psychologia ogolna sem 1, SWPS, Truskawka SWPS, 1 rok, wstęp do psych ogólnej


Wykład 1

ODMIANY PSYCHOLOGII

  1. Psychologia Zdrowego Rozsądku, psychologia potoczna

  2. Psychologia Humanistyczna (co jest lepsze, co warto i dlaczego)

  3. Psychologia Naukowa (co jest, jakie jest i dlaczego jest takie z naciskiem na regularność i powtarzalność zjawisk)

▼

PSYCHOLOGIA POTOCZNA

● Garth Fletcher (1984) : w obrębie psychologii potocznej obecne są trzy rodzaje

potocznych przekonań:

  1. Powszechne przyjmowane założenia co do natury świata (..że istnieje, że regularne zachowania są trwałe, że każdego dnia jesteśmy tą samą osobą)

  2. Zbiór maksym, przypowieści, przysłów i reguł („nie mów hop, póki nie przeskoczysz”..)

  3. Rozpowszechniony sposób myślenia o świecie (swój lepszy niż obcy, świat jest lub nie jest sprawiedliwy)

Przykłady potocznych przekonań psychologicznych:

► Jakie cechy posiada człowiek mający duże zdolności?

(Czy jest- wybierz jedno)

► Jakie cechy posiada człowiek mało zdolny?

► Jakie cechy posiada człowiek pracowity?

ZDOLNE ↔ LENIWE

LENIWE ↔ ZDOLNE

TĘPE ↔ PRACOWITE

PRACOWITE ↔ TĘPE


▼

nie istnieją między nimi żadne korelacje, ale A. Szmajke mówi: „Nie mów nauczycielowi, że jesteś pracowity, bo pomyśli, że jesteś tępy”. Pracuj, a mów, że jesteś leniwy:)

Inne:

☼ Którym osobom chętniej proponowano spełnienie prośby o datek? (badania J. Kulbata,

2003)...

Unikanie osób z rysem smutku na twarzy, osoby uśmiechnięte są bardziej prospołeczne,

chętniejsze do pomocy.

Sądy wartościujące o naturze ludzkiej (nauczyciele)

→ 80% odpowiedziało, że 20 razy - „ile razy musi się zdarzyć coś, aby można było powiedzieć, że zdarza się często?”

→ Jakie są dzieci wg. nauczycieli? (wg. J. Krosny- Wekselberg, 1982)

Uczynek Dobry

Uczynek Zły

Motywy Wewnętrzne

NIE

TAK

Motywy Zewnętrzne

TAK

NIE

▼

Zły człowiek robi złe rzeczy z wyboru, a dobre z konieczności. Dobry człowiek robi złe rzeczy z konieczności a dobre z wyboru.

▼

Ludzie są źli.

Cechy potocznych przekonań:

  1. Kategoryczne (błąd powszechnej zgodności: ja tu zawsze skręcam)

▼

Przekonanie, że inni myślą tak samo jak ja.

  1. Pewne (ponad wszelką wątpliwość wiem)

  2. Skrajne (brak środka: jestem za a nawet przeciw)

  3. Aprzyczynowe (przesądy: sznurówki matematyka)

  4. Wewnętrznie sprzeczne (ludzie są źle, ja jestem dobry)

▼

Są to przekonania nieobalalne.

PSYCHOLOGIA NAUKOWA

odosobniony przypadek vs regularność

Psychologia naukowa zawiera się w trzech nie równoważnych elementach:

  1. Opis (jakie to jest)- opis cech

  2. Wyjaśnienie (przypisuje się temu większą wagę)

  3. Przewidywanie

Najważniejsze pytania psychologii naukowej:

→ Co on robi? (do czego zmierza, jaka jest struktura jego czynności)

→ Czy robi to często, a nawet regularnie, czy raczej sporadycznie?

→ Czy robi to w wybranych sytuacjach lub wobec wybranych obiektów, czy też w

każdej sytuacji i wobec każdego obiektu?

→ Dlaczego to robi? Co stoi za jego zachowaniem? Co jest przyczyną zachowania?

→ Czy można ustalić związek między warunkami, w jakich dochodzi do zachowania,

i cechami zachowania?

→ W jakich warunkach na pewno tak się zachowa?

→ Czy ma jakieś właściwości skłaniające go do danego zachowania, albo wyklucza-

jące takie zachowanie?

→ Czy do wystąpienia danego zachowania potrzebna jest kombinacja wielu

warunków i wielu właściwości?

→ Jaka kombinacja warunków wyklucza lub radykalnie zmniejsza prawdopodo-

bieństwo danego zachowania?

Tzw. Sześcian Harolda Kelleya:

Zdaniem Harolda K. zrozumienie zachowania wymaga jego analizy z trzech co najmniej perspektyw:

  1. Perspektywy Spójności- Zmienności Zachowania: czy podmiot to zachowanie przejawia zawsze (lub choćby często), czy raczej rzadko. Jeśli jest częste skłonni jesteśmy przypisywać je wewnętrznym właściwościom podmiotu, jeśli rzadkie- szukamy raczej zewnętrznego źródła zachowania.

  2. Perspektywy Wybiórczości Obiektu Zachowania: czy podmiot zachowuje się w dany sposób wobec wszystkich obiektów danej klasy, czy tylko wobec niektórych?

  3. Informacje i podzielaniu lub powszechności społecznej danego zachowania- czy wobec danego obiektu wszyscy zachowują się w ten sam sposób, czy tylko niektórzy? Jeśli tak zachowują się wszyscy, skłonni jesteśmy przypisywać zachowanie przyczynom zewnętrznym, a jeśli tylko jedna osoba, skłonni jesteśmy sądzić, że to przyczyny wewnętrzne.

NAUKA A ZDROWY ROZSĄDEK

Formy niezgodności wiedzy ze zdrowym rozsądkiem:

  1. Wszyscy wiedzą, że jest inaczej: o prawdzie w nauce decyduje nie większość głów a argumenty

  1. Efekty paradoksalne:

  1. Dwie tendencje wykluczające się:

  1. Brak związku miedzy zachowaniem i wartościami, czy deklaracjami

  1. Zachowania nieuzasadnione

Wykład 2

CO JEST PRZEDMIOTEM PSYCHOLOGII?

● analiza ludzkich zachowań

● analiza właściwości posiadanych przez ludzi i ich związek z zachowaniami (czy ludzie

mają własne właściwości?) geneza właściwości

● analiza warunków w jakich pojawiają się dane zachowania i/lub dane właściwości (stany i/lub cechy)

● analiza stanów (np. emocjonalnych), w jakich bywają ludzie -ich źródeł i następstw

Podstawowe założenia:

  1. Każdy człowiek posiada pewne właściwości wspólne dla swego gatunku, więc wszyscy są pod pewnymi względami podobni do siebie. Założenie to umożliwia generalizację twierdzeń, uogólnienie faktów i przenoszenie wiedzy dotyczącej jednego człowieka, czy jednej małej grupy na innych ludzi, a nawet na wszystkich ludzi.

