Kapitał - to określony zasób środków pieniężnych, który posiada zdolność do wzrostu (poprzez inwestowanie). Cechą podstawową kapitału jest inwestowanie (inaczej lokowanie środków pieniężnych w trakcie, którego środki zostają pomnożone).

K₁ → ΔK → K₂

ΔK - przyrost kapitału

K₁ - okres pierwszy

K₂ - okres drugi

Kapitał można dzielić (różne kryteria podziału):

1. kapitał przedsiębiorstwa - występuje w różnych formach, w zależności od rodzaju procesu produkcji

2. kapitał finansowy - przechodzi w formę rzeczową (nabywamy surowce, materiały, środki produkcyjne). Aby rozpocząć proces produkcyjny należy posiadać kapitał pieniężny. Kapitał pieniężny może posiadać na wejściu dwie formy:

• aporty - np. dobry pomysł, posiadanie patentu, posiadanie weksla handlowego

• kapitał pieniężny (finansowy)

kapitał rzeczowy - przechodzi w wyprodukowany towar.

Każdy proces inwestycyjny niesie za sobą ryzyko. Ryzyko można podzielić na:

• ryzyko ogólne

• ryzyko finansowe

Ryzyko ogólne - związane jest z niepewnością. Czynniki które zwiększają ogólne ryzyko to:

1. koniunktura gospodarcza - gospodarka rynkowa rozwija się cyklicznie (wzloty i upadki), prowadzi podmiot gospodarczy do ryzyka. Gdy jest wzrost PKB jest ryzyko bardzo niskie a następnie następuje spadek PKB, spada tempo wzrostu gospodarczego i zwiększa się ryzyko. Spadek PKB oznacza, że przyjęliśmy więcej ludzi do pracy, zwiększyliśmy poziom produkcji. Dla zmniejszenia ryzyka ogranicza się amplitudę wahań cyklu przez różne decyzje podjęte przez organy.

2. Umiejscowienie rynkowe (struktury rynkowe) - forma organizacji rynku, np. konkurencja rynkowa lub rynki monopolistyczne i ogopolistyczne. Na rynkach konkurencyjnych podmiot ma podwyższone ryzyko inwestycyjne. Dla podmiotów gospodarczych najkorzystniejszą jest sytuacja monopolistyczna (nie ma niepewności, małe ryzyko powodzenia niepewności). Oligopol - dwóch, trzech producentów, którzy mogą się porozumieć np. banki komercyjne.

3. Polityka fiskalna państwa - związana jest z polityką dochodową. Skala podatkowa wpływa na politykę fiskalną. Pojawia się pojęcie ryzyka politycznego państwa.

4. Inflacja i stopy procentowe (polityka monetarna Banku Centralnego) - inflacja zawsze wzrasta ryzyko i niepewność, polityka manipulacji stopy procentowej oznacza, że stopy procentowe wzrastają lub opadają, ryzyko związane ze stopą procentową jest większe, gdy rośnie stopa procentowa, ryzyko dla podmiotu wzrasta gdy podmiot ma złe umowy kredytowe, przy przewidywanym wzroście stopy procentowej należy w umowie zawrzeć stałe stopy procentowe a nie zmienne stopy procentowe.

5. Umiejscowienie w branży - niektóre branże są branżami odchodzącymi (np. u nas górnictwo), a w przeciwieństwie jest branża elektroniczna

Kapitał podmiotu gospodarczego.

PASYWA

Kapitał własny - jest to kapitał, który został wniesiony przez właściciela i poddany procesowi inwestowania. Struktura jest mocno zróżnicowana np. kapitał podstawowy, zapasowy, itd.

Kapitał podstawowy - jest to kapitał wnoszony przez właściciela, kapitał założycielski + powiększenie tego kapitału (np. wydanie akcji).

Pozostałe kapitały - są to tzw. części kapitału własnego służące zabezpieczeniu przed ryzykiem.

Nie podzielony wynik - korekta pozycji kapitału własnego.

