, które ma szczególny obowiązek chronić nawet 7. Narażeniem się na niebezpieczeństwo osobiste.

=Ryzyko nowatorstwa (Art 27)

Nie podlega karze ten, kto przeprowadza eksperyment nawet ekonomiczny, gdy jego efekt może przynieść zysk

Choć wiąże się to z ryzykiem, np. wybuch.

=>Wymuszenie posłuchu

Art. 3JS

Nie popełnia przestępstwa żołnierz, który dopuszcza się czynu zabronionego będącego wykonaniem rozkazu,

Chyba, że wykonując rozkaz umyślnie popełnia przestępstwo.

Ań. 319 &'l

Nic popełnia przestępstwa żołnierz, gdy w wypadku nieposłuszeństwa lub oporu stosuje środki niezbędne w

Celu wymuszenia posłuchu dla rozkazu, do którego wydania był uprawniony, jeżeli okoliczności wymagają

Natychmiastowego przeciwdziałania a posłuchu dla rozkazu nie można osiągnąć w inny sposób.

Żołnierz nie podlega karze, gdy wykonuje rozkaz przełożonego chyba, że wykonując rozkaz umyślnie popełnia przestępstwo

=> Zgoda pokrzywdzonego - na dokonanie na nim czynu zabronionego jest zwolnione od odpowiedzialności karnej (ale nie w każdej sytuacji).

=> Działanie w granicy uprawnienia lub obowiązku Np. - policjant z pałką

Osoba wykonująca karę pozbawienia życia otwieranie brzucha "nożem" przez lekarza

> Kary podstawowe w polskim prawie karnym

/. Grzywna - wymierzana jest w stawkach dziennych (od 10 do 360).Stawka nie może być niższa niż 10 zł i wyższa niż 2 000 zł. Sąd bierze pod uwagę dochody sprawcy przy ustalaniu stawki.

2. Ograniczenie wolności - jest to jedna z łagodniejszych kar. od l miesiąca do 12 miesięcy, chociaż może przebywać na wolności.

3. Pozbawienie wolności - kara ta trwa najkrócej miesiąc,, najdłużej 15 lat, wymierza sieją w miesiącach, latach

•/. 25 lat pozbawienia wolności

5. dożywotnie pozbawienie wolności

> Środki karne

1.Pozbawienie praw publicznych

2. Zakaz zajmowania określonego stanowiska, wykonywania określonego zawodu lub prowadzenia określonej-działalności gospodarczej

3.Zakaz prowadzenia pojazdów

4. Przepadek przedmiotów

5.Obowiązek naprawiania szkody

6. nawiązka (dodatkowa kwota na wskazany cel społeczny)

7. świadczenie pieniężne

8. Podanie wyroku do publicznej wiadomości

Kodeks karny skarbowy (K.K.S.) - reguluje następujące czyny przestępstw przeciwko: obowiązkom skarbowym

Obowiązkom celnym

Obowiązkom zasadom obrotu nieruchomościami

Obowiązkom dewizowym

Organizacji gier losowych i wzajemnych

Prywatyzacji zakładów państwowych

Obowiązkom podatkowym

Odpowiedzialność posiłkowa - za karę grzywny można uczynić osobę odpowiedzialną za świadome oszustwa finansowe, np. księgowa robi przekręt na zlecenie szefa, gdy się to wyda to odpowiedzialność karną (grzywnę) ponieść może nic księgowa, ale jej zleceniodawca.

Karami zasadniczymi za przestępstwa skarbowe są pozbawienie wolności i PRAWO CYWILNE

* PRAWO CYWILNE - to zespól norm regulujących stosunki majątkowe i niektóre stosunki niemajątkowe pomiędzy równorzędnymi podmiotami.

Cechy podstawowe:

Autonomia woli podmiotów prawa cywilnego. Podmiot}1 same wiedzą, o co im chodzi.

Brak bezpośredniego przymusu państwowego, (dyspozytywność większości norm)

Demokratyzm (równoprawność stron, samorządność, brak arbitralności zachowania, duch rozsądnego Kompromisu)

=Podział prawa cywilnego:

(Siuda) (prof. Ewa Łętowska)

1. Część ogólna 1. Cześć ogólna

2. Prawo rzeczowe 2. Prawo rzeczowe

3. Prawo zobowiązaniowe 3. Prawo na dobrach niematerialnych

4. Prawo spadkowe 4. Prawo zobowiązań

5. Prawo handlowe

6. Prawo spadkowe

7. Prawo rodzinne

/. Część ogólna - mówi o pojęciu prawa cywilnego, systematyce

2.Prawo rzeczowe - dotyczy- tych stosunków materialnych, którego przedmiotem są rzeczy o charakterze materialnym (prawa własności, nieruchomości) - relacje człowiek - rzecz.

3. Prawo na dobrach materialnych - np. prawa autorskie, prawa osobiste (Art. 23 i 24 K. C.)

4.Prawo zobowiązań - wzajemne relacje między podmiotami prawa cywilnego polegające na wymianie handlowej, dzierżawie, najmie, spółka, prawa odszkodawcze

5. Prawo handlowe - części praw cywilne, prawo handlowe rozróżniano w XIX wieku

W XIX wieku zaczęto dzielić prawo na: stosunki cywilne (codzienne) i stosunki zawodowe (profesjonalne).Zaczęły powstawać nowe kodyfikacje.

W 1964 roku kodeks cywilny (reguluje stosunki między osobami fizycznymi i prawnymi) uchylił kodeks Handlowy.

Od O l .01.2001 roku wszedł nowy kodeks spółek handlowych.