Podobieństwo w czasie i przestrzeni [Tora, Gilgamesz, Homer, Safona]

  1. Każdy człowiek ma pewien zbiór stałych właściwości, a w każdym razie zmienność posiadanych przez ludzi właściwości nie jest duża. Założenie to umożliwia formułowanie przewidywań, odwołujących się do stwierdzonych wcześniej, powtarzalnych faktów (zjawisk, stanów, cech, zachowań itp.)

zdolność przewidywania jednych cech na podstawie znajomości innych (cechy skorelowane z wykształceniem)

- ludzie wykształceni zachowują się inaczej niż niewykształceni;

- wykształceni, a zdrowie (wykształceni chorują rzadziej niż niewykształceni; żyją dłużej)

  1. Można wyodrębnić zbiór takich czynników zewnętrznych, które w sposób stały i powszechny wpływają na stany i zachowania ludzi. Te czynniki mogą mieć charakter biologiczny, kulturowy czy społeczny. Założenie to umożliwia wyjaśnienie lub przewidywanie różnorodnych zachowań ludzi, na podstawie znajomości warunków.

( w1 - hałas, pomaganie itp.) np.

BIBB LATANE jego współpracownik udawał epilepsję i patrzyli na reakcję ludzi:

prawdopodobieństwo że ktoś pomoże:

gdy był 1 człowiek - 100%;

2 - 60%;

8 - 0%.

  1. Jednostka ludzka jest podmiotem autonomicznym ( a przynajmniej wyodrębnialnym) z otoczenia, a z drugiej strony człowiek jest elementem większej całości (ekologicznej, społecznej), co sprawia, ze regulacja zachowania jednostki dokonuje się jako proces interakcyjny „człowiek- otoczenie”; rozumienie zachowania wymaga znajomości kontekstu.

każdy chciałby być unikatem, ale też czynnikiem wśród podobnych do siebie - elementem całości.

Wychodzenie poza dane obserwacyjne:

  1. Dwa poziomy obserwacyjne:

  1. Trzy poziomy poza obserwacyjne:

  1. Pytanie o cechy i stany

▪ Jaki jest?

▪ Jaki jest zazwyczaj?

▪ Jaki jest aktualnie?

▪ Jaki był?

▪ Jaki będzie?

▪ Jaki bywa? (pytanie o repertuar zachowań)

▪ Jaki pragnie być? (podstawowe źródło akceptacji)

▪ Jaki może być?

▪ Jaki być powinien? (normatywne ujęcie) wyrażają pewne prawdy, normy społeczne.

▼

pytania te są ważne, nie wolno ich pominąć w analizie psychologicznej człowieka

● Koncentracja uwagi na cechach

● Koncentracja na różnicach indywidualnych

● Pułapka tautologii

● Lekceważenie aspektu tożsamościowego

Pytania o tożsamość:

▪ Kim jest? ▪ Kim był? ▪ Kim może być?

▪ Kim jest zazwyczaj? ▪ Kim będzie? ▪ Kim pragnie być?

▪ Kim jest teraz? ▪ Kim bywa? ▪ Kim być powinien?

Koncentracja uwagi na:

PODSUMOWANIE:

□ Istnieje wiele perspektyw psychologicznej analizy człowieka

□ Większość zachowań ma więcej niż jedną przyczynę, zatem interakcyjne działanie wielu czynników jest warunkiem koniecznym zachowania

□ Istnieje naturalna zmienność zachowań i cech

Wykład 3,4

NAJWAŻNIEJSZE SPOSOBY ODPOWIADANIA

Psychologiczne koncepcje człowieka

Punkt wyjścia: Psychologia Introspekcyjna

• Przedmiotem psychologii- stany świadomości

• Narzędziem poznania świadomości- samoświadomośś

Główne kierunki krytyki:

- dowody na nieświadome mechanizmy zachowania;

- wątpliwości co do możliwości wglądu we własne stany psychiczne;

- odrzucenie metody introspekcyjnej;

- brak obiektywnych metod badawczych.

Psychologia Introspekcyjna,

Nauka o treści świadomości

0x08 graphic
0x08 graphic

Poszukiwanie nieświadomych mechanizmów zachowania;

PSYCHOANALIZA

(dzieło europejskich Żydów)

Poszukiwanie obiektywnych metod poznania mechanizmów zachowania;

BEHAWIORYZM

(głównie Rosjanie i Amerykanie)

powstały na przełomie XIX / XX w. dominowały na początku XX w.; oba kierunki należą do przeszłości psychologicznej; powstały w reakcji na introspekcję.

PSYCHOANALIZA

PSYCHOANALIZA FREUDA:

Koncepcja Freuda (ogromny dorobek: 20 tomów wydania standardowego)

►Punktem wyjścia są obserwacje:

-czynności pomyłkowe

(np. błędy wypowiedzi pomyłki wyrażają ukryte intencje),

-marzenia senne

ludzie śnią podobne rzeczy, motywy są bardzo podobne albo są to sny związane z lękiem albo z seksem -> tylko te dwa wątki i pragnienia wyrażają , które później dają impuls człowiekowi;

-niemożliwość przypomnienia sobie, z drugiej strony tendencja do apriorycznych założeń

często jest tak że nasza pamięć działa niezgodnie z regułą bo powinna działać tak, że pamięta lepiej to, co ważne a tymczasem często nie możemy sobie przypomnieć ważnych wydarzeń eliminujemy z pamięci wspomnienia, które są dla nas niewygodne, co oznacza, że możemy sprawować kontrolę nad swoją pamięcią.

- koncentracja uwagi na doświadczeniach dzieciństwa.

► Podstawowe założenie:

- bieg procesów świadomych, dążenia przesądzone są przez nieuświadomione siły afektywne, zachowanie

► Deklaracja na temat dwóch form nieświadomości:

► Koncepcja Freuda: co to znaczy nieświadome?

► Fundamentalna rola nieświadomości:

Elektry (rywalizacja z matką - tata ukochany).

Życie psychiczne jest efektem gry sił między trzema strukturami osobowości (ID, EGO, SUPEREGO):

->np.dzieci mają takie wyobrażenie Boga, jaki jest ich ojciec. dorośli też (jednak badania na dzieciach)

PSYCHOANALIZA C.G. JUNGA

(dobra literatura, kiepska psychologia)

▪ wczesny opór przeciw koncepcji Freuda;

▪ zaprzeczanie seksualności jako najważniejszego popędu - kłótnia merytoryczna z Freudem;

▪ podział osobowości na część świadomą, nieświadomość osobistą i nieświadomość kolektywną.

Archetypy:

PSYCHOANALIZA ALFRED ADLER

▪ motywy społeczne rządzą zachowaniem (rywalizacja, współpraca, walka)

▪ fikcja (ideał) jako cel

▪ pragnienie mocy i wyższości - b. ważny motyw w zachowaniu człowieka

▪ kompensacja poczucia niższości

ważny ale niedoceniony wkład w psychologię współczesn

BEHAWIORYZM:

Zaczął uchodzić za kierunek amerykański, choć nie rozpoczął się tam: pierwszym był Iwan Pietronowicz Pawłow (nagroda Nobla: 1904, studia na Uwr 1884-1886).