Wynik (zysk lub strata) - dotyczy okresu bieżącego, jeżeli zysk to podwyższa kapitał własny a strata pomniejsza go.

Kapitały własne mają formy zróżnicowane w zależności od formy organizacyjnej, najbardziej zróżnicowana jest w spółce akcyjnej. W przedsiębiorstwie państwowym kapitał własny to inaczej kapitał założycielski (fundusz).

Spółdzielnia posiada kapitał udziałowy a także kapitał zasobowy i kapitały specjalne (są to formy kapitału rezerwowego), o tych kapitałach decydują spółdzielcy.

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością - kapitał podstawowy to kapitał zakładowy lub udziałowy, może tworzyć kapitał zapasowy i rezerwowy i inne kapitały specjalne. Kapitały może spółka tworzyć ale nie musi, nie są obligatoryjne.

Spółka akcyjna:

1. kapitał podstawowy to kapitał akcyjny i składa się na niego ilość akcji * wartość nominalna akcji (cena nominalna). Akcie posiadają wartość: cena nominalna, cena emisyjna, cena rynkowa.

2. Kapitał zapasowy - ma charakter obligatoryjny, to znaczy że musi być koniecznie i może być:

1. kapitał zapasowy tworzony z zysku netto

2. tworzony z odpisów fakultatywnych

3. dopłaty wspólników

4. inne dopłaty

1. Kapitał rezerwowy z aktualnej wyceny środków trwałych.

Kapitały rezerwowe tworzone zgodnie ze statutem.

2. Nie podzielony wynik finansowy z lat ubiegłych.

3. Wynik finansowy netto roku obrotowego.

Fundusze korygujące - rezerwa na niedobory i szkody

Kapitały obce to te kapitały, które przez podmiot gospodarczy są pożyczane.

Zobowiązania różnią się od kredytów.

Bilans:

1. Kapitał obcy

1. Kredyty i pożyczki

1. długoterminowe kredyty bankowe i pożyczki

2. pozostałe kredyty i pożyczki

3. kredyty bankowe i pożyczki przeterminowane

2. Zobowiązania długoterminowe

1. papiery wartościowe i obligacje

2. inne

1. Zobowiązania krótkoterminowe

1. zobowiązania z tytułu dostaw i usług

2. zobowiązania wekslowe

3. zobowiązania wobec budżetu

4. zobowiązania z tytułu wynagrodzeń

5. zobowiązania wewnątrz zakładowe

6. pozostałe zobowiązania

Weksel handlowy - jest papierem wartościowym typu wieżytelnościowego, wystawiany na rzecz dostawcy towaru

Zysk i zyskowność podmiotu gospodarczego.

Podstawą zarządzania kapitału jest zysk.

Zysk - dodatni wynik finansowy.

Wynik finansowy - jest różnicą między przychodami a kosztami, które podmiot gospodarczy ponosi. Dodatni wynik finansowy jest zyskiem, ujemny wynik to strata.

Zysk nie jest kategorią jednorodną i wyróżniamy:

• rachunek strat i zysków uwzględniający koszty rodzajowe

• rachunek strat i zysków uwzględniający koszty kalkulacyjne

Firma sporządza także rachunek przepływów pieniężnych.

Zysk operacyjny pomniejszony o koszty finansowe podmiotu gospodarczego (np. zapłacone odsetki), to otrzymamy wtedy zysk brutto.

Zysk brutto - uwzględnia zarówno koszty finansowe i koszty operacyjne. Zysk brutto jest obciążony podatkiem dochodowym i dlatego różni się od zysku netto.

Podatek dochodowy obniża zysk netto, który podmiot gospodarczy otrzymuje (pomniejsza go).

Zysk netto to zysk do podziału, odprowadzana jest dywidenda (odprowadzona do właścicieli) i wychodzi z przedsiębiorstwa (np. w spółce akcyjnej dla akcjonariuszy), a następna część zostaje w przedsiębiorstwie i stanowi element kapitału własnego i pozwala przeznaczyć tę kwotę na inwestycje. Zysk netto może być odprowadzony do rezerw (jako element kapitału własnego).

