System bankowy-jako ogniwo systemu finansowego państwa jest zespołem norm prawnych,instytucji i instrumentów spełniającym takie funkcje w gospodarce: zapewnienie mechanizmu gromadzenia środków finansowych i ich podziału pomiedzy różne przedsięwzięcia/ zapewnienie sposobów rozliczania i dokonywania płatności/ zapewnienie informacji cenowej stwarzającej możliwości podejmowania decyzji przez podmioty gospodarujące (stopy %)/ zapewnienie skutecznych procedur zarządzania ryzykiem.

Kryteria klasyfikacji systemów:ze wzgl na relacje z otoczeniem-otwarte i zamkniete/ ze wzgl na możliwośc zmian w zachowaniu systemu-statyczne i dynamiczne/ Systemy bankowe mają wiele różnorodnych powiązań z otoczeniem-są systemami otwartymi.Rozwijają się w czasie i podlegają rozmaitym zmianom-są uważane za systemy dynamiczne. (syst.otwarty działa w relacji z otoczeniem/ syst.dynamicz co roku się zmienia.

Instytucje systemu bankowego-bank centralny,banki operacyjne,nadzór bankowy,instytucje wspomagające.

Bank Centralny-podst.cel w krajach gospod.rynkowej-utrzymanie stabilności cen w kraju oraz zapewnienie stabilności i bezpieczeństwa finansowego sektora bankowego i płynności rozliczeń pieniężnych w gospodarce. Funkcje BC-bank emisyjny,bank państwa,bank banków. Jest jedynym uprawnionym emitentem znaków pieniężnych będących prawnym środkiem płatniczym w kraju i reguluje obieg emitowanego pieniądza gotówkowego.Jest tez kreatorem pieniądza bankowego,gdy udziela kredytów bankom komercyjnym lub skupuje papiery wartościowe lub waluty obce./ Jest bankiem państwa w zakresie bankowej obsługi budżetu państwa i obsługi długu państwowego.Organizuje również płatności zagraniczne,realizuje politykę w odniesieniu do kursu walut,utrzymuje i zarządza rezerwami zagranicznych środków pieniężnych/ W funkcji banku banków bc organizuje rozliczenia pieniężne i aktywnie uczestniczy w systemie rozliczeń międzybankowych, jest bankiem rezerwowym dla banków operacyjnych, reguluje strumień pieniądza bankowego tworzonego przez banki operacyjne, nadzoruje i reguluje płynność całego systemu bankowego.

Banki operacyjne-banki to przedsięb prowadzące działalność depozytową,kredytową,rozliczeniową.Mogą też świadczyć usługi w obrocie kapitałowym. Są nie tylko podmiotami z funkcją celu w postaci maksymalizacji wartości rynkowej lecz muszą też spełniać warunki instytucji publicznego zaufania. Jest to warunek lokowania przez klientów środków pieniężnych na rachunkach bankowych a tym samym umożliwia bankom prowadzenie ich statutowej działalności. W przepisach wspólnotowych instytucje kredytową definiuje się jako instytucje która przymuje depozyty publiczne i inne fundusze na zasadzie zwrotności i dziela kredytów na własny rachunek,instytucjami takimi mogą być banki i instyt.nieposiadające takiego statusu a określane mianem para banków. Czynności BO: zastrzeżone wyłącznie dla banków:przyjmowanie wkładów pieniężnych, prowadzenie innych rach.bank,udzielanie kredytów i gwarancji bankowych, emitowanie bankowych papierów wart,przeprowadz bankowych rozlicz pienięż.

Mogą być wykonywane przez banki i podmioty niebankowe:udzielanie pożyczek pieniężnych, operacje czekowe i wekslowe, wydawanie kart płatniczych, poręczenia, terminowe operacje finansowe, udostępnianie skrytek sejfowych, wykonywanie czynnoś.obrotu dewizowego.

Parabanki a nadzór bankowy-rozwiązania polskiego prawa bankowego eliminują możliwość działania nadzoru bankowego przy wykonywaniu tej drugiej grupy czynn,przez podmioty niebankowe (para banki); nie mają one wtedy charakteru czynności bankowych. Ustalenia te są niespójne z rozwiąż.w krajach UE w których nadzorem bankowym objęta jest działalność instytucji kredytowych. Funkcje BO:transakcyjna-pełni ją bank w roli pośrednika finansowego oferującego usługi związ z Przyjmo i udostępni środk.finansow;bank kojarzy w ten sposób podaż z popytem na kapitał pieniężny/ kreacji (emisji) pieniądza-poprzez udzielanie kredytów bankowych bank wpływa na wielkość podaży pieniądza krajowego/ transformacji: wielkości środków,terminow,ryzyka,przestrzennej w lokacji środków,informacji/ ograniczenia roli banków do funkcji pośrednictwa między podmiotami posiadającymi nadmiar płynności a tyi które odczuwają jej niedobory nie jest wpólczesnie wystarczającą strategią dla utrzymania się na rynku/ drastyczny spadek marż spowodowany nasileniem konkurencji cenowejspowodował że tradycyjna działalność wyłącznie depozytowo-kredytowa przestała przynosić zadowalające wyniki/ oferta bankowa została uzupełniona o zarządzanie portfelem inwestycyjnym usługi ubezpieczeniowe,sprzedaż funduszy inwestycyjnych,emerytalnych,usługi maklerskie/ Banki staja się wyspecjalizow.instytucjami usługowymi zajmującymi się kompleksową obsługą finansową klientów. Klasyfikacja BO:kryteria klasy fik: rodzaj działalności-banki uniwersalne,specjalistyczne, np. depozytowo kredytowe,kredytowe,inwestycyjne,hipoteczne,samochodowe,rozliczeniowo depozytowe,akceptacyjno gwarancyjne/ skali działalności-banki ogólnogospodarcze,branżowe, np. rolne,budowlane,eksportowo importowe/ charakteru obsługiwanego rynku-detaliczne,hurtowe,hurtowo detaliczne,apeksowe/ formy własności-prywatne,państwowe,komunalne,spółdzielcze/ formy prawnej-sp akcyjne,spółdzielnie,przedsięb państwowe/ formy organizacyjnej-wieloodziałowe,jednooddziaowe,grupy bankowe,holdingi,konglomeraty,wirtualne/ obszaru działania-globalne,międzynarodowe,krajowe,regionalne,lokalne

Holding bankowy-to sp.akcyjna posiadająca akcje jednego lub więcej banków.kontrola holdingu nad przejętym bankiem może być pełna lub częściowa

Konglomerat finansowy-grupa finansowa świadcząca usługi i oferująca produkty w różnych sektorach rynków finansowych, skupiająca banki depozytowo kredytowe,zakłady ubezpiecz i przedsięb.inwestycyjne.Jest w stanie świadczyć kompleksowe usługi finansowe,trwale powiązać klienta z daną instyt.finansow,ma możliwość dywersyfikacji źródeł dochodów banku,ma pełniejszą wiedzę o klientach.

Banki Spółdzielcze-instyt.bankowe zorganizowane na zasadach solidarnej odpowiedzialności materialnej członków spółdzielni za działalność danej spółdzielni m.in.przez wkłady członkowskie. Współcz.BS są bankami uniwersalnymi, ze wzgl na konkurencję,walkę o rynki finansowe,rozszerzyły krąg klientów poza obręb własnych członków.

Modele sektora finansowego: Kontynentalny-(bankowo zorientowany)-gł rolę w syst.finansowym odgrywa system bankowy/ banki: zaspokajają krótko i długoterminowe potrzeby klientów, są uprawnione do wykonywania wszytkich czynności bankowych nieograni cz terytorialnie i branżowo, podejmują samodzielnie i równoprawnie z innymi podmiotami aktywność na rynku kapitałowym/ dominującą rolę pełnią zatem banki uniwersalne. Angloamerykański-(zorientowany na rynki finansowe)-kluczowa rola mechanizmu rynku finansowego w równoważeniu wielości popytu i podaży funduszy/ podstawowy dopływ kapitału do podmiotów gospodarczych przez emisję papierów wartośc i giełdę/ znacząca rola rózengo rodz funduszy i banków inwestycyjn zajmujących się bezpośrednim transferem oszczędności na rynek pieniężny i kapitałowy/ ścisły pdział na banki depozytowo kredytowe i inwestycyjne/ banki depozytowo kredytowe pełnią funkcje płatnicze i rozliczeniowe,zaspokajaja zapotrzebow przedsięb na kredyt.nie mogą prowadzić działalności inwestycyjnej na rynku kapitałowym.

Banki inwestycyjne-zajmuja się transakcjami z udziałem papierów wartość/ organizowaniem finansowania na wilką akalę doradztwem,zarządzaniem funduszami.Działają na rynkach pieniężnych i kapitałowych.

Banki uniwersalne-banki dominujące na kontynencie europejskim.mogą łączyć działalność depozytowo kredytową z realizowaniem transakcji z zakresu obrotu papier.wartościow i ubezpieczeń. Oferują:możliwość korzystnia z różnych usług w jednym banku od prostych kredytów i lokat po skomplikowane transakcje instrumentami pochodnymi/ możliwość korzytania przez pion depozytowo kredytowy z informacji pionu inwestycyjnego i odwrotnie/ wszechstronne doradztwo dla klienta/ elastyczność w dostosowaniu oferty do potrzeb klientów/bardziej elastyczna politykę cenową przy wyliczaniu rentowności klienta może być uwzględniony szeroki zakres produktów/

wzajemne finansowanie pionów bankowości komercyjnej i inwestycyjne/ możliwość wykorzystania monitoringu bankowego jako drogi poszukiwania klientów dla pionu inwestycyjnego, w szczególności wśród małych i młodych przedsiębiorstw, które dojrzały do finansowania się na rynku. BU charakteryzuje:węższy,niż w bankach inwestycyjnych, zakres wykorzystywanych instrumentów finansowych/ niższa dynamika wprowadzania innowacji bankowych/ wzrost ryzyka banku uniwersalnego, więc i jego deponentów, jeśli bank ten zaangażowany jest w działalność dealerską, gwarantowanie i przejęcie papierów wartościowych, czy też - gdy podejmuje on bezwarunkowe zobowiązanie do objęcia papierów wartościowych nieobjętych w ofercie przez inwestorów.

Banki uniwersalne a inwestycyjne Banki inwestycyjne nie są przeznaczone ani dla klientów detalicznych, ani nawet dla większości firm.Są bankami głównie dla dużych korporacji.Generalnie zajmują się organizowaniem dużych transakcji na rynkach kapitałowych za duże pieniądze. Te transakcje to fuzje i przejęcia (M&A), organizowanie kredytów konsorcjalnych, nowe emisje papierów wartościowych, zarządzanie funduszami, doradztwo restrukturyzacyjne i pozyskiwanie środków finansowych Banki inwestycyjne nie udzielają kredytów, choć organizują konsorcja kredytowe, nie inwestują własnych środków w transakcje, którymi się zajmują, nie prowadzą też bezpośrednio działalności maklerskiej, ale współpracują z domami maklerskimi. Najlepiej rozwiązuje problem działalności depozylowo-kredytowej i inwestycyjnej konglomerat finansowy. Może on ograniczać konflikt interesów, stwarzając warunki do współpracy firmy inwestycyjnej z bankiem komercyjnym, zwiększając bezpieczeństwo banku poprzez prawną separację działalności inwestycyjnej i komercyjnej.

Współczesne tendencje- Powstanie holdingów i konglomeratów finansowych zamazuje wyraźny podział między bankami uniwersalnymi a bankami inwestycyjnymi. W USA zaczęta się odchodzenie od bankowości inwestycyjne) w stronę bankowości uniwersalnej w latach 80-tych XX w, sfinalizowane w 1999 zniesieniem rozdzielenia bankowości operacyjnej od inwestycyjnej i przywróceniem możliwości łączenia transakcji w dziedzinie bankowości depozytowo-kredytowej z transakcjami w zakresie bankowości inwestycyjnej i ubezpieczeniami. W dalszym ciągu jednak pozycja banków inwestycyjnych w USA jest jeszcze bardzo silna. Dyrektywy bankowe UE nie narzucają jakiegoś jednego modelu banku, pozostawiając tę kwestię do swobodnego wyboru każdego państwa członkowskiego. W większości państw unijnych dominuje model banku uniwersalnego. Model bankowości kontynentalnej, uniwersalnej nie wyklucza współistnienia banków wyspecjalizowanych. W wielu krajach UE obok banków uniwers funkcjonują aktywnie banki inwestycyjne.