▪ badania nad wpływem śliny na proces trawienia

▪ obserwacja zachowania nieadaptacyjnego

▪ antypsychologizm

J. WATSON

▪ krytyka psychologii introspekcyjnej jako nienaukowej

▪ postulat psychologii obiektywnej

▪ postulat badania zjawisk obserwowalnych

co to jest głód? liczba godz bez jedzenia itp. więc popęd mierzony przez czas od ostatniego zaspokojenia

behawiorystów nie interesowała świadomość itp. tylko to , co da się zmierzyć

SKINNER

▪ struktura zachowania jest odbiciem strumienia świadomości

▪ autentyczne jest środowisko a człowiek jest reaktywny

▪ czynnikiem sterującym jest relacja między popędem a skutkiem zachowania (czyli

wzmocnieniem)

PODSUMOWANIE:

▪ podobieństwo psychoanalizy i behawioryzmu:

KRYTYKA PSYCHOANALIZY:

- arbitalność

- spekulatywne koncepcje

- nieobawalność (libido jako narzędzie wyjaśniające wszystko)

- pomijanie roli procesów poznawczych

KRYTYKA BEHAWIORYZMU:

- atomizacja życia psychicznego

- lekceważenie działań złożonych i długoterminowych

- uproszczenia w analizie procesów poznawczych

Psychologia Introspekcyjna,

Nauka o treści świadomości

0x08 graphic
0x08 graphic

Poszukiwanie nieświadomych mechanizmów zachowania;

PSYCHOANALIZA

(dzieło europejskich Żydów)

Poszukiwanie obiektywnych metod poznania mechanizmów zachowania;

BEHAWIORYZM

(głównie Rosjanie i Amerykanie)

odrzucenie idei sterowania zewnętrznego

| | psychologia humanistyczna psychologia poznawcza

3 rodzaje pytań:

- jaka jest ludzka natura?

- jak pracuje ludzki umysł?

-jakie są granice konformizmu, uległości i posłuszeństwa? (Asch, Miligram)

Wykład 6

ŚWIADOMOŚC I NIEŚWIADOMOŚĆ

▪ Koniec XIX w- dominacja procesów świadomych (introspekcjonizm)

▪ Pierwsze połowa XX w- koncentracja uwagi na procesach nieświadomych (psychoana-

liza, behawioryzm)

▪ II połowa XX w - dominacja procesów świadomych (psychologia poznawcza)

▪ Początek XXI w - koncentracja na procesach automatycznych

► Trzy skrajne koncepcje:

  1. Wszystko, co ważne dla regulacji zachowania jest świadome

  2. Wszystko, co ważne dla regulacji zachowania jest nieświadome

  3. Z regulacyjnego punktu widzenia nie jest ważne, czy coś jest świadome, czy też nie jest

ważne jest czy proces jest skuteczny czy nie, a co jest jego naturą jest drugorzędne.

[najbardziej ponętna;)]

We wszystkich koncepcjach korzysta się jednak z danych introspekcyjnych jako jednego ze źródeł informacyjnych.

► Czarno- białe ujęcie świadomości

albo coś jest albo nie jest świadome, jednakże :

potencjał świadomościowy dużo większy niż to, co się w danym momencie przechowuje

świadomość jest ograniczona, nieświadomość jest nieograniczona

można niesamowicie trudne zad, czynności wykonywać bez świadomości -> nie jest nieświadomy tylko nie ma kontroli, ale to że jest świadomy, też nie oznacza, że pełni kontrolę nad pewnymi czynami.

► Pobudzenie- dezaktywacja jako przesłanki świadomości

związane z pniem mózgu - ciałem siatkowatym -> aktywizuje lub dezaktywizuje korę mózgową

▪ Koncepcja Roberta E. Thayera: ujawnia ze można być zaktywizowanym na wiele sposobów

▪ Pobudzenie typu A (energetyczne), dotyczące w wypadku pobudzenia takich stanów jak rześkość, aktywność lub w wypadku braku pobudzenia senność, zmęczenie, brak energii. -> pobudzenie jest stanem korzystnym

▪ Pobudzenie typu B (afektywne, napięciowe), wyrażające się w stanie pobudzenia omfortem, stresem, poczuciem nieprzyjemnego napięcia lub też w wypadku braku pobudzenia spokojem, relaksem. -> pobudzenie jest stanem negatywnym.

• Później Thayer zaproponował podział na aż cztery rodzaje pobudzenia, które mierzone są odrębnymi skalami, niekorelującymi się ze sobą lub też korelującymi bardzo nisko; są to;

► Jawa i Sen

▪ Różne fazy snu i różny dostęp bodźców [sen jest b.zróżnicowany-> różne poziomy głębokości snu, fazy głębokości występują cyklicznie]

▪ Bodźce znaczące nie muszą być silne [można wytrącić człowieka ze snu gdy pojawią się bodźce, im głębiej tym silniejsze, łatwiej to osiągnąć przez bodźce nie tyle silne co znaczące np. imię nie wiertarka.

▪ Kulturowe uwarunkowania snu:

▪ Biologiczne uwarunkowania snu:

► Obronność Percepcyjna

czy można unikać czegoś o czym się nie wie że jest?

▪ Eksperyment Brunnera i Postmana: czy można uciekać przed niedostrzeganym niebezpieczeństwem? (ekip -słowa) ludzie nie są w stanie zarejestrować słów

▪ Wyjątkowa rola bodźców zagrażających ->dot. to tylko tych, które są TABU

▪ Ślepota funkcjonalna: zdolność nie rejestrowania, nie przekazywania doświadczeń bodźców zagrażających

S. zdradza M. i wszyscy wiedzą a M. nie. to po prostu M. nie chce dopuścić do świadomości tych sygnałów.

▪ Eksperyment G. Pochwatko: bodźce, których nie rejestrujemy wpływają na nasze zachowania

eksponowanie bodźców podprogowych

P. Winkelman - za pomocą ekspozycji podprogowej, ukształtowano pewne preferencje

► Nieświadome przetwarzanie informacji

▪ utajone uczenie się gramatyki

▪ eksperyment nad nastawieniem

Podprogowa ekspozycja bodźców emotogennych wywołuje w pewnych warunkach skrócony czas reagowania, w innych natomiast wydłużony czas reagowania. Interpretowano to jako dwie formy percepcyjnej obronności- wyparcia i uwrażliwienia.

Bodźce emocjonalnie nasycone- z wyjątkiem zagrażających- są gorzej spostrzegane (wymagają więcej czasu, lepszego oświetlenia) niż bodźce neutralne.

▪ eksperyment Rosenberga nad hipnozą: czy można zmienić ludzi za pomocą hipnozy,

czy można zmienić coś poza świadomością człowieka?

Hipnoza skuteczna ale chwilowo.

▪ badania Stroop'a (1935): sprzeczne bodźce

► Automatyzmy (Logan)

▪ reakcje odruchowe; odruch źrenicy, odruch ślinowy (pierwotne)

▪ reakcje zrutynizowane i nawykowe: chodzenie, pisanie, prowadzenie samochodu

(na początku wymaga wprawy)

▪ reakcje związane z nastawieniami: złudzenie, efekty kontrastu i asymilacji, ale takie

związane z kontekstem (np. wycieranie butów przy wchodzeniu, bo leży tam wycieraczka)

▪ reakcje sterowane przez podprogowe bodźce zewnętrzne; postawy utajone

▪ reakcje o charakterze intruzyjnym i przymusowe czynności, przymusowe myśli

▪ reakcje wynikające z chwilowego lub względnie trwałego odłączenia uwagi; roztargnienie

Walter Schneider, Susan T. Dumass i Richard M. Shiffrin

► Cechy automatyzmów:

► Bezrefleksyjność, bezmyślność

▪ Eksperyment Langer

Ktoś, kto bez kolejki chciał skopiować kilka stron, miał większe szanse wtedy, gdy prośbę o wpuszczenie do kolejki popierał pozornym uzasadnieniem: „bo musze skserować”

▪ Eksperyment Dolińskiego i Nawrata badania nad huśtawką emocjonalną, kogoś się przestrasza i uspokaja

Wykazali, że szanse zdobycia pieniędzy są większe wtedy, gdy ofiarodawca wysłuchał pseudouzasadnienia „proszę nam dać pieniądze, bo my zbieramy pieniądze”, niż wtedy gdy prosi się o pieniądze bez żadnego uzasadnienia czy pseudouzasadnienia.

