Roztwory lecznicze - Solutiones medicinales

Roztwory są płynną postacią leku przeznaczoną do stosowania wewnętrznego lub zewnętrznego otrzymaną przez rozpuszczenie jednej lub kilku substancji leczniczych w odpowiednich rozpuszczanikach.

W zależności od rodzaju użytego rozpuszczalnika rozrózniamy:

• Solutiones aguosae - otrzymywane przez rozpuszczanie jednego lub
  kilku składników w wodzie

• Solutiones spirituosae - otrzymywane przez rozpuszczanie jednego lub
  kilku składników w etanolu o określonej mocy, przy czym roztwory
  przyrządzone na etanolu o mocy powyżej 40° obj. określa się jako
  Spirituosa medicata - spirytusy lecznicze.

- Solutiones glycerołatae - otrzymane przez rozpuszczenie składników w
glicerolu o różnym stężeniu.

- Solutiones oleosae - otrzymane przez rozpuszczenie składników
lipotropowych w olejach roślinnych lub mineralnych (Paraffinum liąuidum).

Podział roztworów ze względu na ilość składników

• roztwory jednoskładnikowe (proste)

• roztwory wieloskładnikowe ( złożone) - dwu-, trój -, i wielo składnikowe.

Podział roztworów ze względu na ich przeznaczenie

Roztwory galenowe ( FP IV)

Roztwory oficynalne i ich rozcieńczenia (FP IV)

Roztwory pomocnicze

Roztwory recepturowe do użytku wewnętrznego

Roztwory recepturowe do użytku zewnętrznego

Roztwory do irygacji ran, powierzchni i jam ciała (FP VI)

Termin roztwór oznacza zawsze roztwór wodny nawet jeżeli nie podano w recepcie rozpuszczalnika, jeżeli ma to być roztwór o innym rozpuszczalniku musi być na recepcie wyraźnie zaznaczone o jaki rozpuszczalnik chodzi, np. Acidi salicylici solutio oleosae.

Przy roztworach wieloskładnikowych obowiązuje zasada odwżania składników stałych w kolejności od ilości najmniejszych. Substancje stale odważa się na wadze proszkowej i kolejno rozpuszcza. Następny składnik dodaje się dopiero po całkowitym rozpuszczeniu poprzedniego. W niektórych przypadkach jest wskazanie podzielenie przepisanego rozpuszczalnika, oddzielne rozpuszczenie skladników stałych i zmieszanie gotowych roztworów.

Jeżeli w recepcie nie podano stężenia zapisanego etanolu, należy użyć etanolu 96^O

Roztwory glicerolowe

1. Rp.

Anaesthesini 0,5

Glyceroli ad 25,0

D.S. do pędzlowania 2. Rp.

Anaesthesini glycerolatae 2% sol. 25,0

S. do pędzlowania

Sposób wykonania w obu przypadkach jest taki sam, przy użyciu farmakopealnego rozpuszczalnika - glicerolu 86%.

Gdyby to był roztwór glicerolu o innym stężeniu musi to być wyraźnie zaznaczone.

Przykładowo zapisana recepta byłaby następująca:

Rp.

Anaesthesini 0,5

Glyceroli 60% ad 25,0 S. do pędzlowania

Roztwory olejowe muszą koniecznie mieć wyszczególniony rozpuszczalnik ( olej), gdyż od przepisanego rozpuszczalnika zależy siła działania preparatu oraz rozpuszczalność substancji. Tak więc piszemy:

Rp.

Acidi salicylici 4,0

Ricini olei ad 200,0

S. zewnętrznie

Roztwory spirytusowe ( etanolowe) powinny mieć wyszczególnioną moc etanolu. Jeśli lekarz nie poda jego stężenia, roztwór należy wykonać na farmakopealnym etanolu 96°. W recepturze aptecznej najczęściej stosuje się etanol 70° i 90°.

Wybór rozpuszczalnika

Stężenie substancji w roztworze zależy od jej powinowactwa do rozpuszczalnika, polarności, formy krystalograficznej, stopnia dysocjacji. Natomiast szybkość jej rozpuszczania zależy od stopnia sproszkowania, temperatury cieczy rozpuszczającej, intensywności mieszania.

.

