OSOBY FIZYCZNE

• Osoba fizyczna:

• człowiek

• każdy żyjący człowiek jest podmiotem prawa cywilnego ( nie odgrywa roli wiek, płeć itd.)

• zdolność prawna osoby fizycznej:

• zdolność do występowania w charakterze podmiotu (strony) w stosunkach cywilnoprawnych

• możność posiadania praw i obowiązków wynikających z prawa cywilnego, gdyż stosunek prawny to właśnie więź między stronami, której istotę stanowią ich wzajemne obowiązki i prawa

• posiadanie zdolności prawnej oznacza, że człowiek może być właścicielem rzeczy, może zawierać umowy, ponosić odpowiedzialność materialna

• do chwili uzyskania pełnoletności dziecko jest reprezentowane przez rodziców, ale to właśnie dziecko, a nie jego rodzice, jest stroną umowy, właścicielem rzeczy itp.

• zdolność do czynności prawnych osoby fizycznej:

• zdolność do nabywania praw i zaciągania zobowiązań za pomocą czynności prawnych

• możność zawierania umów np. najmu, sprzedaży, zlecania itp., a także dokonywania jednostronnych czynności prawnych np. sporządzanie testamentu, wypowiedzenie umowy - w sposób prawnie skuteczny

• daje prawo do aktywności, daje możliwość samodzielnego dysponowania swoimi uprawnieniami, zaciągania zobowiązań

• osoba fizyczna może posiadać

a). pełną zdolność do czynności prawnych = osiąga się ją z chwilą ukończenia 18 lat ( wcześniej może osiągnąć ją dziewczyna, która wychodzi za mąż, jednak pod warunkiem, że ukończyła 16 lat)

b). ograniczoną zdolność do czynności prawnych = mają ją osoby, które ukończyły 13 lat oraz osoby częściowo ubezwłasnowolnione; czynność prawna takiej osoby wymaga do swej ważności zgody przedstawiciela ustawowego tej osoby, jeśli rozporządza ona swoim prawem lub zaciąga zobowiązanie; umowy zaciągane przez te osoby mogą być ważne, gdy post factum zostaną potwierdzone przez przedstawiciela ustawowego osoby małoletniej lub przez nią sama po osiągnięciu pełnoletności (czynność prawna niezupełna - jej ważność pozostaje w zawieszeniu); bez zgody przedstawiciela ustawowego mogą być zawierane tylko umowy powszechnie zawierane w drobnych bieżących sprawach dnia codziennego

c). nie mają w ogóle zdolności do czynności prawnych = osoby, które nie ukończyły jeszcze 13 lat oraz osoby całkowicie ubezwłasnowolnione; czynności prawne wykonują za nie przedstawiciele ustawowi; czynność prawna osoby, która nie ma zdolności do czynności prawnej jest nieważna; ważne są jedynie umowy zawierane powszechnie w drobnych sprawach dnia codziennego

• ubezwłasnowolnienie:

• na mocy orzeczenia sądu

• całkowite = człowiek w skutek choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego zaburzenia psychicznego, w szczególności pijaństwa lub narkomanii, nie jest w stanie kierować swym postępowaniem

• częściowe = sąd może orzec, gdy przyczyny te występują w mniejszym nasileniu i potrzebna jest tylko pomoc do prowadzenia spraw tej osoby; sąd wyznacza dla takiej osoby kuratora

• uznanie za zmarłego:

• można jedynie osobę zaginioną = taką, o której nie wiadomo, czy żyje

• uznanie za zmarłego przez sąd stwarza stan prawny podobny do tego, jaki pociąga za sobą śmierć człowieka

• zaginiony może być uznany za zmarłego, jeżeli upłynęło 10 lat od końca roku kalendarzowego, w którym wg. Istniejących wiadomości jeszcze żył

• jeżeli w chwili uznania za zmarłego zaginiony ukończył 70 lat, wystarczy upływ 5 lat

• uznanie za zmarłego nie może nastąpić przed końcem roku kalendarzowego, w którym zaginiony ukończyłby 23 lata

OSOBA PRAWNA

• osoba prawna:

• wyodrębniona jednostka organizacyjna, która zgodnie z obowiązującymi przepisami może występować jako samodzielny podmiot prawa cywilnego

• twór sztuczny, powołany przez człowieka

• istota osoby prawnej

a). element ludzki

b).element majątkowy

c). element organizacyjny

d). Cel

• ze względu na sposób tworzenia rozróżniamy osoby prawne typu:

a). instytucjonalnego = tworzone przez państwo w drodze władczego aktu

b). Zrzeszeniowego = powstają na drodze porozumień członków - założycieli

• ze względu na cel:

a). dążące do celów gospodarczych

b). Dążące do celów niegospodarczych = idealnych

• jednostka administracyjna staje się osobą prawną w chwili wpisania do właściwego rejestru

• do osób prawnych zaliczamy:

a). Skarb Państwa

b). Spółki kapitałowe

c). przedsiębiorstwa państwowe

d). Banki

e). Państwowe jednostki organizacyjne

f). spółdzielnie

g). Fundacje

h). Stowarzyszenia

i). Inne jednostki organizacyjne o zróżnicowanym charakterze

• jednostki prowadzące działalność o charakterze niegospodarczym : wyższe uczelnie, muzea, filharmonie, instytuty naukowe, itp.

• Spółki kapitałowe - spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i spółki akcyjne ( pozostałe spółki są pozbawione osobowości prawnej)

• Skarb Państwa

• państwo występuje nie jako suweren, wyposażony w uprawnienia władcze wobec wszystkich innych podmiotów, lecz jako partner w stosunkach majątkowych z innymi, równoprawnymi partnerami

• jest to państwo na płaszczyźnie prawa cywilnego, gdzie króluje wszechwładna zasada równorzędności stron

• właściciel tej części majątku państwowego, która nie należy do innych państwowych osób prawnych

• Zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych

• oba te terminy są ściśle ze sobą związane - występują łącznie, aczkolwiek nie przestają być odrębnymi instytucjami prawnymi

• osoby prawne nie mogą mieć całego szeregu praw i obowiązków o charakterze cywilnym, występujących powszechnie u osób fizycznych

• osoba prawna nie może być ubezwłasnowolniona lub uznana za zmarłą - absurd

• ograniczenie zdolności prawnej może być spowodowane przez ustawę - musi istnieć wyraźny przepis stwierdzający, że zakres zdolności prawnej danej osoby prawnej nie obejmuje określonych praw i obowiązków, a dotyczące ich czynności są nieważne

• organy osób prawnych:

• organ to osoba lub kilka osób, które zgodnie z przepisami określającymi ustrój danej osoby prawnej tworzą, urzeczywistniają i wyjawiają jej wolę

• reprezentacja łączna - do skuteczności czynności prawnej konieczne jest współdziałanie kilku osób ( np., dyrektora i jego zastępcy w przedsiębiorstwie państwowym, lub dwóch członków zarządu spółki)