▪ Eksperyment Bargha (uprzejmość)

▪ badania nad stereotypami (presja czasu) staruszek, Afroamerykanin

(Pisula, Osiński) Czas ich zdaniem, odgrywa podstawową rolę automatycznej regulacji zachowania. Im krótszy jest standardowy czas życia organizmu, tym większa jest rola regulacji automatycznej.

► Koncepcja D. Armstronga, odmienne stany świadomości

▪ Świadomość minimalna- elementarna wrażliwość na bodźca pochodzącego

z organizmu i z otoczenia i elementarna zdolność motoryczna; można powiedzieć, że jes to stan przytomności

▪ Świadomość percepcyjna- zawiera w sobie świadomość minimalną, zdolność

reprezentującą w umyśle fizycznych stanów świata i własnej osoby

▪ Świadomość introspekcyjna- zdolność wglądu we własne procesy umysłowe, czy psychiczne

►Koncepcja Nęcki:

▪ przytomność

▪ samowiedza

▪ samokontrola

▪ wgląd w elementy systemy poznawczego

► Procesy Uwagi:

▪ uwaga jest mechanizmem redukcji nadmiaru informacji (Nęcka, 2000)

▪ uwaga- proces (y), dzięki którym umysł wybiera pomiędzy zróżnicowanymi bodźcami

docierającymi do zmysłów w każdym momencie, tylko część bodźców dociera.

► Uwaga a świadomość

▪ Pole uwagi jest szersze od pola świadomości, możliwe jest „zwracanie uwagi” na

bodźce, z których istnienia nie zdajemy sobie sprawy

- ekspozycja 4ms rysunku uśmiechniętej twarzy sprawia, że eksponowana zaraz po tym litera alfabetu chińskiego jest oceniana jako sympatyczna

► Funkcje Uwagi:

■ Techniki cieniowanie- słyszenie dwuuszne (Collin Chery)

Badani:

■ Eksperyment Moraya: do ucha bez uwagi docierają informacje, gdy w ich skład wchodzą:

Wykład 7

CIAŁO- BIOLOGICZNE MECHANIZMY ZACHOWANIA

▪ moje serce należy do tatusia - podmiot - przedmiot -> relacja,ale jeśli to jest przedmiot. a serce nie jest przedmiotem, językowe nadużycie, bo serce to ja.

▪ Naomi Cambell ma piękne ciało

▪ por. Rumelhart i Norman (1978): zaimki dzierżawcze (znaczenie pewnej relacji

między jednym a drugim obiektem)

▪ Jan ma duże jezioro. (jezioro należy do Jana)

▪ Jan ma wysokie czoło. (czoło jest częścią Jana)

▪ samochód Jana ma kolor czerwony (samochód jest koloru czerwonego, nie może nic mieć)

■ Mieć ciało vs być ciałem

Nie chcemy wiedzieć, że jesteśmy ciałem, chcemy wiedzieć, że mamy ciało.

Ciało jako instrument: reklama; sport

Niezadowolenia z ciała jako przesłanka zmiany.

Ciało jako przedmiot samodoskonalenia (np. modelki ale też sumo)

Ciało jako towar: prostytucja

- duża podaż więc duży popyt; transakcja; operacja rynkowa,

- pokazy piękności

- moda - lepiej opakowany towar

Ciało jako dzieło sztuki

Ciało stało się fizycznym przedmiotem dla psychicznego podmiotu. O przedmiocie cielesnym wiele wiadomo, bo jest fizycznej natury. Ale czym jest, gdzie jest, w jaki sposób jest (istnieje) psychiczny podmiot? Ten sposób myślenia jest źródłem stałego przeciwstawiania ciała duszy, ciała psychice, ciała umysłowi. W rzeczywistości, obiektywnie na to patrząc, człowiek nie tyle MA CIAŁO, ile JEST CIAŁEM. Jest biologicznym organizmem, w którym dokonują się złożone procesy psychiczne.

Tymczasem:

Ciało determinuje psyche:

Fenomen ludzkiego mózgu:

- złożoność mózgu większa niż złożoność wszechświata

Mózg i Serce:

Mózg człowieka na tle innych:

Psyche kontroluje ciało;

Kontrola umysłu nad ciałem (Reymont Yogi, eksp. 1970, pomiar co pół godz.)

Placebo

Błędy w ocenie własnego wyglądu:

PODSUMOWANIE:

Wykład 8

GROMADZENIE DOŚWIADCZENIA: PERCEPCJA

WRAŻENIA- są wynikiem mechanicznych procesów stymulowania receptorów zmysłowych (stanowiących rodzaj neuronów) i przesyłania informacji o odebranej stymulacji do ośrodkowego układu nerwowego

SPOSTRZEGANIE- niema charakteru mechanicznego, stanowi ono proces, w którym następuje aktywne zorganizowanie wrażeń w reprezentację świata zewnętrznego, wyraża wpływy uczenia się i oczekiwań.

PRÓG ABSOLUTNY jakiegoś bodźca- to jego minimalne natężenie, które człowiek może wykryć zmysłami

ORGANIZACJA SPOSTRZEŻEŃ- polega na rozpoznawaniu wzorców i przetwarzaniu informacji o związkach między częściami i całością

■ Co decyduje o obrazie rzeczywistości?

siatkówka |

nerw wzrokowy | tzn że możemy być ślepi na 3 sposoby

kora projekcyjna |

ale też: soczewka

■ Co potrafi pojedyncza komórka? (Hubel i Wiesel)

W badaniu, Hubel i Wiesel wprowadzili do pojedynczej komórki receptory platynowe sprawdzając w ten sposób reakcję miliona receptorów. Stwierdzili, że pojedyncza komórka w korze projekcyjnej reaguje tylko na jeden rodzaj bodźca. [zdolne są rejestrować tylko jedną fizyczną cechę bodźca]

■ Dlaczego żaba skacze? (Seymour Letvine)

Cztery typy detektorów:

gdy nic się nie rusza to żaba ślepa, gdy się rusza to odzyskuje wzrok i nawet gdy ona jest w ruchu to widzi - dlatego skacze

■ Nieruchomy obraz na siatkówce

gałki oczne wykonują ciągłe mikroruchy

- problemy z unieruchomieniem obrazu

- metoda Roya Pritcharda

badano 3 fazy:

1. pełny obraz (1 sek.)

2. fragmenty obrazu (kilka/kilkanaście sekund)

3. ciemność (brak obrazu)

■ Skanowanie obrazu (Łuria)

Oko wykonuje tysiące mikroruchów, co umożliwia spostrzeganie. Marzenia senne występują podczas ruchu gałek ocznych. Łuria wykazał, że człowiek w obrazie jest postacią uprzywilejowaną. Stworzył teorię sensownego skanowania obrazu efektywnego. Stwierdził, że obiektem priorytetowym obrazu jest twarz- oczy i usta człowieka.