Określenie rozpuszczalności FP VI str.29

We wskazówkach ogólnych FP V t. I podaje orientacyjne rozpuszczalności , jakie należy rozumieć przy stosowaniu tradycyjnych określeń, są to: Substancja:

- bardzo łatwo rozpuszczalna - oznacza, że l cz. rozpuszcza się w nie

więcej niż l cz. rozpuszczalnika

- łatwo rozpuszczalna- l cz. w l do 10 cz. rozpuszczalnika

rozpuszczalna- l cz. w 10 do 30 cz. rozpuszczalnika

• dość trudno rozpuszczalna l cz. w 30 do 100 cz. rozpuszczalnika

• trudno rozpuszczalna- l cz. w 100 do 1000 cz. rozpuszczalnika

• bardzo trudno rozpuszczalna - l cz. w 1000 do 10 000 cz.

rozpuszczalnika

- praktycznie nierozpuszczalna - l cz. w więcej niż 10 000 cz.

rozpuszczalnika

Bliższe dane odnośnie rozpuszczalności substancji w danym rozpuszczalniku podane są w monografiach szczegółowych.

Rozpuszczalniki mieszane

W przypadku słabej rozpuszczalności substancji leczniczej w wodzie, celem uzyskania właściwych stężeń zmuszeni jesteśmy stosować rozpuszczalniki mieszane, są to:

• rozpuszczalniki wodno -etanolowe

• rozpuszczalniki wodno -glicerolowe

• rozpuszczalniki wodno -etanolowo-glicerolowe.

Ilość rozpuszczalników mieszanych lekarz przepisuje w recepcie. Dowolne zmienianie rozpuszczalników w recepturze aptecznej jest zabronione, ponieważ zmiany takie mogą wpływać na efekt farmakologiczny przygotowanego roztworu.

Ogólna zasada sporządzania roztworów

W praktyce recepturowej zależy nam na szybkim otrzymaniu roztworu. Zależy to od szybkości rozpuszczania samej substancji leczniczej. Niektóre z nich bardzo łatwo i szybko rozpuszczają się w wodzie - najczęściej stosowanym rozpuszczalniku, inne powoli.

Do łatwo rozpuszczalnych związków należy większość soli nieorganicznych: chlorowodorki, siarczany, winiany i cytryniany alkaloidów lub związków z innych grup chemicznych

Powoli rozpuszczała się takie związki, jak kwas borowy, boraks, aminofenazon, żelatyn, guma arabska, etyloceluloza i inne.

Aby przyspieszyć rozpuszczanie związków słabo rozpuszczalnych, musimy je najpierw rozetrzeć w moździerzu. Mikronizacja cząstek powoduje zwiększenie powierzchni rozpuszczania, szybkość rozpuszczania jest wprost proporcjonalna do powierzchni. Również intensywne mieszanie przyspiesza rozpuszczanie poprzez zwiększenie gradientu stężenia pomiędzy stężeniem roztworu w warstwie granicznej a stężeniem w rozpuszczalniku. Większość substancji leczniczych rozpuszcza się w procesie endotermicznym, dlatego też podgrzanie cieczy znacznie zwiększy szybkość rozpuszczania.

Przy otrzymywaniu roztworów wieloskładnikowych z substancji dobrze rozpuszczalnych, należy w przepisanym rozpuszczalniku, kolejno rozpuszczać substancje odważane w ilościach od najmniejszych do największych. Przy czym należy pamiętać, aby następny składnik dodawać po całkowitym rozpuszczeniu poprzedniego.

Sączenie roztworów

Roztwory recepturowe mogą być roztworami rzeczywistymi ( wielkość cząstek do l nm) lub koloidalnymi ( l do 100 nm), mogą zawierać substancje silnie barwiące ( np. barwniki akrydynowe, tiazolowe), żrące. Mogą być sporządzane na wodzie, etanolu, chloroformie, olejach roślinnych i mineralnych.

Sposób klarowania roztworów uzależniony będzie od właściwości substancji i rozpuszczalników.

Klaruje się przez sączenie przez filtry z bibuły lub sączki szklane -roztwory rzeczywiste bezbarwne wodne, nie sączy się roztworów koloidalnych ( nie przechodzą), metanolowych, chloroformowych ( ulatnianie się rozpuszczalnika), olejowych ( trudne sączenie), barwnych ( absorpcja substancji), żrących, wody utlenionej ( perhydrolu).