• pełnomocnik - samodzielny podmiot prawa, który w oparciu o umocowanie wynikające z udzielonego mu pełnomocnictwa, w imieniu i na rzecz osoby prawnej, dokonuje czynności prawnych

CZYNNOŚCI PRAWNE

• czynność prawna = czynność osoby fizycznej lub prawnej, która zmierza do ustanowienia, zmiany lub zniesienia stosunku cywilno - prawnego przez złożenie odpowiedniego oświadczenia woli

• istotną cechą czynności prawnej jest celowe dążenie osoby fizycznej lub prawnej do wywołania pożądanych skutków prawnych, co różni ją od wielu innych zdarzeń prawnych, np. czynów niedozwolonych, które wywołują skutki prawne niezależnie od woli osób i są konsekwencją naruszenia prawa

• nieodzownym elementem czynności prawnej jest co najmniej jedno oświadczenie woli

• na czynność prawną składają się również faktyczne działania stron

• oświadczenie woli = tylko taki przejaw woli, który wyraża w sposób dostateczny zamiar wywołania skutku prawnego w postaci ustanowienia, zmiany lub zniesienia stosunku prawnego; nie musi być ono kierowane do innych osób, a nawet nie musi być tym osobom znane ( np. objęcie w posiadanie rzeczy niczyjej)

• na treść czynności prawnej składają się wszystkie lub niektóre z elementów:

• treść oświadczenia woli złożonego przez stronę lub strony

• skutki wynikające z ustawy dla danego rodzaju czynności prawnych

• skutki wynikające z zasad współżycia społecznego

• skutki wynikające z ustalonych zwyczajów

• oświadczenie woli kierowane do drugiej osoby uważa się za złożone w momencie, gdy dojdzie do tej osoby w taki sposób, by mogła się zapoznać z jego treścią

• czynności prawne dzielą się na jednostronne i dwustronne:

• jednostronne - do dokonania danej czynności wystarcza złożenie oświadczenia woli przez jedna osobę - testament, udzielenie pełnomocnictwa, przyjęcie i odrzucenie spadku itp.

• dwustronne - do dokonania czynności konieczne jest zgodne oświadczenie woli dwóch lub więcej stron - inaczej nazywane umowami

• czynności prawne:

• rozporządzające - powoduje przeniesienie jakiegoś prawa majątkowego na inna osobę, jego zniesienie albo obciążenie

• zobowiązujące - zobowiązanie strony do wykonania czynności w przyszłości

• odpłatne - „ do ut des” = daję by dostać

• nieodpłatne

• konsensualne - gdy czynność prawna wymaga jedynie oświadczenia woli

• realne - gdy obok oświadczenia woli konieczne jest wydanie rzeczy

• przyczynowe

• abstrakcyjne

PRZESŁANKI WAŻNOŚCI CZYNNOŚCI PRAWNEJ

1). Osoba dokonująca czynności prawnej musi posiadać zdolność prawną oraz zdolność do czynności prawnej

2). Czynność prawna nie może być sprzeczna z ustawą i zasadami współżycia społecznego

3). Czynność prawną należy dokonać w przewidzianej formie, jeżeli przepisy takiej wymagają, pod rygorem nieważności

4). Czynność prawna powinna być wolna od wad

• jeżeli czynność prawna nie posiada którejś z wymienionych przesłanek, jest wadliwa - czynność taka bądź w całości, bądź częściowo nie wywołuje skutków prawnych

• może być ex lege nieważna, lub zostać unieważniona

• nieważność czynności prawnej:

• bezwzględna - najostrzejsza sankcja przewidziana przez prawo cywilne; w tym przypadku na nieważność czynności prawnej może się powołać każdy, a nie tylko osoba, która uczestniczyła jako strona w dokonaniu tej czynności; sąd musi ją uwzględnić z urzędu, niezależnie od tego, czy któraś ze stron powoła się na jej nieważność

= czynności prawne sprzeczne z ustawą albo zasadami współżycia społecznego, bez zachowania wymaganej pod rygorem nieważności formy, dokonane przez osobę nie posiadającą zdolności prawnej lub zdolności do czynności prawnej; wady oświadczenia woli

• względna - przysługująca oznaczonej stronie możność uchylenia się od skutków dokonanej czynności prawnej

= czynność prawna dokonana pod wpływem błędu lub groźby

= nie jest nieważna z mocy samego prawa, ale osoba wskazana przez przepisy może spowodować jej unieważnienie

WADY OŚWIADCZENIA WOLI

• oświadczenie woli = akt woli + jego uzewnętrznienie

• wady oświadczenia woli:

1). Brak świadomości lub swobody - osoba składająca oświadczenie woli znajduje się w stanie psychicznym odmiennym od normalnego, co uniemożliwia podjęcie decyzji i złożenia oświadczenie w sposób świadomy i swobodny

• bez znaczenia jest, czy brak świadomości został spowodowany przez osobę składającą oświadczenie woli, czy też wywołały go czynniki zewnętrzne

2). Pozorność - złożenie oświadczenia za zgodą drugiej strony dla pozoru - obie strony są zgodne co do tego iż czynność nie ma wywoływać żadnych skutków prawnych, albo też ma wprawdzie wywoływać skutki prawne, ale nie takie, jakie wynikają z treści pozornej czynności prawnej

• jest nieważne i nie wywołuje żadnych skutków prawnych

• czynność prawna właściwa ukryta pod czynnością prawną pozorną jest ważna, gdy spełnione są wszystkie przesłanki ważności

3). Błąd - mylne wyobrażenie osoby składającej oświadczenie woli o rzeczywistym stanie ( błąd sensu stricto) albo o treści złożonego oświadczenia

• błąd nie powoduje nieważności, lecz daje osobie składającej oświadczenie prawo wycofania się z jego skutków

• jeżeli oświadczenie złożone było innej osobie, uchylenie się od skutków prawnych może nastąpić tylko wtedy, gdy błąd został wywołany przez tę osobę, chociaż bez jej winy, albo gdy wiedziała ona o błędzie i przemilczała to, albo gdy mogła z łatwością ten błąd zauważyć

• błąd musi być istotny - tak poważny, że uzasadnia przypuszczenie, iż gdyby składający oświadczenie działał pod wpływem błędu i oceniał sprawę rozsądnie, nie złożyłby oświadczenia tej treści

• błąd musi być nie tylko subiektywnie, ale i obiektywnie istotny

• błąd wywołany podstępem przez drugą osobę

• nie pociągają za sobą żadnych skutków błędy co do pobudki, czyli motywacyjne

• uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia woli złożonego pod wpływem błędu musi nastąpić na piśmie w ciągu roku od wykrycia błędu

4). Groźba - przymus psychiczny zastosowany w celu wymuszenia oświadczenia woli

• musi być bezprawna

• musi być poważna = taka, że składający oświadczenie może obawiać się, iż jemu lub innej osobie grozi poważne niebezpieczeństwo osobiste lub majątkowe

• groźba uprawnia osobę, która złożyła oświadczenie, do wycofania się z jego skutków - powinno to nastąpić na piśmie w ciągu roku od dnia, w którym stan obawy ustał