■ Punkty krytyczne (Sokołow, Rosenblatt)

■ Oczy

Światło przechodzi najpierw prze okrągłą, wypukłą, przeźroczystą rogówkę, która pokrywa zewnętrzną warstwę oka. Ilość światła przechodzącego przez rogówkę zależy od wielkości źrenicy, czyli otworu w centralnej części oka, którego wielkość jest z kolei uzależniona od działania od działania mięśni tęczówki, stanowiącej „kolorową” część oka. Po przejściu przez źrenicę światło trafia na soczewkę, która może się akomodować poprzez zwiększanie lub zmniejszanie swej wypukłości. Zmiany wypukłości soczewki od odległości od oka widzianego przedmiotu i zapewniają wyrazistość obrazów rzutowanych na siatkówkę

→ osoby trójchromatyczne- wykazują wrażliwośc na różnice zarówno a parach zielony- czerwony, jak i niebieski- żółty, oraz jasny- ciemny

→ monochromatycy- osoby całkowicie ślepe na kolory, zdolne do rozróżnienia jasny- ciemny

→ dwuchromatycy- daltoniści, są w stanie odróżnić parę czerwony- zielony od pary niebieski- żółty oraz kolory powstałe z ich wymieszania

■ Figura i tło

Widzimy figurę, nie widząc tła. Jesteśmy w stanie zarejestrować jedynie drobną część otoczenia.

■ Złudzenia

Złudzenia Heringa- Helmholzta:

W tym złudzeniu poziome linie są proste i równoległe, a jednak sprawiają wrażenie wygiętych na zewnątrz z powodu przecinania się z liniami rozchodzącymi się z koła znajdującego się w środku rysunku

Złudzenia Mullera- Lyera:

Linie pionowe są prawdopodobnie spostrzegane jako kąty pokoju widzianego z zewnątrz bądź też od wewnątrz

Złudzenie Ponzo;

Dwie linie poziome przedstawione na rysunku w rzeczywistości mają jednakową długość, choć górna wydaje się dłuższa (sprawcą tego może być zasada stałości wielkości)

■ Organizacja i strukturalizacja

figura i tło

kontekst

wiedza nie modyfikuje percepcji

wiedza to jedno, percepcja drugie

-zakotwiczenie sądu

nastawienia

spostrzeganie twarzy (nie potrafimy poznać osoby nawet dobrze znanej gdy jest do góry nogami)

PODSUMOWANIE:

  1. proces percepcji polega na wzroście zdolności do rozpoznawania obiektów kosztem rejestrowania detali

  2. proces percepcji podlega doskonaleniu

  3. schematy percepcyjne bywają bezużyteczne w zmiennym otoczeniu

Wykład 9

GROMADZENIE DOŚWIADCZENIA: UCZENIE SIĘ

■ Szerokie znaczenie uczenia się:

◦ odruchy bezwarunkowe to odruchy wrodzone

◦ funkcja przystosowawcza odruchów

■ IMPRITING (Lorenz, Hess)

-uczenie się bodźców wyzwalających

■ IMPRINTING (Lorenz) - gotowe wzorce zachownia

Wykazał, że np. gęsi, kaczki podążają za większym od nich osobnikiem.

odruch `podążania za'

■ IMPRINTING (Hess)

Zjawisko to dotyczy także ludzi, pod względem więzi biologicznej matki z dzieckiem:

■ Dojrzewanie- to rzeczy których nie musimy się uczyć, są to rzeczy, na które się czeka

np. chodzenie / mówienie

► Rodzaje uczenia się:

5 mechanizmów:

  1. MODELOWANIE

To uczenie się społeczne (teoria Bandury -społecznego uczenia się), uczenie się tego, co robią inni ludzie.

    1. naśladowanie

    2. przejmowanie intencji zachowania

→ agresja jako efekt modelowania (A.Bandura)

→ eksperymenty Bronfennbrennera

→ eksperymenty Erona i Huesmana

  1. UCZENIE SIĘ PRZEZ INSTRUKCJĘ

  1. UCZENIE SIĘ ASOCJACYJNE

● eksperyment Wojtaszka (szok elektryczny)

Zastosowano w nim dwa mechanizmy uczenia się:

□ WARUNKOWANIE KLASYCZNE

Uczenie się związku między dwoma bodźcami;

bodźce

reakcje

pokarm na język

wydzielanie sliny

dzwonek

odruch orientacyjny, brak śliny

dzwonek-pokarm

wydzielanie śliny

dzwonek bez pokarmu

wydzielanie śliny

Sb → Rb o - orientacyjny

So → Ro w - warunkowy

So+Sb → Rb b - bez zmian

So (Sw) → Rw

Uczenie się klasyczne to uczenie polegające na związku między bodźcami.

  1. PRAWO WZAMACNIANIA (Pawłow)

Odruch warunkowy zyskuje na sile wskutek występowania w bliskim czasowym związku z odruchem bezwarunkowym. optymalny okres czasowy 0,5 s

  1. PRAWO WYGASANIA (Pawłow)

Jeżeli przez długi czas nie pojawi się bodziec bezwarunkowy, to odruch warunkowy stopniowo słabnie lub przestaje działać.

  1. PRAWO GENERALIZACJI (Pawłow)

Odruch warunkowy powstaje w odpowiedzi nie tylko na bodziec warunkowy, ale także na bodźce do nich podobne.

  1. PRAWO RÓŻNICOWANIA (Pawłow)

W miarę powtarzania związku między bodźcem warunkowym i bodźcem bezwarunkowym reakcja warunkowa powstaje tylko na określony bodziec warunkowy.

□ WARUNKOWANIE SPRAWCZE (INSTRUMENTALNE) Burritus Skinner

Podczas warunkowania sprawczego organizmy uczą się coś robić- lub czegoś nie robić- z powodu konsekwencji takiego zachowania.

PRAWO EFEKTU- zakłada, że reakcja ulega w danej sytuacji wzmocnieniu przez nagrodę; tak więc nagrody wzmacniają pewne związki bodziec- reakcja, natomiast kary osłabiają

TYPY WZMOCNIEŃ:

  1. Wzmocnienia Pozytywne- zwiększają prawdopodobieństwo pojawienia się reakcji, po której następują (np. jedzenie albo pochwała)

  2. Wzmocnienia Negatywne- zwiększają prawdopodobieństwo pojawienia się reakcji po warunkiem ich usunięcia z sytuacji

  3. Wzmocnienia Natychmiastowe- są skuteczniejsze od odroczonych (palenie tytoniu trudno przerwać z powodu, że korzyści nikotyny są natychmiastowe, a konsekwencje zdrowotne odroczone w czasie)

  4. Wzmocnienia Pierwotne- wynikają z biologicznej, wrodzonej struktury organizmu, np. jedzenie, woda, temperatura

  5. Wzmocnienia Wtórne- nabywają swojej wartości dzięki skojarzeniu z bodźcami, które już maja własności wzmocnienia, stąd też bywają nazywane wzmocnieniami uwarunkowanymi

WZMOCNIENIA A NAGRODY I KARY:

Nagrody- podobnie jak wzmocnienia, są bodźcami podnoszącymi częstość występowania zachowań, zwykle są uważane za zdarzenia przyjemne

Kary - są awersyjnymi (nieprzyjemnymi) zdarzeniami obniżającymi częstość pojawiania się zachowań, które je poprzedzają; kary mogą często doprowadzić do zahamowania niepożądanego zachowania i są usprawiedliwione w krytycznych sytuacjach, wymagających szybkiej interwencji

- dążenie, unikanie

POPĘD

REAKCJE

SKUTEK

GŁÓD

wdrapywanie się

brak

bieganie po klatce

brak

naciśnięcie dźwigni

pokarm

GŁÓD

naciśnięcie dźwigni

pokarm

So → Sb

Reakcja

0x08 graphic
0x08 graphic

Nagroda Kara

PODSUMOWANIE:

- istnieje kilka niezależnych dróg uczenia się

- w większości przypadków proces uczenia się jest odwracalny - wyjątek uczenie się lęku

- proces uczenia się jest u człowieka i u zwierząt podobny, tempo uczenia się jest szybsze u człowieka.Wykład 10

PROCESY PAMIĘCIOWE (1)

PAMIĘĆ- zespół procesów, w wyniku których dochodzi do wzrostu zasobów posiadanych informacji u aktywnego podmiotu.