Ewolucja polskiego systemu bankowego: XVI-XVIII

powst. Domy bankowe w Krakowie,1585 - Bank Pobożny - inic Piotr Skarga, można było uzyskać niskooproc. Pożyczki pod zastaw niewielkich ruchomości. 1588 - sejm uregulowal prawo hipoteczne. W w-wie domy bankowe powstaly w XVIII w. 1766 - powst mennica warszawska, która bila monety zlote, srebrne i miedziane. Bankowość XIX w. 1825 - zalożone Towarzystwo kredytowe Ziemskie 1828 - Bank Polski, emisyjny ale pełnil funkcje obsługi długu publicznego wewnętrz., emitowal pożyczki zaciągnięte przez Skarb Królewstwa. Bank Polski wprow bolety bankowe - pieniądz papierowy wymienialny, od 1848 r. Była waluta rublowa, 1870 r - Bank Polski nie był już emitentem a w 1886 r zlikwidowano go. 1870 r - Bank Handlowy w Wa-wie Począt.Banki Spółdziel. Pod koniec XVII i pocz XIX w powstały banki ludowe, wiejskie spółdzielnie kredytowe związane z Centralną Kasą Spółek, wiejskie spółdzielnie oszczędn - pożyczkowe zw. Od 1924 kasami Stefczyka - zabór austriacki Okres międzywojenny W wyniku 1 w. ś. Większość banków zbankrutowala, były różne waluty i pieniądz zastępczy; w czasie wojny niemcy powołały instyt. Emisyjną PKKP - Polska Krajowa Kasa Pożyczkowa która w 1917 r. wprowadziła polska markę. 1924 r - dosżlo do hiperinlacji, przez to że deficyt budżetowy ,,latany: był przez emisję pieniądza. (1 USD = 10.250.000 marek). Po wojnie wzniawiały działalnośc banki przedwojenne m. in. Bank Handlowy w W-wie. Powstawaly banku w formie S,A ogólnie było ok. 12 instytucji bankowych. 1919 - Państwowa Kasa Oszczędności i Polski Państwowy Bank Rolny. 1924 - Bank Polski S.A. jako bank emisyjny. Kontynuator PKKT, Wład. Grabski wprowadził nowy system pieniężny oparty na systemie waluty dewizowo - złotej. 1927 - utworz. Polska Kasa Opieki (zał. Pocztowa Kasa Oszczędności), dla której bank miał być rozszerzeniem działalności poza granicę Polski. Bankowość PRL - 40 lata Pierwsze pieniądze z napisem NBP wyemitowano w poł 1944 r. przez Centralną Kasę Skarbową. Do 48 r. próbowano odtworzyć bankow.z okresu przedwojenn, reaktywowano PKO S.A BH S.A., Bankowość PRL 50 lata Sektor bankowy upodabniał się do wzorców z ZSSR, 18.11.1947 - wydano dekret o reformie bankowej upodabniający system bankowy do radzieckiego. Gospodarka stała się skrajnie zamknięta, w 1950 e Polska wycofała członkowstwo z Międzynarodowego Funduszu Walutowego, i banku światowego, wprowadzono centralne rozdzielnictwo zasobów pieniężnych, proces kredytowania uzależniony był od decyzji szczebla centralnego, by obowiązek gromadzenia śr. Pien. Podmiotu gospodarczego w jednym banku, szeroko pojęta bankowa kontrola przedsiębiorstw. Bankowość lata 1950-60 Do końca lat 60-tyvh sektor bankowy składał się: NBP - przejął prawie w całości kredytowanie działalności eksploatacyjnej przedsiębiorstw Bank Inwestycyjny - finansowanie inwestycji, Państwowy Bank Rolny i gminne kasy spółdzielcze miały monopol w rolnictwie, Bank Handlowy obsługiwał rozliczenia zagraniczne PKO i Bank Polska Kasa Opieki obsługiw. ludność Bankowość PRL lata 70 Pod koniec lat 60 uznano za błąd rozdzielenie kredytowania działalności eksploatacyjnej i inwestycyjnej na 2 banki. Od 1970 r włączono agendy zlikwidowanego Banku Inwestycyjnego w części do NBP i PKO, i BK, 1975 - powołano państwowo - spółdzielczy Bank Gospodarki Żywnościowej, 1975 - włączono PKO do NBP realizują ideę monobanku, tłumacząc to koniecznością integracji rozliczeń i ewidencji obu banków. Lata 80-te Pocz lat próba odejścia od modelu nakazowo- rozdzielczego i zapoczątkowanie reform, zamierzających do decentralizacji gospodarki i większego jej otwarcia na świat. Prawo bankowe i statut NBP z 82 r. - formalne podstawy prowadzenia przez banki samodzielnej polityki pieniężno- kredytowej. Zniesiono centralne administrowanie zarządzania - w miejsce tego weszły instrumenty: cena, kurs i stopa %, ograniczono kontrolną rolę banków przy wypłatach na rzecz gosp. Nieuspołecznionej. Ceny były stanowione metoda kosztową, przez co kursy walut i stopy % nie były w pełni skutecznym narzędziem oddziaływania na podmioty gosp. Istniały kredyty na stałe potrzeby i dopiero stopniowo miały one przechodzić na samofinansowanie się, banki uzyskały większą samodzielność, nie zmieniono jednak organizacji obsługi klientów - jednostki gosp nie miała prawa wyboru banków. NBP dalej był monobankiem, czyli bankiem centralnym i operacyjnym NBP dalej podlegał organom rządowym, wydzielono NBP ze struktur Ministerstwa Finansów, ale w dalszym ciągu NBP podlegał Radzie Ministrów, gdyż prezesa NBP powoływał i odwoływał Sejm na wniosek prezesa Rady Ministrów. 1987 - powstał Bank Rozwoju Eksportu - BREBANK. Pod koniec 87 doszło do wydzielenia z NBP banku PKO z pełnym zakresem czynności wobec ludności, jednostek uspołecznionych i nieuspołecznionych. 1988 - powstał łódzki Bank Rozwoju - BIG Bank S.A.

Cel transformacji polskiej bankowości - W okres transformacji ustrojowej polska bankowość wkraczała z opinią jednej z najbardziej zacofanych dziedzic. Sektor bankowy charakteryzował się: niskimi podstawami kapitałowymi banków, złym zarządzeniem instytucjami, brakiem doświadczonej w realiach gospodarki rynkowej kadry, brakiem nowoczesnych technologii oraz produktów, które umożliwiłyby świadczenie innowacyjnych usług finansowych. Głównym celem reformy bankowej podjętej w 88 r stało się dostosowanie polskiego systemu bankowego do wymogów gospodarki rynkowej.

Zmiany w 1989 r- Od 89 r. zaczęły obowiązywać nowe ustawy z 31.01.89 Prawo Bankowe i Ustawa o NBP.

Zmiany: dwuszczeblowość polskiego sektora bankowego z NBP jak BC i siecią banków komercyjnych, podstawowj zadanie NBP - umacnianie polskiego pieniądza, jego siły nabywczej, bezpośrednie kredytowanie jednostek gospodarki narodowej, należące wcześniej do kompetencji NBP, stał osię domeną powstających banków komercyjnych, BC utracił prawo administracyjnego oddziaływania na postępowanie banków komers. Ze struktury NBP powstało 9 dużych uniwersalnych banków komercyjnych z centralami w głównych regionach Polski. Bank Gdański (GD) Bank Śląski (Katowice), Bank Przemysłowo - Handlowy (KR), Bank Depozytowo -Kredytowy (Lublin), Powszechny Bank Gospodarczy (Łódź) Wielkopolski Bank Kredytowy (Poznań), Pomorski Bank Kredytowy (Szczecin), Powszechny Bank Kredytowy (Wwa) Bank Zachodni (Wrocław). Banki te działały od 89 r. pod koniec 89r było już 21 banków.

Transformacja lat 90-tych- Powstałe banki miały formę banków państwowych, w 91 r. zostały przekształcone w jednoosobowe spółki akcyjne Skarbu Państwa. Nowe banki odziedziczyły po NBP monopolistyczną pozycję w zakresie kredytów dla wielkich przedsiębiorstw każdego z 9 regionów. Dopiero drogą budowania sieci oddziałów na obszarze innych regionów i procesów konsolidacyjnych banki przekształciły się w ogólnopolskie. Brak ograniczeń podmiotowych, przedmiotowych i terytorialnych dla banków. Cd 1993-94r 1993 - było już 87 banków, banków spółdzielczych 1663. W latach 93-94 20 % banków zlikwidowano bo nie spełniały one wymogów wypłacalności. Była restrykcyjna polityka licencyjna NBP wobec banków zagranicznych. Przyjęta strategia prywatyzacji przewidywała pozyskani zagranicznych partnerów strategicznych dla banków. Z pakietami > 30% ale aktywnie uczestniczących w zarządzaniu bankami. . Lata 95-97 - ekspansja kapitału zagranicznego w polskim systemie bankowym. Powst. 10 nowych banków zagranicznych a nad 7 bankami polskimi kapitał zagr. Przejął kontrolę. Pod koniec 96 r. 11 baków zanotowano na GPW. NBP uzależniał wydanie bankom zagranicznym licencji lub zgody na zakup kontrolnego pakietu akcji banku krajowego od ich udziału restrukturyzacji polskiego sektora bankowego. Lata 98-2005- Od 98 r - zmiana polityki rządu wobec kapitału zagranicznego. Skarb Państwa sprzedawcą inwestorom zagr. Znaczące a nawet większościowe pakiety akcji. Na pocz 99 r zgodnie ze zobowiązaniami podjętymi przez Polskę przy przystępowanie do OECD nastąpiło zniesienie formalnych ogranicz. wobec banków zagranicz.w zakresie otwierania oddziałów. Banki nie musiały mieć licencji na otwieranie oddziałów.

Efekty prywatyzacji sektora bankowego: identyfikacja właściciela odpowiadającego kapitałem za działalność banku, wzmocnienie kapitałowe banku oraz ułatwiony dostęp do nowego kapitału, większa troska o właściwą alokację kredytów, obniżenie kosztów działania banku, uniezależnienie polityki banku od decyzji politycznych, wzmocnienie konkurencji, zwiększenie elastyczności zachować, lepsze dostosowanie do synku, zwiększenie wpływów budżetowych z prywatyzacji.

Procesy konsolidacji w sektorze bankowym formy: przejęcie - słabszych ekonomicznie jednostek przez silniejsze, fuzje - połączenia partnerów o zbliżonej sile ekonomicznej, Cele: ratunek przed upadłością, konsolidacja w celu osiągnięcia wymaganych progów kapitałowych, zwiększenia rozmiarów oraz zakresu działalności, wzrost możliwości inwestycyjnych, dostęp do Nowicz.innowacyjności oraz dywersyfikacja źródeł zysku, poprawa konkurencyjności, umocnienie pozycji na rynku.

Efekty napływania kapitałów zagranicznych: wzmocnienie kapitałowe banków, rozwój sieci placówek, wprowadzenie innowacyjnych technologii oraz produktów, zatrudnianie wysoko wykwalifikowanych specjalistów, szybkie podnoszenie kwalifikacji kadr bankowych, wzrost stopnia konkurencyjności w sektorze, radykalna zmiana kultury obsługi klientów zwiększony napływ inwestycji zagranicznych do całej gospodarki.

Utworzenie banku - mogą być jako spółki akcyjne banki państwowe albo spółdzielcze. Warunki : zapewnienie wyposażenia banku w fundusze własne (5 mln euro w zł. Spółdzielcze - 1 mln euro) Kapitał nie może bycz pożyczką kredytem albo nieudokumentowanym źródłem. Zarządzac powinny co najmniej 2 osoby przewidziane do objęcia w banku stanowisk członków zarządu, muszą być wykształcone i doświadczone zawodowe. Musi być zapewnienie bezpieczeństwa środków pieniężnych gromadzonych w banku wynikające z przedstawionego przez założycieli co najmniej 3 letniego olanu działalności banku.