Prawo gospodarcze obejmuje różne regulacje, sytuacje publicznoprawne i między podmiotami. Kodeks cywilny dotyczy życia codziennego każdego człowieka.

Podstawowe źródła prawa cywilnego w szczególności:

1. Kodeks cywilny z 23.04.1964 r. (Dz. U, póz. 93 z późniejszymi zmianami)

2. Kodeks rodzinny i opiekuńczy z 25.02.1964 r. (Dz. U. nr 9, póz. 59 z późniejszymi zmianami)

3.Kodeks spółek handlowych z 15.09.2000 r.

4.Kodeks morski z 01.12.1961 r.

5. Prawo wekslowe 28.04.1936 t.

6. Prawo czekowe 28.04.1936 r.

7.Prawo przewozowe (lądowe) 15.11.1984 r.

8.2000 r. - ustawa o ochronie niektórych praw konsumentów oraz odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny

9. Ustawa o własności lokali

10. Ustawa o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów -11; Ustawa o księgach wieczystych i hipotece

12. Ustawa o najmie lokali

13. Ustawa o prawie autorskim

14. Prawo spółdzielcze

15. Prawo o działalności gospodarczej

16. Ustawa o działalności ubezpieczeniowej

Prawo cywilne (ius civile) w średniowieczu podzielono na: prawo kanoniczne (iuc kanonie) prawo świeckie (ius korpus)

Cechy podstawowe:

Autonomia podmiotów prawa cywilnego

Reguły prawa cywilnego.

Przepisy są modelowymi normami postępowania wobec stron. Odgrywają największą role.

Art. 1134 Kodeksu Napoleona - umowy pakta sum serwando -- umów trzeba przestrzegać

Zasada wolności umów (frccdom of contact) polega na tym. /.c w polskim prawic cywilnym strony mogą ustalić

Stosunek woli dowolnie:

Swoboda, co do decyzji (zawsze czy nie zawsze)

Swoboda wyboru kontrahenta

Swoboda kształtowania treści umowy

Swoboda wyboru formy dokonywania czynności prawnej

Międzynarodowe prawo cywilne (handlowe) - tu istnieje oprócz w/w swoboda wyboru systemu prawa. wg. którego zawierana będzie umowa.

Zasada bezpieczeństwa i pewności obrotu cywilnoprawnego.

Art.5 K.C.

Nie można czynić swego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno - gospodarczym przeznaczeniem

Tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest

Uważane za wykonywania prawa i nie korzysta z ochrony.

Przepis)' dotyczące ochrony słabszego partnera stosunku cywilno - prawnego ścierają dwie koncepcje - prawo swobody i prawo, które przyjmuje pewne normy.

> PRAWO PODMIOTOWE - element stosunku cywilnoprawnego, stosunek prawny jest stosunkiem cywilno - prawnym. Na treść stosunków cywilnoprawnych składają się prawa podmiotowe.

Wól ter prof.: prawo podmiotowe - przyznane i zabezpieczone przez normę prawa oraz wynikająca ze stosunku

Prawnego sfera możności postępowania w określony sposób.

Prawo podmiotowe - szereg uprawnień wynikających z konkretnego stosunku prawnego.

=> Podział prawa podmiotowego:

\. prawa podmiotowe o charakterze bezwzględnym (erga omnes)

2. prawa podmiotowa o charakterze względnym (inter partes) - między stronami np. umowy

=? Normatywne postacie prawa podmiotowego:

a) prawo podmiotowe bezpośrednie - wynikające bezpośrednio z normy prawnej

b)roszczenia, szczególne typy uprawnień - może wynikać z praw podmiotowych względnych lub bezwzględnych. Roszczenie polega na tym, że uprawniony może domagać się od konkretnego podmiotu oznaczonego zachowania wobec rzecz}'

c) prawa podmiotowe kształtujące ustawodawca daje konkretnej osobie możliwość ukształtowania nowego stosunku prawnego zgodnie ze swoją wolą

Oblat == Oferenl

=> Pojęcie podmiotu prawa cywilnego:

Art.1 ~ kodeks niniejszy- reguluje stosunki cywilnoprawne miedzy osobami fizycznymi i osobami prawnymi.

Osoba fizyczna -jest to człowiek od chwili narodzin do śmierci.

Osoba prawna - osoba stworzona przez człowieka jako jednostka prawna.

Zdolnością prawną - jest to zdolność do występowania w charakterze podmiotu (strony) w stosunkach cywilnoprawnych.

Zdolność do czynności prawnych - to zdolność do nabywania praw i zaciągania zobowiązań za pomocą czynności prawnych.

Koniec zdolności prawnej - w Polsce uznaje się osobę za zmarłą, gdy nie działa mózg, pomimo iż może narządy działają.

System rejestrów

KRS - Krajowy Rejestr Sądowy, księgi wieczyste, rejestr handlowy

Róbta cochceta ===== Zasada bezpieczeństwa i obrotu

Równowaga

Uznanie za zmarłego:

Art, 29 & l

Zaginiony może być uznany za zmarłego, jeżeli upłynęło lat 10 od końca roku kalendarzowego, w którym

Według istniejących wiadomości jeszcze żył; jednakże gdyby w chwili uznania za zmarłego zaginiony ukończył

lat 70, wystarczy upływ lat pięciu.

&2.Uznanie za zmarłego nie może nastąpić przed końcem roku kalendarzowego, w którym zaginiony ukończyłby lat 23

Art. 30&1. Kto zaginął w czasie podróży powietrznej lub morskiej(...) Ten może być uznany za zmarłego po upływie 6

Miesięcy od dnia w którym nastąpiła katastrofa albo inne szczególne zdarzenie.