• testament składamy pod wpływem groźby jest zawsze nieważny, nawet jeśli groźba nie była bezprawna i nie wywołała stanu uzasadnionej obawy

OFERTA, UMOWA PRZEDWSTĘPNA

• oferta - oświadczenie woli osoby fizycznej lub prawnej (oferenta) skierowane do innej osoby fizycznej lub prawnej (oblata), które zawiera propozycję zawarcia umowy i określa jej istotne postanowienia

• oferent jest związany złożona przez siebie ofertą

• adresat przyjmując ją powoduje zawarcie umowy bez dalszego udziału oferenta

• raz uczyniona oferta prowadzi automatycznie do zawarcia umowy, jeśli zostanie przyjęta w oznaczonym terminie

• gdy oferta zawiera wyraźne określenie terminu, w ciągu którego oferent oczekuje odpowiedzi, jest on nią zobowiązany aż do upływu wyznaczonego przez siebie terminu

• nadejście oświadczenia o przyjęciu tej oferty po upływie terminu nie powoduje zawarcia umowy

• jeśli oferta nie zawiera określonego terminu, należy odróżnić dwie sytuacje:

• oferta została złożona w obecności drugiej strony albo za pomocą środka bezpośredniego porozumienia się na odległość - oferta taka przestaje wiązać, jeżeli nie zostaje przyjęta niezwłocznie; oblat chcąc zawrzeć umowę musi przyjąć ofertę jeszcze w chwili trwania rozmowy

• oferta została złożona w inny sposób - listownie, telegraficznie, itp. - przestaje wiązać z upływem czasu, w którym składający ofertę mógł w zwykłym toku czynności otrzymać odpowiedź, wysłana bez nieuzasadnionego opóźnienia; oferent powinien uwzględnić czas potrzebny na dojście oferty, czas do namysłu i wysłanie odpowiedzi; jeżeli oświadczenie o przyjęciu oferty doszło do oferenta zbyt późno, lecz z jego treści lub okoliczności wynika, że zostało wysłane w czasie właściwym, umowa dochodzi do skutku, chyba że oferent zawiadomi niezwłocznie drugą stronę, iż w skutek opóźnienia odpowiedzi uważa umowę za nie zawartą

• przyjęcie oferty powoduje zawarcie umowy

• wprowadzenie przez oblata poprawek do oferty nie powoduje zawarcia umowy, lecz jest kontrofertą

• przyjęcie oferty może nastąpić także w sposób dorozumiany, przez przystąpienie adresata do wykonania umowy, jeżeli wg. przyjętego w danych stosunkach zwyczaju lub wg. treści oferty wyraźne jej przyjęcie nie jest konieczne

• jeżeli osoba fizyczna lub prawna prowadząca działalność gospodarczą otrzyma ofertę w ramach swojej działalności od osoby, z która pozostaje w stałych stosunkach, brak odpowiedzi uważa się za przyjęcie oferty; w innych warunkach brak odpowiedzi jest znakiem odrzucenia oferty i oferent podejmując działania związane z wykonaniem umowy, działa na własne ryzyko

PRZEDAWNIENIE ROSZCZEŃ CYWILNYCH

• przedawnienie - polega na tym, że po upływie wskazanego przez prawo terminu dłużnik może uchylić się od spełnienia świadczenia

• likwidowanie szkodliwych napięć i stanów niepewności spowodowanych między stanem prawnym, a stanem faktycznym

• dłużnik nie powinien być bez końca zagrożony możliwością zgłoszenia się wierzyciela z jego roszczeniem

• dochodzenie roszczenia po upływie długiego czasu natrafiłoby na poważne lub nawet nie dające się przezwyciężyć trudności dowodowe

• należy przyjąć założenie, że uprawniony nie jest zainteresowany świadczeniem, skoro nie domaga się jego spełnienia w ciągu dłuższego czasu

• przedawnieniu ulegają jedynie roszczenia majątkowe

• przepisy regulujące przedawnienie mają charakter bezwzględnie obowiązujący, w związku z czym terminy przedawnienia nie mogą być umową stron przedłużane ani skracane

• zasadniczy termin przedawnienia wynosi 10 lat, są jednak szczególne unormowania:

• prowadzenie działalności gospodarczej - 3 lata

• świadczenia okresowe - 3 lata

• wzajemne roszczenia pracodawcy i pracownika - 3 lata

• roszczenia o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym - 3 lata

• roszczenia wynikające ze zbrodni i występku - 10 lat

• roszczenia przedsiębiorstw hotelowych i gastronomicznych, z tytuł świadczonych usług - 2 lata

• roszczenia wynikające z umowy spedycji, składu, przewozu rzeczy, osób, umowy użyczenia - 1 rok

• roszczenia przewoźnika przeciwko innym przewoźnikom - ½ roku

• skutkiem przedawnienia jest uzyskanie przez dłużnika prawa uchylenia się od dopełnienia obowiązku

• nie następuje wygaśnięcie praw i obowiązków stron wskutek samego upływu terminu - prawa i obowiązki istnieją nadal

• dłużnik nie może być na drodze sądowej zmuszony do wykonania obowiązku

• dłużnik sam musi powołać się na przedawnienie

• sąd nie uznaje upływu terminu przedawnienia z urzędu

• istnieje możliwość zrzeczenia się korzystania z przedawnienia

• bieg okresu przedawnienia, rozpoczynający się najczęściej w dniu, w którym roszczenie stało się wymagalne, może ulec zawieszeniu albo przerwaniu

• zawieszenie - wstrzymuje tymczasowo bieg przedawnienia, a po ustaniu okoliczności powodującej przedawnienie biegnie dalej i nowy okres dolicza się do poprzedniego

• bieg przedawnienia nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu co do roszczeń:

a). przysługujących dzieciom wobec rodzicom - na czas trwania władzy rodzicielskiej

b). przysługujących osobom nie mającym pełnej zdolności do czynności prawnych przeciwko ich opiekunom lub kuratorom - na czas sprawowania opieki lub kurateli

c). przysługujących jednemu małżonkowi przeciwko drugiemu - na czas trwania małżeństwa

d). Co do wszystkich roszczeń, gdy z powodu siły wyższej uprawniony nie może ich dochodzić przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznania spraw danego rodzaju - na czas trwania przeszkody

• przerwa biegu przedawnienia powoduje skutki idące dalej niż zawieszenie; po przerwaniu bieg przedawnienia rozpoczyna się od początku

• przerwanie biegu przedawnienia powoduje:

a). każda czynność przed sądem lub innym właściwym organem przedsięwzięta w celu dochodzenia roszczeń - np. wniesienie pozwu lub złożenie wniosku o wszczęcie egzekucji

b). uznanie roszczenia przez dłużnika

• roszczenia stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu albo ugodą zawartą przed sądem przedawniają się także, jednak okres przedawnienia wynosi dla takich roszczeń zawsze 10 lat, nawet jeśli są to roszczenia okresowe, roszczenia z czynów niedozwolonych itp., a więc takie, dla których przepisy kodeksu cywilnego przed wydanie orzeczenia przewidują krótszy okres