Bank zagraniczny - mający siedzibę poza granicami Polski, na tery tor.państwa nie będącego członkiem UE.

Instytucja kredytowa - podmiot mający swoją siedzibę poza granicami Polscki, na terytorium jednego z państw UE, prowadzący we własnym imieniu i na własny rachunek na podstawie zezwolenia, działalność polegającą na przyjmowaniu depozytów i udzielaniu kredytów lub na wydawaniu pieniądza elektronicznego. Banki niekrajowe- banki zagr i instut. kredyt. mogą działać przez spółki zależne - tworzone od podstwa lub drogą przejęcie dominującego pakietu akcji w bankach krajowych. Utworzenie oddziału banku zagranicznego w Polsce następuje na wniosek zainteresowanego banku na podstawie zezwolenia Komisji Nadzoru Finansowego, wydanego po uzgodnieniu z Ministrem Finansów. Bank zagr musi wydzielić ze swoich funduszy odpowiednia kwotę na dany oddział. Oddziały podlegają wpisowi do rejestru przedsiębiorców w Polsce. Obowiązki oddziału: używanie nazwy banku zagranicznego w języku państwa jego siedziby, wraz z tłumaczeniem na polski i określenie ,,oddział w Polsce”, prowadzenie oddzielnej rachunkowości w języku polskim, przechowywanie dokumentów dotyczących jego działalności w siedzibie oddziału, Powołanie dyrektora oddziału następuje za zgoda KNF.

Oddziały instytucji kredytowej, od 1.05.2004 obowiązuje w Polsce zasada jednej licencji bankowej - instytucja kredytowa posiadająca licencję w jednym z krajów UE może prowadzić działalność na terenie innego kraju UE, w formie oddziału lub działaln. Transgranicznej. Instytucja musi zawiadomić nadzór państwa goszczącego o zamiarze podjęcia działalności na jego terenie. . Obowiązki oddziału inst. musi zamieścić nast. Informacje w KNF: nazwę i adres oddziału w Polsce, program działalności określający w szczególności czynności, jaki instytucja zamierza wykonywać, opis struktury organizacyjnej oddziału, nazwiska osób na stanowiskach dyrektora i jego zastępcy, kwota funduszy własnych i wysokość współczynnika wypłacalności.

KNF w ciągu 2 mies. Od otrzymania takiej notyfikacji może wskazac warunki które w celu ochrony konsumenta, zapewnienia bezpieczeństwa obrotu gospodarczego lub zapobieżenia naruszenia prawa, oddział instytucji kredytowej musi spełnić przy prowadzeniu działalności na Tereni PL. Różnica między instytucją kredytową a oddziałem banku: instytucja jest jednostką organizacyjną nie mająca odrębnej osobowości prawnej, wszystkie jednostki danej instytucji utworzone w Polsce uznawane są za jeden oddział w Polsce, nie musza prowadzić oddzielnej rachunkowości. Oddziały instytucji kredytowych podlegają gwarancjom depozytowym i nadzorowi kraju macierzystego, również ich rezerwy celowe są przez kraj macierzysty regulowane. Kontroli KNF w Pl. podlega płynność płatnicza oddziału, dane niezbędne do sporządzania bilansu płatniczego oraz respektowanie zakazu prania brudnych pieniędzy.

Działalność transgraniczna - wykonywanie przez instytucję kredytową na terenie Polski lub przez bank krajowy na terenie państwa goszczącego, wszystkich lub niektórych czynności w zakresie wynikającym z udzielonego zezwolenia, bez otwierania tej instytucji banku. Taką działalność instytucja kr. Może otworzyć zaraz po otrzymaniu przez KNF zawiadomienia od właściwych władz nadzorczych państwa macierzystego, określającego rodzaje czynności, jakie instytucja będzie wykonywać. Taka działalność może być otwierana na podstawie zezwolenia KNF ( bank i instyt. Kr) na wniosek zainteresowanego. Zakres działalności ograniczony jest do obejmującej wyłącznie reklamę i promocję w zakresie ustalonym w zezwoleniu.

Banki państwowe - tworzone przez Radę Ministrów w drodze rozporządzenia na wniosek Ministra Skarbu zaopiniowany przez KNF. Likwidacja: w trybie j.w. lub na wniosek KFF gdy bank przynosi straty. Organami sa rada nadzorcza (3 - letnia) i zarząd. Przewodniczącego rady nadzorczej powołuje i odwołuje Prezes Rady Ministrów, na wniosek Ministra Skarbu Państwa. Prezesa zarządu banku powołuje rada nadzorcza za zgodą KNF. Statut nadaje w rodze rozporządzenia Minister Skarbu Państwa w porozumieniu z Ministrem Fin, po zasięgnięciu opinii KNF. Przekształcenie banku państwowego w spółkę akcyjną dokonywane jest w drodze rozporządzenia Rady Ministrów, na wniosek Ministra Skarbu Państwa po zasięgnięciu opinii KNF.

Banki jako spółki akcyjne: założycielami mogą być osoby prawne i fizyczne. Jeśli nie sa nimi Skarb Państwa, bank krajowy, instytucja kredytowa, bank zagraniczny, krajowy lub zagraniczny zakład ubezpieczeń albo międzynarodowa instytucja fin. Nie może być mniej nić 3 założycieli. Mogą bycz tworzone przez osoby zagraniczne albo z udziałem osób zagranicznych. Wkłady pieniężne osób zagr. Do kapitału założycielskiego są w PLN. Mogą być utworzone tylko po uzyskaniu licencji KNF. Powołanie 2 członków zarządu w tym - prezesa nast. Na wniosek rady nadzorczej za zgodą KNF. Akcje banków sa akcjami imiennymi z wyj. Akcji dopuszczonych do obrotu publicznego. Zbycie akcji imiennych w okresie roku od daty wpisania banku do rejestru handlowego wymaga zezwolenia KNF, osoba która objęła akcje banku, powoduje osiągnięcie lub przekroczenie progu 5,10,20,25,33,50,66,75 % głosów na walnym zgromadzeniu jest zobowiązana do poinformowania o tym banku, a bank informuje o ty KNF w terminie 14 dni od daty jego otrzymania.

Bank hipoteczne - wyspecjalizowane w udzielaniu kredytów hipotecznych na cele budownictwa mieszkaniowego i przemysłowego. Srodki na finansowanie swojej działalności pozyskują głównie z emisji listów zastawnych, i przez przyjmowanie lokat terminowych, emisję obligacji i zaciąganie kredytów. Może być utworzony wyłącznie w formie spółki akcyjnej. Organizację i zasady działania tych banków określa ustawa 29.08.97 o listach zastawnych i bankach hipotecznych. Hipoteka - zabezpieczenie roszczeń pieniężnych wierzyciela przez wpis zobowiązania do księgi wieczystej nieruchomości. Listy zastawne wliczają się do dłużnych papierów wartościowych. W treści listu jego emitent zobowiązuje się wobec inwestora do wypłaty odsetek i wykupu listu zastawnego w sposób i w terminach określonych w warunkach emisji. Upadłość - należności posiadaczy papierów zaspokajane są w pierwszej kolejności w pełnej wysokości wraz z należnymi odsetkami przed innymi zobowiązaniami banku. Czynności banku: udzielanie kredytów zabezp. Hipoteką, nabywanie wierzytelności innych banków z tytułu udzielonych kredytów hipotecznych, emitowanie hipotecznych listów zastawnych, emitowanie publicznych listów zastawnych których podstawę stanowią: wierzytelności banku hipotecznego z tyt. Udzielonych kredytów, wierzytelności z tyt. Kredytów udzielonych jednostkom samorządu terytorialnego i kredytów w części zabezp. Gwarancją lub poręczeniem, Nadzór banku: Przy każdym banku hipotecznym funkcjonują powiernik i jego zastępca. NMie mogą być oni pracownikami banku hipotecznego, sa powoływani i odwoływani przez KNF. Powiernicy nadzorują przede wszystkim prawidłowość wpisów do rejestru zabezpieczenia listów zastawnych, zgodnośc ustalania wartości bankowo - hipotecznej nieruchomości z regulaminem wyceny nieruchom.zatwierdz.przez KNF i zgodnośc zabezpieczen.znajdujących się w obrocie listów z wymog.ustawy o listach zastawnych i bankach hipotecznych.

Banki spółdzielcze - regulowane przez ustawę z 7.12.200 r o funkcjonowaniu banków spółdzielczych ich zrzeszaniu i bankach zrzeszających, prawem spółdzielczym prawem bankowym. Ze względu na ograniczenia kapitałów własnych banki te zostały objęte obowiązkiem zrzeszania się w bankach zrzeszających. Banki spółdzielcze spełniające tylko ustawowe minimum kapitałowe ( 1 min euro) prowadzą działalność na obszarze powiatów, w których mają siedziba i na terenie powiatów z oddziałami. Banki z przedziału 1- 5 mln euro, prowadzą działalność na terenie województwa w którym znajduje isę siedziba i poza nim na terenie powiatów z placówkami. Za zgoda banku zrzeszającego bank spół, może prowadzić działalność na terenie powiatów sąsiadujących z terenem określonym wyżej. Taka działalność wymaga zgody KNF. Banki z kapitałem pow 5 mln euro prowadzą działalność na terenie całego kraju. Prezesa banku powołuje i odwołuje rada nadzorcza przy czym powołanie następuje za zgoda KNF. Banki zrzeszają się na podstawie umowy zrzeszania z jednym bankiem zrzeszającym. Bank zobowiązany jest do posiadania co najmniej jednej akcji banku zrzeszającego. Bank zrzeszający: wykonuje czynności bankowe i inne czynności. Jak każdy bank komercyjny. Ponadto prowadzi rachunki bieżące zrzeszonych banków przez które przeprowadza ich rozliczenia pieniężne, na tych rachunkach zrzeszone banki utrzymują również rezerwy obowiązkowe. Bank ten nalicza i utrzymuje rezerwę obowiązkową zrzeszonych banków spółdzielczych na rachunku w NBP. Prowadzi wyodrębniony rachunek na którym deponowane są aktywa banków spółdzielczych, stanowiące pokrycie funduszu ochrony środków gwarantowanych, wypełnia za zrzeszone w nim banku społ. Obowiązki informacyjne wobec NBP i BFG. Kapitały : 2001 - 10 mln euro, 2003 - 15 mln euro, 2006 - 20 mln euro.

Banki komercyjne : sektor banków komers tworzą 43 banki z przewagą kapitałów zagranicznych (17 krajów), 14 oddziałów instytucji kr. 10 banków z przewagą kapitału polskiego ( 4 państwowe i 6 prywatnych).

Pod koniec grudnia 2008 r na GPW notowane było 15 banków. Łącznie aktywa banków giełdowych stanowiły 65,1 % aktywów całego sektora.

Banki giełdowe : PKO BP, Bank Handl(w-wa) ING Bank Śląski, Bank BPH S.A BZWBK, BRE Bank, Millenn, PekaO, Nordea Bank Polska, Krdyt Bank, BOŚ, Fortis Bank Polska, GETIN Bank, Noble Bank, DZ BP,

Społki akcyjne ze 100% udziałem kapitału zagranicznego:HSBC Bank Polska SA,DaimlerChrysler BP SA, GE Money Bank SA,Raiffeisen BP SA,Deutsche BP SA,GMAC BP SA,FCE BP SA,Santander Consument Bank SA,Fiat BP SA,RCI BP SA,Allianz BP SA,Allior BP SA.

Spółki akcyjne z większościowym udziałem kapit.zagranicz:ING Bank Śląski SA,BPH SA,BRE Bank SA,Bank Millenium SA,PKO SA,Fortis BP SA,BGŻ SA,Euro Bank SA,Dominet Bank,Meritum Bank

Sp.akc.pośrednio kontrolowane przez inwestorów zagr:BPH Bank Hipoteczny SA,Lukas Bank SA,BRE Bank Hipoteczny SA,Śląski Bank Hipoteczny SA.