Kalkulacja zysku netto:

Przychody ze sprzedaży netto - koszty wolne sprzedaży = zysk/strata ze sprzedaży

+ pozostałe przychody operacyjne - pozostałe koszty operacyjne = zysk/strata operacyjna

+ przychody finansowe - koszty finansowe = zysk/strata na działalność gospodarczą + zysk nadzwyczajny - strata nadzwyczajna = zysk/strata brutto

- podatek dochodowy = zysk/strata netto

Zyskowność = rentowność = stosunek zysku do zainwestowanego kapitału.

Wskaźniki:

z sprzedaży = * 100%

ROE = * 100%

ROA = * 100%

ROE - jest relacją zysku netto do kapitału własnego (ile zysku netto przypada z jednej jednostki kapitału własnego.

ROA - zyskowność aktywów, ile zysku netto przypada na jedną jednostkę aktywów, jest wielkością, która pokazuje rentowność całego kapitału.

Dźwignia finansowa - określa udział kapitałów obcych w strukturze kapitału firmy. Ocena polega na określeniu efektu dźwigni:

ROE - skorygowana ROA

Skorygowana ROA =

(Wielkość podatku odejmujemy od odsetek)

Efekt dźwigni może być:

(+) jeżeli dodatni efekt dźwigni finansowej jest korzystny dla kapitału własnego

(0)jeżeli podmiot gospodarczy ani nie zwiększa, ani nie zmniejsza kapitału własnego

(-) jeżeli podmiot gospodarczy „przejada” własny zysk

Dodatni efekt dźwigni finansowej wystąpi, gdy zyskowność kapitału będzie wyższa od oprocentowania kapitału własnego.

> r

EBIT - jest zyskiem operacyjnym podmiotu gospodarczego

r - stopa procentowa

Aby obliczyć o ile punktów procentowych zmieni się wartość kapitałów własnych wskutek działania dźwigni finansowej, wykorzystujemy zależność:

* ( - ) * (1 - T) *100%

gdzie:

EBIT - zysk operacyjny

r - oprocentowanie długu

T - stopa podatku dochodowego

Zobowiązania - kapitał obcy

Kapitał = aktywa = kapitał ogółem

Ujęcie dynamiczne:

Stopień dźwigni finansowej - procentowa zmiana kapitału własnego do procentowej zmiany zysku operacyjnego

W spółce akcyjnej inaczej obliczamy dźwignie finansową

Dźwignia operacyjna jest zjawiskiem, którą określa zależność sprzedaży i zależność zysku. U podstaw tej dźwigni leży odpowiedź na pytanie:, jaka jest waga kosztów stałych do całości kosztów podmiotu gospodarczego. Wskaźnik:

* =

P - sprzedaż

Stopień dźwigni operacyjnej - o ile zmieni się zysk operacyjny, jeżeli sprzedaż zmieni się o jedną jednostkę, np. gdy = 14% to, jeżeli sprzedaż wzrośnie/spadnie o 1% to zysk operacyjny wzrośnie/spadnie o 14%.

Dolny próg rentowności = zyski produkcji przekraczające koszty poniesione.

Koszty zmienne zmieniają się ze zmianą produkcji.

Analiza progu rentowności:

1. ilościowa

Próg rentowności = S =

S - wartość przychodów ze sprzedaży

W - udział kosztów zmiennych w wartości sprzedaży

2. wartościowa

Q =

F - suma kosztów stałych

C - cena jednostkowa wyrobu

Z_j - koszt zmienny na jednostkę

Dźwignia połączona - określa stan wrażliwości zysku operacyjnego na strukturę finansową i strukturę kosztów.

=

lub

* =

K_z - koszty zmienne

O - odsetki

Wartość pieniądza w czasie - jest to zdolność jednostki monetarnej (waluty) do nabywania produktów, towarów i usług. Zmienność wartości pieniądza w czasie liczy matematyka finansowa.