PROCESY PAMIĘCIOWE są procesami informacyjnymi

Fascynujące właściwości pamięci:

▪ co to znaczy, że ktoś ma dobrą pamięć?

-pamięta dużo -> miara - liczba przechowywanych danych

-pamięta długo ->> miara - czas przechowywania danych

▪ Homer recytował swoje opowieści z pamięci

▪ Leon Charoński (nauczyciel gimnastyki) - w obozie się uczył, potrafił wyrecytować 3 wielkie dzieła i to w 3 językach, ale za to wiecznie zapominał gdzie są klucze

▪ Pacjent Łurii, który nigdy niczego nie zapomniał

▪ Pan P., który pamiętał wszystkie rozkłady brydżowe - wszystkie gry jakie grał

▪ barmani, kelnerzy

O pamięci, która nie ma granic: (Łuria)

NA-WA-NA-S.A.-NA-WA

NA-S.A.-NA-WA-MA

S.A.-NA-MA-WA-NA

(itd.)

↕

Szereszewski był człowiekiem, który nigdy niczego nie zapomniał (pamiętał przez niemal całe życie przypadkową sekwencję sylab). Usłyszał to jeden raz i po chwili otworzył to bez błędu. po 16 latach też to pamiętał.

Różnorodność procesów pamięciowych: (EBBINGHAUS)

■ Początek badań nad pamięcią to też początek badań eksperymentalnych (Ebbinghaus przez 20 lat prowadził badania na sobie, nad własną pamięcią, wymyślił badania nad „pamięcią netto')

■ Różne procesy: zapamiętywanie, przechowywanie, odtwarzanie (przypominanie, rozpoznawanie, uczenie się na nowo)

Czasowa charakterystyka pamięci:

PAMIĘĆ

SENSORYCZNA

→

PAMIĘĆ KRÓTKOTRWAŁA

→

PAMIĘĆ DŁUGOTRWAŁA

↓ ↓ ↓

BODŹCE

UTRATA PO

OK. 1 SEK

UTRATA PO

OK. 2 SEK

BEZ GRANIC

Istnieje proces intencjonalny: zapamiętaj to lub zapomnij

CECHY PAMIĘCI:

WŁAŚCIWOŚĆ

PAMIĘĆ KRÓTKOTRWAŁA

PAMIĘĆ DŁUGOTRWAŁA

CZAS PRZECHOWANIA

SEKUNDY, MINUTY (?)

NIEOGRANICZONA

POJEMNOŚĆ

7 +/- 2 (?)

NIEOGRANICZONA

TEMPO ZAPAMIĘTYWANIA

SZYBKIE, AUTOMATYCZNE

WOLNE, Z UDZIAŁEM UWAGI

TEMPO ZAPOMINANIA

DUŻE

MAŁE

DOSTEP DO ZASOBÓW

ŁATWY, NATYCHMIASTOWY

POWOLNY, TRUDNY

FORMAT ZAPISU

OBRAZOWY, (SEMANTYCZNY)

SEMANTYCZNY (OBRAZOWY)

ad.pojemność - poddane wątpliwości przez to , że wykorzystywał cyfry, wg nowych badań 2- 6 el

wg Millera 5-9

PAMIĘĆ DEKLARATYWNA

„pamięć co”

PAMIĘĆ PROCEDURALNA

„pamięć jak”

Wiedzieć, że...(opis)

Wiedzieć jak...(procedury)

Wszystko albo nic

Stopniowalność

Nabywamy zdobywając informacje

Nabywamy wykonując czynności

Komunikacja werbalna

Demonstracja

↓ ↓

fakty dotyczące wydarzeń, związki jak się robi różne rzeczy

znaczenie tych zdarzeń

Łatwiej zapamiętujemy to, co:

PAMIĘĆ

0x08 graphic
0x08 graphic

PROCEDURALNA DEKLARATYWNA

0x08 graphic
0x08 graphic

SEMATYCZNA:

bez odniesienia ich do czasu i miejsca w doświadczeniu zdarzeń z

danej osoby (jak encyklopedia) osobistego dośw.

Przeuczenie (eksp. Krugera)

3 grupy eksperymentalne:

po 1 dniu po 28 dniach

1 grupa - 20 prawie nic

2 grupa - 35 20

3 grupa - 45 25

Wskaźniki efektywności zapamiętywania:

PAMIĘĆ UTAJONA- wiedza wynikająca z doświadczeń, z których pozytywnego wpływu na wykonanie przez siebie jakiegoś zadania nie zdajemy sobie sprawy. Nie pamiętamy wyraźnie pierwotnego faktu uczenie się, który wpływa na aktualne wykonanie zadania.

Uczenie się nowych czynności:

E. L. THORNDIKE sformułował 3 prawa dotyczące kształtowania się nawyków:

1) Nabywanie wprawy, czyli utrwalanie czynności, które się częściej powtarza

2) Prawo Efektu- utrwala się działanie skuteczne, zakończone powodzeniem, dające przyjemność

3) Prawo Gotowości Organizmu- szanse pojawienia się i utrwalenia mają te czynności, do wykonywania których organizm jest przygotowany

Nastawienia, zeznania świadków; liczba błędów (eksp. Dalenbacha)

liczba błędów

Nastawienia (Grubinger)

czy studenci tracą wiedzę po egzaminie?

0x08 graphic

a) po godzinie

0x08 graphic

b) po 4 dniach: najwięcej zapamiętywali ci co byli odpytywani gdy mieli być odpytywani -

nastawienie na czas

0x08 graphic

c) po 8 dniach:

Nastawienia (Jenkins)

nauczyciel czytał uczniom 20 sylab powtarzał tak długo aż uczeń bezbłędnie odtworzył materiał następnego dnia poprosił uczniów i nauczycieli o odtworzenie i mimo ze nauczyciele czytali i widzieli to uczeń nauczył się więcej niż nauczyciel, gdyż przyjął odpowiednią do tego rolę nastawienie

Aktywność i produktywność pamięci

■ generatywne funkcje pamięci na wejściu:

▫ skracanie opowieści

▫ nadawanie jej sensu

▫ wprowadzanie reguł logicznych

▫ efekt „czegoś czarnego”- zapamiętujemy niezwykłe, dziwne rzeczy

Wg. Łukaszewskiego

kontakt z ludźmi jest naturalnym warunkiem funkcjonowania naszego umysłu

Wg. Zajonca:

nad tzw „zwykłą ekspozycją bodźców” pokazują, że wielokrotny kontakt z bodźcami wpływa na polepszenie stosunku do nich