Cel NBP- Konstytucja 1997 r: „Centralnym bankiem państwa jest Narodowy Bank Polski. Przysługuje mu wyłączne prawo emisji pieniądza oraz ustalania i realizowania polityki pieniężnej, arodowy Bank Polski odpowiada za wartość polskiego pieniądza” Ustawa o NBP: „Podstawowym celem działalności NBP jest utrzymanie stabilnego

poziomu cen przy jednoczesnym wspieraniu polityki gospodarczej Rządu, o ile nie ogranicza to podstaw. celu NBP"

Niezależność NBP- Niezależność personalna Rada Ministrów nie ma żadnego formalnego wpływu ani na powoływanie ani też na skracanie kadencji członków Zarządu NBP lub członków RPP. Prezesa NBR powołuje Sejm na wniosek Prezydenta na 6-letnią kadencję. Odwołanie Prezesa przed upływem kadencji jest możliwe wyłącznie w sytuacjach przewidzianych przepisami ustawy. Przewodniczącym 10-osobowej Rady Polityki Pieniężnej jest Prezes NBP. Pozostałych członków na 6-letnią kadencję powołują spośród wybitnych specjalistów z dziedziny finansów po 3 osoby: Prezydent,Sejm i Senat. Członków zarządu NBP, w tym wiceprezesów, powołuje Prezydent na wniosek Prezesa NBP. Niezależność finansowa - niezależność w prowadzeniu własnej gospodarki finansów oddzielenie finansów banku u centralnego od sfery wydatków publicznych Bank centralny prowadzi gospodarkę finansową, opierając się na własnych funduszach. Ważny dla niezależności banku centralnego jest całkowity zakaz bezpośredniego finansowania przez bank centralny deficytu budżetowego. Niezależnpść funkcjonalna- niezależność podejmowania decyzji polega na nadaniu NBP takich, uprawnień i kompetencji, dzięki którym może samodzielnie prowadzić politykę pieniężną. Niezależność instytucjonalna-polega na takim określeniu relacji między bankiem centralnym a innymi organami państwa, aby NBP mógł swobodnie podejmować decyzje i działać nie podlegając ani rządowi, ani parlamentowi. W ustawie o NBP precyzyjnie uregulowano kwestię współpracy banku centralnego z organami państwa", opiniowania aktów prawnych, przekazywania informacji i analiz, a także realizacji polityki walutowej. NBP współdziała z właściwymi organami państwa w kształtowan i realizacji polityki gospodarczej państwa poprzez: przekazywanie organom państwa założeń polityki pieniężn oraz informacji dot.realizacji Polit.pienięż.oraz sytuacji w systemie bankowym/ współdziałanie z Ministerstwem Finansów w opracowywaniu planów państwa/ opiniowanie projektów aktów normatywn.ze sfery Polit.gospod.

Organy Narodowego Banku Polskiego: Prezes NBP,Rada Polityki Pieniężnej,Zarząd NBP. Funkcje prezesa można pełnić najwyżej przez 1 kadencje. Prezes NBP jest:przewodniczącym Rady Polityki Pieniężnej, przewodniczącym Zarządu NBP oraz członkiem Komisji Nadzoru Bankowego Reprezentuje BC na zew,odp.za wykonanie uchwał RPP i zadań Zarządu.

Rada polityki pieniężnej-funkcje członka RPP można pełnić tylko 1 kadencje.Zadaniem Rady Polityki, Pieniężnej jest coroczne ustalanie założeń polityki pieniężnej oraz podstawowych zasad jej realizacji. W posiedzeniach RPP może uczestniczyć przedstawiciel rządu, ale bez prawa głosu. Funkcje:ustala corocznie założenia polityki pienięż. i przedkłada je do wiadomości Sejmowi równoczesnie z przedłożeniem przez Radę Ministrów projektu ustawy budżetowej/ składa Sejmowi sprawozdanie z wykonania założeń polityki pieniężnej w ciągu 5 miesięcy od zakończenia roku budżetowego/ ustala wys.stóp procent.NBP/ ustala zasady naliczania i stopę rezerwy obowiązkowej banków oraz wysokość jej oprocentowania/ ustala zasady operacji otwartego rynku/ określa górne granice zobowiązań wynikających z zaciągania przez NBP pożyczek i krecfytów w zagranicz.instytucj.bankowych i finansowych/ zatwierdza plan finansowy NBP oraz sprawozdanie z działalności NBP,/ przyjmuje roczne sprawozdanie finansowe NBP/ uchwala zasady rachunkowości NBP przedłożone przez Prezesa NBP_/

RPP dokonuje oceny działalności Zarządu NBP w zakresie realizacji założeń polityki pieniężnej.

Zarząd NBP-kieruje działalnością banku i realizuje uchwały RPP. Zarządza rezerwami dewizowymi BC.W jego skład wchodzi Prezes NBP, dwóch wiceprezesów oraz 4-6 członków. Jeden z wiceprezesów, pierwszy zastępca prezesa NBP, zastępuje go w czasie nieobecności.

Funkcje NBP-BC pełni funkcje:banku emisyjnego,banku banków,centralnego banku państwa.

Funkcja emisyjna-Narodowy Bank Polski ma wyłączne prawo emitowania znaków pieniężnych będących prawnym środkiem płatniczym w Polsce. NBP-określa wielkość emisji pieniądza, wzory i wartość nominalną znaków pieniężnych, określa moment wprowadzenia pieniądza do obiegu, organizuje obieg pieniężny i reguluje ilość pieniądza w obiegu,odpowiada za płynność obiegu pieniądza. Wielkość zapotrzebowania gospod. na pieniądz gotówkowy (banknoty i monety) zależy od:wielkości pkb .poziomu cen,szybkości obiegu jednostki pieniężnej.

Ilość pieniądza potrzebnego w obiegu można określić przy pomocy formuły: 1 = (T-K- B + Z)/S l - ilość pieniądza potrzebnego w obiegu T - suma cen towarów i usług pezeznaczon na rynek K - wartość transakcji kredytowych B- wartość transakcj kompensacyjnych-towar za towar Z - splata zobowiązań S - średnia szybkości obiegu pieniądza Zmniejsza się udział pieniądza gotówkowego w obiegu wraz z rozwojem usług bankowych i postępem technologiczn. w sferze rozliczeń i płatności (obecnie udział ten wynosi ok. 20%). Dotychczas ukazało się ponad 470 monet kolekcjonerskich. Monety te emitowane są obecnie w trzech grupach:monety złote o nominałach 100 zł i 200 zł, monety srebrne o nominałach 10 zł i 20 zł,monety o nominale 2 zł ze stopu miedzi, aluminium, cynku i cyny

Poza monetami kolekcjonerskimi NBP emituje również monety przeznaczone na cele lokacyjne. Są to monety tzw. bulionowe wykonane ze złota W przyszłości, po przyjęciu euro jako prawnego środka płatniczego emitentem banknotów będzie Europejski Bank Centralny, natomiast NBP pozostanie emitentem monet - tak powszechnego obiegu, jak i kolekcjonerskich i lokacyjnych. Będą one wyrażone w euro, zamiast w złotych.

Do NBP należy również:wycofywanie z obiegu poszczególnych znaków pieniężnych/ ustalanie zasady wymiany zużytych i uszkodzonych znaków pieniężnych oraz zatrzymywania fałszywych znaków pieniężnych. Znaki zużyte lub uszkodzone tracą moc prawnego środka płatniczego i podlegają wymianie. Fałszywe znaki pieniężne są natomiast zatrzymywane bez prawa posiadacza do zwrotu ich równowartości.

Polityka pieniężna-Podstawowy cel- utrzymanie stabilnego poziomu cen. Historia-Od 1999 r. w realizacji polityki pieniężnej - strategia bezpośredniego celu inflacyjnego. Rada Polityki Pieniężnej określa cel inflacyjny i do niego dostosowuje poziom podstawowych stóp procentowych NBP tak, by zmaksymalizować prawdopodobieństwo osiągnięcia tego celu. Od początku 2004 r. Narodowy Bank Polski realizuje ciągły cel inflacyjny na poziomie 2,5% z dopuszczalnym przedziałem wahań +/- 1 pp.

Instrumenty polityki pieniężnej NBP -operacje otwartego rynku

1. Operacje otwartego rynku-są to transakcje pożyczkowo-lokacyjne zawierane pomiędzy NBP a bankami komercyjnymi dokonywane z inicjatywy BC./ celem operacji otwartego rynku jest regulowanie poziomu płynności w sektorze bankowym,a poprzez to- oddziaływanie na poziom krótkoterminowych stóp % na rynku międzynarodow. Bank centralny zasila sektor bankowy w pieniądz, gdy go brakuje na rynku międzybankowym, a ściąga z rynku wolne środki pieniężne wtedy, gdy jest ich tam nadmiar/ obejmują bezwarunkową i warunkową sprzedaż albo kupno papierów wartościowych lub dewiz, a także emisje własnych papierów dłużnych BC. Operacje bezwarunkowe (outright) - bank centralny kupuje lub sprzedaje bankom komercyjnym papiery wartościowe (najczęściej papiery skarbowe); operacje te realizowane są stosunkowo rzadko - dla operacji strukturalnych oraz jako instrument sygnalizowania rynkowi kierunku zmian polityki pieniężnej banku centralnego.

Operacje warunkowe-Operacje warunkowego zakupu- BC kupuje papiery wartościowe od banków komercyjnych, zobowiązując je do ich odkupieniu po określonej cenie i w określonym terminie,stanowią . odpowiednik krótkoterminowych kredytów krótkotermin przyjmowanych przez BC bankom komercyjnym pod zastaw papierów wartościowych/ Operacje warunkowej sprzedaży-BC sprzedaje papiery wartoś.bankom komercyjnym zobowiązując je do ich odsprzedaży po określonej cenie i w określonym terminie; odpowiednik oprocentowanych lokat krótkoterminowych przyjmowanych przez bank centralny pod zastaw papierów krótkoterminowych. Od kilku lat podstawowe operacje otwartego rynku polegają na sprzedaży/odkupie przez Narodowy Bank Polski własnych 7-dniowych bonów pieniężnych na cotygodniowych przetargach. Minimalna rentowność tych bonów jest równa stopie referencyjnej wyznaczonej przez Radę Polityki Pieniężnej.W przypadku absorbcji płynności NBP płaci odsetki bankom za pożyczenie od nich pieniędzy. W przypadku zasilania w płynność banki komercyjne płacą

odsetki BC za pożyczenie od niego pieniędzy. Oprocentowanie operacji otwartego rynku jest określone przez stopę referencyjną. Poprzez stopy procentowe bank centralny realizuje swój podstawowy cel, jakim jest stabilność poziomu cen. Rentowność bonów pieniężnych, oddziałuje na wysokość/stawkj, rynku pieniężnego SW WIBOR (depozyt tygodniowy), która odpowiada terminowi zapadalności "'bonów¹' pieniężnych. Tym samym bank centralny wpływa na cenę pieniądza na rynku międzybankowym. Od 2006 r. do przetargów na bony pieniężne dopuszczone są wszystkie banki działające w Polsce uczestniczące w systemach rozliczeń niezbędnych do przeprowadzenia tej operacji. Przed 2006 r. uczestnikami przetargów na bony pieniężne były tylko banki posiadające status dealera rynku pieniężnego. Oprócz operacji podstawowych mogą być też przeprowadzane:operacje dostrajające i operacje strukturalne. Operacje dostrajające mogą być podejmowane w przypadku nieoczekiwanej krótkoterminowej zmiany płynności sektora bankowego. prowadzącej do niepożądanych - z punktu widzenia polityki pieniężnej -wahań krótkoterminowych stóp procentowych. Operacje te obejmują operacje absorbujące i zasilające (emisję bonów pieniężnych NBP, operacje repo, przedterminowy wykup bonów pieniężnych NBP). Operacje strukturalne mają na celu długoterminową zmianę stanu płynności w sektorze bankowym. NBP może stosować tu: wykup własnych obligacji (znajdujących się w portfelach banków komercyjnych), zakup papierów wartościowych na rynku wtórnym, emisję własnych długoterminowych papierów dłużnych.