Sądowe stwierdzenie zgonu:

1. Gdy istnieje absolutna pewność, że człowiek nie żyje, ale gdy z jakiegoś powodu nie może wystawić normalnego aktu zgonu, np. katastrofy lotniczej

2.Gdy nie ma pewności, że dana osoba nie żyje to można wystawić akt zgonu choć nie znaleziono zwłok, gdy upłynęło lat 10 od końca roku kalendarzowego w którym osoba zaginęła, to można ją uznać za zmarłą. Gdyby osoba, która zaginęła w wieku 70 łat to należy odczekać 5 lat.

PROBLEMATYKA OSOBOWOŚCI PRAWNEJ

Osoby z ograniczoną zdolnością do czynności prawnych - mogą dokonywać niektórych czynności prawnych, ale ich czyn może zostać unieważniony, taka osoba ma opiekuna prawnego.

Negocium klaudikos - czynność prawna malejąca

Kto ma ograniczoną zdolność do czynności prawnych:

~~osoby od 13 do 18 lat osoby częściowo ubezwłasnowolnione

Całkowite pozbawienie zdolności do czynności prawnych: osoby całkowite ubezwłasnowolnione osoby poniżej 13 lat

Zdolność do czynności prawnych ~ zdolność do tego, by za pomocą zdolność czynności prawnej, poprzez własne działanie nabywać prawa i obowiązki w zakresie prawa cywilnego.

>Kategorie zdolności do czynności prawnych:

L Palna zdolność osoby pełnoletnie i nic ubezwłasnowolnione (osoba ubezwłasnowolniona - przez orzeczenie

Sądu, osoba nic zdolna do dokonywania czynności prawnych. Przyczyny ubezwłasnowolnienia: niedorozwój

Psychiczny, alkoholizm, narkomaniom. Wyznacza się dla nich kuratora, który będzie wypełniał jego prawa

(zdolności)).

Wyjątki od pełnoletności:

a) dla mężczyzn z 21 do 18 lat

b) dla kobiet z 18 do 16 łat

2. Ograniczona zdolność;

Niektórych czynności prawnych mogą dokonywać tak jakby nie miały ograniczonej zdolności

Osoba z ograniczoną zdolnością ma nad sobą opiekuna lub kuratora, która będzie wykonywała jego prawa

3. Krak zdolności: 3 kategorie:

a) działania dotyczące w drobnych sprawach życia codziennego

b) osób niepełnoletnia osiągająca własne dochody może samodzielnie dysponować swoim dochodem. Praktycznie rodzice nic mają tu nic do powiedzenia.

c) Jeżeli opiekun oddaje osobie o ograniczonej zdolności do działania z określonym przedmiotem prawnym to jest za to odpowiedzialny.

Osoba prawna -jest sztucznym bytem powołanym przez osobę fizyczną.

Osoba prawna jest jednostką organizacyjną, którą prawo wyposaża w przymiot osobowości prawnej.

Największą kategorię osób prawnych stanowią:

Spółki kapitałowe, które są osobami prawnymi, sp.z .0.0.. S.A.

Przedsiębiorstwa państwowe Spółdzielnie, ustawa 81 o przedsiębiorstwach państwowych Stowarzyszenia Fundacje Izby gospodarcze, rolnicze Związki religijne

Typów podmiotów prawnych jest mnóstwo.

Klasyfikacja osób prawnych na typu: zakładowego i korporacyjnego.

Korporacją - będziemy nazywać osobę prawną, która powstaje w wyniku zorganizowania się pewnej liczby osób fizycznych zmierzających do osiągnięcia wspólnego celu. Jest tu stosunek człowieka (np. stowarzyszenie. S.A.) tu wyróżnia się członków.

Zakładem - jest taka osoba prawna w której nie można wyróżnić członków, której cel, rodzaj i sposób działalności określa jej założyciel, który wyposaża w mienie (majątek) środki finansowe dla prowadzenia określonej działalności (np. fundacja, przedsiębiorstwa państwowe).

Różnice między korporacją a zakładem służą zaspokajaniu potrzeb destynariuszy.

W osobie prawnej typu korporacyjnego można wyróżnić, określić ilość osób, które w niej pracują - korporacja

Opiera się na substracie ludzkim, zakłady na substracie finansowym. W korporacji członkowie mają wpływ na

Decyzje.

Jak tworzone są osoby prawne- 3 typy(Art. 36 i 37K.C):

1.Tryb aktów organów państwowych (erekcyjnych)może być powołany na podstawie aktu erekcyjnego

2. Tryb koncesyjny - koncesja - zgoda na działalność osoby prawnej

3. Tryb normatywny lub rejestracyjny - powstaje w sposób oddany przez założycieli, opiera się na prawie ustanowionym dla osób prawnych i nie muszą mieć koncesji

Formy ustania osób prawnych:

1. Akt organu państwa decyduje, że podmiot kończy działalność

2. Za porozumieniem

3.Proces upadłości osób prawnych. Upadłość w sytuacji, gdy pasywa osoby prawnej przekraczają jej aktywa powoduje, że jest podstawą do wszczęcia postępowania likwidacyjnego

4. W wyniku reorganizacji (ustawa z 2000 roku, nowy kodeks spółek handlowych)

Jak wygląda zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych u osób prawnych: od powstania do ustania posiada zdolność prawną osoby prawne mają zdolność prawną osoby prawne mają zawsze pełną zdolność do czynności prawnych?

Pełna zdolność do czynności prawnych - polega na własnym samodzielnym działaniu organu osób prawnych

(organy statutowe) - teoria organów osoby prawnej.

Statutowe organy osoby prawnej - powołane osoby fizyczne działają, za osobę prawną.