Klarowanie roztworów wody utlenionej może odbywać się przez sączki szklane uprzednio dokładnie przemyte i wolne od zanieczyszczeń organicznych.

Klarujemy przez cedzenie roztwory koloidalne, roztwory olejowe oraz roztwory sporządzane przy wykonywaniu mikstur płynnych.

Do klarowania roztworów recepturowych używa się lejków szklanych oraz materiały takie jak: wata, gaza, płótno.

Przy sporządzaniu kleików lub maceracji ( roztwory koloidalne) sączenie odbywa się na ramkach drewnianych z rozciągnięta gazą, płótnem, flanelą.

Recepturowe roztwory pomocnicze Roztwory zapasowe

Przyrządzanie recepturowych form leków, takich jak : roztwory do użytku wewnętrznego i zewnętrznego, krople i mieszanki płynne ( mikstury), można znacznie przyspieszyć przez stosowanie tak zwanych roztworów zapasowych. Są to roztwory wodne, glicerolowe lub parafinowe względnie mieszanki nalewek o stężeniach wyższych niż zwykle stosowane w recepturze leków płynnych.

Roztwory wodne sporządza się z substancji o dostatecznej trwałości, tj. nie ulegają zmianom chemicznym lub zmianom pod wpływem bakterii w środowisku rozpuszczalnika.

Niewiele jest związków chemicznych o dostatecznej trwałości. Stąd też najczęściej stosowane roztwory zapasowe przebadane pod względem trwałości. Podane dopuszczalne okresy trwałości 3, 5 lub 30 dni ustalone zostały na podstawie definicji Show, która mówi, że lek uważa się za trwały, jeśli rozkład substancji leczniczej nie przekracza 10%. Wskaźnik ten może być znacznie obniżony, jeśli powstające produkty rozkładu wykazują działanie toksyczne na organizm.

Roztwory zapasowe przyrządza się w aptekach w ilościach gwarantujących ich zużycie w czasie dopuszczalnego okresu przechowywania.

Niżej podane jest zestawienie najczęściej stosowanych roztworów zapasowych:

I - przez okres 3 dni

Natrii iodidum l : 4

Natrii salicylas l : 4

Pilocarpini hydrochloridum l : 10

Zinci sulfas 1:10

II - przez okres 5 dni

Aminophenazonii l : 20

Argenti nitras l : 4

Codeini phosphas l : 10

Coffeini Natrii benzoas l : 4
Cupri sulfas l : 4

Methenaminum ł : 4

Kalii iodidum l : 4

Natrii benzoas l : 4

Natrii thiosułfas l : 4

Scopolamini hydrobromidum l : 100 Thymolum ( spir.Yini 70°) l : 4

III - przez okres l 0 dni

Acidum citras l : 4

Ammonii bromid um l : 4

Calcii bromid um 1:4

Codeini purum (EtOH 95°) l ; 4

Kalii bromid um 1:4

Magnesii sulfas l : 4

Mentholum ( EtOH 70°) l : 4

Natrii biboras (tetraboras) l : 25

Natrii bromid um l : 4

Strichnini nitras l : 100

Zinci chloridum l : 2

Sal Erlenmeyeri:

( KBr 2 cz. + NaBr 2 cz. + Nti,Br l cz.) l : 4

Ammonii sulfobituminosulfas ł : 4

Acidum tannicum c. Glycerolo l : 4

IV - przez okres 30 dni

Acidum boricum l : 30

Calcii chloridum l : 2

Hydrargyri bichloridum l : 20

Natrii biboras c. Glycerolo l : 4

Natrii chloridum ł : 5

Methylenum coeruleum l : 50

Mentholum c. oleo paraffini ł : 4

Natrii hydrocarbonas 1:12

V - przez okres 6 miesięcy

Acidum boricum c. Głyceloro ł : 5

Phenolum c.ol. paraffini 1:10

Wymagania stawiane roztworom zapasowym:

Są to roztwory przezroczyste, bez osadów i zanieczyszczeń. Zawartość substancji nie powinna wykazywać odchyleń większych niż ± 5% od deklarowanej zawartości (wg nowej receptury Krówczyńskiego). Przechowywanie: W szczelnie zamkniętych butelkach z nazwą preparatu i datą sporządzenia.