Rachunek stopy procentowej (im większa stopa procentowa tym waluta mniej warta):

WP = W_o + O

O = W_o * r *

WP = W_o (1 + * )

gdy → = n

WP = W_o (1 + * n)

W_o =

WP = W_o (1 + r)­ⁿ

WP = W_o + W_o (r)ⁿ

WP = W_o (1 + )^{n * m}

r = - 1

r = m * - 1

gdzie:

WP - wartość przyszła

W_o - wartość obecna (jest to wartość dzisiejsza pieniądza)

O - odsetki

r - stopa procentowa

t - czas

m - okres kapitalizacji (jeżeli co pół roku to 2, a jeżeli co kwartał to 4)

n - okres trwania (ilość lat)

(1 + r)ⁿ - mnożnik wartości przyszłej

(1 + )^{n * m} - kapitalizacja międzyokresowa, (kapitalizacja - forma dopisywania do kapitału, oznacza to, że w trakcie roku mamy doczynienia z okresami, w których dokonujemy dopisania do podstaw).

Czynniki wpływające na stopę procentową:

1. relacje popytu i podaży na pieniądz

2. inflacja

3. ryzyko inwestycyjne

Nominalna stopa procentowa - jest to stopa procentowa skalkulowana dla danego instrumentu finansowego.

Realna stopa procentowa (r_r) - jest to stopa procentowa nominalna (r) o poziom inflacji (π)

r_r = r - π

Efektywne oprocentowanie lokaty jest jeśli kapitalizacja, to jest % wyższy niż nominalne oprocentowanie.

Rzeczywista stopa procentowa:

r_ef = (1- ) ^{m * n} - 1

Realna stopa procentowa:

r_r = r' + π + r'π

r' = - 1

Stopa dyskontowa - jest formą zysku, odsetek, inny jest sposób liczenia dyskonta a inny procentu.

d = * * 100%

D = WP - W_o

Zadania:

1)Przedsiębiorstwo posiada na rachunku bieżącym 100 000 zł, oprocentowane na 15% w skali roku, na okres 3 miesięcy. Oblicz wartość tej lokaty po okresie trwania.

Liczymy:

• odsetki

• oprocentowanie

2)Przedsiębiorstwo chce ulokować 500 000 zł na okres nie krótszy niż 2 lata. Bank x proponuje oprocentowanie w skali roku 10% przy półrocznej kapitalizacji odsetek. Bank y proponuje 8% przy kwartalnej kapitalizacji odsetek. Określ, która z lokat jest korzystniejsza.

Pierwszy sposób: oblicz wartość przyszłą z kapitalizacji odsetek.

Drugi sposób:

Dla banku x = (1 - )⁴

Dla banku y = (1 - )⁸

Przykład:

Przedsiębiorstwo sprzedaje produkty o wartości 150 mln zł, odbiorca tych produktów oferuje zapłatę po pół roku za 175 mln zł. Czy warto przyjąć ofertę porównując z oprocentowaniem bankowym, który wynosi 10% w skali roku?

lub obliczamy:

WP = 150(1 - )^0,5

Realny koszt kredytu:

r' = - 1

Nominalny koszt kredytu:

r_kr = r_r * (1 - T)

T - stopa podatku dochodowego

Przykład:

Nominalne oprocentowanie kredytu wynosi 26% rocznie, natomiast stopa podatku dochodowego = 36%. Natomiast inflacja wynosi 14% w skali roku. Oblicz nominalny i realny koszt kredytu.

Nominalny koszt kredytu:

r_kn = 26% (1 - 0,36) = 16,64

Realny koszt kredytu:

r_{r =} - 1

Wartość przyszła i bieżąca strumieni pieniądza.

Strumień pieniądza - gotówka, która dopływa co pewien czas do podmiotu gospodarczego np. zysk.