Kurator - może być wyznaczony do reprezentowania osoby prawnej.

Art. 43 - przepisy o ochronie dóbr osobistych osób fizycznych stosuje się odpowiednio do osób prawnych

19.11.1999 r. - prawo o działalności gospodarczej, nowe określenie - przedsiębiorca

Przedsiębiorcą - jest osoba fizyczna, osoba prawna oraz nic mająca osobowości prawnej spółka prawa handlowego, która zawodowo i we własnym imieniu podejmuje i wykonuje działalność gospodarczą (np. spółka jawna, komandytowa, komandytowe - akcyjna, spółka partnerska). Art. 37 K.C. -Jednostka organizacyjna uzyskuje osobowość prawną z chwilą jej wpisu do właściwego rejestru:

Rejestr handlowy

Rejestr spółdzielczy

Rejestr przedsiębiorstw zagranicznych

Rejestr fundacji

Rejestr związków Od 2001 roku o krajowym rejestrze sądowym. Będzie tylko jeden rejestr, który będzie się składał z 3:

1Rejestr przedsiębiorców - osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, spółki jawne, komandytowe. z o.o.. S.A., Spółdzielnie, przedsiębiorstwa państwowe, towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych, inne osoby fizyczne, oddziały przedsiębiorców zagranicznych.

2. Rejestr

3 rejestr dłużników niewypłacalnych >• Czynność prawna - stan faktyczny (zdarzenie prawne) w skład, którego wchodzi, co najmniej oświadczenie

Woli zmierzające do ustanowienia, zmiany lub zniesienia stosunku cywilno - prawnego, z którym to stanem

Faktycznym ustawa wiąże skutki prawne nie tylko wyrażone w oświadczeniach woli, lecz wynikające z

Ustawy zasad współżycia społecznego lub ustalonych zwyczajów. > ^Oświadczanie woli - przejaw woli człowieka lub innego podmiotu, który w dostateczny sposób wyraża

Zamiar wywołania skutku prawnego. Cechy oświadczenia:

Powinno być na tyle zrozumiałe, by przynajmniej w drodze wykładni można było ustalić jego sens

fer facka konkuedentia - przez zachowanie

Oświadczenie woli powinno być swobodne

Złożone na serio

> Różne typy czynności prawnych, 3 klasyfikacje:

Ze względu na ilość oświadczeń woli w czynności prawnej jednostronne-oferta, testament, dwustronne wypowiedzi - dwa oświadczenia dwóch stron zgodne

II. Na charakter oświadczenia woli:

Konsensualne (kono - porozumienie) do skuteczności wymagalne (solo konsensus) samo porozumienie realne (res - rzecz) dla skuteczności wymagany jest (umowa przechowania) element rzeczowy

III. Pod ilością stron:

Jednostronnie zobowiązujące - prawo po jednej stronie jest zobowiązanie, po drugiej uprawnienie (np. darowizna) dwustronnie zobowiązujące (umowa sprzedaży) obie strony są wierzycielami i dłużnikami

WADY OŚWIADCZENIA WOLI:

Brak świadomości lub swobody,.

Art. 82 K. C.-pozorność (nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronic za jej zgodą dla pozoru) -błąd- mylne wyobrażenie stanu faktycznego, działanie po wpływem błędu - groźba - podobnie jak i błąd - można unieważnić (l rok) przez złożenie oświadczenia woli. że się uchylamy od tej czynności

Formy negatywnych skutków nie dotrzymania formy zastrzeżonych przez ustawodawcę:

Ad solemnitatem (pod rygorem nieważności) - np. przeniesienie aktu własności na prawo nieruchomości -Wymaga sporządzenia aktu notarialnego.

2.Adprobationem (forma dla celów dowodowych) - np. pożyczenie pieniędzy koledze przy świadkach. Ale Bez formy pisemnej.

Art. 75 & l K.C.Czynność prawna obejmująca rozporządzenie prawem, którego wartość przenosi dwa tysiące złotych, jak również czynność prawna, z której wynika zobowiązanie do świadczenia wartości przenoszącej dwa tysiące złotych, powinna być stwierdzona pismem.

Art." 74 & 2 K. C.Jednakże mimo niezachowania formy pisemnej przewidywanej dla celów dowodowych ze świadków lub dowód przesłuchania stron jest dopuszczalny, jeżeli obie strony wyrażą na to zgodę, albo, jeżeli fakt dokonania czynności prawnej będzie uprawdopodobniony za pomocą pisma (...) 3. Ail wentum (forma dla wywołania określanych skutków prawnych)

Art. . 660 - Umowa najmu

Nieruchomości lub pomieszczenia na czas dłuższy niż l rok powinna być zawarta na piśmie. W razie Niezachowania tej formy poczytuje się umowę za zawartą na czas nieoznaczony.

Przedstawicielstwo - może polegać na tym. że jedna osoba może działać za drugą -

cudzym imieniu

Przedstawicielstwem - jest sytuacja, w której jedna osoba (przedstawiciel) dokonuje w imieniu drugiej

Osoby (reprezentowany) czynności prawnej, a czynność ta o ile mieści się w granicach upoważnienia do

Działania w cudzym imieniu (umocowanie) pociąga za sobą skutki bezpośrednio dla reprezentowanego.

