Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu:
Księga Rodzaju	Księga składa się z 50 rozdziałów i dzieli na dwie części. Pierwsza część (rozdziały 1-11) opisuje historię pierwotną, odpowiada m.in. na pytania o początek ludzkości i źródło grzechu. Jest kompilacją dwóch źródeł: jahwistycznego i kapłańskiego, które wykorzystują częściowo materiały mitologiczne.Bóg stwarza świat (zob. Stworzenie świata według Biblii oraz pierwszych ludzi, Adama i Ewę) Pierwotny stan szczęścia w ogrodzi Edenu, upadek (grzech pierworodny) i wygnanie ludzi z raju; Zabójstwo Abla przez Kaina (Kain i Abel); Zepsucie ludzkości i potop (Noe); Budowa wieży Babel; Druga część (rozdziały 12-50) poświęcona jest historii patriarchów: od Abrahama do Józefa, oraz ponawianego przymierza z Bogiem. Do źródeł J i P dołączona jest tradycja elohistyczna (E). Historia Abrahama i Izaaka: Powołanie Abrama przez Boga; Abram w Egipcie; Błogosławieństwo króla Melchizedeka; Obietnica licznego potomstwa; Narodziny Izmaela, pierworodnego syna Abrama; Przymierze z Bogiem, obrzezanie, zmiana imienia na Abraham; Zniszczenie Sodomy i Gomory; Narodziny Izaaka i oddalenie Izmaela; Ofiarowanie Izaaka Bogu w kraju Moria; Śmierć i pogrzeb Sary, żony Abrahama; Małżeństwo Izaaka z Rebeką; Historia Jakuba: Narodziny Ezawa i Jakuba; Jakub oszustwem zdobywa pierworództwo i błogosławieństwo ojca; Jakub w Charanie, praca dla stryja Labana i małżeństwo z jego córkami - Rachelą i Leą; Walka Jakuba z aniołem; Pojednanie Jakuba z Ezawem; Dwunastu synów Jakuba; Historia Józefa: Bracia sprzedają Józefa kupcom izmaelickim; Józef niewolnikiem Potifara; Józef w więzieniu; Objaśnienie snu faraona i powierzenie urzędu zarządcy Egiptu; Pierwsza wizyta braci w Egipcie; Józef ucztuje z braćmi i poddaje ich próbie; Pojednanie i osiedlenie się domu Jakuba w Egipcie; Charakterystyka rządów Józefa w Egipcie; Błogosławieństwo Jakuba dla swoich synów, śmierć Jakuba i Józefa.
Księga Wyjścia 1-16	Izraelici w Egipcie, Narodziny Mojżesza, Bóg objawia się Mojżeszowi - "Jestem, który Jestem" ,Spotkania Mojżesza z faraonem, Plagi egipskie: krew w wodach Nilu, żaby, komary, muchy, śmierć, bydła, epidemia, grad, szarańcza, ciemności, śmierć pierworodnych. Ustanowienie Paschy Ucieczka Izraelitów z Egiptu, Przejście przez Morze Czerwone, Narzekania Izraelitów, zesłanie manny i przepiórek, wytryśnięcie wody ze skały, Mojżesz na górze Synaj, 10 przykazań i dalsze prawa, Zasady budowy przybytku, obchodzenia świąt itd. Odstępstwo Izraelitów, kult złotego cielca, Budowa Przybytku. Według tradycji autorem Księgi Wyjścia jest Mojżesz; współcześnie uważa się, że fragmenty Księgi powstawały w różnych epokach historycznych, a w redakcji dominowała tradycja kapłańska oraz deuteronomiczna.
Księga Psalmów 1-30	1. Dwie drogi życia-pochwała ludzi miłujących Boga, żyjących zg.z bożymi nakazami, spotka ich nagroda, niewiernych kara. 2. Mesjasz królem - Bóg smieje się z królów, którzy uzurpują sobie prawo do wielkości, mówi, że ustanowił syna na króla i grozi karą niewiernym. 3. Modlitwa przesladowanego- prośba do Boga o otuchę i opiekę w czasie niedoli. 4. Modlitwa i napomnienie- ufa B., pragnie jego opieki, dziwi się czemu inni nie wierzą, spokój i szczęście wierzącym. 5. Modlitwa poranna o utrzymanie się na drodze Bożej - zwraca się do B. o opiekę, wysłuchanie modlitw, prosi o uchronienie przed niewierzącymi-kłamcami, o karę dla nich. 6. Błaganie o litość- prosi o zaniechanie kary, ocalenie duszy, jest słaby, płacze, niech wrogowie którzy go wioda na manowce odstapią. 7. Modlitwa oczernionego- Dawid śpiewając skarży się Panu, jeśli dopuścił się nieprawości wobec bliźnich niech go dosięgnie sprawiedliwość, chce byc sądzony przez Pana, zwraca się do ludzi, by ufali Bogu, inaczej spadnie na nich kara, szatan został osądzony, wychwala Pana śpiewając psalm na jego cześć. 8. Pochwała wielkości Stwórcy i godności człowieka - Bóg sprawił, że wszyscy chwalą jego imię, stworzył cudne niebo i gwiazdy a opiekuję się jeszcze ludźmi, dał nam Jezusa, aby się nami zajmował. 9. Dziękczynienie - 10 zwrotek odpowiadający 10 postaciom chwalącym: dobre imię Boga, ochronę przed wrogami dzięki spr.sądowi, zgomienie pogan i zburzenie ich miast, wieczne sędziowanie B., Boga jako ucieczkę od utrapienia, misjonarstwo w imię Pana, prośba o zmiłowanie, klęskę pogan, nie ma wstępu do Szeolu dla pogan, osądź grzeszne pogańskie narody, niech znają sprawiedliwość Boską. 10. Modlitwa o wyzwolenie - ta sama forma, 8 osób: dlaczego Bg nie reaguje na ucisk biednych, szerzący się występek; bo występni się chełpią, nie wierzą w Boga, nie czują nad sobą niczego; jest przepełniony kłamstwem i zdradą, omamia biedaków; przekonuje ubogich że nie ma Boga, namawia do grzechu; Boże wstań i pomścij biedaków; widzisz trud ubogich Tobie oddanych; ukróć występnych, panuj na ziemi; sieroty-pokorni wzywają Pana do pomocy. 11. Modlitwa niewzruszonej ufności - szatan się panoszy, biedni nie mogą sobie poradzić, Pan z tronu niebieskiego bada sprawiedliwych i grzesznych, ukarze nieprawych, prawi dostapią królestwa. 12. Wśród zakłamanego świata - ratuj Boże, bo nie ma poboznych wśród ludzi, kłamią, zdradzają, obiecywał ochronę, wierzymy, że nas wybawi. 13. W długotrwałym ucisku - jak długo będę poddany próbie? ufam Bogu, jego opiece nade mną. 14. Powszechne zepsucie - ludzie błądzą, Pan ich sprawdza, niegodni kabacą prawych, kto z Syjonu zbawi Izrael? 15. Kto godzien stanąć przed Bogiem? - sprawiedliwy, miłujący, wierny, nie bluźnierca, nieprzekupny. 16. Bóg najwyższym dobrem w życiu i po śmierci - pochwała Boga jako najwyższe dobro na ziemi i w niebie. 17. Błaganie o wyzwolenie od wrogów - modlitwa wiernego o wybawienie od pomówień i łaskę dla siebie i dzieci. 18. Król dzięki czyni za zwycięstwo - wychwala Pana, który wsparł go w pomówieniu, rozgniewany Bóg skazał oszczerców(grzmotem, błyskawicą i strzałami), oświeca jego ciemności w posłannictwie, toczy bitwę z niewiernymi i wygrywa, bo B.jest jego tarczą(niech żyje Pan, moja Skała), łaska dla Dawida i jego potomstwa. 19. Chwała Boża w przyrodzie i Prawie - przyroda chwali B.,prawo P.doskonałe, krzepi ducha. 20. Modlitwa o ocalenie króla -pochwała B., który uratował króla. 21. Dziękczynienie i modlitwa za króla - radość króla, dalsze proy o wsparcie życia w wierze. 22. Męka Mesjasza i jej owoce - wołanie J.:Boże czemuś mnie opuścił, skarga opuszczonego Jezusa w chwili męczeństwa, oddaje duszę sprawiedliwemu B. 23. Bóg pasterzem i gospodarzem - pan jest moim pasterzem, nie brak mi nieczego. 24. Pan uroczyście wkracza do świątyni - Pan zastępów jest królem chwały, niech się bramy otworzą, by go wpuścić, a wraz z nim poboznych. 25. Ufność wśród niebezpieczeństw - chce iśc drogą Pana, słuchac jego nauk, żałuje za grzechy młodości, prosi o odjęcie nieszczęścia i udręki, o zmiłowanie. 26. Wołanie o Bożą sprawiedliwość - prosi B.o wystawienie na próbę, jest sprawiedliwy i nie lęka się, będzie rozpowiadać o cudach, głosić chwałę, błogosłąwi Pana. 27. Pan moją światłością - niczego się nie lęka, nie straszni mu wrogowie, P.mu pomoże, prosi jedynie, aby P.pozwolił mu przebywać w swoim "namiocie" w dniu nieszczęścia, nie opuści go choćby został porzucony przez matkę i ojca, wierzy,ufa. 28. Błaganie i dziękczynienie - prosi B.aby nie był głuchy na jego wołania, aby złym odpłacił wedle ich uczynków, zostaje wysłuchany, błogosławi P., chwali go pieśnią. 29. Majestat Boga wśród burzy - "przyznajcie Panu chwałę i potęgę", wszechmocny głos B., prosi o pokój dla ludu. 30. Podzięka za wybawienie od śmierci - wychwala P., bo go uratował, dobył z Szeolu, trwał w wierze, nawracał innych, miłosierdzie dobrego B.,"biadania moje zmieniłeś mi w taniec; wór mi rozwiązałeś, opasałeś mnie radością".