Wartość przyszła:

WP = Σ (1 + r)^t CF_t

Wartość obecna:

W_o = Σ

CF_t - cash flow w czasie t

WP_t - wartość przyszła zdyskontowana

Przykład:

Przedsiębiorstwo prowadzi inwestycje, z której spodziewa się dochodu:

1 rok - 30 000 zł

2 rok - 40 000 zł

3 rok - 50 000 zł

4 rok - 20 000 zł

Oblicz, jaka jest wartość tych strumieni w dniu dzisiejszym, jeżeli rynkowa stopa procentowa wynosi 5%.

Wartość obecna:

+ + + =

Wartość przyszła:

30 000(1 + 0,05)¹ + 40 000(1 + 0,05)² + 50 000(1 + 0,05)³ + 20 000(1 + 0,05)⁴ =

Wartość bieżąca inwestycji netto:

WBJ = Σ - W_o

Wewnętrzna stopa zwrotu z inwestycji ( JRR):

Σ - W_o = 0

Graniczna stopa zwrotu z inwestycji (inaczej stopa dyskontowa), przy której wartość z inwestycji jest równa zero. (Mniejsza stopa zwrotu jest dla nas korzystna).

Kapitał obrotowy

- to część kapitału finansowego podmiotu gospodarczego, który służy finansowaniu majątku obrotowego. Kapitał obrotowy jest zmienny.

Kapitał obrotowy brutto - to część kapitału finansowego krótkoterminowego, który finansuje majątek obrotowy.

Kapitał obrotowy netto = majątek obrotowy - zobowiązania krótkoterminowe

Kapitał stały + zobowiązania długoterminowe = kapitał pracujący

Cykl operacyjny kapitału obrotowego - okres od momentu zakupu surowców do momentu otrzymania gotówki za sprzedane wyroby.

Długość cyklu - ilość dni od momentu zakupu, do momentu zapłaty gotówką.

Środki pieniężne, których wymaga działalność operacyjna można zmniejszyć o zobowiązania.

Różnica między cyklem operacyjnym a okresem regulowania zobowiązań to cykl konwersji gotówki:

Cykl konwersji gotówki = cykl pieniężny - zobowiązania na gotówkę, zapasy i należności

Długość cyklu konwersji gotówki wyraża liczba dni, na które muszą zostać zaangażowane (dodatkowe przeciętne zobowiązania) środki pieniężne w finansowanie aktywów bieżących.

Okres utrzymania zapasów;

OUZ =

Z - zapasy

M - wartość zakupu materiałów i surowców

Cykl pieniężny = rotacja zapasów w dniach + rotacje należności w dniach - okres odroczenia płatności

Okres odroczenia płatności:

= * t

Z_o - przeciętny stan zobowiązań

M - wartość zakupu materiałów i surowców

Okres spływu należności (rotacja należności w dniach):

= * t

N - przeciętny stan należności

S - wielkość należności

Płynność - zdolność podmiotu gospodarczego do regulowania zobowiązań w terminie. Płynny podmiot gospodarczy może regulować swoje zobowiązania.

Płynność aktywów ≠ płynność podmiotów gospodarczych

Płynność aktywów - jest to zdolność danego aktywa do zamiany w gotówkę.

Płynność bieżąca (krótkoterminowe nie przekraczające 1 roku) - jest oceniana statycznie i dynamicznie.

Wskaźniki płynności finansowej:

Wskaźnik bieżącej płynności =

Wskaźnik szybki =

Gdy = 1 to satysfakcjonujący

Nie powinna być duża różnica między nimi.

Stopnie płynności:

1. =

2. =

3. =

Stopień płynności 3 = wskaźnikowi szybkiemu.

Stopień płynności 2 ≈ 0,5%

Subwencje - środki pomocnicze dla podmiotów gospodarczych, mogą pochodzić z różnego źródła, a najlepiej ze strony rządu (z budżetu - muszą być ujęte w budżecie). Mają charakter przedmiotowy - są dawane na konkretny cel.

Finansowanie kredytowe to nie tylko kredyt bankowy, mogą służyć inwestycjom długo i krótkoterminowym.