Wg. Winkielmana:

wolimy oglądać znane obiekty niż nowe

Eksp. Łurii:

rejestrowano ruchy gałki ocznej podczas oglądania ludzkiej postaci, twarz była szczególnie wyróżniana, bo badani poświęcili jej najwięcej uwagi

0x08 graphic

KODOWANIE- jest to przekształcanie energii odbieranych bodźców w specyficzny kod neuronowy, który mózg potrafi przetwarzać

PRZECHOWYWANIE- polega na magazynowaniu przez pewien czas zakodowanego materiału

WYDOBYWANIE- odzyskiwanie później tej przechowywanej informacji

PRZYPOMINANIE- odtwarzanie informacji, z którą zetknęliśmy się wcześniej, ale teraz jej nie widzimy

ROZPOZNANIE- uświadomienie sobie, że pewne zdarzenie bodźcowe jest tym, które widzieliście lub słyszeliście przedtem

Wykład 11

PROCESY PAMIĘCIOWE- PAMIĘĆ AUTOBIOGRAFICZNA

PAMIĘĆ AUTOBIOGRAFICZNA- kodowanie doświadczeń własnego życia

Cechy pamięci autobiograficznej: (prof. Maruszewski:

wg Rubina:

EKSPONOWANE CECHY MATERIAŁU PAMIĘCI AUTOBIOGRAFICZNEJ:

4 INTERESUJĄCE ZJAWISKA DOTYCZĄCE PAMIĘCI AUTOBIOGRAFICZNEJ:

  1. AMNEZJA DZIECIĘCA- nie mamy wspomnień nawet z 3 pierwszych lat życia, luka w pamięci bardzo ważnego okresu, co nie oznacza, że nie mogą gdzieś być ukryte

Badania Jagodzińskiej (liczba wspomnień o narodzinach rodzeństwa w miarę upływu czasu): w przypadku 2letnich nic nie pamiętali, w przypadku 4 zaś pamiętali z perspektywy czasu. Nawet gdy chodzi o emocje, to trudno zapamiętać coś w pierwszych 2-4 latach życia.

najlepiej pamiętane są wydarzenia o dużej wadze emocjonalnej (np.przeprowadzka, narodziny rodzeństwa)

nie ma wyjaśnienia tego zjawiska, dużo hipotez ale brak jednej konkretnej.

  1. EFEKT LAMPY BŁYSKOWEJ- pamięć fleszowa, żywe wspomnienia, szczególne zachowanie danych o nagłych niespodziewanych zdarzeniach; pamięć migawkowa, żywe wspomnienia.

Zamach na prezydenta Kennedy'ego Ludzie opowiadają to tak,

0x08 graphic
Zamach na Jana Pawła II jakby to było wczoraj,

Stan wojenny w Polsce wspomnienia bardzo

wyraziste

--------- grupa wydarzeń o których myśli się że pamięta się je lepiej

Brown i Kulik (1977) odnośnie zamachu na Kennedy'ego uważają, że w pewnych warunkach tworzą się fotograficzne kopie rzeczywistości w pamięci autobiograficznej:

Co się pamięta? (Brown i Kulik Cd.)

|

--- komplet który zapamiętujemy

Dane na temat detaliczności zapamiętanego obrazu:

Dane na temat trafności:

Słabość kryterium pewności subiektywnej:

Pewność subiektywna nie jest żadnych kryterium wiarygodności.

Dane dotyczące ważności są niejednoznaczne, np. Brytyjczycy lepiej pamiętali okoliczności rezygnacji M.Tatcher niż nie- Brytyjczycy.

Badania Łukaszewskiego (ważne wydarzenia)- osoby nigdy nie wspominały takich aktów czy epizodów, jak wojna, ale pamiętały pierwszą randkę. Dopiero gdy szczególnie je pytano o wojnę to sobie przypominały.

-> w ważności jest ważniejsza ważność subiektywna a nie obiektywna

Zadania na temat MECHANIZMU UTRWALANIA tych danych są podzielone. Jedni (np. Conway) podtrzymują tezę o mechanizmie TERAZ ZAPISUJ a inni nie

Neisser- efekt lampy błyskowej jest spowodowany jawnym lub ukrytym powtarzaniem

Podsumowanie:

-zdarzenia w ogólnym zarysie zapamiętywane są dobrze ale szczegóły już nie

  1. FAŁSZYWE WSPOMNIENIA- wspominanie zdarzeń, których nie było, można wykorzystać luki w pamięci, by je wyprodukować

Możemy manipulować wspomnieniami.

Zjawiska pokrewne:

Loftus- epidemia odzyskanych wspomnień, doprowadziło to do złych skutków:

Istnieją zachęty do tworzenia fałszywych wspomnień:

część pomyśli :no dobra, ale ja nie

część -boże! jak tyle to pewnie ja też.

Bradshaw- `Zrozumiec rodzinę' sygnały, które świadczą o tym, że było się wykorzystywanym seksualnie:

Badania grupy Elizabeth Loftus”

Badania Iry Hymana

Badacz dawał fałszywe sygnały związane z fałszywymi wspomnieniami (np. że w wieku 7 lat leżeli w szpitalu a clown przyniósł pizzę). W miarę upływu czasu te zdarzenia miały większe znaczenie.

Okoliczności sprzyjające fałszywym wspomnieniom:

Loftus:

Wspomnienia fałszywe są podobne do kłamstw, Ekmann uważał podobnie:

słabe kryterium a żeby stwierdzić czy coś jest takie to trzeba mieć materiał porównawczy

Warunki powstania fałszywych wspomnień: (Loftus)

Wg T. Maruszewskiego:

Jeżeli chodzi o fałszywe wspomnienia ogólny mechanizm odwołuje się do heurystyki dostępności psychicznej. Są to dwa mechanizmy:

Konkluzje:

jakkolwiek doświadczamy subiektywnej pewności naszych wspomnień to

- kryteria identyfikacji wspomnień są b. słabe i tylko pośrednie

Przechowywanie:

Najlepiej przechowujemy:

Przypominanie:

Koncepcje zapominania:

  1. Teoria Zanikania Śladów- mechanizm zapamiętywania musi być wielokrotnie odnawiany, bo jak nie to go zapominamy; łatwo więc wypada to co nie jest odtwarzane

  2. Teoria Interferencji- materiał obecny wchodzi w kolizję w materiałem, który już umiemy; dochodzi do skłócenia, najlepiej pamiętamy to, co jest zgodne z tym co już pamiętamy, wszystko wszystkiemu przeszkadza w pamięci

  3. Teoria Dostępu- my niczego nie zapominamy, tylko mamy trudności z dostępem do tych informacji, tylko fizyczne uszkodzenie mózgu może powodować zapominanie

  4. Teoria Zapominania Motywowanego- pamiętamy to, co chcemy, a nie pamiętamy tego, czego nie chcemy (Freud wyparcie), badania na nastawienie wskazują że mamy wpływ na to co pamiętamy; Bad. w Izraelu - uczą się słów, przy poszczególnych słowach były sygnały - zapamiętaj to / zapomnij to. słowa opatrzone zapamiętaj to były lepiej pamiętane niż reszta.

D.Schacter: „Siedem Grzechów Pamięci”

Istnieją pewne procedury, które pozwalają weryfikować fałszywe wspomnienia i zeznania świadków. Jest to wywiad poznawczy (powtarzanie tego samego w kilku różnych ujęciach np. od końca, pytania typu skoro stałeś po prawie stronie to on stał po lewej itp.).