Przedstawicielstwo czynne polega na przekazywaniu woli reprezentowanego przez przedstawiciela

Przedstawicielstwo bierne - odbieranie oświadczenia woli adresowanych do reprezentowanego

Czynne Przedstawicielstwo ustawowe

Czynne Bierne Pełnomocnictwo Bierne

Różnica tkwi w źródle umocowania (ustawa)

- najczęściej są rodzice wobec dzieci małoletnich

- kurator, opiekun

- kapitan statku (z mocy prawa morskiego)

- źródłem jest oświadczenie woli (jednostronna czynność

prawna), potrzebne jest oświadczenie mocodawcy

(reprezentowanego) zawsze składa oświadczenie woli

Połaniec - osoba:

Niemająca żadnej zdolności prawnej

Nie musi znać treści oświadczenia

Zastępstwo pośrednie - działa we własnym imieniu, lecz na cudzy rachunek (występuje w umowie kompromisu) np. pren prokuran - małżeństwo zawarte przez pełnomocnika.

Rodzaje pełnomocnictwa

ą) szczególne - do poszczególnych czynności -jest to pełnomocnictwo jednorazowe

b) rodzajowe - mocodawca udziela pełnomocnictwa do dokonania czynności określonego rodzaju (umów jednego typu, rodzaju) np. agent ubezpieczeniowy

c) ogólne - pełnomocnik ogólny może dokonywać czynności, które mieszczą się w granicach zwykłego zarządu- nieruchomości

d dorozumiane - Art. 97. Osobę czynną w lokalu przedsiębiorstwa przeznaczonym do obsługiwania publiczności poczytuje się w razie wątpliwości za umocowaną do dokonywania czynności prawnych, które zazwyczaj bywają dokonywane z osobami korzystającymi z usług tego przedsiębiorstwa.

e) 109.1 Prokura- pełnomocnictwo handlowe

Prokura - pełnomocnictwo handlowe- zarządca firmy, oddziału

Formy pełnomocnictwa-może być zawierane w dowolnej formie

A.rt.. 99 & 2 K.C. Pełnomocnictwo ogólne powinno być pod rygorem nieważności udzielone na piśmie, i - w prawe cywilnym upływ czasu odgrywa decydującą rolę

Zastrzeżenie wyjątków (Art. 117):

1.Przepis o charakterze bezwzględnie obowiązującym

2. Przedawnieniu ulegają tylko roszczenia majątkowe

Wyjątki: roszczenie o zniesieniu współwłasności

Art.ll7&2

Po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie może uchylić się od jego

Zaspokojenia, chyba, że zrzeka się korzystania z zarzutu przedawnienia. Jednakże zrzeczenie się zarzutu

Przedawnienia przed upływem terminu jest nieważne.

Istnieje możliwość zrzeczenia się roszczenia! z firmą uczciwa.

Terminy przedawnienia

Ogólne: termin 10 letni - orzeczenie określone, rent)' Wyjątki:

1.Roszczenia okresowe, raty. Renty. itd.. przedawniają się w terminie 3 lat

2. Roszczenia w obrocie gospodarczym \\ terminie 3 lat

\Bieg terminu - okres wymagalności roszczenia przedawnienia (od dnia następnego, gdy Czynność jest nie V-S wykonana)

Zasiedzenie

Art. 172 & l Posiadacz nieruchomości nie będący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie od lat 20 jako posiadacz samoistny, chyba że uzyskał posiadanie w ziej wierze (zasiedzenie)

Art. 172 & 2 Po upływie lat 30 posiadacz nieruchomości nabywa jej własność, choćby uzyskał posiadanie w ;Zlej wierze.

2 Przemilczenie (Art. 177K.C.)

Terminy zawite - rodzaj terminów, które powodują, że jak upłynął to utracimy całkowite prawa podmiotowe, które mieliśmy. To nie są terminy przedawnienia.

3. Zwieszenia terminu przedawnienia, gdy: art. 121

1.Dzieci występują przeciw rodzicom, gdy kończy się ich władza rodzicielska

2. Osoby ubezwłasnowolnione

3.Co do roszczeń przeciw jednemu małżonkowi przez drugiego małżonka w czasie trwania związku, małżeństwa?

4.Stan wojenny, straszna zima

Przerwanie biegu przedawnienia - po każdym przerwaniu terminu biegnie od początku, np. przerwanie w ostatnim dniu. znów 10 lat. Przyczyny przerwania'.Każda czynność przed sądem (wszczęcie przed sądem jakiegokolwiek powództwa)

PRAWO RZECZOWE

+ PRAWO RZECZOWE - istnieją prawa, które wynikają z przepisu ustawy

Nieruchomości - to cześć powłoki ziemskiej stanowiącej przedmiot odrębnej własności (grunt) wraz ze wszystkim, co jest z nią trwale związane, zabudowania, drzewa i inne części składowe. Części , których nic można przenieść; lokale, działki. Ruchomości - to każda rzecz nic będąca nieruchomością

"Prawo rzeczowe -charakteryzują -2 cechy (zasady

a) zasada numerus claususs - zamknięta ograniczona ilość (dotyczy tylko rzeczy ruchomych i nieruchomych)

b) zasada erga omnes - są prawami bezwzględnymi wobec wszystkich

Najlepszym prawem rzeczowym jest prawo własności. Miało ono różne znaczenie, chociaż jego treść nie zmieniła się od czasów Rzymu. Uznaje, 2e jest to klasyczna triada praw własnościowych do rzeczy:

1.IUS UTENDI FRUE - prawo korzystania z rzeczy i pobierania z niej pożytku (dochód z danej rzeczy: naturalny i z prawa).

Pożytek prawny -jakiś stosunek prawny, który dotyczy rzeczy i przynosi dochód, np. wynajmujemy komuś mieszkanie (lokal) "umowa najmu"

2. IUS AEBUTENDI- prawo zbywania rzeczy: przenieść prawo własności sprzedać

3. IUS POSWENDI - prawo posiadania rzeczy - faktycznie nią dysponujemy: animus (duch) - wola, chęć posiadania, przeświadczenie Posiadanie samoistne - typowe dla właściciela - wola, chęć posiadania tej rzeczy Posiadanie zależne - kto sprawuje faktyczne władztwo nad rzeczą jako najemca, dzierżawa, itp.