• Nitroglycerolum solutum (Nitroglicerini solutio spirituosa) 1%

• Kalii arsenicosi solutio 1%

• lodii solutio aquose 1%

• lodi solutio spirituosa 3%

• lodi solutio spirituosa pro usu interno 10%
  USL

• Adrenalini solutio 0,1% lub l%o

• Aqua carbolisata (Phenoli soi. aąuosa 2%)

• Chloroformii aqua 0,5%

• Foeniculi aqua

• Menthae piperitae aqua

• Carbonis detergens liquor ( Pix Lithanthracis 20 cz., Quilaiae tinct.
  80 cz.)

• Pabialgini liqiiidum ( 25% roztwór pabialginy)

- Cardiazoli liquidum (10%) - Pentetrazolum solutum 10%

Rozcieńczenia sporządza się z farmakopealnych kwasów, zasad i etanolu oraz wody utlenionej.

A więc z:

- Kwasu octowego - Acidum aceticum sporządzamy:

Acidum aceticum dilutum 30% Acetum 6% CH₃GOOH ( FP III)

- Acidum hydrochloricum

Acidum hydrochloricum dilutum (10%) FP IV.

• Ammonii hydroxidum 10% FP VI

• Kalii hydroxidum solutum 15% ( KOH) ( FP III)

• Natrii hydroxidum solutum 15% NaOH ( FP III)

Hydrogenii peroxidum 30% (FP VI)

Syn.: Hydrogenii peroxidum solutio concentratum

- Hydrogenii peroxidum 3%

Syn.: Hydrogenii hydroxidum solutio

Acidum formicicum 98%, FP VI

Acidum formicicum 25%

Acidum lacticum 88-92% ( FP VI)

Ogólne zasady sporządzania roztworów recepturowych

Roztwory mogą być przeznaczone do stosowania zewnętrznego i wewnętrznego, ich ogólna zasada sporządzania jest taka sama, nieco odmienne są metody ich kontroli. Przy sporządzaniu roztworów należy:

1. Dobrać zlewkę oraz uprzednio wymytą i wysuszoną butelkę z podkładką i
   dopasowanym korkiem.

2. Wytarować zlewkę.

3. Wlać część przepisanego rozpuszczalnika.

4. Wsypać odpowiednio przygotowaną i odważoną na karcie celuloidowej
   substancję.

5. Mieszać do rozpuszczenia. Gdy potrzeba lekko podgrzać.

6. Gotowy roztwór przesączyć do wytarowanej butelki.

7. Uzupełnić rozpuszczalnikiem do przewidzianego ciężaru, wyrnieszać.'

8. Zakorkować, zakapslować, zaetykietować etykietką z odpowiednim
   napisem.

Przeliczanie stężeń etanolu

Do rozcienczeń o mniejszym stężeniu etanolu należy posłużyć się tabelą w FP VIII. W tabeli tej odszukuje się procenty objetościowe i odpowiadające im proceny wagowe etanolu jaki chce się otrzymać. Na podstawie znalezionych wartości można już obliczyć jakie ilości wagowe etanolu i wody należy zmieszać. Np.

Mamy etanol 96^o a chcemy uzyskać 100 g etanolu o stężeniu 50^o

W tabeli odszukujemy rubrykę % objętościowych etanolu 96^O i etanolu 50^O oraz odpowiadające im % wagowe.

X = 100 · % wag etanolu słabszego

% wag etanolu silniejszego

96 % obj = 93,84% wag

50% obj = 42,43 % wag

X= 42,43· 100

93,84

x = 45,21

Przykłady sporządzania roztworów

Nie sączymy roztworów:

- barwnych

- etanolowych

- lotnych

- glicerolowych

- zawiesin

- koloidów

Np.

Rp.

Kalii hypermanganatis sol.
l : 5000 100,0

S. zewnętrznie

Roztwór otrzymuje się wg ogólnych zasad, nie sączyć. Sprawdza się klarowność, przeglądając butelkę.

1 - 5000

x - 100

x= 0,02 g

Rp.

Rivanoli sol. 1% 50,0

S. zewnętrznie do pędzlowania

Roztwór sporządza się wg ogólnych zasad, nie sączy się i sprawdza

klarowność.