Księga Koheleta	Księga Koheleta zawiera rozważania nad sensem życia ludzkiego. Wynika z nich, że nic nie ma absolutnej wartości, nie jest trwałe, nie potrafi w pełni uszczęśliwiać. Ani bogactwa, ani władza, sława, nawet mądrość nie czynią człowieka pewnym i zadowolonym. Tę myśl wyrażają słowa: "vanitas vanitatum, et omnia vanitas" - "marność nad marnościami i wszystko marność".Przekonanie o tym, że wszystko jest marnością dotyczy zjawisk przyrody, zabiegów człowieka zmierzających do osiągnięcia bogactwa i sławy, używania przyjemności i mądrości. Kohelet mówi o zachłanności ludzi, marnotrawstwie, traceniu i omijaniu tego, co piękne, chęci korzystania z jak największych przyjemności. Człowiek poddany jest prawom przemijania i zapomnienia. Powinniśmy czerpać z życia pełnymi garściami wszystko to, co sprawia nam radość - tak można odczytać treść zapisaną w księdze Koheleta. Autor podkreśla, że nie należy wyczekiwać jakiegokolwiek końca, a jedynie cieszyć się z tego, co mamy i to bez względu na wszystko. W życiu jest czas na radość i na smutek, i powinniśmy zachować odpowiedni dystans do życia. Należy utrzymywać umiar i rozsądek nie tylko w szczęściu, ale także przy niepowodzeniach. Właśnie stwierdzenie o niezbędnej równowadze między cierpieniem a szczęściem jest tezą „Ody do Rozpaczy”. W niej możemy przeczytać, iż cierpienie i rozpacz jest dopełnieniem człowieczeństwa, bez niego nie doświadczymy pełni życia, a także nie docenimy szczęścia.Podsumowując: powinniśmy żyć według prawa Bożego, gdyż Bóg nie przemija, jego mądrość jest wieczna, niezmienna. Wszystko, co posiadamy jest od Boga i On będzie sądził człowieka. Konkluzja Księgi Koheleta zawiera się w ostatnich wersach (12,13-14): "Koniec mowy. Wszystkiego tego wysłuchawszy: Boga się bój i przykazań jego przestrzegaj, bo cały w tym człowiek! Bóg bowiem każdy czyn wezwie przed sąd dotyczący wszystkiego, co ukryte: czy dobre było, czy złe"
Pieśń nad Pieśniami	Księga składa się z sześciu pieśni, opisujących miłość Oblubieńca i Oblubienicy (którzy nazywają się nawzajem Salomonem i Sulamitką) w formie ich dialogu, komentowanego przez chór. Oblubienica opowiada o tym, jak na wpół śpiąc czekała na przyjście ukochanego. Gdy usłyszała pukanie i miłosne słowa zachęty udała, że szkoda jej znów ubierać się w suknię i brudzić umyte stopy. Gdy Oblubieniec włożył rękę przez otwór w drzwiach, by dotknąć jej ręki, ona podeszła do niego wkładając w gest podania dłoni całą swą miłość do niego. Jednak jej umiłowany źle ją zrozumiał i odszedł. Zaczęła go szukać, krzyczała w ciemność. Napotkana straż wzięła ją za uliczną prostytutkę, zaczęła ją bić, odarła z płaszcza i pokaleczyła. Zrozpaczona, prosiła jerozolimskie kobiety, by powiedziały jej ukochanemu o wielkości jej uczucia do niego. Oblubieniec w tym czasie zachwyca się urodą Oblubienicy. Na koniec stwierdza, że jest ona ideałem piękności, mówi: Cała piękna jesteś, przyjaciółko moja, i nie ma w tobie skazy. Pieśń trzecia przedstawiająca dzień wystawnego królewskiego wesela sprawia, że dwie początkowe pieśni mogą być postrzegane jako obraz narzeczeństwa. Oprócz wzajemnych zapewnień o miłości i zmysłowych porównań ukazany jest pewien rozwój bohaterów od przyjaźni i namiętności poprzez świąteczną ceremonię do prób i rozterek małżeńskich pieśni czwartej. 1.Dialog oblubienicy, oblubieńca i chóru, interpretacja alegoryczna - Izrael: Modlitwa o wyprowadzenie z niewoli babilońskiej, o wprowadzenie do świątyni jerozolimskiej i o odnowienie przymierza. 2. Izrael: Dobra nowina o zakończeniu niewoli. 3. Izrael: Wizja powracających z niewoli i wznowienie teokracji. 4. Izrael: Wezwanie do otrząśnięcia się z letargu niewoli i opory niektórych przywykłych do niewoli. 5. Dołącza chór II. Izrael: Radość z powrotu do Palestyny. 6. Dołączają bracia. Izrael: Nowy obraz powrotu z niewoli.
Księga Hioba w przekładzie Czesława Miłosza	Księga Hioba [Hi], Księga Joba [Job] - dydaktyczny poemat stanowiący jedną z ksiąg Biblii hebrajskiej. Umieszczana jest między księgą Estery a Psalmami. Księga zawiera 42 rozdziały pisane oryginalną formą języka hebrajskiego, różnie datowaną. Tradycja przypisuje autorstwo Mojżeszowi. Treścią tej księgi jest opis cierpienia sprawiedliwego Hioba (איוב, Ijow) i jego dyskusji z przyjaciółmi, do której włącza się sam Bóg. W istocie autor porusza dwie ważne kwestie: Dlaczego niewinni cierpią? Dlaczego Bóg pozwala, by na ziemi istniało zło? Księga Hioba to księga dydaktyczna, inaczej mądrościowa. Powstała ona w V-III w.p.n.e. po zburzeniu Jerozolimy i po okresie niewoli babilońskiej. Hioba można uważać za prefigurację Chrystusa. Prefiguracja to zjawisko, zdarzenie, fakt, osoba zawierająca cechy czegoś, co nastąpiło później i będące jednocześnie pewnego rodzaju zapowiedzią tego. Hiob był wiernym i sprawiedliwym czcicielem Boga. Chociaż został skazany na ciężką próbę (utracił majątek, dzieci i zachorował na trąd) nie stracił wiary w Bożą sprawiedliwość. Jest on symbolem cierpienia niezawinionego. Przyjaciele Hioba przy spotykających go nieszczęściach radzili mu, aby uznał swoją winę, gdyż sądzili, że tragedie które go dotknęły są karą za grzechy. Hiob jednak był przekonany o swojej prawości i bronił jej odważnie. Hiob wierzył w istnienie Sprawiedliwego. Dyskutował z nim, pytał dlaczego te dramaty spotkały właśnie jego, lamentował nad sensem swojego życia, ale pozostał wierny Bogu. Jest on przykładem archetypu człowieka ciężko doświadczonego przez los.
Ewangelia wg św. Mateusza	Zaczyna się od rodowodu Jezusa.
Ewangelia wg. św. Jana	Prolog. Na początku było Słowo. Człowiek posłany przez Boga żeby zapowiedział nadejście Ch. -Jan. Pytają Jana kim jest, "jam głos wołającego na pustyni". Jan chrzci wodą w Betanii, oddaje pokłon Jezusowi. Jezus zbiera uczniów, wierzą mu, mówią na niego rabbi tzn.nauczycielu. 2. Cuda - zmiana wody w wino w Kanie Galilejskiej, przegania handlujących Żydów ze świątyni, domagają się dowodu -zburzy świątynie budowana 46 lat i postawi ja w 3 dni (przypomnieli sobie o tym po zmartwychwstaniu i uwierzyli). 3. Op. o Nikodemie - Jezus naucza że ciało umiera a dusza idzie do nieba, jest boska. Ci, krórzy wierzą lgną do światła, niewierzący uciekają do ciemności żeby nie wykryc ich zła. Jan chrzci ludzi. 4. Jezus nawraca samarytankę (prosi ja o wodę, mówi kobiecie że miała wielu mężów, widzi w nim Mesjasza) i innych. Jezus uzdrawia umierającego syna urzędnika królewskiego. 5.Kolejne uzdrowienia, nauczanie o zbawieniu, nadejściu królestwa Bożęgo, sądzie. Mojżesz o nim psał, jak uwierzą Jezusowi skoro nie uwierzyli Mojżeszowi? 6. Rozmnożenie chleba i ryb w czasie świeta paschy, chodzenie po jeziorze, nauczanie. 7. Św. Namiotów, Jezus się ukrywa przez Żydami, chcą go uwięzić. naucza. faryzeusza chcę schwytac J., wojsko odmawia, bo dobrze mówi. 8. J.rozgrzesza cudzołoznice. naucza ludzi, chcą go ukamieniowac, nie wirzą mu, uchyla się od ciosów. 9.
Dzieje Apostolskie	Rozdział 1. Prolog. Zwraca się do Teofila: w 1.księdze napisał o Jezusie, do jego zmartwychwstania i wybrania apostołów. Dzieje Kościoła w Jerozolimie. Piotr mówi zebranym w Jerozolimie o Judaszu i wypełnieniu proroctwa Dawidowego(księga psalmów) za sprawą Ducha Św. Wybór Macieja na świadka zmartwychwstania J. Rozdział 2. W dniu pięćdziesiątnicy zstępuje Duch św.(grzmoty, wiatr, ogniste języki), napełnia wszystkich mocą, rozumieją obce języki. Piotr przemówił do ludzi, że spełnia się obietnica Boga, że Jezus powróci pod postacią DŚ. jako Pan i Mesjasz. Ludzie się nawracają, przyjmują chrzest. Apostołowie wraz z nawróconym ludem żyją w gromadzie, pomagając sobie. Rozdział 3. Piotr z Janem uzdrawia chromego. Piotr mówi do ludu,że to wiara uzdrowiła chromego, wzywa do pokuty i nawrócenia. Rozdział 4. Piotr i Jan zostali zatrzymani w trakcie przemowy przez sadyceuszy i straż, uwięzieni. Stają przed arcykapłanami (Annaszem, Kajfaszem, Janem, Aleksandrem), Piotr mówi, że uzdrowił kaleke w imie Ch., którego oni ukrzyżowali. Każą zaprzestać nauczania, Piotr i Jan odmawiają. Po wyjściu na wolność modlą się. Rozdział 5. Ananiasz z Safirą ukrywaja przed apostołami część pieniędzy ze sprzedaży ziemi, zostają zabici, bo okłamali Boga. Apostołowie stają przed zgromadzeniem arcykapłanów i starszyzny Izraela -Sanhedrynem - oskarżeni o złamanie zakazu nauczania; wola słuchac Boga niż ludzi - odp. Piotr. Gamaliel radzi kapłanom uwolnic apostołów, bo jeśli to sprawa ludzka, to wkrótce upadnie sama, ale jesli boska, to z bogami lepiej nie zadzierać. Ubiczowani Apostołowie wychodzą i dalej nauczają. Rozdział 6. Apostołowie ustanawiają 7 braci do usługiwaniu biedmym, aby pozostali mogli skupic się na słowu bozym: Szczepan, Filip, Prochor, Nikanor, Tymon, Parmenas i Mikołaj. Szczepan przed Sanhedrynem dzięki fałszywym oskarżeniom. Rozdział 7. Szczepan opowiada radzie historię Abrahama, Mojżesza, jak ten drugi stał sie przywódcą Izraelitów (krzak gorejący- Bóg pod postacia anioła w płomieniach każe iść do Egiptu), przejście przez Morze Czerwone. Ukamieniowanie Szczepana. Rozdział 8. Prześladowanie kościoła, Szaweł porywa ludzi. Filip głosi imię Ch. w Samarii, nawrócenie Szymona. Filip tłumaczy dworzaninowi etiopskiemu Dobrą Nowinę. Rozdział 9. Jezus ukazuje się Szawłowi, nawraca go poprzez Anananiasza(połozył na nim ręce aby przejrzał), przyjmuje chrzest. Szaweł naucza, Żydzi chcą go zgładzić, Apostołowie wysłali go do Tarsu. Piotr uzdrawił sparaliżowanego Eneasza, ożywił Tabitę. Rozdział 10. Setnik