  1. NADWYŻKA WSPOMNIEŃ- z dzieciństwa u ludzi starszych, choć mają problemy z zapamiętaniem rzeczy bieżących, w miarę starzenia się ludzi pamiętamy coraz więcej rzeczy z dzieciństwa, kontrast z innymi wspomnieniami,

Pamiętamy więcej niż jesteśmy w stanie sobie przypomnieć.

Wykład 12

MYŚLENIE I ROZWIĄZYWANIE PROBLEMÓW

Ważne są procesy poznawcze u zwierząt.

MYŚLENIE- zastawienie w pamięci operacyjnej różnych danych poznawczych (informacji) w celu uzyskania nowej jakości.

dane poznawcze pochodzić mogą z otoczenia, z zadania, z pamięci trwałej

Im więcej danych tym więcej porównań. Im więcej wiemy tym więcej wymyślimy.

Pomysły innych są ważne.

Dwa założenia: [Oba są nieprawdziwe]

nie jest świadomy w całym procesie najczęściej jesteśmy świadomi tylko na początku, gdy zaczynamy myśleć najczęściej cały proces jest nieświadomy, czasem tylko wyniki przebijają do świadomości a czasem nawet nie

gdy usiłujemy tłumić myśli to one wracają

TYPY MYŚLENIA wg E. NĘCKI:

0x08 graphic
0x08 graphic
MYŚLENIE

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
 ASOCJACYJNE UKIERUNKOWANE

REPRODUKTYWNE

PRODUKTYWNE KRYTYCZNE

■ MYŚLI ASOCJACYJNE- snucie myśli, które zazębiają jedna o drugą; zbudowane na zasadzie wolnych skojarzeń

ważna rola rysunków, np. cebula

Skojarzenia ze słowem cebula:

Magda O: cebula znowu go zobaczyć (po 10 krokach). Jak doszła do tego:

cebula- płakać- przykrość- rozstanie- morze- owoce morza- złota-

rybka- życzenia- znowu go zobaczyć

Inka F: rosa śmierć

rosa- chodzenie na boso- niewygodne buty- złość na siebie- czekanie-

nielojalność- odwet- wojna- śmierć

To myślenie jest ukierunkowane, cechy:

Testy (typowe pytania w testach zadań niedokończonych):

badanym daje się początek zdania i prosi o to żeby je dokończyli, zakłada się, że te dokończenia będą zawierały pewne sugestie na temat problemów. przykład użyteczności myślenia asocjacyjnego

■ MYŚLENIE UKIERUNKOWANE:

Wyraźne motywy (ma wyraźny kierunek, ma przynieść jakiś wynik)

Ważna jest potęga ciekawości (co się zdarzy, gdy) jest punktem wyjścia do myślenia

Budowanie sylogizmów: (sylogizm- szczyt myślenia ukierunkowanego)

myślenie sylogistyczne jest myśleniem wyrafinowanym ale b.rzadko poprawnym

Myślenie ukierunkowane zaczyna się od eksploracji.

Zachowania eksploracyjne:

▪ Eksperyment Marii Hanuzy (dzieci i rozmowa o ich życiu, przygodach, a przed dziećmi leżały klocki)

zachowania eksploracyjne warunkują silnie myślenie

▪ Eksperyment Berlyne'a struktura bardziej złożona wywoływała więcej reakcji (u noworodków!)

Popęd eksploracji

- badania R.Butlera, F. Harlow - małpy, 2 okienka, za jednym banan za drugim kolejka elektryczna, ciekawość może być silniejsza niż głód- otwierały to do kolejki

- szczury E.Hilgarda

Szczególny rodzaj myślenia ukierunkowanego to ROZWIĄZYWANIE PROBLEMÓW.

Problem zadań nierozwiązanych w ramach posiadanej aktualnie wiedzy:

odczucie trudności

analiza problemu

wytwarzanie rozwiązań

ocena rozwiązań

otwarte (wypracować pomysł i ocenić go)

zamknięte (wymaga wyłączenia ewolucji pomysłów- testowe zadania)

Dwa rodzaje strategii rozwiązywania problemów:

▪ heurystyki potrząsania -jak się coś zepsuje /dziecko/ szympansy - co jakis czas musi być skuteczne bo inaczej by zginęła

▪ heurystyka OCL - Obawa - Chciwość - Lenistwo

Przykłady rozwiązywania problemów (Sternberg i Davidson - lilie[41a]), (Tichomirov - laczenie kropek[41b])

Rola czynników sytuacyjnych, np. w podpowiedzi (efektywne w początkowej fazie rozwiązywania zadań)

Bariera psychiczna jest b. silna - Potęga barier

Tversky i Kahneman: reguła dostępności raz jeszcze (taksówki i kolory)

W rozwiązywaniu problemów kierujemy się wskazówkami pochodzącymi z innych sytuacji.

Inne reguły:

Podejmowanie decyzji:

[->kartka ręcznie (41c)]

Czego nie wiemy o myśleniu? (Nęcka)

Rozumowanie- jest procesem ukierunkowanego na cel myślenia realistycznego- ze zbioru faktów wyciąga się wnioski

MYŚLENIE AUTYSTYCZNE

NASZE MYŚLI

MYŚLENIE REALISTYCZNE

- osobisty proces

- fantazje

- marzenia

- reakcje i idee nieświadome, niesprawdzalne przy użyciu kryteriów rzeczywistości

- są między

  • idee dostosowane do rzeczywistości, wymogów, ograniczeń, możliwości

PODSUMOWANIE:

Wykład 13

JĘZYK W PROCESIE GROMADZENIA I PRZETWARZANIA DOŚWIADCZENIA

Symbole (niektóre są ukryte, inne jawne)

▪ Różnorodnych języków jest od 3- 6 tysięcy, nie ma zasady „jeden naród- jeden język”

▪ W języku ukazują się podobieństwa między ludźmi (wszyscy operują językiem), ale tez różnice kulturowe (tysiące odmiennych języków)

GENEZA JĘZYKA:

  1. Pojawił się w powolnych procesach kształtowanie się pierwotnych form komunikacji

  2. Pojawił się nagle

  3. Język powyżej 400 znaków musi posiadać już jakąś składnię (czyli po przekroczeniu tzw progu koherencji- wg Nowaka i Komarowej)

  4. Chromsky zaproponował hipotezę wrodzonej kompetencji językowej, czyli właściwości ludzkiego mózgu, która zapewnia opanowanie każdego języka.

Rozwój kompetencji językowych jest podobny u wszystkich ludzi i zawsze ma charakter stadialny.

Istnieją liczne dowody na zmienność języka w sferze słownikowej i znaczeniowej, to brak jest dowodów na ewolucję gramatycznej strony języka.

Język ma ukrytą warstwę sensu, intuicji, które są zrozumiałe w obrębie jednego języka, niekoniecznie drugiego.

Wszelkie tłumaczenia są przybliżone.

CECHY JĘZYKA:

FUNKCJE JĘZYKA:

  1. REPREZENTACYJNA- każde zdanie jest symbolem pewnej części rzeczywistości

    1. wiele znaczeń, np. zamek

    2. wiele poziomów, np. jaskółka jako ptak, jako kręgowiec

    3. charakter zmienny, np. słowo cham kiedyś oznaczało chłopa, dziś osobę ordynarną

2 Typy Pojęć Rosch, Trzebiński, Maruszewski