Rp.

Ichtioli sol. 5% 200,0

S. Zewnętrznie

Roztwór przyrządza się przez ucieranie ichtiolu z wodą w parownicy do całkowitego rozpuszczenia lub przez ogrzewanie ichtiolu z wodą w parownicy do rozpuszczenia. Sprawdza klarowność.

Rp.

Acidi tannici sol. 20% 300,0 D.S. Łyżkę na litr wody.

Tanina dobrze rozpuszcza się w wodzie, roztworu nie sączy się.

Rp.

0,1 % Sol. Chinoxyzoli 100,0

D. S. do okładów

Nie sączy się

Rp.

10% Sol. Formaldehydi 250,0

M. f. sol.

D. S. Do odkażania

Wykonanie

Odważyć obliczoną ilość formaliny, korzystając z roztworu 40% formaldehydu i uzupełnić wodą do 250,0 g

10 g - 100 40 - 100

x - 250 x - 25

x = 25g x = 10 g formaldehydu

Rp.

5% Sol. Protargoli 40,0

M. f. sol.

D. S. Wiadomo

Odważyć w parownicy wodę, rozsypać na powierzchni protargol i odczekać do całkowitego rozpuszczenia. Przelać do butelki. Nie sączyć.

Roztwory etanolowe

Rp.

Hydrocortisoni 0,25

Resorcini 1,0

Detreomycini 0,2

Ethanoli 96^o ad 100,0

M. f. sol

D. S zewnętrznie

Wykonanie

Hydrokortyzon rozetrzeć w niewielkiej ilości spirytusu lub jako pierwszy rozpuścić w etanolu, następnie dodać rezorcynę a potem detreomycynę.

Rp.

Tannini 5,0

Acidi salicylici 1,0

Ethanoli 800 ad 50,0

M. f. sol

D. S zewnętrznie

Rozp. Taniny

Woda, etanol 1: 1

Glicerol 1:1

Parafina ciekła - NR

Roztwory glicerolowe

Rp.

Natrii tatraboratis 1,0

Gliceroli ad 50,0

M. f. sol

D. S zewnętrznie

Wykonanie

Na ciepło, nie sączymy

Rozp. Boraksu

Woda 1:20 lub wrząca 1:1

Etanol NR

Glicerol 1:2 przy ogrzewaniu

Rp.

Iodi 0,4

Kalii iodidi 4,0

Gliceroli 20,0

Aq dest ad 40,0

M. f. sol

D. S zewnętrznie

Wykonanie

W niewielkiej ilości wody rozpuścić jodek potasu, dodać jod i uzupełnić do 20,0 g wodą. Następnie dodać glicerol.

Rp.

Mentholi 0,1

Vit E 5,0

Vit A 5,0

Gliceroli ad 250,0

M. f. sol

D. S zewnętrznie

Wykonanie

Mentol rozpuścić w niewielkiej ilości spirytusu

Roztwory olejowe

Rp.

Acidi salicylici 4,0

Rapae olei ad 200,0

M. f. sol

D. S zewnętrznie

Rozp kwasu salicylowego

Olej rzepakowy 1;80

Olej rycynowy 1:10

1 - 10

4 - x

x = 40 g oleju rycynowego

Wykonanie

Rozpuścić kwas salicylowy w 40 g oleju rycynowego i dodać 160 g oleju rzepakowego.

Płyn na odciski - Solutio contra clavos, collodium salicylicum

Rp.

Acidi salicylici

Acidi lactici aa 2,0

Collodii ad 10,0

M.f. solutio

Chemicznie jest roztworem koloksyliny w eterze etylowym zmieszanym z alkoholem. Specyficzną właściwością kolodium jest szybkie wysychanie po rozprowadzeniu cienką warstwą. Powstała blonka jest elastyczna, chociaż w celu polepszenia sprężystości warstwy do kolodium można dodawać oleju rycynowego. Powstaje wówczas tzw. Collodium elasticum. Przed przystapieniem do wykonania recepty należy sprawdzić jaki rodzaj kolodium przepisał na recepcie lekarz - zwykle, czy elasticum.