Korneliusz z rozkazu Pana sprowadza Szymona zw.Piotrem. Rozdział 11. Piotr odpowiada o tym, jak Bóg mu zsyłał mięso oczyszczone i kazał jeść. Barnaba nadzoruje rozproszonych apostołów w Antiochii, pomaga Szawłowi w Tarsie - w Antiochii nazwano uczniów chrześcijaninami. Rozdział 12. PRZEŚLADOWANIE WSZCZęTE PRZEZ HERODA AGRYPPę. Pojmanie św. Piotra, anioł pański go uwalnia z kajdan, Herod umiera rażony przez anioła. Rozdział 13. DZIAŁALNOŚĆ ŚW. BARNABY I ŚW. PAWŁA. Działalność misyjna apostołów, na Cyprze Szaweł zw. Pawłem oślepia fałszywego Jezusa, nauki Pawła i Barnaby, Żydzi ich wyrzucają z miasta, idą do Ikonium. Rozdział 14. Nauki, cuda, nawrócenia, uzdrowienia(Barnaba-Zeus, Paweł-Hermes); żydzi z Antiochii i Ikonium ikamieniowali Pawła, ten przeżył, dalej jeździł i nauczał. Rozdział 15. TAK ZWANY SOBÓR JEROZOLIMSKI. Spór dot. obrzezania. Zdaniem Piotra Bóg nie dzieli ludzi na obrzezanych i nieobrzezanych, nie ma to żadnej różnicy, wg Jakuba nie należy na pogan nakładać dodatkowych obciążeń- taki jest też werdykt soboru. DZIAŁALNOŚĆ ŚW. PAWŁA. Druga wyprawa misyjna.Barnaba kłóci się z Pawłem o obecność Marka, rozdzielają się: B. z Markiem na Cypr, Paweł z Sylasem do Syrii i Cyricii. Rozdział 16. Paweł zabiera Tymoteusza(kazał go obrzezac ze względu na towarzyszących mu żydów). Paweł po nocnym widzeniu udaje sie do Macedonii, wygania z ciała niewolnicy ducha, co nie spodobało sie panom kobiety(czerpali z jej proroctw zyski), doprowadzili do uwięzienia Pawła. Bóg zsyła trzęsienie ziemi i uwalnia więźniów, nawrócenie i gościna u pretorów. Rozdział 17. Tesaloniki- Jazon ręczy za Pawła i Sylasa, Bereja, Ateny- mowa do filozofów na Areopagu, żeby przestali czcic nieznanych bozków a uwierzyli w jednego Boga. Rozdział 18. Paweł naucza w Koryncie. Gallilo wyrzuca zydów, którzy chcą kary dla P. Efez, jerozolima, Antiochia.Trzecia wyprawa misyjna. Rozdział 19. Paweł naucza, dokonuje cudów, chrzci, przez 2 lata dociera do mieszkańców Azji, Żydów i Greków. Rzemieślnik Demetriusz wszczyna zamieszanie z powodu świątyń Artemidy, na których zarabia, uniemożliwiając Pawłowi nauk. Rozdział 20. Macedonia, Grecja, Troada -ozywienie chłopca, który wypadł przez okno znuzony wielogodzinnym słuchaniem nauk P. , Milet, pożegnanie Pawła z Efezjanami. Rozdział 21. KONIEC DZIAŁALNOŚCI - UWIęZIENIE. Duch św. pod postacia wieszczki mówi P.,że w jerozolimie czeka go uwięzienie, P. jest gotowy na śmierć w imieniu Jezusa, nie boi się. Pojmanie Pawła w świątyni, zamieszki. Rozdział 22. P. przemawia do ludu zydowskiego: opowiada jak był niegodziwcem, jak Bóg go powołał i wybrał, żydzi chcą go wygonić, biczują go, na co P.mówi, że nie wolno bez sądu bic obywatela rzymskiego. Paweł przed Sanhedrynem. Rozdział 23. Sadyceusza i faryzeusza spierają się o zmartwychwstanie (za sprawą P.), Żydzi głodują dopóki nie zabiją P., planują podstępnie ukatrupić apostoła, siostrzeniec Pawła ujawnia sędziom zasadzkę. Rozdział 24. Paweł przed sądem prokuratora Feliksa, oddala sprawę, zostawia P. w więżieniu aby sie przypodobac żydom. Rozdział 25. Po 2 latach urząd obejmuje Festus.P.odwołuje się do Cezara. Rozdział 26. P.przed Agryppą II. Rozdział 27. P. transportowany do Rzymu, katastrofa statku, P. ocalił załogę. Rozdział 28. Paweł rozpoczyna dwuletnią działalność misyjną w Rzymie.
Apokalipsa św. Jana	Objawienie Boże przez Ch., za posrednictwem Jana. Listy do 7 kościołów, chwali Fil;adelfie, reszte gani lub napomina. Wizje prorocze. Prolog księgi określa ją jako "objawienie Jezusa Chrystusa, które dał Mu Bóg aby ukazać swym sługom, co musi stać się niebawem", które otrzymał autor nazwany Janem. Księga jest zaadresowana do siedmiu Kościołów do których Jan "współuczestnik w ucisku i królestwie i wytrwaniu w Jezusie" kieruje proroctwa, oceniające ich cnoty i zasługi, a także wady i grzechy. Następnie Jan opisuje wizję Boga zasiadającego na tronie czci oddawanej Mu przez 24 Starców i 4 Istoty żyjące oraz Baranka otwierającego "księgę zapisaną wewnątrz i na odwrocie", zapieczętowaną na 7 pieczęci, których otwarcie wiązało się z wydarzeniami na ziemi. Po otwarciu siódmej pieczęci następuje wizja 7 trąb, których brzmienie również wiąże się z wydarzeniami światowymi. Po wybrzmieniu siódmej trąby ukazała się Niewiasta, która porodziła Syna i walka w niebie między Michałem i jego aniołami a Smokiem i jego aniołami. Smok przekazał władze bluźnierczej Bestii, na usługach której była inna Bestia, której imię jest 666. Po jej przejściowym triumfie następuje triumf Baranka, któremu towarzyszą 144 000, wizja żniwa i winobrania, otwarcia świątyni Przybytku Świadectwa i 7 plag, spadających na ludzkość. Następnie autor kreśli wizję upadku i zagłady Wielkiego Babilonu, ostatecznej walki Słowa Boga z Bestią, Sądu Ostatecznego i Miasta Bożego - Nowego Jeruzalem. Księgę wieńczy wyrażenie przekonania o rychłym powtórnym przyjściu Jezusa: "Mówi Ten, który o tym świadczy: «Zaiste, przyjdę niebawem». Amen. Przyjdź, Panie Jezu!"
Harrington W.J. Klucz do Biblii, przekł.J.Marzęcki - lektura omówień ksiąg zadanych do lektury	Ksiąga psalmów- zbiór 150 psalmów powstawał na przestrzeni wieków, różne autorstwo, najstarsza Pieśń Debory. Prawdopodobnie wiele psalmów przepadło. Nie wszystkie mają postać kultową, niektóre wyrażają indywidualne intencje autora: błagalne, dziękczynne, z czasem weszły do kanonu liturgicznego. Błagalne: choroba, bliska śmierć, fałszywe oskarżenie, , psalmy błagania wspólnotowego(motyw ufności). Dziękczynne: indywidualne, narodowe. Hymny pochwalne, psalmy królewskie - dot. króla Izraela jako narzędzia w rękach Boga, charakter mesjaniczny(król to pomazaniec siedzący na tronie Jahwe), psalmy syjonu-dot. Jerozolimy, gdzie Dawid przenosi Arkę Przymierza(ps.23), psalmy królowania Jahwe-izraelska koncepcja Boga jako króla Izraela(siedzi na Arce Przymierza, "Jahwe zasiada na cherubach"), psalmy mądrościowe, p.liturgii deuteronomicznej, modlitwy różne. Daną rodzine psalmów można wykryć stosując 3 kryteria: identycznej konkretnej sytuacji, wspólnego podłoża pojęć i uczuć, podobnej formy lit.(styl, struktura). Dzieje Apostolskie - autorstwo św. Łukasza, są kontynuacją ewangelii, podobną formę (2 części). Opisują szerzenie się religii chrześcijańskiej na świat, zgodnie z zaleceniem Chrystusa, dzięki natchnieniu Ducha Św. Opisuje wielkość Pawła(twórcy kościoła) w propagowaniu chrześcijaństwa wśród pogan. Łukasz korzystał z dokumentów, które sam redagował, pisał etapami i stopniowo łączył je w całość(trudno odróżnić treść dokumentów od redakcji autora, cz.1.). W 2.cz. korzystał z własnych materiałów źródłowych(dzienników, notatek, pamiętników podróży), o czym świadczy forma "my", struktura utworu jest mniej skomplikowana. Wygłaszane mowy służą uwypukleniu misji Pawła. Łukasz jako historyk trzymał się wiernie faktów, co potwierdziły porównania z pismami Pawła, a także innymi zewnętrznymi relacjami; drobiazgowy w kwestii nazw geograficznych. D.A. są najważniejszym źródłem do historii pierwotnego Kościoła. Ewangelia św. Mateusza - napisał w języku armejskim, potem ukazała się wersja grecka(nie będąca przekładem), którą trudno przypisać Mateuszowi, niemnej uznaje się ją za ew.Mateusza. Autor szczególnie inetresuje się losami Izraela, problemem prawa, które jest tożsame z wyższym prawem miłości. 7 części. Mowy skierowane do "uczniów", czyli dwunastu apostołów oraz do grupy uczniów uczniów, którze mają szerzyć ewngelię- ich przemieszanie sprawia, że wzajemnie rzucają na siebie światło.M. podzielił historię zbawienia na 2 okresy w oparciu o istnienie tych do których Bóg kierował wezwanie: okres Izraela, Żydów, i jego pogan. Upodabnia apostołów do Jezusa. M.zlał uczniów i wspólnotę kościoła w jedno, owa wspólnota jest dopełneniem uczniów na drodze do spełnienia misji Jezusa. Eklessia=wspólnota mesjanistyczna pojawia się jedynie u M. Kazanie na Górze-traktat moralny. M.przyciąga do Jezusa drogą persfazji i łaski. Ewangelia św. Jana - to az 5 etapów w komponowaniu ew. Autorstwa nie przypisuje się wyłącznie Janowi (zaczął pisać pod koniec życia, rozrastała się na przestrzeni czasu). Etap 1.zbiór tradycyjnego materiału odnoszącego się do słów i czynów Jezusa; etap 2. rozwój tego materiału wg wzorców Jana, kształtowanie się redakcyjnej formy, różni autorzy na co wskazują odrębne stylowo jednostki tekstu; etap 3. organizacja materiału z 2.etapu w kolejny tekst, czyli pierwsza redakcja czwartej ew.jako odrębnego dzieła-wyłączenie części materiałów Janowych; etap 4. wtórna redakcja tekstu jako odp.na zarzuty adaptacyjne; etap 5. końcowa redakcja przez kogoś innego od ewangelisty (redaktora, jego bliskiego ucznia/przyjaciela pozostającego w ścisłym kontakcie), zachowanie całego Janowego materiału. Na kanwie historyczno-topograficznej opał Jan teologiczną wizję dziejów Jezusa. Styl u Jana wyniesiony na wyższy poziom. Janowy Jezus objawia siebie samego. Kwestie roztrząsane w Janowych mowach nie mają potwierdzenia, nie mogły być historycznym przekazem. odrębny, włąsny styl narracji, zdradza wiele śladów dawnej tradycji w słowach i czynach Jezusa. Celem jest tu majestatyczne nakreślenie postaci J., jako zwiastuna objawiewnia i zbawienia, chwała Logosu (słowa). Wyraźny element dramatyczny ewangelii( znaki- wielkie czyny, cuda, ich symbolika). Mowy paraboliczne- o pasterzu i owczarni oraz o krzewie winnym i latoroślach. częste uzywanie podwójnych, dwuznacznych wyrażeń(znaczenie ogólnie rozumiane "naiwnego czytelnika" i kontekst