Kredyt obrotowy - udzielany podmiotom gospodarczym na środki obrotowe (banki niechętnie go dają)

Kredyt handlowy - forma finansowania, dotyczy dwóch podmiotów gospodarczych. Pierwszy podmiot przyjmuje towary, a drugi dostawca udziela pierwszemu kredytu handlowego na zakup tego towaru. W kredytach handlowych występuje potwierdzenie w postaci weksla handlowego.

Weksel handlowy - aby był zwrócony musi mieć podstawy prawne. Weksel można oprotestować - związane jest to z tym, że w momencie wierzytelności weksla poprzez bank (nota notarialna) informuje się dłużnika, że z jego rachunku bieżącego pobiera się dług.

1. weksel własny (sola) - istnieje tylko trasant, jest on głównym dłużnikiem weksla (wystawia go wystawca weksla); remitent - osoba, na którą weksel zostaje wystawiony, między stronami zachodzi umowa kredytu handlowego

2. weksel trasowany - jest trzecia osoba trasat - staje się on głównym dłużnikiem weksla (często bank komercyjny), trasat udziela podmiotowi tzw. Kredytu wekslowego (tzw. akceptacyjnego)

Weksel in blanco - jest formą gwarancji, jest wypełniany wtedy, gdy podmiot nie płaci, weksel musi posiadać potwierdzenie pełnomocników indos weksla - przenoszenie praw

Kredyty pozabankowe - Comercial Paper, papiery emitowane przez podmiot gospodarczy w celu uzyskiwania kredytu krótkoterminowego, pozyskiwanie środków następuje z rynków a nie z instytucji finansowych, np. KWIT, WOI

Factoring i Fortfaiting - są to formy regulowania należności, są to instytucje, które wykupują długoterminowe należności. Factoring w ramach kraju, Fortfaiting - wykup wierzytelności w skali międzynarodowej. Fortfaiting jest starszy od Factoringu, służy on do wykupu wierzytelności wekslowych (nie ma tego w Factoringu)

Kompensata - poszukiwanie dłużników, którzy mają ze sobą długi, następuje kompensata i umarzanie sobie długu.

Podmiot gospodarczy musi określić typy inwestycji, np.

• inwestycje rozwojowe

• inwestycje odtworzeniowe

• likwidacja zbędnych środków trwałych

• likwidacja zużytych środków trwałych

• zmniejszenie rezerw środków trwałych poprzez włączenie do produkcji

• zwiększenie zmianowości

Samo planowanie - musi być zachowanie procedury tego procesu, w przeciwieństwie jest to budżetowanie kapitału (związane jest z planowaniem). Planowanie strategiczne związane jest z określeniem słabych i mocnych stron firmy.

Duże firmy muszą mieć plan. Plany operacyjne to plany do pięciu lat, w których bardzo szczegółowy jest plan roczny. Planowanie operacyjne - etapy (w planowaniu rocznym):

1. określa się tzw. sprawozdanie finansowe, dostosowanie do planu operacyjnego

2. specyficzne potrzeby finansowe firmy

3. określenie funduszy finansowych

4. kontrola nad wykorzystaniem funduszy wewnętrznych firmy

5. wypracowanie procedur w warunkach zmieniającej się sytuacji gospodarczej

Techniki inwestycyjne związane są licznie też z inwestycją w czasie i są to:

• liczenie okresu zwrotu z inwestycji

T_z =

Opowiada na pytanie: po ilu latach nasze inwestycje się zwrócą

T_z - okres zwrotu z inwestycji

I - suma nakładów inwestycyjnych

N_f - roczna nadwyżka finansowa z inwestycji

• wartość bieżąca netto

WBN ∑

I - nakłady inwestycyjne

(1+k)^t - stopa %

Wewnętrzna stopa zwrotu z inwestycji - jest przyrównaniem tych przepływów do zera

WBN=0

Każda wartość, która da mniejszą stopę zwrotu jest lepsza.

• stopa zyskowności z inwestycji

Zⁱ =

y - suma zdyskontowanych finansowych nadwyżek

---