Kluczem do prawidlowego przygotowania tej recepty jest zmieszanie wszystkich składników od razu w butelce. Wszystkie próby przelania kolodium do zlewki, czy możdzierza i rozpuszczenia , czy tez rozcierania kwasu salicylowego za pmoca pistla lub bagietki zakoncza się odparowaniem eteru i wysuszeniem kolodium na ściankach uzytch utensyliów. Kwas salicylowy nawet jeżeli dysponujemy grubszymi kryształkami bez problemu rozpuści się w przygotowanej mieszance płynów. Trwa to jednak od kilku do klikunastu minut.. Preparat najlepiej przygotowywac pod wyciągiem, ograniczajac okres kontaktu z kolodium do minimum. Substancja bowiem wchłania się w postaci par. Podana receptura czasem bywa wzbogacona dodatkiem tinctura Iodi, o wlaściwości odkażające i antseptyczne. Kwas mlekowy jest srodkiem trawiącymn zgrubiałą tkankę. W przypadku stosowania na brodawki o etilogii wirusowej, kwas mlekowy działa także niszczaco na wirusy.

Przed zastosowaniem płynu należy dobrze wymoczyć, a następnie osuszyć miejsce aplikacji. Należy chronić zdrowa skóre wokół odcisku przed dzialaniem preparatu na np., poprzez posmarowanie jej wazeliną lub tłustym kremem.

Roztwory do użytku wewnętrznego

Rp. Sol. Papaverini mur 0,08/80,0

D.S łyżeczkę w razie wzdęcia

Wykonanie

Rozpuścić na ciepło

Mieszanki

Trudności

1. Gdy brak jest wody

Rp. Codeini phosphatis 0,15

Phenobarbitali natrici 0,1

Natrii benzoatis 2,0

Thymi sir. ad 150,0

M.f. mixt.

D.S. wiadomo

Wykonanie

W recepcie nie przepisano wody, wszystkie składniki rozpuszczają się w syropach w temp pokojowej. Czasami jest to jednak proces długotrwały, dlatego wskazane jest użycie 5% wody do rozpuszczenia substancji silnie działających zmniejszając ilość syropu.

Rp.

Calcii bromidii 10,0

Natrii salicylatis 0,2

Natrii benzoatis 3,0

Tussipect 120,0

Aq ad 200,0

M.f. mixt.

D.S. 4 x dziennie łyżeczkę dla dziecka 2,5 letniego

Wykonanie

Wyliczanie dawek dla dziecka bromku wapnia

max j = 2,0 max d = 6,0 dla bromku wapnia wh FP V

Wg. Wzoru Gowlinga

D_j max = mdj x wiek

24

D_jmax = 2 x 2,5

24

D_jmax = 0,208

10 - 200 g

x - 5,5

x = 0,275 g przekroczona dawka max jednorazowa

Obliczanie dawki dobowej

Dd = 6 x 2,5 = 0,625 g

24

0,275 x 4 = 1,1 dawka dobowa przekroczona

0,625 / 4 = 0,156

0,156 - 5,5

x - 200 g

x = 5,67 g

Wykonanie

Należy zmniejszyć do 5,67 g bromku wapnia. W części przepisanej wody rozpuścić kolejno składniki stałe i przesączyć do butelki, uzupełnić woda do 80 g, następnie dodać 120 g syropu.

Dawki max dobowe dla bromków:

Bromek sodu 1g

Bromek potasu 1 g

Bromek amonu 0,5 g

Dla preparatów zawierających więcej niż jedną sól bromkową maksymalna łączna dawka dobowa - 1g ( w tym bromku amonowego maksymalnie 0,5 g) - wg FP VIII

Mixtura nervina R. P.

Kalii bromidi 8,0

Natrii bromidi

Ammonii bromidi aa 4,0

Aqua ad 200,0

M. f. sol.

D. S. 3 x dziennie łyżeczkę

Obliczanie dawek bromków

• - 200

x - 5 g

x = 0,2 g bromek potasu

• - 200

x - 5

x = 0,1 g bromek sodu , bromek amonu

w sumie 0,4 g czyli 0,4 x 3 = 1,2 g max dawka dobowa

Dawka max dobowa została przekroczona bo nie może przekroczyć 1 g

1 g / 3 dawki = 0,33 g

0,2 g KBr - 0,4 g 0,165 - 5

x - 0,33 x - 200

x = 0,165 g KBr x = 6,6 g

0,1g - 0,4 0,08 - 5

x - 0,33 x - 200

x = 0,0825 g NaBr, NH₄Br x = 3,2 g

Nalezy zmniejszyć dawki

Zamiana wyciągu suchego na płynny

Rp.