głębszy, duchowy, wytłumaczony przez Jana), słowo "podwyższenie" Jezusa Chrystusa, tak częste w ew.jest nieprzypadkowe właśnie ze względu na ową dwuznaczność interpretacji. Celem ew. Jana jest aby ludzie uwierzyli w Ch. jako Mesjasza, Syna Bożego. Jezus jest u Jana objawicielem Boga, Duch Boską siłą, która kontynuuje Jezusową działalność i ją dopełnia(dziełami ducha są sakramenty). Apokalipsa św. Jana - autor nazywa siebie 4-krotnie Janem, stąd nazwa, choć nie chodzi o św. Jana. jedyne apokaliptyczne nowotestamentowe dzieło. Apokalipsa-z gr. objawienie. Jest szeregiem obajwień (wizji) udzielonych widzącemu przez Boga lub anioła działającego w jego imieniu. Obejmuje przestrzeń dziejową, kończy się przepowiednią bliskiego sądu. powstaje zwykle w czasach przesileń w celu zwrócenia ludzi ku Opatrzności boskiej, napełnienia ich nadzieją i wiarą, przypominając, że to Bóg ma ostateczną władzę nad historią. Liczne obrazy, symbole, liczby jak na wizjonerstwo przystało- przekazuje konkretną wizję Boga i nie musi byc jasno sprecyzowana czy wiarygodna. Apokalipsa Jana powstała w czasach burzliwych i konkretnym czasie historycznym, ale jej posłannictwo wykracza poza bezpośredni kryzys(na wzór księgi Daniela). Jest to jeden utwór, jednego autora mimo wątpliwości. Lista 7 Kościołów nie jest przypadkowa, Jan skupia się na znaczeniu wydarzeń niż samych wydarzeniach. Wyraźne rozgraniczenie na kościół i izrael(cz.I - wyrok Boga na niewierny Izrael, zapieczętowana księga to Stary Testament, zburzenie Jerozolimy) oraz kościół i rzymian(cz.II- przesladowanie kościoła, odp.Jana na bluźniercze roszczenia cesarzy do uzyskania miana boskich, Rzym podzieli los Babilonu-zginie). W cz.III obietnica końca wojen, burz - Nowe Jeruzalem - pierwszy świat przemija, zło ulega zniszczeniu, narodzi się drugi świat zgodny z Bożym planem, niebiański, prawdziwe Królestwo Boże. Utwór kończy błogosławieństwo dla świętych. Pieśń nad pieśniami - należy do ksiąg mądrościowych, odczytywana w czasie święta Paschy, należy do żydowskiego kanonu. Tytuł oznacza z hebrajskiego pieśń najdoskonalszą. Wyraża najpełniej szacunek do Żydów spośród całej Bblii. Zbiór poematów miłosnych (analogia z wcześniejszą egipską poezją miłosną - słowo "siostra", ale też z pieśniami śpiewanymi podczas wiejskich zaślubin w Syrii). Autorstwo przypisuje się Salomonowi, bardziej dla jego sławy niż faktycznego wykonania, gdyż język utworu zdradza, że tekst powstał dużo później-wpływ języka aramejskiego oraz zhebraizowane słowa perskie, a także 1 wyraz grecki. Interpretacje: alegoryczna (oznacza bezpośredni związek Jahwe z Izraelem) dominowała wśród żydów i chrześcijan, dosłowna (pochwała ludzkiej miłości danej od Boga) naturalistyczna, postrzegana jako niewłaściwa, niegodna, ale przeciez Bóg kierował słowa do ludzi-kobiet i mężczyzn-zatem temat miłości, w tym cielesnej, nie powinien gorszyć. Charakter liryczny, funkcja pochwalna,zaś użyty język (przypomina przysłowia i mądrość Syracha) wyznacza przynależność do nurtu mądrościowego (temat miłości jest częstym motywem literatury mądrościowej). Nie ma wzmianki o Bogu, ale miłość kobiety i mężczyzny jest łaska Bożą i przez nią należy czytać o Bogu. Wzbogaca pojęcie małżeństwa: miłość uwypukla jednostkę, jej wartość, bez względu na płeć- kobieta i mężczyzna mają te same, równorzędne prawa, zaś małżeństwo jawi się jako związek nierozerwalny i monogamiczny. Afirmacja jednostki, dzięki małżeństwu i założeniu rodziny, prowadzi do uniezaleznienia się jej od grupy (przestaje być wchłaniana przez grupę), co jest decydującym krokiem w stronę uznania osobistej godności każego mężczyzny i każej kobiety!! Księga Koheleta (Eklezjastesa)- lit.mądrościowa. Kontynuacja tematyczna księgi Hioba. Problem osobistej odpłaty, ale nie człowika niewinnie oskarżonego, a człowieka szczęśliwego i sprawiedliwego, który nie jest zadowolony. K.nie chce widzieć Boga jako mechaniczny instrument do życia, śmierci i zbawienia(midel ksiązkowy dla niedociekających); zaprzecza jakoby ludzki umysł był w stanie pojąć drogi B.Szczęście, przyjemność nie są należnością człowieka-jego należnością jest wypełnianie woli B., choćby najdotkliwszej. Kohelet nie rozwiązuje problemu, ale pełni rolę opatrznościową. Nazwa Eklezjastes jest greckim tłumaczeniem z hebrajskiego Qohelet (od qahal-zgromadzenie), co oznacza kogoś, kto przemawia na zgromadzeniu- nie jest imieniem własnym, lecz określeniem funkcji. Kohelet zachowując światopogląd izraelski, czyni krok w stronę myśli greckiej. Odczytywana 3. dnia święta Namiotów (7-dniowe, radosne święto plonów), przypomina o przemijalności radości życia. Kohelet jest realistą. Praktycznym celem księgi jest nauczanie pobożności i moralności. Służyła jako podręcznik do nauczania katechumenów. Grecki tytuł księgi to "Mądrość Jezusa, syna Syracha" lub "Mądrość Syracha" (Ben Syrach, mędrzec piszący ok.180 r.przed Ch.). Pierwotnie księga była napisana po hebrajsku, zaginęła po wykluczeniu jej z kanonu hebrajskiego; znaleziona po latach (ok.3/5 oryginału),różni się od wersji greckiej, syryjskiej i łacińskiej - jakby isniały 2 księgi: jedna znacznie dłuższa (Tekst Pierwotny), druga krótsza (Tekst Wtórny). Dodatki w ramach poszerzonego tekstu nie są autorstwa Ben Syracha. Pod kątem literackim księga nie zawiera ustalonego regularnego i logicznego planu. Skł. się ze zbioru przysłów oraz pochwały Boga i przodków; bez ładu i wyraźnego rozwinięcia poruszanych kwestii, co daje przypuszczenie, iż księga powstawała na przestrzeni lat: gromadzenie materiału podczas działalności nauczycielskiej i redagowanie w latach późniejszych). Syrach w końcowej fazie redakcyjnej podzielił księgę na 5 części, porządkując niejako chaos w materiałach i nadając kompozycji pewną strukturę. Akcentuje się głównie tezę, iż każdy człowiek będzie podlegał sądowi Bożemu; dla niegodziwców przyniesie on gniew i wieczną karę, dla sprawiedliwych nagrodę w wiecznym świecie. Księga Hioba - ówcześni ludzie nie pojmowali idei zycia pozagrobowego, wg nich każdy, niezależnie od uczynków, spotykał się w Szeolu (posępnej siedzibie zmarłych) i był sobie równy, nie dzieliło się złych i dobrych. Zatem odpłatę za dobro czy zło na łamach ST rozpatrywano wyłącznie z ziemskiej perspektywy uwzględniając sankcje doczesne (doktryna o odpłącie pośmiertnej pojawiła się później, 2 stulecia po KH). Hiob=synonim cierpliwości, choć dwukrotnie stawia B.ultimatum. Autor wzorował się na opowieści szejka edomickiego, który poddany próbie przez sztana, okazał niezachwianą wiarę -na kanwie tej historii powstała Księga Hioba. ZAplanowany schemat literacki: centralna część poetycka skł. się z 3 cyklów dyskusji +odp.Jahwe. w cyklu 3. zachwianie owego schematu, przypuszczalnie na skutek błędu kopisty lub staraniom redaktora do złagodzenia wypowiedzi Hioba. Najprawdopodobniej w tekst ingerowali późniejsi redaktorzy. Oryginalna praca to książeczka pisana prozą, dialog, teofania, która rozrosła się do obecnej formy dzięki dodaniu nowych elementów do pierwotnego planu. Opowiadanie prozą jest wcześniejsze niż część poetycka. Krążyła ustnie przez wiele lat zanim została spisana. Autor był Żydem. Księga Rodzaju i Księga Wyjścia (Pantateuch, 5-ksiąg, Tora) - formalnie postrzegany jako zbiór tekstów prawnych osadzonych w ramach historycznych (Prawo Ludu Wybranego). Początki datuje się na b.wczesny okres. Dzieło złożone; hipoteza 4 dokumentów-jahwistycznego(od imienia Jahwe, barwny styl, subtelniejsze ujęcie psychologiczne), elohistycznego(od imienia Elohim, charakterystyczne słownictwo, rzeczowy styl, kontakty B.z ludźmi mniej intymne,brak teologicznej głębi i poetyckości jahwisty), deuteronomicznego(ostatnia księga Tory, oratorski styl) i kapłańskiego(organizacja świętego przybytku, ofiarami i świętymi, prawodawstwo w ks.Wyjścia) - czyli tradycji. Księgi Rodzaju i Wyjścia stanowią mieszaninę tradycji jahwistycznej, elohistycznej i kapłańskiej. Autor kapłański miał ostatnie słowo w formowaniu P., a zatem KR zaczyna się wstępem kapłanskim. Charakterystyczny styl.Objawienie B. jest jest następstwem wcześniejszych zamysłów: era stworzenia świata, era przymierzy z Noem, Abrahamem i Mojżeszem (4 ery). Nie jest naukowym traktatem, głosi, że istnienie wszechrzeczy jest zamysłem Boga. Autro jahwistyczny pisał swą "część" na długo przed kapłańskim. Skupił się na relacji B.z Izraelem, czując tu szersze tło, które powiązał z powszechną historią ludzkości. Cechuje tę część wyraźna prostota. Na plan 1.wybił człowieka, któremu podporządkowane jest "ziemskie wszystko". Tworząc kobietę jahwista przedstawia ją jako równorzędna partnerkę mężczyzny, istotę suwerenną i godną. Problem grzechu - choć grzech pierworodny nie miał podtekstu seksualnego (wąż kusił do poznania DOBRA I ZŁA, aby mogli korzystać z przywilejów Boga do ustalania reguł), został weń uwikłany poprzez upadek 1.ludzi; mężczyzna i kobieta, w istocie swej dobrzy, zranieni przez grzech potrzebują odkupienia. Historia upadku - morderstwo Kaina, degeneracja ludzkości - potop - kara Boska, sąd ostateczny - łaska dla Noego, powtórny upadek, wieża Babel, powołanie Abrahama. Księga Wyjścia, Exodus - wyjście Hebrajczyków z Izraela, cudowna postać Mojżesza, przymierze na górze Synaj - naznaczył początek ludu Bożego, stworzenie Izraela, jest rękojmą zbawienia. Okres między uwolnieniem z niewoli egipskiej a wkroczeniem do Ziemi Obiecanej. Exodus jest dla ST tym, czym życie i śmierć Jezusa dla NT oraz chrześcijaństwa.