ISTOTA PRAWA RZECZOWEGO

• prawo rzeczowe - dział prawa cywilnego normujący prawo własności i inne prawa do rzeczy

• termin ten jest również używany podmiotowo = prawo poszczególnych osób do rzeczy

• do praw rzeczowych zaliczamy:

• prawo własności

• użytkowanie wieczyste

• ograniczone prawa rzeczowe

• prawa rzeczowe:

• należą do grup praw podmiotowych bezwzględnych - służą przeciwko wszystkim

• dotyczą rzeczy, są prawami odnoszącymi się do określonej rzeczy ruchomej lub nieruchomej

• są skuteczne przeciwko naruszeniom chronionych dóbr ze strony jakiejkolwiek osoby

• prawa te są chronione w razie każdego bezprawnego ich naruszenia

• właściciel może żądać wydania rzeczy od każdej osoby, u której rzecz się znajduje

• rzeczy - przedmioty materialne, na tyle wyodrębnione, że w obrocie mogą być traktowane jako dobra samoistne

• nie są rzeczami w znaczeniu cywilnoprawnym dobra materialne takie jak utwory literackie lub artystyczne, dzieła naukowe, wynalazki itp., a także przedmioty, mające wprawdzie charakter materialny, ale nie samoistne tylko wchodzące w skład innych rzeczy

• części składowe = te wszystkie elementy rzeczy, które nie mogą być odłączone bez uszkodzenia lub istotnej zmiany całości albo przedmiotu odłączonego

• części składowe z chwilą odłączenia stają się samoistne

• przynależności = odrębne rzeczy potrzebne do korzystania z rzeczy głównej zgodnie z jej przeznaczeniem

• podział rzeczy:

• ruchomości - każda rzeczy, która nie jest nieruchomością

• nieruchomości - część powierzchni ziemskiej stanowiąca przedmiot odrębnej własności (grunt) wraz ze wszystkim, co jest z nią trwale związane, zabudowaniami, drzewami i innymi częściami składowymi; jako nieruchomość może być traktowany również sam budynek lub jego część, jeśli na mocy przepisów szczególnych stanowi odrębny od gruntu przedmiot własności

• podzielne

• niepodzielne

• indywidualnie oznaczone - rzeczy posiadające własne cechy, im tylko właściwe

• gatunkowo oznaczone - rzeczy określane jedynie przez wskazanie gatunku oraz oznaczenie ilości, miary, ciężaru

• znajdujące się w obrocie - mogą być swobodnie sprzedawane

• wyjęte z obrotu - istnieje zakaz prawnego obrotu takimi rzeczami

• ograniczone w obrocie - mogą stanowić przedmiot obrotu tylko w ograniczonym zakresie np. między jednostkami gospodarczymi

• środki trwałe

• środki obrotowe

• zużywalne - rzeczy, których normalny użytek gospodarczy polega na zużyciu lub zbyciu

• niezużywalne
  

ZASADY ODPOWIEDZIALNOŚCI

W PRAWIE CYWILNYM

• odpowiedzialność prawna = obowiązek ponoszenia przewidzianych przez prawo niekorzystnych skutków zachowania własnego lub innych osób

• odpowiedzialność cywilna ma formę majątkową i jej konsekwencje mogą dotknąć tylko mienia osoby odpowiedzialnej

• odpowiedzialność cywilna zachodzi tylko wtedy gdy zachodzi szkoda

• przybiera postać obowiązku naprawienia szkody

• w zależności od źródła odpowiedzialności występować może:

• odpowiedzialność deliktowa = z tytułu czynów niedozwolonych - powstaje w przypadku wyrządzenia szkody, gdy strony nie były do momentu powstania szkody związane stosunkiem prawnym

= przesłanki:

a). szkoda

b). czyn sprawcy noszący znamiona winy

c). związek między szkodą a czynem

= dowieść winy musi poszkodowany = ciężar dowodu

• odpowiedzialność kontraktowa (umowna) = konsekwencja niewykonania lub nienależytego wykonania umowy

= przesłanki:

a). zobowiązanie między wierzycielem a dłużnikiem

b). szkoda wierzyciela

c). adekwatny związek przyczynowy między niewykonaniem zobowiązania a

szkodą wyrządzoną

d). Zachowanie dłużnika musi być zawinione

= to dłużnik musi dowieść, że jego czyny były niezawinione

• odpowiedzialność może być oparta na zasadzie:

• winy (odp. deliktowa)

• ryzyka

= przesłanki:

a). siła wyższa

b). szkoda z winy poszkodowanego

c). wyłączna wina osoby trzeciej

• słuszności = gdy sprawca z powodu wieku, choroby psychicznej lub upośledzenia umysłowego nie może odpowiadać za swoje czyny, poszkodowany może zwrócić się o naprawienie szkody do opiekuna ustawowego lub kuratora tej osoby

• współżycia społecznego

POJĘCIE SZKODY I SPOSOBY JEJ NAPRAWIENIE

• szkoda = uszczerbek w obecnym i przyszłym majątku, jakiego poszkodowany doznaje wbrew swojej woli

• szkodę stanowi różnica między dwoma stanami majątkowymi: tym po wyrządzeniu szkody i tym, który istniał, gdyby szkody nie wyrządzono

• szkoda majątkowa obejmuje dwa elementy:

• strata = efektywny uszczerbek pomniejszający majątek poszkodowanego

• utracony zysk = korzyści jakie poszkodowany byłby osiągnął, gdyby mu szkody nie wyrządzono

• wśród szkód majątkowych wyróżnia się jeszcze:

• szkody na mieniu = majątkowe

• szkody na osobie = niemajątkowe

• zadośćuczynienie pieniężne za krzywdę = wyrównanie szkody niemajątkowej

• wysokość szkody może być zgodnie ustalona przez zainteresowanych lub sprecyzowana przez sąd w toku procesu

• jeżeli ustalenie szkody jest niemożliwe lub poważnie utrudnione sąd może ustalić tę wysokość, opierając się na rozważeniu wszystkich okoliczności sprawy

• ustalanie wartości:

= wartość rynkowa

= wartość szczególna

= wartość emocjonalna

• określenie wartości szkody następuje w chwili jej naprawiania, nie w chwili powstania

• podstawą odpowiedzialności za szkodę może być umowa - np. ubezpieczenia

• podstawą odpowiedzialności za szkodę jest najczęściej ustawa, która łączy obowiązek naprawienia szkody z rozmaitymi zdarzeniami, a przede wszystkim z czynami niedozwolonymi (odpowiedzialność deliktowa) i z niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem umowy (odpowiedzialność kontraktowa)

• naprawienie szkody może nastąpić przez:

• przywrócenie rzeczy do stanu poprzedniego

• zapłatę odszkodowania

• wybór sposobu naprawienia szkody należy do poszkodowanego

• wysokość odszkodowania ma odpowiadać wysokości szkody

• odszkodowanie ulega zmniejszeniu w razie przyczynienia się poszkodowanego do powstania szkody

• w przypadku osób fizycznych sąd może obniżyć wysokość odszkodowania ze względu na stan majątkowy poszkodowanego lub osoby odpowiadającej za szkodę, jeżeli wymagają tego zasady współżycia społecznego

• dotyczy to tylko szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym

• naprawienie szkody na osobie obejmuje wyrównanie wszelkich kosztów wynikłych z uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia, np. kosztów leczenia utraconych zarobków itp.