Własność nie jest do końca nieograniczona. Własność jest ograniczona zasadami współżycia społecznego (przez

Ustawę.).

Własność intelektualna (dobra wytworzone przez umysł).

Art. 140

W granicach określonych przez ustaw i zasady współżycia społecznego właściciel może z wylaczeniem innych

Osób, korzystać z rzeczy zgodnie ze społeczno - gospodarczym przeznaczeniem swego prawa, w szczególności

Może pobierać pożytki i inne dochody z rzeczy. W tych samych granicach może rozporządzać rzeczą.

Art. 158

Dla przeniesienia aktu własności nieruchomości pod rygorem nieważności przewidziano formę aktu

notarialnego.

Warunkowe umowy o przeniesieniu własności nieruchomości są nieważne.

> ZASIEDZENIE - instytucja prawa rzeczowego; możliwość nabycia własności przez długotrwale posiadanie zarówno rzeczy ruchomych jak i nieruchomych.

Posiadacz nieruchomości nie będący właścicielem nabywa nieruchomość, nabywa własność jeśli jest posiadaczem samoistnym po 20 latach gdy uzyskał posiadanie w dobrej wierze. A gdy w zlej to po 30 latach. Owo posiadanie samoistne musi bvć nieprzerwane. Kryteria zasiedzenia nieruchomości:

Długotrwale posiadanie samoistne

Nieprzerwanie

Dobra lub zła wiara osoby

=> Ochrona Jasności:

a)roszczenie windykacyjne - jest to roszczenie nic posiadającego właściciela przeciw posiadającemu właścicielowi

b)roszczenie negatoryjne - czyli roszczenie o zaprzestanie naruszania prawa własności

=> Ochrona posesjonalna (posiadania)

Roszczenie posesaryjne - posiadacz pozbawiony posiadania ma takie roszczenie nawet wobec właściciela

(żądanie przywrócenia posiadania)

=> Użytkowanie wieczyste - powstało w krajach postsocjalistycznych. Chciano połączyć:

1.Aby państwo nie traciło własności

2. Osoby mogły czuć się pewnie i nie tracić praw.

Użytkowane wieczyście mogą być grunty państwowe i komunalne tzn. miejskie, których właścicielem jest Skarb

Państwa.

Art. 243 mówi, że prawo użytkowania wieczystego ma te same cechy, co właściciel, ale nie jest to prawo Własności, bo właścicielem jest państwo bądź gmina.

Umowa o oddanie gruntu w wieczyste użytkowanie może być zawarta na okres od 40 do 99 lat. Po wygaśnięciu tego terminu użytkownik wieczysty może żądać jego przedłużenie na dalszy okres od 40 do 99 lat (odmowa przedłużenia jest dopuszczalna tylko ze względna ważny interes społeczny) Cztery lata temu wyszła ustawa o przekształceniu prawa o użytkowaniu wieczystym w prawo własności.

Ograniczone prawa rzeczowe - to prawo przysługujące osobie fizycznej i prawnej względem rzecz)' będących własnością innej osoby

IURA INRE ALIENA - prawa na rzeczy cudzej zależą od praw własności. Są to prawa, które ustanawia właściciel na swojej własności:

• Samoistne - mogą istnieć same dla siebie, mają własne motywy, ze mogą istnieć same.

• Akcesoryjne - prawa te nie istnieją same dla siebie, istnieją gdy zabezpieczają istniejącą wierzytelność

(zabezpieczenie długu) SAMOISTNE

Użytkowanie - użytkownik może korzystać z rzeczy i czerpać z niej pożytek, nie można zmieniać istoty rzeczy Jest to prawo niezbywalne, jest to prawo osobiste. Ta osoba nie może tego prawa zbywać. Użytkowanie górnicze - użytkowanie zasobów mineralnych. Jest ono odrębnym prawem. Użytkowanie; darmowe, bezpłatne.

Użytkowanie gaśnie ze śmiercią bądź likwidacją użytkowania.

Użytkowanie wygasa, gdy użytkownik przez 10 lal nie wykonuje swego prawa.

Spółdzielcze prawo do lokali mieszkaniowych i użytkowych - nie jest własnością

Ustawa z 1994 roku o lokalachWłasnościowe prawo do własności jest prawem zbywalnym, dziedzicznym, egzekucyjnym. Zbywalność jestOgraniczona, bo spółdzielnia może odmówić przyjęcia nowego - przyszłego właściciela na członka. Na lokaluMożna ustalić hipotekę.

AKCESORYJNE

Za zobowiązania wierzytelności finansowych osoba odpowiada własnym majątkiem. Do normalnego Zobowiązania dochodzi zobowiązanie rzeczowe.

Zastaw - w celu zabezpieczenia oznaczonej wierzytelności można rzecz ruchomą obciążyć prawem na mocy.którego wierzyciel będzie mógł dochodzić zaspokojenia rzeczy bez względu na to czyja, stała się własnością z Pierwszeństwem wykupu z wyjątkiem tych którzy z ustawy mają szczególne pierwszeństwo.Zastaw ręczny - np. zegarek Jeżeli sąd nie wyda specjalnego oświadczenia to nie można ustanowić zastawu rejestrowego.Zastaw rejestrowy- szczególnie stosowany przy udzielaniu kredytu przez banki, szczególnie podmiotom gospodarczym. Szczególną cechą jest pozostawienie zastawionych rzeczy w rękach dłużnika. Umowa o Ustanowienie zastawu rejestrowego powinna być pod rygorem nieważności, zawarta na piśmie oraz wpisana do Prowadzonego przez bank rejestru zastawów, -

! (6. XII. 1996 roku Ustawa o zastawie i rejestrze handlowym).