Jan Parandowski Mitologia cz. I - Grecja	BOGOWIE OLIMPIJSCY: Zeus (Jowisz) - naczelne bóstwo greckiego panteonu, wywodzące się od indoeuropejskiego bóstwa o imieniu Diausz Pitar ("ojciec Zeus"). Bóg wszelkich zjawisk atmosferycznych (piorun, deszcz, burza itp). Pierwotnie patron i opiekun rodziny, stojący na straży ogniska domowego i domu (Zeus Herkejos, Zeus Ktesios). Gwarant praw gości i szukających azylu (Zeus Ksenios). Czczony przy ołtarzu domowym. Jako opiekun rodziny Zeus stał się patronem królów, a z czasem państwa. Gwarantował (u Hezjoda) wolność polityczną i sprawiedliwość (poręczenie wszelakich umów tak między ludźmi, jak i narodami). Syn Kronosa i Rei, brat Posejdona (bóg morza), Hadesa (bóg podziemi), Hestii, Demeter i Hery, mąż Hery. Urodzony na Krecie (w innej wersji mitu - w Arkadii). Wychowany w tajemnicy przed ojcem, który połykał swoje potomstwo, na górze Ida (lub Dikte) pod opieką kozy Amaltei i kuretów. Gdy dorósł, pokonał ojca i tytanów, a następnie nasłanych przez Gaję gigantów i Tyfona. Podzielił się z braćmi władzą nad światem (sam zachowując zwierzchnictwo nad nimi). Siedzibą Zeusa była góra Olimp (bogowie olimpijscy). Wstępował w rozliczne związki z boginiami, nimfami, ziemiankami i posiadał liczne potomstwo (m.in.: Atena, Apollo, Artemida, Hory, Mojry, Charyty, Muzy, Ares, Hebe, Dionizos, Herakles, Persefona, Afrodyta i Hefajstos). Każde miasto greckie chlubiło się herosem, wywodzącym się od Zeusa (Herakles, Kastor i Polluks, Perseusz, Eak, Tantal, Amfion i Zetos, Minos, Radamantys, Sarpedon i inni). Wizerunek Zeusa ukształtowano na wzór potężnego króla i wodza z czasów mykeńskich (XV-XII w. p.n.e.), a obraz ten przekazał potomnym i utrwalił w świadomości swymi poematami Homer. W czasach hellenistycznych wszystkie główne niegreckie bóstwa identyfikowano z Zeusem. Hera (Junona)- Jako bóstwo olimpijskie - córka Kronosa i Rei, siostra i małżonka Zeusa razem z mężem sprawowała władzę nad ludźmi i niebem. Czczona jako opiekunka małżeństwa i patronka położnic. Ze związku z Zeusem pochodzą dzieci: Ares, Hefajstos, Ejlejtyja i Hebe. Atena Pallas Atena, Pallada - bogini mądrości, sztuki, rękodzieła, nauki i wojny o słuszną sprawę. Córka Zeusa, z którego głowy wyskoczyła w pełnej zbroi. Zwyciężając w walce z Posejdonem o władzę nad Atenami (których była patronką), dała drzewo oliwne Ateńczykom (jego gałązka jest symbolem pokoju). Patronka sztuki i nauki. Jej atrybutami są: sowa (stąd przydomek sowiooka), wrzeciono, kogut, tarcza, dzida, hełm. Przez artystów była przedstawiana w pełnej zbroi, w hełmie, z tarczą i dzidą. Artemida (Diana) - córka Zeusa i Latony (Leto), siostra Apollina. Bogini łowów oraz strażniczka przyrody i zwierząt. Czczono ją także jako boginię księżyca i patronkę szczęśliwych porodów, młodzieży i żeglugi. Jej atrybutem był łuk i strzały. Apollo - bóg światła słonecznego, nagłej śmierci i wróżb, syn Zeusa i Latony (Leto), brat bliźniak Artemidy. Opiekun poezji, muzyki i nauki. Jego atrybutami były: łuk i lira. Poświęcono mu łabędzia i laur. Dla artystów stanowił ideał męskiej urody. Hermes (Merkury) - syn Dzeusa i Mai, bóg złodziei, potem poseł i goniec, miał laskę z oplecionymi wężami którą dostał od Apollina - kaduceusz - godziła spory.Hefajstos (Wulkan) - bóg ognia i kowali. Syn Zeusa i Hery. Małżonek Afrodyty. Urodził się tak brzydki, że Zeus strącił go z Olimpu na wyspę Lemnos. Upadek z takiej wysokości spowodował, że Hefajstos kulał. Hefajstosa wychowywały Tetyda i Eurynome. Nauczył się sztuki kowalskiej i złotnictwa, które to umiejętności przekazywał ludziom. Z powodu swojego kunsztu został ponownie zaproszony na Olimp. W swojej kuźni pracował wraz z Cyklopami i sporządzał pioruny dla Zeusa. Afrodyta (Wenus) - w mitologii greckiej bogini miłości i piękności, początkowo również płodności. Bóstwo pochodzenia wschodniego. Według Homera córka Zeusa i Dione. Według Hezjoda - "zrodzona z fal morskich", zroszonych krwią okaleczonego Uranosa. Żona Hefajstosa. Ze związku z Aresem - matka m.in. Erosa, z Hermesem - Hermafroditosa, z Anchizesem - Eneasza. Do jej atrybutów należały m.in. mirt i gołąb. Eros (Amor, Kupido)- bóg miłości. Występuje dopiero u Hezjoda jako jedno z najstarszych bóstw, które - wraz z Ziemią (Gają) - stanowiło siłę ożywiającą pierwotne formy istnienia. Później przedstawiano go jako syna Aresa i Afrodyty. Wyobrażano go jako pięknego, młodego chłopca (niemal dziecko) o złotych skrzydłach, z łukiem i strzałami. Ku czci Erosa obchodzono co 4 lata w Tespiach święta zwane Erotia. CHARYTY (GRACJE) - boginie pogodnego wdzięku i radosnych uroków, urządzają biesiady bogów.Ares (Mars) - bóg wojny. Syn Zeusa i Hery. Brutalny, wrogi ludziom i bogom. Jego symbolem w Grecji był miecz, a w Rzymie włócznia. Ze zwierząt poświęcono mu psa, sępa i wilka. BOGOWIE ŚWIATŁA I POWIETRZA: Helios (Sol) - bóg słońca, Eos (Aurora) - różanopalca bogini jutrzenki, Selene (Luna) - bogini księżyca, IRIS - pokojówka Hery, bogini tęczy. BOGOWIE ZIEMSCY: Hestia (Westa) - bogini ogniska domowego, czczona pierwotnie jako bóstwo bezpostaciowe. Od czasów Hezjoda uważano ją za pierworodną córkę Kronosa i Rei, jedno z 12 głównych bóstw olimpijskich. Wspólne dla całej Grecji ognisko Hestii płonęło w Delfach, Demeter - matka Persefony, bogini urodzajów, płodności i rolnictwa; Persefona - władczyni świata podziemnego i opiekunka dusz zmarłych; Dionizos - bóg wina i płodnych sił natury. Zwany w mitologii rzymskiej Bachusem. Syn Zeusa i Semele. Ku jego czci odbywane były burzliwe procesje, na których występowały maski obrazujące bóstwa ziemi i płodności; Pan - nogi i rogi kozła, był w świcie Dionizosa, bóg pasterzy; Asklepios (Eskulap) - bóg sztuki lekarskiej, syn Apollina, uczeń centaura Chirona. Jego atrybuty to wąż (atrybut odradzających się sił) oplatający laskę podróżną oraz czara z lekarstwem (symbol do dziś stosowany dla oznaczania aptek). INNE: Gaja - Matka-Ziemia, która wyłoniła się z Chaosu, uosobienie płodności i macierzyństwa. Z Gai wyłonili się bogowie: Uranos (Niebo) i Pontos (Morze). Wraz z Pontosem Gaja spłodziła bóstwa morskie, z Uranosem - plemię tytanów, cyklopów i gigantów. Pomogła swojemu synowi Kronosowi zawładnąć światem, a Rei, swojej córce i małżonce Kronosa doradziła, jak uratować Zeusa przed ojcem, który pożerał swoje dzieci. Nike - bogini zwycięstwa. Symbol zwycięstwa zesłanego przez Zeusa lub Atenę. Wyobrażano ją jako zrywającą się do lotu lub spływającą na skrzydłach kobietę. Towarzyszyła Zeusowi lub Atenie. Postać Nike zdobiła pomniki zwycięskich bitew. Była też boginią zwycięstwa w sporcie. Uranos - personifikacja nieba. Syn i małżonek Gai. Ojciec bardzo licznego potomstwa (tytani, cyklopi i sturęcy), które strącił do Tartaru. Na prośbę Gai okaleczony i pozbawiony władzy przez syna, Kronosa. Z krwi Uranosa, spadłej na powierzchni morza, miała, wg jednej z wersji, powstać Afrodyta, zwana stąd Uranią