• zadośćuczynienie za krzywdę przysługuje tylko w nielicznych, wyraźnie przewidzianych przepisami wypadkach, a mianowicie w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia, pozbawienia wolności oraz nakłonienia człowieka za pomocą podstępu, gwałtu lub nadużycia stosunku zależności do poddania się czynowi nierządnemu, a także w razie naruszenia dóbr osobistych

• wysokość przynależnej kwoty zależy od uznania sądu, który bierze pod uwagę rodzaj cierpień doznanych przez poszkodowanego i ich natężenie

• w razie śmierci poszkodowanego sąd może przyznać najbliższym członkom rodziny odpowiednie odszkodowanie, jeśli nastąpiło znaczne pogorszenie ich sytuacji życiowej

OGRANICZONE PRAWO RZECZOWE

Ograniczonymi prawami rzeczowymi są: użytkowanie, służebność, zastaw, własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego, spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego, prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej oraz hipoteka (Art. 244. §1. KC).

Ogólne

Te tam wszystkie, dotyczące nieruchomości są regulowane przez odrębne przepisy (§2).

Do ustanowienia ograniczonego prawa rzeczowego stosuje się, z wyjątkami określonymi przez ustawę, odpowiednio przepisy o przeniesieniu własności (Art. 245. §1. KC). Można jednak w przypadku nieruchomości pominąć przepisy o niedopuszczalności warunków i terminów (§2). Tzn. można oddać lokal w użytkowanie na swoich warunkach i na pewien czas, określony w umowie. W przeciwieństwie do przeniesienia własności nieruchomości, forma notarialna potrzebna jest tylko dla oświadczenia woli właściciela, który prawo ustanawia.

Do przeniesienia OPR na nieruchomości potrzebna jest umowa pomiędzy uprawnionym a nabywcą i akt notarialny, jeżeli był takowy sporządzony dla poprzedniego OPR (Art. 2451. KC). Uprawnionym jest poprzedni podmiot OPR (a niekoniecznie właściciel). Uprawniony może się zrzec OPR i składa w tym celu oświadczenie właścicielowi. W takim przypadku, prawo to wygasa (Art. 246. §1 KC). Oczywiście, jeżeli dla ustanowienia OPR został sporządzony akt notarialny i wpis w księdze wieczystej, do zrzeczenia się prawa konieczny jest analogiczny akt i wykreślenie wpisu (§2).

OPR wygasa, jeżeli przejdzie na właściciela lub podmiot tego prawa nabędzie rzecz na własność (Art. 247. KC).

Jeżeli kilka OPR obciąża tę samą rzecz, prawo powstałe później nie może być wykonywane z uszczerbkiem dla prawa powstałego wcześniej (Art. 249. §1. KC). Pierwszeństwo OPR może być jednak zmienione na podstawie umowy pomiędzy podmiotami praw. Z uwzględnieniem, rzecz jasna, wszystkich cyrków z księgami wieczystymi (Art. 250. §1, 2. KC).

Użytkowanie

Polega na prawie do używania rzeczy i czerpania z niej pożytków (Art. 252. KC). Można ograniczyć zakres poprzez wyłączenie niektórych pożytków, a w przypadku nieruchomości, ograniczyć użytkowanie do jej oznaczonej części (Art. 253. §1 ,2. KC). Użytkowanie jest niezbywalne (Art. 254. KC).

Jeżeli użytkowanie nie jest wykonywane przez lat dziesięć, wygasa.

Użytkownik jest zobowiązany do używania rzeczy zgodnie z zasadami prawidłowej gospodarki. Ponosi ciężary, które, zgodnie z prawidłową gospodarką, powinny być pokrywane z pożytków. Powinien też ponosić ciężar wszystkich nakładów na rzecz (Właściciel, jeżeli takie nakłady poczynił, ma prawo domagać się zwrotu). Jest obowiązany do dokonywania napraw związanych ze zwykłym korzystaniem, w przypadku konieczności innych napraw, powinien zawiadomić właściciela.

Przedmiotem użytkowania mogą być także prawa.

Zastaw

Powstaje w celu zabezpieczenia oznaczonej wierzytelności. Na mocy zastawu wierzyciel będzie mógł dochodzić zaspokojenia z rzeczy, bez względu na to, czyją stała się własnością i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela (Art. 306. §1. KC). Do ustanowienia zastawu potrzebna jest umowa między wierzycielem a właścicielem oraz wydanie rzeczy wierzycielowi lub osobie trzeciej, na którą strony się zgodziły (Art. 307. §1. KC).

Odpowiednio stosuje się przepisy o nabyciu własności od osoby nieuprawnionej.

Zastaw ma pierwszeństwo przed prawami rzeczowymi powstałymi wcześniej, chyba że zastawnik działa w złej wierze (Art. 310. KC).

Zastawca ma prawo zbyć lub obciążyć przedmiot zastawu przed wygaśnięciem zastawu (Art. 311. KC). W razie sprzedaży rzeczy zastaw przechodzi na uzyskaną cenę (Art. 321. §2. KC).

Zastawnik może dochodzić zaspokojenia z rzeczy bez względu na ograniczenie odpowiedzialności dłużnika wynikające z prawa spadkowego.

Zastawnik, któremu rzecz została wydana, powinien czuwać nad jej zachowaniem. Po wygaśnięciu zastawu powinien zwrócić rzecz zastawcy.

Jeżeli rzecz przynosi pożytki, zastawnik pobiera je i odlicza od kwoty wierzytelności.

Przeniesienie wierzytelności zabezpieczonej zastawem pociąga przeniesienie zastawu. Jeżeli zastaw został wyłączony, wygasa (Art. 323. §1. KC). Zastaw nie może być przeniesiony bez wierzytelności (§2).

Jeżeli zastawnik zwróci rzecz zastawcy, zastaw wygasa, chyba że wierzytelność jest obciążona prawem osoby trzeciej (Art. 325 §1, 2. KC).

Przedmiotem zastawu mogą być również prawa, jeżeli są zbywalne (Art. 327. KC)

Służebność

Dotyczy nieruchomości.

Rodzaje:

-gruntowa

-osobista.

Służebność gruntowa polega na tym, że albo osoba uprawniona (właściciel innej nieruchomości) może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej (np. prawo przejazdu, składowania, pobierania wody, etc.) albo też osoba uprawniona żąda od właściciela nieruchomości obciążonej niewykonywania oznaczonych działań wynikających z prawa własności (Art. 285. §1 KC). Może to mieć na celu jedynie zwiększenie użyteczności nieruchomości tzw. władnącej czyli należącej do posiadacza prawa służebności (§2).