Dotyczy Skarbu Państwa, państwowych osób prawnych, sądu samorządu terytorialnego, banków krajowych i Zagranicznych, osób prawnych, których celem jest udzielanie kredytów oraz organizacji międzynarodowych. Ważny jest wpis do sądowego rejestru zastawu.Jeżeli sąd nie wyda specjalnego postanowienia nie można ustanowić zastawu rejestrowego.

Zastaw i hipoteka realizowane są w trybie egzekucyjnym (komornik) Zaspokojenie rzeczy zostawionej zastawnika w drodze przetargu. Przywileje morskie - ustawowe prawo zastawu. Zastaw umowy, zastaw rejestrów - pozostają na zadzie ustawy

Hipoteka - może być zastawiona na nieruchomości (1982 roku Ustawa o księgach wieczystych i hipotece)

Art. 65 Hipoteka - w celu zabezpieczenia oznaczonej wierzytelności można nieruchomość obciążyć prawem na

Mocy, którego wierzyciel może dochodzić zaspokojenia z nieruchomości bez względu na to czyją stalą się

Własnością.

Wpis w IV części księgi wieczystej!

Nieruchomość obciążona hipoteką może być sprzedana innemu właścicielowi, ale ten, kto ją kupi może się

"przejechać". Mogą mu sprzedać nieruchomość, gdy nie spłaci hipoteki w razie gdyby poprzedni właściciel, który

Zaciągnął hipotekę tego nie uczynił. (Gdy sprzedadzą nieruchomość za 200 a kredyt był na 120 to 80 zwrócą).

Hipoteka morska - opiera się na tych samych zasadach, co iv hipotece.

SŁ UŻEBNOŚĆ -- instytucja typowa dla stosunków wiejskich Ogranicza-właściciela:^

a)Osobista - jest ustanawiana nie na korzyść każdorazowego właściciela gruntu, lecz na rzecz oznaczonej osoby. Służebność osobista jest niezbywalna i gaśnie ze śmiercią osoby uprawnionej (można się jednak umówić, że po śmierci uprawnionego, służebność mieszkania będzie przysługiwać jego małżonkowi, dzieciom i rodzicom).

b) Gruntowa - polega na sprzęgnięciu interesem gospodarczym dwóch nieruchomości. Służebność obciąża jeden grunt a prawo do korzystania z niej ma każdorazowo właściciel drugiej nieruchomości. Ustanowienie, zmiana treści i zlikwidowanie służebności gruntowej wymaga formy aktu notarialnego.

PRAWO ZOBOWIĄZAŃ ( 3 księga Kodeksu Cywilnego)

* ZOBOWIĄZANIE - istota zobowiązania nic polega na tym żeby cudzą rzecz uczynić naszą ale żeby zmusić inną osobę do dania nam czegoś, uczynienia bądź zaniechania czegoś (do spełnienia jakiegoś świadczenia). Są to stosunki między dwoma osobami.

Yinculum iuris

Creditor Dewitor

WIERZYCIEL Węzeł prawny DŁUŻNIK

Inler pates - między stronami

=> Elementy stosunku zobowiązaniowego:

Podmiot stosunku obligatoryjnego (wierzyciel i dłużnik) przedmiot stosunku treść stosunku

Art. 353 Zobowiązanie polega na tym, że wierzyciel może żądać od dłużnika świadczenia, a ten musi je spełnić. Imposibillium nulla obłigatio - niemożliwe nic jest zobowiązaniem

Art. 354 Strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według siebie. Swoboda jej układania (jest Ograniczona pewnymi granicami) byleby treść stosunku nie sprzeciwiała się pewnym założeniom, zasadom Współżycia społecznego.

Art. 355 Dłużnik jest zobowiązany do należytej staranności (typowej z przeciętnymi standardami wykonywania Czynności)Packta sunt scrvada - umów trzeba przestrzegać

Art. 357 Jeżeli dłużnik jest zobowiązany do świadczenia rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a jakość rzeczy nie jest oznaczona przez właściwe przepis}' lub przez czynność prawną ani nie wynika z okoliczności, dłużnik powinien świadczyć rzecz średniej jakości (jeżeli przedmiotem zobowiązania są pewne rzeczy oznaczone Np. jabłka to wierzyciel może żądać tylko przeciętnej wartości).

Art. 357-Jeżeli z powodu nadzwyczajnej zmiany stosunków spełnienie świadczenia byłoby połączone z nadmiernymi trudnościami albo groziłoby jednej ze stron rażącą stratę, czego strony nie przewidywały przy zawarciu umowy, sąd może po rozważeniu interesów stron, zgodnie z zasadami współżycia społecznego, oznaczyć sposób wykonania zobowiązania, wysokość świadczenia lub nawet orzec o rozwiązaniu umowy. Rozwiązując umowę sąd może w miarę potrzeby orzec o rozliczeniach stron, kierując się zasadami określonymi w zdaniu poprzednim.Rebu się stantibus- sąd może zmodyfikować umowę.

> Zasada walutowości - na terenie RP obrót pieniężny w umowie wyrażony może być wyląc/nie w polskiej

Walucie. Chyba żejistawa mówi inaczej. > Zasada nominalizmu pieniężnego - istnieje możliwość waloryzowania świadczeń pieniężnych, tzn.., że nie

Oddajemy tyle ile wzięliśmy, ale np. tyle by kupić kwintal zboża (dałeś 100. Odbierasz 100) > Za korzystanie z cudzych pieniędzy należą się odsetki (wynagrodzenie). Jeżeli strony nie umówiły się

Inaczej to obowiązują odsetki ustawowe. Są one bardzo wysokie.