Homer Iliada, przeł. K. Jeżewska, oprac. J. Łanowski	Heksametr 24 księgi. Pieśń I - Zaraza. Gniew.Inwokacją do muzy z prośbą o natchnienie. Tematem „Iliady” jest gniew Achillesa - najpierw z powodu odebrania mu przez Agamemnona jego branki Bryzeidy, później z powodu śmierci jego ukochanego przyjaciela, Patroklesa. Pieśń I szczegółowo omawia przyczyny owego gniewu, który zaostrzył się w momencie kłótni Agamemnona z Achillesem.Do kłótni herosów podburzył Apollo, który zagniewany na Agamemnona zesłał zarazę na wojsko greckie. Bóg mścił się za swojego kapłana Chryzesa, któremu Agamemnon odebrał córkę i wziął ją sobie jako brankę. Stary kapłan prosił dowódcę greckiego o zwrócenie mu ukochanego dziecka, Agamemnon jednak nie chciał się zgodzić. Wtedy właśnie Chryzes zwrócił się z prośbą do Apolla o pomoc. Apollo ulitował się nad swym sługą i zaczął wybijać najpierw bydło greckie, a potem greckich żołnierzy. Zaraza ta trwała dziewięć dni, dnia dziesiątego Achilles (za radą Hery, przejętej widokiem umierających Greków) zebrał żołnierzy na naradę. Podczas narady doszło do kłótni między Agamemnonem i Achillesem. Achilles optował za oddaniem Chryzesowi jego córki, aby ocalić Greków przed zarazą. Agamemnon nie chciał rezygnować ze swojej branki. Ostatecznie się zgodził, postanowił jednak wynagrodzić sobie stratę i odebrał Achillesowi jego brankę, Bryzeidę. Znieważony Achilles postanowił wycofać się z walki przeciw Trojańczykom (w czym uparcie trwał) i poprosił swoją matkę, boginię Tetydę, o wstawiennictwo u Zeusa. Tetyda udała się na Olimp i wpłynęła na Zeusa, aby pomógł Trojańczykom. Pieśń II - Sen. Próba. Katalog okrętów.Zgodnie z obietnicą Zeus zaczyna pomagać Trojańczykom. Zsyła na Agamemnona sen, który skłania go do podjęcia szturmu na Troję. Pieśń III - Przysięgi. Widok z muru. Pojedynek Aleksandra z Menelaosem.Doszło do bitwy między Achajami i Trojańczykami. W pewnym momencie bitwa została przerwana. Ogłoszono zawieszenie broni celem stoczenia pojedynku między Menelaosem i Parysem - głównymi sprawcami wojny. Pojedynek miał rozstrzygnąć o losie wojny - kto wygra, dostanie za żonę Helenę i łupy, a wojna się zakończy. Pojedynek zakończyłby się zwycięstwem Menelaosa, ale w rozstrzygającym momencie Afrodyta pomogła Parysowi i uniosła go do komnat Heleny. Grecy poczuli się oszukani interwencją bogini, stwierdzili, że pojedynek został wygrany przez Menelaosa i zażądali wydania Heleny, co oczywiście nie nastąpiło. Trojańczycy postępują więc niehonorowo. Pieśń IV - Złamanie przysiąg. Agamemnona przegląd wojsk.Pieśń rozpoczyna się naradą bogów na Olimpie. Hera i Atena, które popierają w wojnie Greków, wchodzą w konflikt z Zeusem. Atena zstępuje z Olimpu i namawia Trojańczyka Pandara do wypuszczenia strzały w stronę Menelaosa. Strzała rani Greka, ale nie zabija go. Zawieszenie broni zostaje zerwane, a Grecy czują się oszukani. Dalsza część pieśni opisuje przegląd wojsk greckich.Pieśń V - Waleczne czyny Diomedesa. Pieśń VI - Pożegnanie Hektora z Andromachą.Bitwa znowu wrze, w walce szczególnie wsławia się Diomedes. Trojańczycy chcą przebłagać nieprzychylną im Atenę i dlatego wysyłają do Troi Hektora w roli posłańca, aby uprosił matkę (królową Hekabe) i inne kobiety trojańskie o modlitwy do bogini. W mieście Hektor spotyka także Parysa z Heleną i swoją żonę Andromachę i małego synka Astyanaksesa. Następuje wzruszająca scena pożegnania Hektora z Andromachą, pełna złych przeczuć co do dalszych losów Troi.Pieśń VII - Pojedynek Hektora z Ajasem. Pogrzeb poległych.Bitwa słabnie. Dochodzi do kolejnego pojedynku, znowu nierozstrzygniętego, tym razem Hektora z Ajaksem. Następuje kolejne zawieszenie broni celem pogrzebania poległych. Grecy korzystają z tego, obwarowując swój obóz. Pieśń VIII - Przerwana bitwa.Zeus zakazuje bogom ingerencji w walkę. Bitwa wybucha ponownie, Trojanie spychają Achajów aż do ich okrętów nad morzem. Po zapadnięciu zmroku nie wracają już do miasta, ale biwakują przy ogniskach.Pieśń IX - Poselstwo do Achillesa. Prośby. Wobec zagrożenia klęski Achajowie wysyłają do Achillesa poselstwo prosząc, aby wziął udział w bitwie. Achilles odmawia. Pieśń X - Doloneja.Pieśń ta opisuje nocny wypad greckich zwiadowców, Odyseusza i Diomedesa, do obozu Trojańczyków. Wypad ten kończy się sukcesem: schwytaniem i zamordowaniem Trojańczyka Dolona, który udał się na zwiad do obozu Greków, oraz wymordowaniem napadniętych we śnie sojuszników Trojan.Pieśń XI - Świetne czyny Agamemnona.Ranek, bitwa znowu się rozpoczyna, tym razem uczestniczy w niej sam Agamemnon. Po licznych zwycięstwach, zraniony, musi usunąć się z pola bitwy. Wśród Greków jest jeszcze wielu innych rannych. Widząc to z daleka, spod swego namiotu Achilles wysyła na miejsce bitwy swojego przyjaciela Patroklesa, aby dowiedział się, kto jest ranny. Pieśń XII - Bitwa o mur. Pieśń XIII - Bitwa przy okrętach. Pieśń XIV - Oszukanie Zeusa. Pieśń XV - Powtórne odparcie ataku od okrętów.Kolejne pieśni opisują dalsze etapy bitwy: Trojańczycy forsują mur (pieśń XII), potem walka toczy się już u samych okrętów greckich (pieśń XIII). W sytuacji ogromnego zagrożenia dla Greków Hera uwodzi i usypia Zeusa, aby odwrócić jego uwagę (Pieśń XIV), Zeus jednak po jakimś czasie budzi się i przywraca Trojańczykom przewagę. Są oni już bardzo bliscy zwycięstwa, w pieśni XV Hektor na greckim okręcie i prosi o pochodnię, aby tym samym odciąć wrogom drogę ucieczki.Pieśń XVI - Pieśń o Patroklesie.Patrokles wyprosił u Achillesa, aby ten pozwolił mu pomóc Grekom podczas bitwy. Achilles zgadza się i przyodziewa przyjaciela w swoją zbroję, pouczając go jednak, aby jedynie odparł atak Trojańczyków spod okrętów. Patroklesowi walka idzie znakomicie, Trojańczycy widząc zbroję Achillesa uciekają przed herosem. Zapalony w walce dociera aż do murów Troi i ginie z ręki Hektora.Pieśń XVII - Bohaterskie czyny Menelaosa.Nad zwłokami Patroklesa wybucha zażarta walka, Menelaosowi (za namową Hery) udaje się uratować jego ciało, ale zbroję Achillesa zabiera Hektor.Pieśń XVIII - Sporządzenie zbroi Achillesa.Achilles dowiaduje się o śmierci ukochanego przyjaciela i bardzo rozpacza z tego powodu. Zapomina o obrazie, jakiej doznał od Agamemnona i postanawia wziąć udział w walce, aby pomścić śmierć Patroklesa. Tetyda pociesza syna i wyrusza do kuźni Hefajstosa, aby prosić go o wykucie dla syna nowej, jeszcze lepszej zbroi. Opis wykonywania zbroi Achillesa, a zwłaszcza jego tarczy, jest bardzo dokładny. Tarcza składa się z pięciu warstw, każda warstwa przedstawia inną scenę z życia Greków. Wszystkie sceny są w ruchu, jakby tarcza była magiczna. Poszczególne warstwy przedstawiają:1. Obraz ziemi, nieba i morza, wędrówka słońca, gwiazdy (wymiar kosmiczny) 2. Dwa piękne miasta. W pierwszym odbywają się gody weselne. Drugie to Troja, atakowana przez Greków.3. Życie rolników w trzech porach roku - pole, na którym odbywają się żniwa, winnica oraz pastwisko z wołami.4. Życie pasterzy - łąka. 5. Morze (Okeanos), otaczające wszystkie obrazy.Po wykonaniu tarczy Hefajstos wykuł jeszcze pancerz, hełm ze złotą kitą i nagolenice. Pieśń XIX - Achilles wyrzeka się gniewu.Dochodzi do pojednania się Achillesa z Agamemnonem, co jednak nie wpływa na pragnienie zemsty herosa za zmarłego przyjaciela.Pieśń XX - Bitwa bogów.Rozpoczyna się ostatnia bitwa „Iliady”, w której za zgodą Zeusa biorą udział także bogowie. Achilles dokonuje w czasie bitwy walecznych czynów, mordując wielu wrogów.Pieśń XXI - Walka nad rzeką.Walka Achillesa z bogiem rzeki opływającej Troję - Skamandrem. Pieśń XXII - Śmierć Hektora. Achilles po wielu stoczonych walkach dociera do murów Troi. Tu czeka na niego Hektor, który jako jedyny nie schronił się za murami miasta. Priam błaga syna, aby nie narażał się na śmierć i schronił się w Troi, Hektor chce jednak stawić czoła Achillesowi. Jednak i jemu brakuje odwagi, ucieka przed Achillesem, trzykrotnie okrążając mury miasta. Decyduje się na walkę z Achillesem dopiero po interwencji Ateny, która przybiera postać jego brata Deifoba i namawia go do walki. Atena dodatkowo wspiera duchowo Achillesa w walce. Hektor proponuje, aby zwycięzca pojedynku postąpił godnie z ciałem zmarłego przeciwnika, Achilles odmawia. Rozpoczyna się pojedynek. Herosi walczą najpierw na włócznie, potem na miecze. Achilles zadaje Hektorowi śmiertelną ranę w szyję. Hektor umierając prosi Achillesa, aby nie dopuścił do zbezczeszczenia jego ciała, Achilles jednak odmawia i pastwi się nad ciałem zmarłego przeciwnika, przebijając mu na wylot stopy, przywiązując je do kół rydwanu i objeżdżając mury Troi. Ojciec Hektora, Priam, oraz jego matka, Hekabe widząc tak bezczeszczone ciało syna rozpaczają. Pieśń XXIII - Igrzyska na cześć Patrokla. Pogrzeb Patroklesa i igrzyska wyprawione na cześć zmarłego.Pieśń XXIV - Pogrzeb Hektora.Po zapadnięciu zmroku do Achillesa przybywa Priam, błagając o wydanie ciała syna. Oferuje za nie tyle złota, ile ono waży, rzuca się przy tym do nóg Achillesa. Wzrusza Achillesa wspomnieniem jego własnego ojca i skłania go do wydania ciała. Taki jest kres gniewu Achillesa. Trojańczycy grzebią swego najdzielniejszego wojownika, Hektora.