Instrumenty polityki pieniężnej NBP - rezerwa obowiązkowa- Podstawowym celem jej tworzenia jest:regulowanie potencjału banków komercyjnych,Dodatkowe zabezpieczenie płynności. Instrument ten powodując zmniejszenie płynności sektora bankowego zwiększa tym samym jego wrażliwość na działania stabilizacyjne banku centralnego wobec rynku pieniężnego. Obowiązek utrzymywania rezerwy obowiązkowej dotyczy wszystkich banków operacyjnych (krajowych, banków zagranicznych i instytucji kreoytowych - ich spółek zależnych, czy też oddziałów). Banki komercyjne utrzymują ją na rachunkach w NBP. banki spółdzielcze w bankach zrzeszającycha te- i rezerwy własne, i banków zrzeszonych - na rachunkach w NBP. Rezerwą obowiązkową jest wyrażona w złotych część środków pieniężnych: zdeponowanych na rachunkach bankowych/ uzyskanych ze sprzedaży pap.wartośc. Rezerwa nie jest naliczana od środków przyjętych od innego banku krajowego a także środków pozyskanych z zagranicy na okres nie krótszy niż 2 lata. Obecnie stopa rezerwy obowiązkowej wynosi 3,5% p, a. dla wszystkich rodzajów depozytów. Od 30 września 2003 r. wszystkie banki pomniejszają naliczoną rezerwę obowiązkową o równowartość 500 tyś. euro. W przypadku braku wymaganych środków na rachunku rezerwy obowiązkowej bankom grożą wysokie kary finansowe. Od 1 maja 2004 rezerwa obowiązkowa jest oprocentowana.wysokość oprocentowania wynosi 0,9 stopy redyskontowej (obecnie -3,6% p. a.). Dla funkcjonowania banków operacyjnych, a także stabilności, stóp- procentowych istotna jest tzw. "zasada uśredniania- wysokości rozliczanej rezerwy obowiązkowej", zgodnie z którą banki muszą utrzymywać wymagane środki rezerwy obowiązkowej nie codziennie, lecz średnio w ustalonym okresie. Banki, którym zabrakło środków na uregulowanie zobowiązań płatniczych, zamiast pożyczać, mogą je pobrać z utrzymywanych przez siebie rezerw jest to

' dla nich rozwiązanie znacznie tańsze niż zaciągnięcie pożyczki na rynku międzybankowym.

Jedynym kosztem jest konieczność utrzymania większej ilości środków w postaci rezerwy w następnych dniach,

tak by średnia w całym okresie była zgodna z wyliczoną kwotą, rezerwy.

Instrumenty polityki pieniężnej NBP -operacje kredytowo-depozytowe-przeprowadzane są z inicjatywy banków komers.Umożliwiają bankom uzupełnienie niedoborów środków pieniężnych lub ulokowanie ich nadwyżek w Banku Centralnym. W ramach operacji kredytowo- depozytowych banki wykorzystują kredyt lombardowy, kredyt redyskontowy oraz depozyt na koniec dnia. Bank centralny - poprzez wysokość stosowanych w tych operacjach stóp procentowych - wpływa na wysokość stóp procentowych na rynku pieniężnym. Obecna wysokość stóp procentowych NBP wynosi:stopa lombardowa-5,25% w stosunku rocznym; stopa redyskonta weksli-4,00% % w stosunku rocznym;stopa referencyjna-3,75 % w stosunku rocznym;stopa depozytowa-2,25% w stosunku rocznym. NBP udziela bankom kredytu lombardowego pod zastaw skarbowych papierów wartościowych. Kredyt ten umożliwia "im pokrywanie krótkookresowych niedoborów płynności. Udzielany jest na następujących zasadach:

zastawem są skarbowe papiery wartościowe, a wysokość kredytu nie może przekroczyć 80% ich wartości nominalnej/ termin spłaty kredytu przypada w następnym dniu operacyjnym po dniu jego udzielenia,/ warunkiem udzielenia kolejnego kredytu jest uprzednia spłata kredytu wcześniej zaciągniętego. Kredyt redyskontowy udzielany.jest w drodze odkupu przez bank centralny weksli kupieckich wcześniej skupionych (zdyskontowanych) przez bank komercyjny. Bank komercyjny może przedstawić weksel do redyskonta w banku centralnym, jeżeli chce zwiększyć swoją płynność aby następnie zwiększyć akcję kredytową. Bank centralny, aby zachęcić bądź zniechęcić banki komercyjne do operacji redyskontowania weksli, a przez to wpłynąć na zdolność udzielania kredytów, może podwyższać lub obniżać stopę redyskonta weksli. NBP oferuję też bankom możliwość składania jednodniowego depozytu w BC, lokaty przyjmowane są do końca dnia operacyjnego, a zwrot kwoty depozytu wraz z należnymi odsetkami następuje w kolejnym dniu operacyjnym. Lokaty są oprocentowane według stppy depozytowej ustalanej przez Radę Polityki Pieniężnej. Lokaty w NBP pozwalają bankom komercyjnym na zagospodarowanie nadwyżek płynnych środków. W efekcie przeciwdziałają spadkowi krótkookresowych stóp na rynku międzybankowym poniżej stopy depozytowej.

Nowe instrumenty polityki pieniężnej NBP-W październiku 2008 r Rada Polityki Pieniężnej dokonała poszerzenia instrumentów polityki pieniężnej o swap walutowy. Swapy walutowe pozwolają bankowi centralnemu zasilać banki w płynność w złotych i w walutach obcych. Swap walutowy znajduje się w instrumentarium wielu banków centralnych, w tym Europejskiego Banku Centralnego. Terminowe transakcje walutowe typu swap polegają na jednoczesnej kasowej transakcji zakupu/sprzedaży i terminowej transakcji sprzedaży/zakupu waluty obcej za złote. Począwszy od 17 listopada 2008. NBP uczestniczy w tygodniowych operacjach swapów walutowych SNB i Eurasystemu. SNB zasila NBP we franki szwajcarskie za euro, natomiast NBP zasila swoich kontrahentów we franki szwajcarskie w zamian za złote. 19 listopada NBP zaoferował franki szwajcarskie polskiemu sektorowi bankowemu w formie swapów walutowych w operacji z terminem 84-dniowym.

ZASADY POLITYKI KURSOWEJ-NBP realizuje politykę walutową ustaloną przez Rade Ministrów w porozumieniu z RPP. Rada Ministrów w porozumieniu z RPP określa zasady ustalania kursu złotego w stosunku do walut obcych. W kwietniu 2000 r. Rada Ministrów na wniosek RPP' podjęła decyzję o upłynnieniu kursu złotego -kształtowaniu się go w wyniku gry popytu i podaży waluty. NBP ogłasza jedynie bieżące kursy walut obcych. Zastrzega sobie natomiast prawo do interwencji, jeśli uzna ja za konieczną dla realizacji celu inflacyjnego. Wstępując do Unii Europejskiej, Polska zobowiązała się do przystąpienia do strefy euro. W przyszłości ztoty zostanie zatem zastąpiony wspólną walutą europejską, a połitykę pieniężną będzie kształtował Europejski BC Jedynym z warunków przystąpienia do strefy euro jest spełnienie kryterium stabilności kursu walutowego. Dlatego w okresie dwu lat poprzedzających przyjęcie euro kurs ztotego do euro zostanie usztywniony. w ramach systemu kursowego " ERM II Oznacza to, że w tym czasie Narodowy Bank Polski będzie utrzymywał rynkowy kurs ztotego wobec euro w przedziale dopuszczalnych wahań w stosunku do ustalonego kursu centralnego. Bank banków-Bank centralny jest odpowiedzialny za stabilność i bezpieczeństwo całego systemu bankowego. Sprawuje kontrolę nad działalnością banków,a w szczególności nad przestrzeganiem przepisów prawa bankowego. Narodowy Bank Polski:prowadzi rachunki bieżące banków komercyjnych/ przeprowadza rozliczenia między bankami/ oddziałuje, na banki operacyjne instrumentami polityki pieniężnej. Centralny Bank Państwa-NBP prowadzi-obsługę bankowa/ prowadzi rachunki bankowe i realizuje zlecenia płatnicze-rządu i centralnych instytucji państwowych,funduszy celowych,państwowych jednostek budżetowych/ zapewnia obsługę pożyczek państwowych/ reprezentuje interesy państwa w międzynarodowych instytucjach finansowych i bankowych. Na mocy długoletniej tradycji działalność usługowa banku .centralnego na rzecz państwa dokonuje się bezpłatnie

Zarządzanie rezerwami dewizowymi- Rezerwy dewizowe to waluty obce, zagraniczne papiery wartościowe i złoto zarządzane przez Narodowy Bank Polski w imieniu państwa. Bank centralny, gromadzi je odkupując nadwyżki dewiz od banków komerc.dokąd trafiają od polskich od eksporterów i od zagranicznych inwestorów dokonujących inwestycji w Polsce (inwestycji bezpośrednich " lub portfetowych). a więc kupujących w tym celu polską walutę.Kupując zagraniczne waluty BC wprowadza do gospodarki ekwiwalent w pieniądzu krajowym.Realny wzrost rezerw walutowych oznacza zatem przepływ do gospodarki większej ilości złotych. W przypadku spadku rezerw zachodzi proces odwrotny -sprzedając dewizy bank centralny ściąga pieniądze z rynku. Funkcje Rezerw dewizowych NBP:gwarantują pełną wymienialność złotego/ umożliwiają realizację polityki kursowej/ pozwalają na regulowanie zobowiązań zagranicznych budżetu państwa wynikających ze zobowiązań międzynarodow/ są czynnikiem współtworzącym zaufanie do pozycji finansowej kraju. Ma to szczególne znaczenie przy emitowaniu papierów skarbowych RP na rynkach międzynarodowych, obniża koszty obsługi zadłużenia/ są źródłem dochodu dla budżetu państwa. Rezerwy wspierają stabilność kursu waluty. Odpowiedni poziom rezerw dewizowych jest warunkiem wiarygodności kraju. Są one niezbędne do płynnego funkcjonowania wymiany z zagranicą: zapewnienia płatności za import oraz obsługi zadłużenia zewnętrznego. Wraz ze wzrostem otwartości gospodarki oraz skali handlu zagranicznego (eksportu i importu) powinny zatem rosnąć również i krajowe rezerwy walutowe.Im większe, w stosunku do poziomu deficytu handlowego i zadłużenia zagranicznego, rezerwy dewizowe, tym , jako mniejsze jest postrzegane ryzyko inwestycji w walucie danego kraju. Brak rezerw, przy splocie niekorzystnych okoliczności, może sprowokować ucieczkę kapitału,. drastyczny wzrost rynkowych stóp % i gwałtowne osłabienie wartości waluty narodowej. Poziom rezerw dewizowych jest jedną z wielkości wpływających także na tzw premie za ryzyko czyli dodatkowe oprocentowanie/jakiego żądają inwestorzy za udzielenie pożyczki rządowi lub firmom danego kraju. Znaczenie rezerw walutowych zwiększy się w przyszłości, gdy Polska będzie musiała przez 2 lata poprzedzające wprowadzenie euro uczestniczyć w europejskim mechanizmie walutowym ERM2 wymagającym utrzymania kursu waluty w ściśle określonym przedziale wahań kursu. W sytuacji, gdyby złoty nadmiernie się osłabiał lub umacniał, NBP będzie zmuszony podejmować odpowiednie interwencje na rynku walutowym w obronie kursu. Mogą być one potrzebne, bo skala fluktuacji kursu złotego była w ostatnich latach znaczna: od 4,96 (luty 2004) do 3,21 za euro (lipiec 2008 r.). Skuteczność tych interwencji wysokiego poziomu rezerw. Zarządzanie rezerwami walutowymi jest jednym z podstawowych zadań Narodowego Banku Polskiego. Rezerwy dewizowe są inwestowane tak, by przy zachowaniu ich bezpieczeństwa i płynności, uzyskać możliwie maksymalny dochód. NBP inwestuje przede wszystkim w rządowe papiery wartościowe (ok.70%), a także instrumenty pozarządowe, emitowane przez instytucje międzynarodowe oraz europejskie i amerykańskie agencje; część rezerw utrzymywana jest w lokatach w renomowanych bankach. Przy wyborze struktury walutowej brane są pod uwagę-analizy globalnych perspektyw makroekonomicznych/ prognozy rozwoju sytuacji na światowych rynkach finansowych oraz/ wyniki analizy optymalizacyjnej z punktu widzenia dochodowości rezerw. W 2008 r. w koszyku walutowym rezerw dewizowych uwzględniona została też korona norweska. Z przeprowadzonych symulacji wynika, że dochodowość za okres 1.01.2006 - 30.06.2008 była o ponad 140 punktów bazowych wyższa od stopy zwrotu, jaką by uzyskano, gdyby w tym okresie obowiązywała struktura walutowa z 2005 roku. Praktyka banków centralnych pokazuje, że w przypadku krajów mniej rozwiniętych za bezpieczny uznawany jest poziom rezerw walutowych-przekraczający równowartość sześciomiesięcznego importu/ nie mniejszy niż krótkoterminowe zadłużenie kraju/ pozostający w bezpiecznej relacji do zadłużenia długoterminowego; w sytuacji ewentualnie zwiększonego ryzyka inwestorzy mogą żądać zwrotu części zadłużenia długoterminowego (mogą sprzedać obligacje skarbowe).