Epherdini hydrochloridi 0,1

Belladonnae extracti 0,05

Althae sirupi 40,0

Aquae ad 100,0

M. f. mixt.

S. 3 x dz. po łyżeczce

Dawki dla eferdyny wg. FP. VIII tom III

Zwykle stosowana jedn. 0,025

Zwykle stosowana dob. 0,05 - 0,1

Max jed 0,05

Max dob. 0,150

Dawki dla Belladonnae extractum siccum wg . FP VIII tom III

Zwykle stosowana jedn. 0,01 - 0,02

Zwykle stosowana dob. 0,03 - 0,05

Max jed 0,05

Max dob. 0,15

Dawki dla Belladonnae extractum fluidum wg FP IV

Max jed 0,2

Max dob. 0,6

Wyliczanie ilości łyżeczek

100 / 5,5 = 18 dawek

dawka jednorazowa dla eferdyny 0,1 / 18 = 0,005

dawka dobowa 0,005 x 3 = 0,015

dawka jed. dla wyciągu 0,05 / 18 = 0,0027

dawka dob. 0,0027 x 3 = 0,0081

Należy Belladonnae extr siccum zamienić na płynny 4 x więcej wynika to z zawartości alkaloidów w obu wyciagach

Czyli 0,05 x 4 =0,2 i odmierzyć kroplami

200mg / 30 mg (ciężar kropli) = 6 kropli

Wykonanie

Rozpuścić efedrynę w części wody, przesączyć i uzupełnić wodą do 59,8 g , dodać 40 g syropu a nastepnie 6 kropli wyciągu.

Zamiana formy nierozpuszczalnej na rozpuszczalną

Rp.

Codeinii phosphatis

Phenobarbitali aa 1,7

Metamizoli natrici 3,0

Neospasmini 200,0

Aq ad 500,0

M. f. mixt.

S. 3 x dz. łyżkę

Sprawdzanie dawek dla:

Max jed max dob

Fosforan kodeiny 0,12 0,3 wg FP VIII

Fenobarbital sodowy 0,3 0,6 wg FP VIII

Metamizol sodowy 1,0 3,0 wg FP VIII

Fenobarbital należy zamienić na sól sodową. Należy uwzględnić różnicę w masach cząsteczkowych kwasu i soli sodowej ( Phenobarbital mcz 232,24, Phenobarbital natricum ,cz 254,22).

1,7 - 232,24

x - 254,22

x = 1,86 g

Należy odważyć 1,86 g soli sodowej fenobarbitalu, uwzględnijąc zmiany w odpisie recepty.

Wykonanie

Odważyć 300 g wody i rozpuścic w części wody luminal sodowy 1,86, przesączyć, wlać do butelki, nastepnie rozpuścić na ciepło metamizol sodowy ( pyralgina, nowalgina, analgin), przesączyć i wlać do butelki. Dodać 200 g neospasminy a na koniec rozpuszczoną kodeinę przesączając. Zakręcic butelkę, zaopatrzyć w etykietę.

Uwaga

Zmieszanie fenobarbitalu sodowego i fosforanu kodeiny w ilościach przepisanych na 500 g mieszanki nie prowadzi do wytrącenia kodeiny zasady. Należy jednak oddzielnie rozpuścic fenobarbital sodowy od fosforanu kodeiny. Dodać na końcu fosforan kodeiny unikając niezgodności pozornej.

Składniki trudno rozpuszczalne w wodzie

Rp.

Natrii salicylatis 12,0

Amidopyrini 1,5

Coff. Natrii benzoatis 1,0

Codeini phosphatis 0,2

Novalgini 8,0

Menthae pip.aq ad 250,0

D.S. 3 x dz. po łyżce

Wykonanie

Amidopyryna i nowalgina sa trudno rozpuszczalne. Należy w temp. pokojowej rozpuścic składniki w wodzie miętowej ( podgrzewać nie wolno , ulatnia się olejek)

Pepsynówka

Rp.