Homer Odyseja,	Heksametr, 24 pieśni. 1. Atena zwołuje naradę bogów, by zlitować się nad wieloletnią tułaczką Odyseusza, aktualnie uwięzionego na wyspie przez piekną nimfę Kalijope, przekonać Posejdona, aby zaniechał dalszej zemsty. W przebraniu Mentora bogini zjawia się w Itace żeby namówić syna Odysa, Telemacha do poszukiwania ojca, a także aby otoczyć chłopca serdeczną opieką (chłopak to wyczuwa). Dom Odyseusza jest oblegany przez tłumy mężczyzn konkurujących o rekę Penelopy, Odyseusz jest uznany za zmarłego. 2. Na zgromadzeniu ludu. Telemach zwołuje wiec, skarży się na gachów, którzy trwonią jego majątek i hańbę jaką to przynosi imieniu Odysa, wzbudza w mędrcach litość. Najzuchwalszy z zalotników Antinoos zwala winę na Penelopę, która zwodzi mężczyzn próżnymi obietnicami a żadnego nie wybiera -kobieta musi mieć męża - trzeba ją wygnać. Syn nigdy nie wygna z domu matki, odp.Telemach. Stary Mentor, przyjaciel i powiernik Odysa (przysiągł opiekować sie jego rodzina i dobrami), zwiastuje powrót pana. Telemach szykuje się do podróży w której wsprze go Atena (znowu go nawiedza pod postacią Mentora, ale T.wie że to bogini), zwierza się ze swoich planów piastunce Euryklei i odpływa do Sparty w towarzystwie Ateny przebranej za Mentora. 3. Telemach w Pylos u Nestora. Nestor, który razem z Odysem brał udział w oblężeniu Troi, wspomina dzielnych Achiwów poległych przed grodem Pryjama (Ajas, Ares, syn Antyloch a także trojańczycy: Achilles i jego przyjaciel Patrokl). Po 9 latach oblężenia Troja upadła, ale powrót Greków przeklęli bogowie -Atena poróżniła braci Menelaosa i Agamemnona. Menelaos radził odpływać bez zwłoki, Agamemnon sugerował, by najpierw oddać ofiarę bogom żeby ich przebłagać(gniew obrażonej Ateny). Rozdzielili sie na 2 obozy, jedni wypłynęli, drudzy zostali.Zeus sie rozgniewał i zesłał na nich burze morskie, wielu zginęło. Nestor szczęśliwie wrócił do domu, jednak nie ma wiadomości o pozostałych-odsyła Telemacha do Menelaja. 4. Telemach w Sparcie u Menelausa. Helena opowiada o męstwie Odysa, który w łachmanach wkradł się do grodu i zabijał wroga od wewnątrz. Menelaus potwierdza jej słowa i wspomina o koniu trojańskim-pomyśle Odysa- w którym siedzieli on, Tydyd i Odys. Menelaus opowiada jak przez 20 dni był uwięziony na wyspie Faros, pomogła mu boginka Ejodeta; kazała zasadzić się na starucha-boga Proteusza, pana tych terenów, aby powiedział co robić. Przebrali się za foki, schwycili Proteusza (chcąc się oswobodzić przybierał różne postaci: lwa, lamparta, ognia), kazał im wrócić do Troi, złożyć hołd bogom, powiedział im o śmierci Agamemnona i Ajasa oraz o uwięzionym przez Kalipso Odysie. Tymczasem w Itace Antynoj usłyszawszy o wyprawie Telemacha, zebrał ekipę, wypłynął z zasadzką by go zabić 5. Narada bogów. Zeus wysyła Hermesa do Kalipso z rozkazem uwolnienia Odysa. Bogini pomaga zbudować tratwę, wyprawia do ojczyzny. Wściekł Posejdon sprowadza burzę, Odys walczy z żywiołem, pomaga mu Ino (boginka, która kiedyś była człowiekiem), daje świętą przepaskę. Odys dociera do górzystego kraju Feaków otoczony opieką niewidzialnej Ateny. 6. Wyprawa Nauzyki do rzeki. Nauzyka, piękna córka króla Alkinoja, znajduje Odysa nad rzeką, pomaga mu i zaprasza na królewski dwór. 7. Atena w postaci wiejskiej dziewczyny powadzi Odysa do miasta. Staje przed królową i królem, opowiada o swojej tułaczce, król obiecuje mu pomoc w drodze, ale nie kryje że chętnie widziałby takiego zięcia-Nauzyka jest na wydaniu. 8. Alkinoos przemawia na zgromadzeniu Feaków. Uroczystości na cześć Odysa, uczta, pieśni, podarunki (pieśniarz Demodok śpiewa historię o koniu trojańskim), wzruszony Odys płacze, król domyśla się kim jest jego gość. 9. Opowiadanie u Alkinoosa. Odys opowiada historię powrotu spod Troi: zburzyli Ismar (grod Kikonów), zamiast płynąć dalej ucztowali, niedobitki Kikonów z posiłkami w rewanżu wytłukli niemal całą załogę. Odys i garstka ocalałych odpłynęli nękani sztormami przez rozgniewanego Zeusa. Przybili na chwilę do ziemi Lotofagów(nakarmili ich lotosem, potracili pamięć i ochotę do powrotu, Odys siłą ich zaciagnął na statki). Dopłynęli do ziemi łotrów Cyklopów. Uwięzieni w jamie przez cyklopa Polifemia (zjadał ich po kolei), wykłuli mu oko, zawołał na ratunek brac cyklopowom i powiedział, że Nikt(takie nazwisko podał mu Odys) go morduje - odeszli śmiejąc się z urojeń Polifemia. Odys z towarzyszami przytroczeni do brzuchów owiec wymknęli się z pieczary Cyklopa. Cyklop za pośrednictwem Posejdona rzucił klątwę na Odysa(tułaczka, smierć towarzyszy, dom w rozsypce). 10. Przygoda u Eola. Dopływają do królestwa Eola, który po serdecznej gościnie wypraił ich w dalszą podróż, wrócili ponownie do niego z powodu chciwości odysowej załogi (węsząc za złotem otworzyli wór z zywiołami), Eol ich wypędza, twierdzi że nie chce gościć ludzi, których ściga klątwa bogów. Kolejna wyspa- spotkanie z ludożercami Lestrygonami(ocalał 1 okręt). Kolejna wyspa Eej, siedziba pięknej czarownicy Kirki, która zmienia ludzi w trzodę chlewna i każe sobie usługiwac. Hermes mówi Odysowi jak ma ujarzmić boginię. Po roku Kirka każe Odysowi wracac do domu ale najpierw musi zejśc do Hadesu by pogadać z duszą wieszcza Tejrezjasza, instruuje go co do marszruty. 11. Wejście do Hadesu, Odys składa przepisane przez Kirke ofiary dla Zeusa. Dopływają do kraju Kimmerów, gdzie nie dociera słońce (Helios) u wrót Hadesu. Odyseusz składa ofiary: owce, miód i mleko, wino, wode zmieszana z mąką, jałówke i czarnego barana dla Tejrezjasza. Nawiedzają go dusze: Elpenora- prosi o pochówek, matki Antykleji o której śmierci nie wiedział- odpędził ją, pierwszeństwo w ofierze należało do Tejrezjasza. Przyszedł, przepowiedział Odysowi powrót do domu po długiej tułaczce, że zginą jego towarzysze, dom zastanie w ruinie ale go przepedzi gachów i odbuduje królestwo, szczęśliw, pelen misji żywot jesli przebłaga bogów. Rozmowa z matką- umarła z tęsknoty za synem, ojciec zyje jak pustelnik, Penelopa płacze i czeka, Telemach podtrzymuje królewskie obyczaje. Duch Agamemnona - zabiła go niewierna żona Klitemestra tuz po powrocie spod Troi, duch Achillesa- dowiaduje się o męstwie syna Neoptolema. 12. Wrócili do Kirke, pogrzebali ciało Elpenora, wskazówki Kirki co do dalszej drogi (spotkanie z syrenami, które zabijaja śpiewem-zatkać uszy woskiem miodnego plastra). Odpłynęli, szczęśliwie przebyli wyspę syren, minęli przesmyk między Scyllą a Charybdą(Scylla usmierciła 6 załogantów). Na Trynakrii podczas snu Odysa reszta załogi zabija święte bydło Heliosa, za co Zeus piorunem zatapia okręt i giną wszyscy, zaś Odys ląduje u Kalipso. 13.Odjazd Odyseusza ze Scherii. Serdeczne pożegnanie okraszone podarkami i miłym słowem. Feakowie kładą śpiącego Odysa wraz z podarunkami w Itace. Atena poucza Odysa co ma czynić (ukryc skarby w świętej jamie, nie przyznawać się do pochodzenia, zaprowadzić porządek), czarami go postarza nie do rozpoznania. 14. Odys napadnięty przez psy, przyjęty gościnnie przez Eumajosa. 15. Atena nawiedza Telemacha, każe mu natychmiast wracać do domu, ostrzega przed zasadzką. Odys ciągle u Eumajosa. Telemach bierze w goscinę zbiegłego (za zabicie człowieka ściganego) wieszcza Teoklimena. 16. Telemach przybywa do Eumajosa. Za poleceniem Ateny Telemach poznaje ojca, wspólnie planują zemstę. Penelopa w obawie o życie syna ochrzania gachów. 17. Telemach idzie uspokoić matkę. Odys ciągle w szatach żebraczych z Eumajosem przychodzą do miasta, są wyszydzani i popychani, zdumiony Odys z trudem powstrzymuje gniew. Przychodzą na dwór, Odys dostrzega ukochanego psa Argosa w agonii, ociera łzy, pies rozpoznawszy pana zdycha. W czasie wieczerzy Odys udaje żebraka, gachy zastanawiają się kim jest, Antynoj chce żeby się wynosił, ciska weń podnóżkiem. Zaintrygowana Penelopa wzywa przybysza, chce usłyszeć o mężu. 18. Z Odysa kpi żebrak ladaco Iros, stają do pojedynku, Odys rachuje mu kości, ale nie zabija. Obrzydliwe zachowanie gachów, którzy wywyższają się ponad innych i kpią z przybysza. 19. Rozmowa Penelopy z żebrakiem. Penelopa opowiada jak przymuszona do małżeństwa przez lud, rodziców, obiecała wybrać jednego na męża jak tylko utka koc dla ojca - tkała dniami, nocami pruła i tak 3 lata ich zwodziła, aż podstęp wyszedł na jaw i musi wybrać męża. Odys opowiada swoją historię wspomina o jej mężu, a kobieta płacze. Odys pociesza Penelopę, że jej mąż żyje i niebawem wróci do domu. Wdzięczna królowa wzywa Eurykleję, żeby obmyła choć nogi gościowi. Piastunka rozpoznaje Odsya po bliźnie na nodze (biały kieł dzika w czasach młodości). Penelopa opowiada Odysowi o dziwnym śnie, w którym przemówił do niej mąz pod postacią orła, zapowiedział powrót, ukręcił łby gęsiom (gachom). 20. Troski Odysa i Penelopy w nocy przed konkursowym strzelaniem. Penelopa zapowiedziała konkurs łuczniczy, zwycięzca zostanie jej mężem. W nocy Penelopa błaga Artemidę o smierć, bogowie sprawiają, że jej słowa docierają do uszu Odysa, Atena pod postacią dziewicy zapewnia, że nad nim czuwa, uspokaja go. Na pomyślną wróżbę Zeus zsyła piorun z nieba. 21. Próba łuku. Natchniona boską mądrością Penelopa obiecuje rękę temu, kto z wielkiegołuku Odysa przestrzeli jedną strzałą 12 toporowych uch (łuk otrzymał Odys w Sparcie od przyjaciela Ifitosa). Telemach nie dał rady, żaden z gachów. Odys chce spróbować, wysmiewają go, Penelopa prawem gościnności mu pozwala. Odys na stronie ujawnia sie dwóm sługom i każe zaryglować drzwi, nikogo nie wpuszczac cokolwiek by sie działo. Staje do konkursu, napina łuk (Zeus zsyła piorun jako pomyślną wróżbę), przebija 12 uch toporów 1 strzałą. 22. Rzeź zalotników. Odys zrzuca szaty żebraka, zabija Antynoja. Odys, Telemach, Eumajos i Filojtios tłuką gachów. 23. Odyseusz daje się poznać Penelopie. Penelopa nie wierzy Euryklei. Nie wierzy samemu Odysowi myśląc, że to kolejny podstęp gacha. Kiedy Odys wyznaje ich wspólną tajemnicę(budowanie łoża), padają sobie w ramiona. 24. Odys jedzie do starego ojca Laertesa. Podaje się za kogoś innego, chcąc wybadać czy ojciec go pamięta. Pamiętał, opłakiwał, padli sobie w objęcia, syn zabrał ojca do zamku, by ucztować. Ojcowie zamordowanych gachów płyna pomścić synów, rozpoczyna się walka, którą przerywa Atena w postaci Mentora, każe się pogodzić i zgodnie z wolą Zeusa zwiastuje odrodzenie szczęśliwej Itaki.