Modyfikacja roli rezerw dewizowych po wstąpieniu Polski do Eurosystemu.-Z chwila przystąpienia Polski do Eurosystemu NBP będzie zobowiązany, na mocy przyjętych regulacji, do opłacania niepokrytej kwoty udziału w kapitale EBC, wniesienia proporcjonalnego wkładu w rezerwy bilansowe E8C oraz przekazania odpowiedniej kwoty rezerw dewizowych, uzyskując przy tym prawo do uczestniczenia w procesie zarządzania rezerwami EBC, według zasad określonych przez EBC.W wyniku transferów do E8C uszczuplenie rezerw szacowane jest na ok. 7% zgromadzonego ich poziomu. Celowość utrzymywania rezerw dewizowych przez NBP będzie postrzegana głownie poprzez pryzmat źródła dochodów dla NBP i budżetu państwa oraz finansowania ewentualnych dalszych wpłat do EBC i instytucji międzynarodowych, a także zabezpieczenia na wypadek sytuacji kryzysowych.

Potrzeba nadzoru finansowego-Specyfiką instytucji finansowych .jest to, . że obracają pieniędzmi im powierzonymi. Od funkcjonowania instytucji finansowych, w tym banków, zależy też stabilność finansowa państwa. Dlatego podlegają one nie tylko ogólnym przepisom prawa, ale również opcjonalnym regulacjom których celem jest utrzymanie' stabilności systemu finansowego i ochrona klientów. Niemal każda firma prywatna swobodnie wybiera sobie prezesa zarządu, podczas gdy banki i firmy ubezpieczeniowe muszą uzyskać zgodę wyspecjalizowanego nadzoru na powołanie konkretnego kandydata. W przypadku stwierdzenia uchybień w działalności instytucji finansowej nadzorca ma prawo do nakładania rozmaitych kar. Karą największą jest cofniecie licencji.

Systemy nadzoru finansowego- sektorowy- poszczególnym instytucjom nadzoru podlegają przypisane im sektory finansowe (Belgia, Francja); instytucje nadzoru mogą nie mieć pełnej informacji o stanie konglomeratów finansowych;/ funkcjonalny - istnieje kilka instytucji nadzorczych, wyodrębnionych ze względu na pełnione funkcje nadzorcze, np. reprezentujące interesy inwestorów, dbające o stabilność systemu (USA);/ Zintegrowany-jedna instytucja sprawuje wsz.funkcje*' nadzoćzze nad wszystkimi sektorami finans(Szwecja, W. Brytania, Węgry, Polska).

Cel nadzoru bankowego- zapewnienie:bezpieczeństwa środków pieniężnych zgromadzonych na rachunkach bankowych/ zgodności działalności banków z przepisami ustawy Prawo bankowe, ustawy o Narodowym Banku Polskim, statutem oraz decyzją o wydaniu zezwolenia na utworzenie banku. Celem nadzoru jest zawsze przede wszystkim zapobieganie nieprawidłowościom i kryzysom.

Funkcje nadzoru bankowego-licencyjna,regulacyjna,kontrolno-administracyjna licencyjna- polega na: rozpatrywaniu wniosków o udzielenie licencji na prowadzenie działalności operacyjnej przez banki - polskie i zagraniczne oraz oddziały banków zagranicznych w Polsce/ przyjmowaniu notyfikacji w sprawie podejmowania działalności przez oddziały instytucji kredytowych oraz w sprawie prowadzenia działalności trans granicznej. Regulacyjna- określanie przez, instytucje nadzoru minimalnych standardów bezpieczeństwa w działalności banków, a wjęc formułowanie przez Nadzór bankowy regulacji ostrożnościowych oraz nadzorowanie ich przestrzegania przez banki. Regulacje ostrożnościowe obejmują: wymogi odnośnie minimalnej wysokości kapitałów własnych/ limity koncentracji kredytów i innych wierzytelności w stosunku do "jednego podmiotu lub podmiotów powiązanych/ WSP.adekwatności kapitałowej/ zalecenia dotyczące różnych obszarów .zarządzania ryzykiem, w postaci tzw,rekomendac. Kontrolno-administracyjna-monitorowanie stabilności finansowej banków • (badanie wypłacalności, płynności płatniczej i wyników ekonomicznych osiąganych przez banki/ identyfikowanie przez nadzór podstawowych zagrożeń w funkcjonowaniu banków (badanie przestrzegania obowiązujących procedur bankowych dot np. kontroli dewizowej, otwierania rachunków bankowych, uruchamiania płatności, procedur kredytowych, zasad bezpieczeństwa). Bezpośredni nadzór nad bankami ma charakter analityczno-inspekcyjny. Inspekcje mają charakter kompleksowy bądź problemowy. Szczególną sferę działań nadzoru są procedury …likwidacyjne stosowane wobec Banków zagrożonych złą sytuacją finansową/ Nadzór bankowy, czuwa nad sprawnym przebiegiem restrukturyzacji uzdrawiania sytuacji banków realizujących programy naprawcze/ W przypadku, gdy występują poważne zagrożenia, nadzór może nakazać zarządowi banku przygotowanie programu naprawczego i kontrolować jego realizację/ Jeśli działania te nie przynoszą efektu może wprowadzić zarząd komiswatyczny na okres jednego roku powołuje nowe kierownictwo bariku, które ma doprowadzić w tym czasie do poprawy sytuacji. W przypadku, gdy straty banku przekraczają jego kapitały własne, nadzór może nakazać zawieszenie działalności lub wystąpić do sądu o ogłoszenie upadłości. / Może jednak również' przekazać go w ręce nowych właścicieli, którzy zapewnią pokrycie części strat.

W swojej historii Komisja Nadzoru Bankowego doprowadziła do przejęcia przez silniejszych partnerów 150 restrukturyzowanych banków spółdzielczych. W ok. 20 bankach komercyjnych zagrożonych niewypłacalnością zostało przeprowadzone postępowanie naprawcze.

Instytucje nadzoru bankowego- Od 1 stycznia .2008 nadzór bankowy wykonywany jest przez instytucję zintegrowanego nadzoru finansowego nad całym rynkiem finansowym, tj. Komisje Nadzoru Finansowego Wcześniej (od l stycznia 1998 r. do końca 2007 r.) nadzór miał charaktersektorowy, tj. każdy sektor rynku finansowego objęty był nadzorem wyspecjalizowanej instytucji nadzorczej. Funkcję nadzoru nad sektorem bankowym sprawowała Komisja Nadzoru Bankowego ze swym organem wykonawczym w postaci Generalnego Inspektoratu Nadzoru Bankowego. Przed 1998 r. nadzór nad sektorem bankowym pełnił bezpośrednio NBP.

Komisja Nadzoru Finansowego-Ustawa o nadzorze nad rynkiem finansowym weszła w życie 18 września 2006. Nowe prawo utworzyło Komisję Nadzoru Finansowego, która zastąpiła Komisje Papierów Wartościowych i Giełd oraz Komisję Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych, a od 1 stycznia 2008 r. - również Komisję Nadzoru Bankowego. Komisja Nadzoru Finansowego sprawuje zatem nadzór nad rynkiem kapitałowym ubezpieczeniowym emerytalnym bankowym. W skład Komisji wchodzą Przewodniczący, dwóch" Zastępców Przewodniczącego i czterech członków. Członkami Komisji są:1) minister właściwy do spraw instytucji finansowych albo jego przedstawiciel; 2) ministsr właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego aloo jego przedstawiciel; 3) Prezes Narodowego Banku Polskiego albo delegowany przez niego Wiceprezes Narodowego Banku Polskiego; 4) przedstawiciel Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. Przewodniczącego Komisji powołuje Prezes rady ministrów na 5-tetnią kadencję. Prezes Rady Ministrów odwołuje Przewodniczącego Komisji przed upływem kadencji wyłącznie w przypadku:prawomocnego skazania za umyślne przestępstwo lub przestępstwo skarbowe, lubrezygnacji ze stanowiska, lubutraty obywatelstwa polskiego, lub utraty zdolności do pełnienia powierzonych obowiązków na skutek długotrwałej choroby, trwającej dłużej niż 3 miesiące. Zastępców Przewodniczącego powołuje i odwołuje Prezes Rady Ministrów na wniosek Przewodniczącego Komisji. Celem nadzoru nad rynkiem finansowym jest zapewnienie prawidłowego funkcjonowania tego rynku, jego stabilność), bezpieczeństwa, przejrzystości, a także ochrony interesów uczestników tego rynku. Do zadań Komisji należy:podejmowanie działań służących rozwojowi, konkurencyjności i prawidłowemu funkcjonowaniu rynku finansowego;podejmowanie działań edukacyjnych i informacyjnych w zakresie funkcjonowania rynku finansowego-,udział w przygotowywaniu projektów aktów prawnych w zakresie nadzoru nad rynkiem finansowym;stwarzanie możliwości polubownego i pojednawczego rozstrzygania sporów miedzy uczestnikami rynku finansowego, w szczególności sporów wynikających ze stosunków umownych miedzy podmiotami podlegającymi nadzorowi Komisji a odbiorcami usług świadczonych przez te podmioty;wykon. innych zadań określonych ustawami.

Nadzór bankowy wobec zagranicznych inwestorów strategicznych w bankach w Polsce-Prawo bankowe po nowelizacji z 1 maja 2004 r. daje instrument prawny dla wymuszenia na inwestorach wykonania zobowiązań, których podjęli się przy kupowaniu banków. Jeżeli inwestor nie dotrzymał zobowiązań dotyczących funkcjonowania banku, KNF może cofnąć zezwolenie na wykonywanie prawa głosu na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy banku. Zobowiązania składane przez zagranicznych inwestorów z reguły dotyczą:zachowania lokalnego charakteru banku (utrzymanie nazwy, zapewnienie we władzach reprezentacji obywateli polskich lub dobrze znających polski rynek bankowy i władających językiem polskim),utrzymania notowań banku na giełdzie i strategii rozwoju, w szczególności w zakresie podwyższenia kapitałów, wypłaty dywidendy i zapewnienia płynności. Do marca 2009 r. nie wystąpi) ani jeden przypadek, aby inwestor, który złożył zobowiązania po 1 maja 2004 r., nie dotrzymał któregokolwiek z nich. Dotyczy to także zobowiązań do zachowania na stabilnym poziomie płynności banku, jego pozycji kapitałowej, a także poziomu współczynnika wypłacalności.