Służebność osobista jest analogiem, ale jest na rzecz osoby fizycznej, a nie nieruchomości władnącej (Art. 296. KC). Przepisy stosuje się odpowiednio. Służebności osobiste wygasają najpóźniej z dniem śmierci uprawnionego. Są niezbywalne. Nie można przenieść uprawnienia do ich wykonywania. Nie można jej nabyć przez zasiedzenie.

Służebność osobista może dotyczyć np. mieszkania. Wtedy uprawniony może przyjąć do mieszkania współmałżonka, dzieci małoletnie i osoby, będące na jego utrzymaniu albo potrzebne przy utrzymywaniu gospodarstwa domowego. Dzieci przyjęte jako małoletnie, mogą pozostać w mieszkaniu po uzyskaniu pełnoletniości (Art. 301. §1. KC). Można zawrzeć umowę, że po śmierci uprawnionego, służebność przysługiwać będzie małżonkowi, rodzicom i dzieciom (§2).

POSIADANIE

Posiadanie polega na sprawowaniu rzeczywistego władztwa nad rzeczą.

Posiadaczem rzeczy jest zarówno ten, kto nią faktycznie włada, jak właściciel (posiadacz samoistny), jak i ten, kto nią faktycznie włada jak użytkownik, zastawnik, najemca, dzierżawca itp. (posiadacz zależny) (Art.. 336. KC).

Posiadacz samoistny nie traci posiadania przez to, że oddaje drugiemu rzecz w posiadanie zależne (Art. 337. KC).

Domniemywa się, że ten, kto rzeczą faktycznie włada, jest posiadaczem samoistnym (Art. 339. KC). Domniemywa się ciągłość posiadania(Art. 340. KC). Domniemywa się, że posiadanie jest zgodne ze stanem prawnym (np., że posiadacz jest właścicielem) (Art. 341. KC). Domniemywa się, że posiadacz jest w dobrej wierze.

Nie wolno naruszać stanu posiadania. Posiadacz może zastosować obronę konieczną, ażeby odeprzeć samowolne naruszenie stanu posiadania ( art. 342., 343. §1. KC). Posiadacz nieruchomości może niezwłocznie po samowolnym naruszeniu posiadania przywrócić własnym działaniem stan poprzedni, bez stosowania przemocy. Właściciel rzeczy ruchomej, o ile grozi mu niepowetowana strata, może zastosować niezbędną samopomoc (Art. 343. §2. KC). Przeciwko temu, kto samowolnie naruszył posiadanie i temu, na czyją korzyść nastąpiło, przysługuje posiadaczowi roszczenie o przywrócenie stanu poprzedniego, niezależnie od dobrej wiary i zgodności ze stanem prawnym (Art. 344. §1. KC). Roszczenie wygasa po roku, o ile nie jest dochodzone (§2).

Przeniesienie posiadania następuje przez wydanie rzeczy (dokumentów, środków etc.) (Art. 348. KC).

Jeżeli rzecz znajduje się w posiadaniu zależnym, przeniesienie posiadania samoistnego następuje poprzez umowę między stronami i zawiadomienie posiadacza zależnego (Art. 350. KC)

Hej hop, hop tralala.

PRAWO WŁASNOŚCI

Własność jest najszerszym prawem do rzeczy, pozwalającym właścicielowi korzystać z niej i rozporządzać nią z wyłączeniem innych osób.

Właściciel może korzystać z uprawnień, jakie daje mu prawo własności w granicach określonych przepisami prawa i społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa własności (zajebisty żarcik, nieprawdaż?).

Współwłasność jest odmianą szczególną własności, charakteryzującą się wielością podmiotów prawa własności. (art. 195 KC)

Rodzaje współwłasności (art. 196 §1 KC)

- współwłasność łączna

- współwłasność w częściach ułamkowych

Współwłasność łączna występuje tylko w przypadkach przewidzianych przepisami w ramach szczególnego stosunku osobistego łączącego strony (np. małżeństwo) lub między wspólnikami w spółce cywilnej.

W przypadku współwłasności w częściach ułamkowych, własność tej samej rzeczy przysługuje niepodzielnie wszystkim podmiotom, ale każdy z nich ma w niej ułamkowo wyrażony udział.

Domniemywa się, że udziały współwłaścicieli są równe (Art. 197 KC). Każdy ze współwłaścicieli może rozporządzać swoim udziałem bez zgody pozostałych (Art. 198 KC).

Do rozporządzania rzeczą wspólną oraz do innych czynności, przekraczających zakres zarządu zwykłego, potrzebna jest zgoda wszystkich współwłaścicieli lub współwłaściciele, mający łącznie ponad połowę udziałów mogą się zwrócić o rozstrzygnięcie do sądu (Art. 199 KC).

Każdy ze współwłaścicieli jest obowiązany do współdziałania w zarządzie rzeczą wspólną (Art. 200 KC). Do czynności zwykłego zarządu jest potrzebna zgoda większości (liczonej według udziałów zgodnie z Art. 204) współwłaścicieli, ale każdy z nich może się w razie czego zwrócić do sądu (Art. 201 zgadnij czego). Każdy ze współwłaścicieli ma prawo do współposiadania rzeczy wspólnej i korzystania z niej w takim zakresie, jaki daje się pogodzić ze współposiadaniem i korzystaniem z rzeczy przez innych współwłaścicieli.

Nabycie prawa własności i jego utrata, oczywiście.

Rodzaje sposobów nabycia itd.

-pierwotne

-pochodne

Pierwotne - prawo poprzedniego właściciela wygasa, powstaje nowe i niezależne. Nabywcy przysługuje pełne prawo własności bez żadnych obciążeń, niezależnie od stanu poprzedniego.

Pochodne - następstwo prawne. Prawo własności nie ustaje, ale zmienia się właściciel. Nowy właściciel zyskuje prawo własności w takim wymiarze, jak poprzedni, na nabywcę przechodzą wszelkie obciążenia i ograniczenia związane z prawem własności danej rzeczy.

1. Przeniesienie własności.

Przeniesieniem własności jest sprzedaż, zamiana, darowizna i inne.

Umowa sprzedaży (itd.) przenosi własność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej lub strony inaczej postanowiły (Art. 155 §1 KC). Jeżeli przedmiotem umowy są rzeczy oznaczone tylko co do gatunku, do przeniesienia własności konieczne jest przeniesienie posiadania rzeczy. Tak samo, jeżeli umowa dotyczy rzeczy przyszłych (§2). W innych przypadkach przeniesienie własności następuje z samej mocy umowy. Przeniesienie własności to pochodne nabycie prawa własności.

1a. Nabycie własności od osoby nieuprawnionej.

Art. 169. §1. KC. Jeżeli osoba nie uprawniona do rozporządzania rzeczą ruchomą zbywa rzecz i wydaje ją nabywcy, nabywca uzyskuje własność z chwilą objęcia jej w posiadanie, chyba że działa w złej wierze.