Z czego powstaje węzeł obligatoryjny (virculluin, iuris) > Źródła zobowiązania:

1. Czynności prawne jednostronne i dwustronne umowy

2. Czyny niedozwolone - zdarzenia prawne, z którymi ustawodawca wiąże karę odpowiedzialności

j. bezpodstawne \wzbogacenie (Art. 407Jeżeli ten. kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść

Majątkową kosztem innej osoby, rozporządził korzyścią na rzecz osoby trzeciej bezpłatnie, obowiązek

wydania korzyści przechodzi na tę osobę trzecia) -/. akt administracyjny J. prowadzenie cudzych interesów bez zgody, zlecenia (ncgocjonum geslol

Odpowiedzialność cywilna

Odpowiedzialność odszkodowawcza ( za wyrządzoną szkodę)

a) est contractu (kontraktowa) - związana z niewykonaniem bądź złym wykonaniem umowy

b) est delicto (deliktowe) - np. gdy ktoś nas przejechał, nie możemy pracować.

> Przestanki odpowiedzialności odzkodowniczej:

Powstanie szkody (różnica przed, po powstaniu szkody):

a) rzeczywiste darnnum emergcns

b) spodziewane korzyści

2. Zdarzenie związane ze szkodą (złe wykonanie bądź niewykonanie umowy, czyn zabroniony) - Art. 471 (Dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi)

3. Związek przyczynowo - skutkowy między l a 2 przesłanką

Odpowiedzialność typu deliktowego - bez udowodnienia winy opiera się na zasadzie ryzyka. Trzeba tylko udowodnić, że odpowiedzialność ta dotyczy danej instytucji, itp. Zasada dotycząca odpowiedzialności dłużnika:

a) winy - trzeba winę udowodnić by pociągnąć dłużnika do odszkodowania

b) ryzyka

Przesłanki -wyłączające odpowiedzialność na zasadzie ryzyka:

a) szkoda powstała w skutek siły wyższej - vis mario

b) wyłączenie z winy poszkodowanego

c) wyłączenie z winy osoby trzeciej, za którą nie ponosi odpowiedzialności

Umowa sprzedaż Umowa z 2.03.2000 roku - dotyczy szczególnych rodzajów sprzedaży

W handlu obnośnym (umowy zawarte poza lokalem firmy)mamy możliwość odstąpienia od umowy w ciągu 10 dni bez podania przyczyny. Firmy nie mogą żądać "odstępnego"'.Umowy zawarte na odległość - może odstąpić w ciągu 10 dni bez podania konkretnych powodów - nie Dotyczy umów budowlanych, o płacę towarów poniżej 10 curo. umów codziennych mało znaczących.

PRAWO PRACY

Kodeks pracy reguluje w sposób kompleksowy wszystkie podstawowe zagadnienia związane z pracowniczymi stosunkami pracy: zasady prawa pracy i jego rozwiązanie, wynagrodzenie za pracę, obowiązki pracownika i obowiązki zakładu pracy, odpowiedzialność materialna pracowników, zasady ustalania czasu pracy, urlopy pracownicze, zatrudnienie młodocianych i ich ochronę oraz ochronę pracy kobiet, bezpieczeństwo i higienę pracy, wreszcie rozstrzyganie sporów między pracownikami i zakładami pracy.

> STOSUNEK PRACY - jest to stosunek prawny w którym pracownik obowiązany jest do osobistego i zgodnego z poleceniami pracodawcy świadczenia pracy określonego rodzaju i na określonym stanowisku a pracodawca-do stworzenia "warunków umożliwiających-jej"wykony-vvanie-orar-w>plar>~i\ynagTodzenia.-i: świadczeń dodatkowych.

Nawiązanie stosunku pracy między praco) mikami i zakładem pracy powodują:

Umowa o pracę

Powołanie

Wybór

Mianowanie

Spółdzielcza umowa o pracę

=> Umowa o pracę może być zwarta:

a) na czas nieokreślony

b) na czas określony

c) nn czas wykonywania określonej pracy

-Okres wypowiedzenia umowy o pracę zwartej na czas nieokreślony jest zróżnicowany w zależności od czasu przepracowanego w danym zakładzie pracy i wynosi:

a)2 tygodnie -jeżeli pracownik był zatrudniony mniej niż 6 miesięcy

b)miesiąc -jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 6 miesięcy

c) 3 miesiące -jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 3 lata => Pracownik ma prawo do urlopu, w następującym wymiarze:

a) 18 dni-po roku

b) 20 dni - po 6 latach pracy

O 26 dni-po 10 łatach

=> Do okresu pracy wlicza się czas nauki:

a)z tytułu ukończenia szkoły zasadniczej lub równorzędnej szkoły zawodowej - przewidziany programem nauczania czas nauki, nic więcej jednak niż 3 łata

b)z tytułu ukończenie szkoły zawodowej - przewidziany programem nauczania czas nauki, nie więcej jednak niż 5 lat

c)z tytułu ukończenia szkoły średniej ogólnokształcącej - 4 łata

d)z tytułu ukończenia szkoły policealnej - 6 lat

c)z tytułu ukończenia szkoły wyższej - 8 lat

Pracownicy przysługuje urlop macierzyński w następującym wymiarze:

a)26 tygodni przy pierwszym i przy każdym następnym porodzie

b)39 tygodni przy porodzie wielorakim

---