Krajowa Izba Rozliczeniowa- KIR SA - międzybankowa izba rozliczeniowa w Polsce; rozpoczęła działalność w kwietniu 1993r. Celem powołania KIR S.A. było zbudowanie sprawnego systemu rozliczeń międzybankowych oraz ich standaryzacja. Efektem jej działania miało być:skrócenie cyklu rozliczeniowego; przyspieszenie obiegu pieniądza w gospodarce Do 30 czerwca 2004 r. funkcjonowały w ramach KIR równoległa 2 systemy rozliczeniowe :System Sybir-System Bankowych Izb Rozliczeniowych (od 1993 r.),/ System Elixir-Elektroniczna Izba Rozliczeniowa (od 1994 r.) SYBIR był systemem raczącym czynności wykonywane ręcznie z komputerową techniką przetwarzania danych. Jego funkcjonowanie było związane z odpowiednim przygotowywaniem dokumentów, pakowaniem l prawidłowym ich oznaczaniem, sortowaniem przesyłek, przewożeniem papierowych dokumentów rozliczeniowych miedzy oddziałami różnych banków. System SYBIR charakteryzował się wysoką pracochłonnością, kosztochłonnością, powolnością rozliczeń ((jedna sesja obciążeniowa i jedna uznaniowa dziennie, dokumenty trafiały do odbiorcy nie wcześniej niż następnego dnia), przekazywanie środków pieniężnych miedzy rachunkami klientów rożnych banków wymagało 2-3 dni roboczych. Ze względu na swój "nieelektroniczny" charakter SYBIR nie mógł być traktowany jako rozwiązanie docelowe. Od początku jego funkcjonowania pracowano nad systemem elektronicznych rozliczeń -ELIXIR-em, uruchomionym w 1994 r. Z dniem 30 czerwca 2004 działalność SYBIR została zamknięta, pozostał jako jedyny ELIXIR. Od marca 2005 r., w ramach KIR S.A. funkcjonują znowu dwa systemy rozliczeń międzybankowych ale wyłącznie elektroniczne.Są to:

1/ ELIXIR -system umożliwiający elektroniczne rozliczanie płatności w złotych. Wszystkie informacje przekształcane są w zapis elektroniczny przesyłany do banku odbiorcy zlecenia. Papierowy oryginał dokumentu pozostaje w oddziale banku zleceniodawcy. Do KIR SA dyspozycja zleceniodawcy dociera w postaci pliku danych, który po rozliczeniu zostaje przesłany do oddziału banku beneficjenta, w którym ponownie przybiera postać papierową jako wydrukowana kopia oryginału. Taka postać dokumentu stanowi podstawę do zaksięgowania transakcji na odpowiednim rach.bank. Rozliczenia są finalizowane danego-, a najpóźniej następnego dnia roboczego.

2/EuroEUXlR (uruchomiony w marcu 2005) - umożliwia rozliczanie zarówno krajowych, jak i paneuropejskich

płatności w euro. System EuroELIXIR korzysta z infrastruktury technicznej systemu ELIXIR, co pozwoliło na ograniczenie kosztów uruchomienia tego nowego systemu. Wprowadzenie EuroELIX]R-u przyniosło wiele korzyści -tak dla banków, jak i dla klientów. Są to: uproszczenie procedur bankowych, skrócenie czasu trwania operacji od momentu wysłania środków z banku zleceniodawcy do zaksięgowania ich na rachunku odbiorcy, a także obniżenie opiat manipulacyjnych dokonania przelewu. Przed 2005 r. tak krajowe, jak i transgraniczne płatności w euro rozliczane były za pośrednictwem sieci zagranicznych banków korespondentów co wiązało się ze znacznie wyższymi kosztami takich operacji (gdyż pośrednik za świadczone usługi pobierał swoje prowizje), a także długim czasem realizacji zleceń płatniczych. Rozliczenie operacji mogło trwać nawet ponad tydzień.

Rozliczenia międzybankowe netto i brutto-Rozliczenia prowadzone za pośrednictwem KIR SA, a wiec ELIXIR i wcześniejszy - SYBIR, są przykładami systemów rozrachunku netto wynik rozrachunku i jego rezultat na rachunku bieżącym powstaje drogą kompensaty wzajemnych należności i zobowiązań banku, a nie w wyniku odrębnej realizacji _a poszczególnych zleceń płatniczych (rozrachunek brutto) Między tymi samymi bankami dokonywana jest wielka liczba transakcji. Każdego dnia KIR oblicza dla każdego banku saldo netto (różnicę między wartością transakcji uznaniowych obciążeniowych) wszystkich dokonywanych tego dnia rozliczeń. Ostatecznie dany bank ma wobec każdego innego banku albo ujemne albo dodatnie saldo rozliczeniowe (wyjątkowo może zdarzyć się saldo 0). Zbiór sald banków KIR przekazuje do NBP, który dokonuje obciążeń i uznań tymi saldami rozliczeniowymi rachunków bieżących banków komercyjnych w banku centralnym. Rozliczenie sald następuje drogą przelewów między rachunkami bieżącymi banków w NBP. Na przykład: jeśli bank A na koniec dnia musi przesłać do banku B 25 min. zł, a bank B do banku A 20 min. zł, to NBP -przelewa na rach.bież.banku B z rachun.banku A w NBP 5 min zł.

Bankowy Fundusz Gwarancyjny-działa na mocy ustawy z dnia 14 grudnia 1994 r. o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym z licznymi zmianami wprowadzonymi w latach 2000-2001 oraz 2003-2004. Misją BFG jest działanie na rzecz bezpieczeństwa i stabilności banków oraz wzrostu zaufania do systemu bankowego.

Organy władzy Funduszu-Rada Funduszu,Zarząd Funduszu Rada Funduszu sprawuje kontrolę i nadzór nad działalnością Funduszu. Rada Funduszu składa się z 8 członków. Przewodniczącego , Rady Funduszu powołuje i odwołuje Minister Finansów po zasięgnięciu opinii Prezesa Narodowego Banku Polskiego i Przewodniczącego KNF.

Członków Rady Funduszu powołuje i odwołuje:dwóch - Minister Finansów;dwóch - Prezes Narodowego Banku Polskiego; jednego - Przewodniczący Komisji Nadzoru Finansowego;dwóch - Związek Banków Polskich.

Podstawowe funkcje i zadania BFG: funkcja ochronna (gwarancyjna)-ochrona wkładów pieniężnych na rachunkach bankowych osób fizycznych oraz niektórych prawnych powierzających pieniądze bankom jako instytucjom zaufania publicznego, funkcja pomocowa -udzielanie pomocy finansowej bankom, które znalazły się w , obliczu utraty wypłacalności i podejmują samodzielną sanacje/ wspieranie procesów łączenia się banków zagrożonych z silnymi jednostkami bankowymi, funkcja analityczna-bieżąca i okresowa analiza rozwoju sytuacji finansowej banków, ukierunkowana na podejmowanie działań zapobiegających pogłębianiu się występujących zagrożeń. Hierarchia ważności wymienionych zadań ulegała zmianie w zależności od kondycji sektora bankowego. W latach 1995 - 1996 najistotniejsze było sprawne wypełnianie zobowiązań w stosunku do klientów banków znajdujących się w stanie upadłości. Począwszy od połowy roku 1996 zdecydowanie na pierwszy plan - przy zachowaniu pełnej gotowości Funduszu do realizacji gwarancji - wysunęła się działalność pomocowa nakierowana na likwidowanie przyczyn które mogłyby doprowadzić do upadłości banku.

Wypłaty z BFG-Od wejścia w życie ustawy o BFG, czyli od 17 lutego 1995 r, Fundusz zwrócił gwarantowane depozyty klientom 94 banków postawionych w stan upadłości. Było wśród nich 5 banków komercyjnych i 89 spółdzielczych. Ogółem wypłatami środków gwarantowanych objętych zostało ponad 315 tyś. deponentów, a łączna wypłacona kwota środków gwarantowanych przekroczyła 812 min złotych.

Ochrona depozytów przez BFG-Depozyty imienne objęte są systemem gwarantowania od dnia ich wniesienia na rachunek bankowy (najpóźniej w dniu poprzedzającym, dzień zawieszenia działalności banku) w wysokości100% depozytów w danym banku, ale nie więcej niż równowartość kwoty 50 tys euro(po kursie średnim NBP z dnia spełnienia warunku gwafancji). Gwarancja obejmuje taki kapitał jak i odsetki naljczone do dnia wydania przez sąd" postanowienia o ogłoszeniu upadłości banku. Kwota powyższa określa 'maksymalną wysokość roszczeń deponenta w stosunku do -Funduszu, niezależnie od, tego, w jakiej wysokości i na ilu rachunkach w danym banku posiadał środki pieniężne . Rada Ministrów, po zasięgnięciu opinii prezesa NBP oraz przewodniczącego KNF, może czasowo określić wyższą granicę środków gwarantowanych, mając na uwadze konieczność zapewnienia bezpieczeństwa i stabilności systemu bankowego oraz ochronę interesu deponentów. Ochronie podlegają imienne depozyty złotowe i walutowe: osób fizycznych, osób prawnych uprawnionych do sporządzania uproszczonej sprawozdawczości finansowej, jednostek organizacyjnych nie mających osobowości prawnej, ale mających zdolność prawną, szkolnych kas oszczędności j pracowniczych kas zapomogowo -pożyczkowych. Z systemu gwarantowania wyłączone są środki, co do których prawomocnym wyrokiem orzeczono,. ia pochodzą z przestępstwa, m.in. z procederu prania brudnych pieniędzy. Nie podlegają ochronie depozyty:skarbu państwa,/ instytucji finansowych takich jak: banki, domy maklerskie, fundusz emerytalne,inwestycyjne,NFI,podmioty świadczące usługi ubezpieczeniowe,/ podmiotów, które nie są uprawnione do sporządzania uproszczonego bilansu oraz rachunku zysków i strat/ kadry zarządzającej upadłym bankiem oraz głównych jego akcjonariuszy (posiadających co najmniej 5% akcji banku) Uwzględniając strukturę podmiotową posiadaczy depozytów w bankach w Polsce można stwierdzić, że systemy gwarantowania depozytów obejmują swoimi gwarancjami ponad 90% łącznej liczby rachunków depozytowych, ale z "uwagi na charakter zastosowanych wyłączeń, gwarancje dotyczą jedynie 30 - 60% kwot nominalnych zgromadzonych na tych rachunkach

Funkcja pomocowa BFG-Podmiotom objętym systemem gwarantowania Fundusz może udzielać pożyczek, gwarancji lub poręczeń na korzystniejszych od ogólnie stosowanych przez banki. Środki te mogą być przeznaczone tylko na usunięcie niebezpieczeństwa niewypłacalności lub zakup udziałów albo akcji banku przez nowych udziałowców lub akcjonariuszy.

Warunki udzielenia bankom pomocy przez BFG-zaakceptowanie przez Zarząd Funduszu przedstawionych przez bank wnioskujący o udzielenie pomocy, wyników badania sprawozdania finansowego dotyczącego .........działalności, a w przypadku wniosku o udzielenie pomocy na przejęcie banku, połączenie się banków lub zakup akcji (udziałów) innego banku - wyników badania sprawozdań finansowych ...... banków,

przedstawienie Zarządowi Funduszu przez podmiot ubiegający się q . pomoc pozytywnej opinii komisji nadzoru finansowego o programie postępowania uzdrawiającego lub o celowości przejęcia, połączenia się banków lub zakupu akcji (udziałów) innego banku.

Źródła finansowania Funduszu:obowiązkowe opłaty roczne, wnoszone przez podmioty objęte systemem gwarantowania,/ kwoty przekazane z funduszu ochrony środków gwarantowanych, pochodzące z wpłat podmiotów objętych systemem gwarantowania, dokonywanych zgodnie z uchwałą Zarządu Funduszu na wyodrębniony rachunek specjalny Funduszu w Narodowym Banku Polskim,/ dochody z oprocentowania pożyczek udzielanych przez Fundusz oraz dochody z oprocentowania papierów wartościowych,/ środki uzyskane w ramach bezzwrotnej pomocy zagranicznej./ środki z dotacji, udzielonych" na wniosek Funduszu, z budżetu państwa na zasadach określonych w przepisach o finansach publicznych,/ środki z kredytu krótkoterminowego udzielonego przez Narodowy Bank Polski,/ udzielone pożyczki ze środków budżetu państwa,/ inne dochody.

Obowiązkowe opłaty roczne-Podmioty objęte systemem gwarantowania wnoszą na rzecz Funduszu obowiązkowe opłaty roczne w wysokości iloczynu sfawki nieprzekraczającej 0,3 % i kwoty odpowiadająca 12,5-krotności sumy wymogów kapitałowych z tytułu poszczególnych rodzajów ryzyka oraz z tytułu przekroczenia limitów i naruszenia innych norm. Zachodzi zatem zależność między wysokością opłaty wnoszonej na rzecz BFG a skalą działalności banku i związanego z nią ryzyka. Podmioty objęte systemem gwarantowania obowiązane są da wnoszenia opłaty w terminach określonych przez Fundusz, nie później niż do dnia 3i marca każdego roku. Opłaty należne od banków spółdzielczych zrzeszonych w bankach zrzeszających wnoszą, w imieniu tych banków, banki zrzeszające.