§2. Jednakże gdy rzecz zgubiona, skradziona lub w inny sposób utracona przez właściciela zostaje zbyta przed upływem lat trzech od chwili jej zgubienia (itd.), nabywca może uzyskać własność dopiero z upływem powyższego trzyletniego terminu... nie dotyczy keszu, dokumentów na okaziciela, nabytków z licytacji publiczne i tych rzeczy, które nam zabiera komornik, kiedy narobimy sobie długów, by kupić browna, czyli nabytych w toku postępowania egzekucyjnego. ← to zostało skrócone i przetłumaczone przeze mnie.

Jest to pierwotne nabycie prawa własności (wszelkie obciążenia wygasają).

2. Zasiedzenie

Posiadacz nieruchomości nie będący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie jako posiadacz samoistny od lat dwudziestu, chyba że uzyskał posiadanie w złej wierze (Art. 172. §1 KC). Po upływie lat trzydziestu posiadacz nieruchomości nabywa jej własność, choćby działał w złej wierze (§2). Jeżeli właściciel jest małoletni, zasiedzenie nie może skończyć się wcześniej, niż z upływem dwóch lat od uzyskania przezeń pełnoletniości (Art. 173 KC).

Posiadacz rzeczy ruchomej nabywa własność po upływie trzech lat, chyba że posiada w złej wierze(Art. 174).

Jeżeli podczas biegu zasiedzenia nastąpiło przeniesienie posiadania, nowy posiadacz może doliczyć do „swoich” lat, lata poprzednika. W przypadku złej wiary poprzednika, oczywiście liczy się trzydzieści długich latek, jeszcze się wnuków można doczekać (Art. 175. §1. KC). Podobnie w przypadku spadkobierców ustawowych (§2).

3. Inne.

Właściciel nieruchomości może się jej zrzec (notarialnie - Art. 179. §1. KC) a własność tej nieruchomości przechodzi na Skarb Państwa (§2).

Właściciel rzeczy ruchomej może ją porzucić (Art. 180. KC).

Własność ruchomej rzeczy niczyjej nabywa się przez jej objęcie w posiadanie samoistnie (Art. 181. KC).

Zajebiste. W tym całym kacu jest specjalny artykuł, dotyczący roju pszczół! (Art. 182.)

Kto coś znalazł, powinien niezwłocznie powiadomić właściciela, a jeżeli to niemożliwe, powinien zawiadomić właściwy organ państwowy (Art. 183. §1. KC). Przy tym pieniądze, papiery wartościowe, kosztowności i rzeczy o wartości naukowej - bezwzględnie, a inne rzeczy tylko na żądanie (Art.184. §1. KC). Znalazca, któren zrobił wszystko, co trzeba, może żądać znaleźnego w wysokości 10% wartości, w chwili wydania rzeczy osobie uprawnionej do odbioru (Art. 186. KC). Jeżeli nikt nie odbierze w ciągu roku (a w razie niemożności wezwania - dwóch), pieniądze itd. stają się własnością Skarbu, a inne rzeczy - znalazcy.

Własność nieruchomości rozciąga się na rzecz ruchomą, o ile ta została z nią trwale połączona, stając się jej częścią (Art. 191. KC).

Ten, kto wytworzył rzecz ruchomą z cudzych materiałów, staje się jej właścicielem, o ile wartość wkładu pracy jest większa od wartości materiałów (Art. 192. §1. KC). Jeżeli odbyło się to w złej wierze, lub wartość pracy jest mniejsza, właścicielem zostaje właściciel materiałów (§2).

Jeżeli rzeczy ruchome zostały połączone lub pomieszane, że trudno byłoby przywrócić stan poprzedni, właściciele stają się współwłaścicielami całości. Wartości udziałów są określane poprzez wartości rzeczy pomieszanych (Art. 192. §1. KC).

PRZEDSTAWICIELSTWO

Art. 95. §1. KC. Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych albo wynikających z właściwości czynności prawnej można dokonać czynności prawnej przez przedstawiciela.

§2. Czynność prawna dokonana przez przedstawiciela w granicach umocowania pociąga za sobą skutki bezpośrednio dla reprezentowanego.

Rodzaje pełnomocnictwa

Umocowanie do działania w cudzym imieniu może opierać się na ustawie (przedstawicielstwo ustawowe) albo na oświadczeniu woli reprezentowanego (pełnomocnictwo) (Art. 96. KC).

Przedstawicielem ustawowym są na przykład rodzice względem dzieci, kapitan na statku w obcym porcie względem armatora, osoba sprawująca opiekę nad ubezwłasnowolnionym etc. Przedstawicielstwo ustawowe dotyczy osób pozbawionych zdolności do czynności prawnych lub z ważnych powodów nie mogących podjąć samodzielnych działań. Musi wynikać z ustawy.

Pełnomocnictwo może być udzielone przez każdą osobę fizyczną lub prawną zdolną do czynności prawnych.

Rodzaje pełnomocnictwa

Ogólne - obejmuje umocowanie do czynności zwykłego zarządu (Art. 98. KC).

Rodzajowe - wymagane do czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu, zawiera ich określenie co do rodzaju (jw.).

Szczególne - zawiera umocowanie do poszczególnej czynności, wydawane, kiedy wymaga tego ustawa (jw.).

Jeżeli do ważności czynności prawnej potrzebna jest szczególna forma, pełnomocnictwo dokonania tej czynności powinno być udzielone w tej samej formie (Art. 99. §1. KC). Pełnomocnictwo ogólne musi mieć formę pisemną (§2).

Ograniczenia pełnomocnika co do zdolności do czynności prawnych nie mają wpływu na ważność czynności wykonywanych w ramach pełnomocnictwa (Art. 100. KC).

Pełnomocnictwo może zostać w każdej chwili odwołane (Art. 101. §1. KC).

Jeżeli zawierający umowę jako pełnomocnik nie ma umocowania lub przekroczy jego zakres, ważność umowy zależy od potwierdzenia jej przez reprezentowanego (Art. 103. §1. KC).

Pełnomocnik nie może być drugą stroną czynności prawnej, której dokonuje, chyba że co innego wynika z treści pełnomocnictwa (Art. 108. KC).

ZOBOWIĄZANIA

Art. 353. §1. KC. Zobowiązanie polega na tym, że wierzyciel może żądać od dłużnika świadczenia, a dłużnik powinien świadczenie spełnić.

§2. Świadczenie może polegać na działaniu lub zaniechaniu.

Stronom przysługuje dowolność w ułożeniu stosunku prawnego, byle jego treść i cel nie sprzeciwiały się naturze stosunku, były zgodne z prawem i zasadami współżycia społecznego (Art. 3531. KC). Świadczenie może przyjmować bardzo różne formy: pieniężną, formę usługi, wydania rzeczy etc. Wierzycielowi przysługuje prawo przymusowego wyegzekwowania świadczenia.

Dłużnik powinien wykonać zobowiązanie zgodnie z jego treścią i w sposób odpowiadający jego celom, zasadom współżycia społecznego a także ewentualnym normom zwyczajowym (Art. 354. §1. KC), w ten sam sposób winien współdziałać wierzyciel (§2).