Acidi hydrochlorici 10% 6,0

Pepsini 8,0

Amarea tinc. 5,0

Sir. simplicis 15,0

Aquae ad 200,0

M. f. mixt.

D. S. Wiadomo

Pepsynę należy rozpuścić w całej ilości wody, dodać syrop, nalewkę z pomarańczy, wymieszać i na końcu dodać 10% roztwór kwasu solnego. Bezpośrednie łączenie pepsyny z rozcieńczonym kwasem solnym lub nalewkami zawierającymi etanol może powodować unieczynnienie enzymu. Mieszanek z pepsyną nie należy sączyć.

Mixtura Pawłowa

Rp.

Sol Erlenmayeri 6,0

Coffeini et Natrii benzoatis 0,5

Aq ad 200,0

M. f. sol

D.S. 3 x dz. łyżkę

Dawki

Sprawdzanie i korekta dawek

Obliczanie dawek dla dzieci

Dzieci maja niedoskonały system detoksykacji. Reakcja organizmu dziecka jest inna. Lek w organizmie dziecka ma dłuższy okres półtrwania. O wielkości dawki decyduje cięzar ciała. Dawki dla dzieci są niższe niż dla dorosłych w stosunku do masy ciała.

Do obliczenia dla dzieci powyżej pierwszego roku dawki leku można posłużyć się wzorem Gowlinga:

Jego modyfikacje stanowi wzór Younga:

Dla dzieci starszych do 12 lat

Zgodnie ze wzorem Clarka można obliczyć dawkę leku dla dziec­ka w stosunku do masy ciała.

Największe różnice we wrażliwości organizmu na działanie leków dotyczą noworodków, a więc dzieci w okresie pierwszych 30 dni życia oraz wcześniaków.

Istnieje kilka sposobów obliczania dawek leków dla dzieci na podstawie farmakopealnych dawek dla dorosłych, biorąc pod uwagę wiek dziecka, jego masę, względnie powierzchnię ciała.

Dawkę leku dla dziecka można obliczyć dzięki znajomości po­wierzchni ciała dziecka, przy założeniu, że średnia powierzchnia ciała dorosłego o masie 70 kg i 170 cm wzrostu wynosi 1,8 m².

Ten wzór można wykorzystać do korekty dawki dla osób dorosłych odbiegających od normy

Korekta dawek dla dorosłych

Ze względu na znaczne różnice w masie ciała dorosłych i przy małej róznicy wielkości dawek zwykle stosowanych i maksymalnych lekarz powinien przeprowadzic korekte dawki dla dorosłego o znacznych odchyleniach od średniej masy (70 kg) za pomocą wzoru:

D _(korekta) = D _f x powierzchnia pacjenta (m²)

1,8m²

Przykład

Rp.

2% Sol. Papaverini hydrochloridi 150,0

D.S. 3 x dz. łyżkę deserową dla dziecka 4 - letniego

D j max = 0,2

Dd max = 0,6

Ze wzoru Younga

X = dmax x wiek dziecka = 0,2 x 4 = 0,05

wiek dziecka + 12 4 +12

2g - 100 g 3g - 150 g

x - 150 g x - 10 g łyżka

x = 3 g x = 0,2 dawka została przekroczona

Należy zmniejszyć do dawki max

0,05 - 10 g

x - 150 g

x = 0,75

0,75 - 150g

x - 100

x = 0,5 czyli 0,5 %

Przeliczanie stężeń etanolu

Do rozcienczeń o mniejszym stężeniu etanolu należy posłużyć się tabelą w FP VIII. W tabeli tej odszukuje się procenty objetościowe i odpowiadające im proceny wagowe etanolu jaki chce się otrzymać. Na podstawie znalezionych wartości można już obliczyć jakie ilości wagowe etanolu i wody należy zmieszać. Np.

Mamy etanol 96^o a chcemy uzyskać 100 g etanolu o stężeniu 50^o

W tabeli odszukujemy rubrykę % objętościowych etanolu 96^O i etanolu 50^O oraz odpowiadające im % wagowe.

X = 100 · % wag etanolu słabszego

% wag etanolu silniejszego

96 % obj = 93,84% wag

50% obj = 42,43 % wag

X= 42,43· 100

93,84

x = 45,21

---