Fundusz ochrony środków gwarantowanych-Oprócz obowiązkowych corocznych opłat bank objęty systemem gwarantowania obowiązany jest współtworzyć fundusz ochrony środków gwarantowanych na zaspokojenie roszczeń deponentów w przypadku upadłości któregokolwiek banku. Wysokość funduszu ochrony środków gwarantowanych w danym roku jest ustalana, nie później niż do końca poprzedniego roku kalendarzowego, jako iloczyn stawki w wysokości do 0,4% i sumy środków pieniężnych zgromadzonych w banku na koniec października na wszystkich rachunkach; obowiązuje stan środków stanowiący podstawę obliczania kwoty rezerwy obowiązkowej. Banki przelewają środki przeznaczone na wypłatę środków gwarantowanych, na wyodrębniony rachunek specjalny Funduszu w NBP w ciągu 7 dni roboczych od podania do publicznej wiadomości uchwały Zarządu w drodze ogłoszenia w piśmie o zasięgu ogólnokrajowym. Wpłaty banków spółdzielczych zrzeszonych w bankach zrzeszających wnoszą, w imieniu tych banków, banki zrzeszające.

Wysokość składek na BFG a kondycja sektora bankowego-Wysokość składek płaconych przez banki do BFG odzwierciedla kondycję sektora bankowego. W końcu 1999 r., gdy nadzór bankowy przygotowywał się do wprowadzenia zarządu komisarycznego w Banku Staropolskim, ogłoszono na rok 2000 5-krotny wzrost stawki na fundusz ochrony środków gwarantowanych: z 0,08 proc. wartości zgromadzonych w każdym banku depozytów w 1999r do stawki maksymalnej, tj. 0,4 proc. wartości. W 2005 r. stawka spadła do 0,13 proc. Na 2009 r. ustalono ją w wysokości 0,4%. Wysokość składki rocznej na 2005 r. została obniżona o 1/3 w stosunku do 2004 r. - (z 0,075 % do 0,050 proc. wartości aktywów banków).W 2006 r. wysokość składki została utrzymana w niezmienionej wysokości - 0,05%. Na 2009 r. uchwalono wysokość tej składki na 0,045%.

Biuro Informacji Kredytowej S.A.-Biuro Informacji Kredytowej (BIK) to instytucja powołana w 1997 r. przez banki i Związek Banków Polskich na mocy art. 105 ust 4 ustawy Prawo Bankowe z dnia 29 sierpnia 1997; swoją działalność operacyjną rozpoczęto w 2000 r, BIK gromadzi,przechowuje i przetwarza i dystrybuuje informacje o aktualnych zobowiąż i historii kredytowej klientów banków i Spółdzielczych Kas Oszczędnościowo Kredytowych. Dane gromadzone w BIK dot klientów indywidualnych i przedsiębiorstw BIK. oferuje również oceny punktowej wiarygodności kredytowej i monitoring klientów indywidualnych- na wniosek banku biuro może 90 informował o wszystkich nowych danych pojawiających sie w bazie. BIK działa na zasadzie wzajemności - prawo do korzystania z informacji mają wszyscy partnerzy zobowiązujący /się przekazywać dane do Biura. Dane te objęte są ,tajemnicą bankową. Dodanych zgromadzonych w BIK mają dostęp wyłącznie banki i SKOK-i oraz instytucje upoważnione, typu prokuratura, policja, sądy. Współpraca banków z Biurem polega na tym, ze banki - z jednej strony - wprowadzają do systemu informacje o każdym wniosku kredytowym, jaki do nich dotarł, łącznie z ew. zgodą współmałżonka na zaciągniecie lub poręczenie kredytu, informacji o każdym kredycie i jego obsłudze, a z drugiej - sięgają do zasobów bazy, gdy chcą sprawdzić klienta. Dostają wtedy raport o jego zadłuż.we wszys.bankach uczestnicz. w systemie. Obecnie z BIK współpracują 44 banki posiadające ok. 96 % udział w rynku kredytów detal. Biuro Informacji Kredytowej udostępniło bankom w 2008 r. 19,9 min raportów kredytowych.

W 95 % raporty BIK to raporty pozytywne, poświadczające regularną spłatę zobowiązań finansowych. Każda osoba, która wystąpi o sporządzenie raportu, otrzymuje taką samą informację, jaką biuro udostępnia na zamówienie banków. Oprócz oceny punktowej, zawiera ona oznaczenie systemem gwiazdkowym określającym poziom wiarygodności kredytowej (od 5 gwiazdek - najwyższa wiarygodność, do 1 gwiazdki — brak wiarygodności). Cena raportu - 35 zt. Po wygaśnięciu zobowiązania kredytobiorcy informacje o nim mogą być przetwarzane w BIK w dwóch przypadkach:po uzyskaniu pisemnej zgody osoby, która wywiązała się ze zobowiązań lub/ bez posiadania zgody osoby, jeśli zwłoka w spłacie przekroczyła 60 dni oraz upłynęło co najmniej 30 dni od poinformowania tej osoby przez bank o zamiarze przekazania danych do BIK (BIK może przechowywać takie dane do 5 lat; krócej - na pisemny wniosek instytucji, która przekazała dane do BIK Nowelizacja prawa bankowego z kwietnia 2005 wprowadzona zmianą ustawy o ochronie informacji niejawnych dała bankom trzy lata na zapylanie wszystkich swoich kredytobiorców (kilkanaście milionów dobrych kredytobiorców) o zgodę na przechowywanie ich danych po spłacie zobowiązań. W praktyce oznacza to, że do polowy czerwca 2008 r. każdy bank musiał uzyskać takie zgody, w przeciwnym razie był zobowiązany usunięcia danych ktore posiadał. Dotyczyło to kredytów zaciągniętych przed 16 czerwca 2005 r., czyli przed dniem wejścia w życie zmian w prawie bankowym. W odniesieniu do kredytów zaciągniętych po 16 czerwca 2005 roku, na uzyskanie zgody kredytobiorcy bank ma czas do końca spłaty kredytu, jeśli po tyrn okresie chce dane zachować i dalej przetwarzać.

Biura Informacji Gospodarczej-Na podstawie Ustawy z dnia 14 lutego 2003r. o udostępnianiu informacji gospodarczych (Dz. U. Nr 50, póz. 424 ze zm.) działają w Polsce 3 biura: 1. Krajowy Rejestr Długów Biuro Informacji Gospodarczej SA 2. Europejski Rejestr Informacji Finansowej BIG SA (Grupa Kapitałowa KRUK S.A.)-wcześniejszy KSV BIG S.A. 3. InfoMonitor, Biuro Informacji Gospodarczej S.A. (głównym akcjonariuszem jest BIK). Biura informacji gospodarczej przyjmują, przechowują oraz udostępniają informacje gospodarczo o zadłużeniu konsumentów i przedsiębiorców, a także o fakcie posłużenia się podrobionym lub cudzym dokumentem. InfoMonrtor jako jedyne biuro informacji gospodarczej w Polsce ma dostęp do baz: Biura Informacji Kredytowej S.A. oraz Związku Banków Polskich. Posiada również własną centralną Ewidencję Dłużników. BIG-i gromadzą dane p fionacb J osobach, które zalegają z płatnościami co najmniej 60dni a łączna kwota zobowiązań brutto względem firmy wynosi co najmniej 500zł przedsiębiorcy) lub , 200zł(konsumenci). Z informacji udostępnianych przez BIG-i mogą korzystać banki, towarzystwa ubezpieczeniowe, operatorzy telekomunikacyjni, spółdzielnie mieszkaniowe oraz wszyscy przedsiębiorcy mający problem z odzyskaniem należności od swoich kontrahentów BIG usuwa informacje gospodarcze:dotyczące posłużenia się podrobionym lub cudzym dokumentem - po upływie 10 lat od końca roku, w którym biuro otrzymało te informacje;/ po upływie 3 lat od ich ostatniej aktualizacji, nie później jednak niż po upływie 10 lat od ich otrzymania;/ na podstawie uzasadnionej informacji o nieistnieniu zob. lub o wygaśnięciu lub odroczeniu wykonania zob, jeżeli dane dotyczą konsumenta.

Związek Banków Polskich-ZBP powstał w 1991 roku; jest dobrowolną samorządową organizacją banków. Działa na podstawie ustawy z 30 maja 1989 r. o izbach gospodarczych. Członkami Związku mogą być banki działające na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej utworzone . na_ podstawie Prawa polskiego a także &oddziały instytucji kredytowych lub" oddziały banków zagranicznych prowadzących działalność na obszarze Poisk, na podstawie prawa polskiego. Obecnie członkami ZBP są wszystkie banki komercyjne i 35 banków spółdzielczych.

Zadania ZBP-Zgodnie ze statutem ZBP celem ZBP jest reprezentowanie i ochrona wspólnych interesów członków Związku oraz podejmowanie i wspieranie działań na rzecz rozwoju polskiej gospodarki i procesu integracji z UE. Zadania obejmują: 1-współdziałanie z organami Państwa sprzyjających warunków/ 2-organizowanie współdziałania banków na rzecz rozwoju sektora bankowego i infrastruktury międzybankowej, w tym zwłaszcza w zakresie:- rozliczeń pieniężnych, obrotu czekowego i karłowego/ standaryzacji instrumentów rynków finansowych/ zbierania, przetwarzania i wymiany informacji bankowej i gospodarczej,/ kształcenia kadr bankowych i upowszechniania wiedzy bankowej,/ bezpieczeństwa banków i przeciwdziałania wykorzystywaniu banków w działalności przestępczej,/ prowadzenia działalności informacyjnej i promocyjnej, tworzenia forum dyskusji i spotkań środowiska bankowego,/ kształtowania zasad dobrej praktyki bankowej,/ 3. podejmowanie dzjałań na rzecz tworzenia i rozwoju instytucji obsługujących sektor bankowy, zwłaszcza w zakresie:rozliczeń pieniężnych,/ izb rozliczeniowych,/ wymiany informacji bankowej i gospodarczej,/ podpisu elektronicznego i certyfikacji/ szkolnictwa bankowego i badań nad bankowością,postępowania pojednawczego i sądownictwa polubownego/ arbitrażu bankowego na rzecz klientów banków (konsumentów

Instytucje działające przy ZBP-Sąd Polubowny,Komisja Etyki Bankowej,Arbiter bankowy,Rada Bankow.Elektron

Przykładowe efekty działania ZBP:doprowadzenie do wdrożenia usługi polecenia zapłaty,/ działania zmierzające do standaryzacji systemu kwalifikacji dla pracowników bankowych/ powołanie arbitra bankowego - inicjatywa ZBP/ propagowanie ujednoliconego numeru rachunku bankowego/ powstanie agencji ratingowej CERA (Central European Rating Agency) - powstała z inicjatywy ZBP/ BIK i BIG

Bankowy Arbitraż Konsumencki-przy Związku Banków Polskich. Został powołany w celu rozstrzygania sporów pomiędzy konsumentami a klientami banków a bankami w zakresie roszczeń pieniężnych z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania przez bank czynności bankowych. Konsumentem jest osoba fizyczna, która zawiera umowę z bankiem w celu z działalnością gospodarczą. Wszczęcie postępowania przed Arbitrem bankowym następuje na wniosek konsumenta. Przedmiotem postępowania przed Arbitrem bankowym mogą być wyłącznie spory jeśli wartość przedmiotu sporu nie przekracza kwoty 8000zł. Bank obowiązany jest wykonać orzeczenie Arbitra bankowego nie później w terminie 14 dni od dnia otrzymania wypisu orzeczenia. Orzeczenia Arbitra bankowego dla konsumenta nie są ostateczne.Konsument niezadowolony z rozstrzygnięcia może skierować sprawę na drogę postępowania sądowego.

---