Zasada należytej staranności - dłużnik zobowiązany jest do staranności ogólnie wymaganej w stosunkach danego rodzaju. Określa się ją w zakresie wykonywanego przezeń zawodu przy uwzględnieniu charakteru zawodowego owej działalności (Art. 355 §1, 2 KC).

Źródła zobowiązań

• Czynności prawne np. umowy.

• Czyny niedozwolone, w wyniku których powstaje szkoda (zobowiązanie polega wówczas na naprawieniu szkody lub rekompensaty).

• Akty administracyjne (np. płacenie podatków, obowiązek obrony, świadczenia na rzecz usuwania skutków klęski żywiołowej itp.).

• Inne, np. bezpodstawne wzbogacenie, prowadzenie cudzych spraw bez zlecenia.

W przypadku szkody, naprawienie powinno nastąpić według wyboru poszkodowanego - poprzez przywrócenie stanu poprzedniego bądź w formie rekompensaty pieniężnej (Art. 363. §1. KC). Jeżeli poszkodowany przyczynił się do powstania lub zwiększenia szkody, obowiązek jej naprawienia ulega odpowiedniemu zmniejszeniu stosownie do stopnia winy każdej ze stron (Art. 362. KC).

Zobowiązanie przemienne - dłużnik jest zobowiązany do spełnienia jednego z kilku świadczeń. Wybór świadczenia należy do dłużnika, chyba że czynność prawna, przepisy prawa lub okoliczności stanowią inaczej (Art. 365. §1. KC). Wyboru dokonuje się poprzez złożenie oświadczenia stronie przeciwnej lub przez spełnienie świadczenia (§2). Strona przeciwna ma prawo wyznaczyć termin dokonania wyboru, po którym prawo to na nią przechodzi (§3).

Zobowiązanie solidarne

-Zobowiązanie może obejmować kilku dłużników w ten sposób, że wierzyciel może żądać całości lub części świadczenia od wszystkich łącznie, od kilku lub od każdego z osobna, a zaspokojenie wierzyciela przez któregokolwiek z nich, zwalnia pozostałych (Art. 366. §1. KC). Aż do całkowitego zaspokojenia zobowiązanie obejmuje wszystkich dłużników (§2). Solidarność dłużników.

-Kilku wierzycieli może być uprawnionych w ten sposób, że dłużnik może spełnić całe świadczenie do rąk jednego z wierzycieli, a przez to dług wygasa względem wszystkich (Art. 367. §1. KC). Przy tym dłużnik może wybrać, do rąk którego z wierzycieli spełni świadczenie, chyba że jeden z nich wytoczy powództwo, wtedy świadczenie powinno być spełnione do jego rąk (§2). Solidarność wierzycieli.

Zobowiązanie może być solidarne, choćby każdy z dłużników był zobowiązany w inny sposób lub zobowiązanie względem każdego z wierzycieli było innego rodzaju (Art. 368. KC). Zobowiązanie jest solidarne, jeżeli wynika to z ustawy lub czynności prawnej (Art. 369. KC).

Świadczenia spełniane przez jednego z dłużników solidarnych nie mogą zaszkodzić pozostałym (Art. 371. KC).

Wierzyciel ma prawo zwolnić z długu jednego z dłużników solidarnych, a ten ma prawo zrzec się solidarności. Nie ma to skutków względem pozostałych (Art. 373. KC). Ma jednak skutki zwłoka względem jednego z dłużników (Art. 374. §2. KC).

Dłużnik solidarny, który spełnił świadczenie może się ubiegać o zwrot od współdłużników na podstawie istniejącego między nimi stosunku prawnego. Domniemywa się, że części są równe (Art. 376. §1. KC). Jeżeli któryś ze współdłużników jest niewypłacalny, jego część rozkłada się równo na pozostałych (§2).

Analogicznie w przypadku solidarności wierzycieli.

Zobowiązania podzielne i niepodzielne

Świadczenie jest podzielne, jeśli może być spełnione częściowo bez istotnej zmiany przedmiotu lub wartości (Art. 379. §2. KC).

Jeżeli jest kilku dłużników lub kilku wierzycieli, a świadczenie jest podzielne, dług i wierzytelność rozkłada się na tyle części, ilu jest dłużników / wierzycieli. Jeżeli z okoliczności nie wynika inaczej, części są równe (Art. 379. §1. KC).

Jeżeli świadczenie nie jest podzielne, jest niepodzielne. Dłużnicy zobowiązani do takiego świadczenia, są za nie odpowiedzialni jak solidarni (Art. 380. §1. KC). Ze wszystkimi tego konsekwencjami.

Jeżeli jest kilku wierzycieli świadczenia niepodzielnego, każdy z nich może żądać spełnienia całego świadczenia (Art. 381. §1. KC). Przy tym zwolnienie z długu przez któregokolwiek z wierzycieli nie ma skutków względem pozostałych.

Wykonanie zobowiązania

Wierzyciel nie może nie przyjąć świadczenia częściowego, choćby cała wierzytelność była już wymagalna, chyba że przyjęcie naruszałoby jego uzasadniony interes. (Art. 450. KC).

Jeżeli dłużnik w celu zwolnienia się z zobowiązania spełnia za zgodą wierzyciela inne świadczenie, zobowiązanie wygasa (Art. 453. KC).

Jeżeli termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania (Art. 455. KC).

Jeżeli dłużnik stał się niewypłacalny lub wskutek okoliczności, za które ponosi odpowiedzialność, zabezpieczenie wierzytelności znacznie się zmniejszyło, wierzyciel może żądać spełnienia świadczenia bez względu na zastrzeżony termin (Art. 458. KC).

Skutki niewykonania zobowiązań

Dłużnik jest zobowiązany naprawić szkody wynikłe z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania (Art. 471. KC). Jest też odpowiedzialny za niezachowanie należytej staranności (Art. 472 KC). Jest bezwzględnie odpowiedzialny za wszelkie szkody umyślne.

Jeżeli świadczenie stało się niemożliwe do wykonania bez winy dłużnika, zobowiązanie wygasa (Art. 475 §1).

Jeżeli przedmiot świadczenia został zbyty, utracony lub uszkodzony, dłużnik jest zobowiązany wydać wszystko, co otrzymał w zamian lub jako naprawienie szkody (§2).

W razie zwłoki dłużnika, wierzyciel może żądać oprócz wykonania zobowiązania, naprawienia szkody wynikłej ze zwłoki (Art. 477. §1 KC).

Można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi w formie pieniężnej - kara umowna (Art. 483. §1. KC), dłużnik nie może się jednak bez zgody wierzyciela zwolnić ze zobowiązania przez zapłacenie kary umownej (§2). Wysokość kary umownej nie zależy od wynikłej szkody, a jedynie od treści umowy (Art. 484. §1. KC). Dłużnik może żądać zmniejszenia kary umownej, gdy zobowiązanie zostało w większości wykonane, lub jest ona rażąco wygórowana (§2).

---