Sofokles - Król Edyp	Król Edyp widzi przed świątynią lud Teb wznoszący modły o ratunek, gdyż miasto pustoszą zaraza i choroby. Pyta Kapłana o przyczynę zgromadzenia. Kapłan wyjawia, że lud przyszedł po pomoc do władcy, który już raz uratował Teby od składania ofiar dla groźnego Sfinksa. Edyp obiecuje wybawić lud. Posłał Kreona do „Apollina pityjskich wyroczni”, by ten wywiedział się o ratunek dla Teb. Kreon przynosi sposób wybawienia - wyrocznia obwieściła, że kraj cierpi z powodu dawnej zbrodni dokonanej na starym królu Lajosie, zabitym w tajemniczych okolicznościach jeszcze przez przybyciem Edypa do Teb. Aby odpędzić nieszczęścia od ludu, trzeba pomścić śmierć Lajosa. Jedyny świadek zdarzenia mówił, że na Lajosa napadł nie jeden człowiek, ale gromada. Edyp obiecuje odnaleźć mordercę.Rzuca klątwę na zabójcę Lajosa, wzywa też każdego, kto ma jakiekolwiek informacje dotyczące tej zbrodni, do ujawnienia ich. Ślepy wróżbita Tyrezjasz początkowo nie chce wyjawić prawdy, jednak w końcu mówi, że to on - Edyp jest winien śmierci dawnego króla. Rozzłoszczony Edyp dochodzi do wniosku że to Kreon zawiązał spisek ze ślepym starcem, by zasiąść na tronie. Tyrezjasz przepowiada, że Edyp pójdzie na obczyznę podpierając się kosturem, wyjdzie na jaw że jest jednocześnie bratem i ojcem swoich dzieci, że był mężem matki i mordercą ojca.Edyp spotyka Kreona i powtarza oskarżenia, Kreon próbuje go bezskutecznie przekonać o swej niewinności. Król pragnie skazać na śmierć Kreona, ale ten domaga się wyjaśnień, dowodów. Jokasta prosi Edypa wiarę w słowa Kreona. Edyp mówi jej o oskarżeniach, jakie na niego rzucono. Aby go uspokoić Jokasta opowiada mu o okolicznościach śmierci pierwszego męża. Lajos otrzymał wróżbę, „nie od Apolla, lecz od jego służby”, że zginie kiedyś z rąk swego syna. Król bojąc się śmierci, „przebiwszy u nóg kosteczki” swego syna, kazał porzucić niemowlę gdzieś w górach. Dowiedziawszy się o tym Edyp wpadł w przerażenie, dopytał się żony o miejsce i czas śmierci Lajosa oraz o jego wygląd. Teraz Edyp zrozumiał, że to rzeczywiście on jest mordercą swojego poprzednika. Ale dla pewności prosi swą żonę, by wezwała ostatniego żyjącego świadka zdarzeń przed jego oblicze. Jokasta prosi o wyjaśnienie powodów strapienia męża, na co otrzymuje historię przeszłości Edypa. Był on synem Polybosa z Koryntu oraz Merope z Dorydy. Żył z nimi szczęśliwie, do dnia, gdy ktoś w czasie uczty zarzucił mu, że jest podrzutkiem. Edyp począł wypytywać rodziców, ale oni nie potwierdzili tych słów, udał się więc w tajemnicy do Apollińskiej wyroczni, ale tam zamiast oczekiwanych wyjaśnień otrzymał straszliwą wróżbę: że skala matkę w łożu i zabije ojca. Edyp oddalił się od Koryntu, by przepowiednie nie mogły się spełnić, tułał się po świecie, któregoś dnia w miejscu, gdzie trzy drogi się schodzą (tam według świadka został zabity Lajos) został napadnięty przez kilku podróżnych, odpierając atak zabił starca, który był z nimi. Edyp podejrzewa, że to mógł być Lajos. Jedno jednak trzyma go przy nadziei: świadek zeznał, że króla napadła banda zbójców, a on był sam. Tymczasem przybywa Posłaniec z Koryntu z wiadomością o śmierci Polybosa, władcy Koryntu: Edyp nie musi się już bać, że popełni ojcobójstwo, lęka się jednak wciąż łoża matki. Jego lęki rozwiewa Posłaniec, który mówi mu, że nie jest on synem władców Koryntu. Edyp został znaleziony w górach przez pastucha będącego w służbie u Lajosa, ten ofiarował go Posłańcowi. Nadano mu imię Edyp, gdyż jego nogi były nabrzmiałe od pęt wokół kostek. Posłaniec oddał dziecko Polybosowi i jego żonie, którzy wychowali je jak własne. Dowiedziawszy się o tym wszystkim, Edyp postanowił dalej szukać swoich prawdziwych rodziców, co przeraziło Jokastę, poczęła go błagać, by zaprzestał dalszych dociekań, a gdy to nie pomogło, wybiegła w zrozpaczona. Przed obliczem Edypa staje dawny sługa Lajosa, król pyta go o znajomość z Posłańcem Koryntu i o dziecko, które kiedyś mu oddał. Stary sługa niechętnie wyznaje, że dziecko (syna królewskiego) otrzymał od Jokasty, miał je zabić, ale z litości oddał je do innego kraju. Teraz wszystko jest już jasne: Edyp to zabójca Lajosa, splamiony dodatkowo kazirodczym związkiem z własną matką. Chór śpiewa pieśń o marności ludzkiego życia oraz bezsilności człowieka wobec wyroków boskich. Los Edypa to dowód na to, że życie śmiertelników nie może być szczęśliwe. Posłaniec domowy przynosi wieści o samobójczej śmierci Jokasty, która wśród przeraźliwych okrzyków rozpaczy powiesiła się na własnej chuście. Gdy Edyp zobaczył żonę umarłą, wyrwał z jej sukni spinki i wyłupił sobie nimi oczy. Edyp wygłasza długi lament nad swoim losem. Przeklina tego, co go wyratował w dziecięctwie od śmierci. Błaga o wygnanie bądź śmierć. Edyp prosi Kreona o wygnanie z miasta, Kreon jednak wcześniej pragnie poradzić się bogów. Edyp prosi go o opiekę nad córkami: Ismeną i Antygoną, gdy nagle obie się pojawiają, ślepy ojciec obejmuje je serdecznie i żegna się z nimi żałośnie. Kreon odprawia Edypa z miasta. Na koniec chór podkreśla, że żadnego śmiertelnika nie można nazwać szczęśliwym, dopóki nie dożyje końca życia.
Eurypides - Medea	Medea zostaje porzucona wraz z synami przez męża Jazona, który chce poślubić córkę Kreona i wstąpić w dom królewski. Medea całymi dniami zalewa się łzami, przychodzi do niej Kreon i wypędza ją wraz z dziećmi z kraju w obawie o swoją rodzinę (chce ją chronić przed zemstą i szałem Medei). Medea prosi o jeden dzień, aby mogła się przygotować do drogi i zastanowić dokąd pójść. Kreon się zgadza. Medea knuje plan zgładzenia wszystkich trojga: Kreona, jego córki i swego niewiernego męża. Przychodzi do niej Jazon, mówi że się o nią troszczy, a ona wypomina mu wszystko, co dla niego zrobiła: uratowała go zabijając smoka, który pilnował złotego runa, zdradziła ojca, dom rodzinny, przybyła z Jazonem do Jolku, zemściła się na swym stryju Peliasie (prześladowcy Jazona) namawiając jego córki do poćwiartowania ojca. Mówi, że teraz nie ma się gdzie zwrócić bo wszystkich zdradziła. Jazon mówi, że nie opuścił jej z miłości do królewny, ale żeby im się dobrze żyło, żeby spłodzić królewskich braci ich synom, połączyć rody. Medea nie przyjmuje jego darów. Rozmowa Medei z Ajgeusem, królem Aten. Medea mówi mu o wszystkim i prosi o pomoc obiecując mu, że uleczy jego bezpłodność. Ajgeus składa jej przysięgę, że przyjmie ją do swego kraju, nigdy nie wypędzi i będzie jej bronił. Rozmowa Medei z Jazonem: Medea prosi go o przebaczenie, mówi że źle zrobiła że się uniosła, że rozumie jego czyn i prosi, by ubłagał swą żonę, by poprosiła ojca (Kreona) aby nie wypędzał ich synów z kraju, by mogli zostać z ojcem. Na przebłaganie Medea daje dary dla królewny: szatę i złoty wieniec. Ta zakłada wszystko i umiera, ponieważ Medea nasączyła je trucizną. Z królewną umiera też jej ojciec, Kreon. Tymczasem Medea zabija mieczem swoich dwóch synów, by w ten sposób ukarać Jazona. Medea odjeżdża ze zwłokami chłopców na wozie Heliosa (swego dziadka) zaprzężonym w skrzydlate smoki. Nie chce dać ich pochować ojcu, mówi że sama to zrobi.
Platon - Uczta	Rozmawiają Apollodor z Glaukonem. Glaukon wypytuje kumpla o spotkanie u Agatona, ale ten mówi, że nie był na nim, zresztą było to dawno, kiedy Agaton dostał nagrodę za 1. tragedię. Ale Arystodemos opowiedział wszystko Apollodorowi, więc ten zaczyna opowieść o uczcie. Arystodemos spotkał Sokratesa idącegop właśnie na ucztę i został przez niego zaproszony. Tytułowa „Uczta” to zwyczajny wieczorek towarzyski, spędzany przy winie i smakołykach przez grupę Ateńczyków, do których należą najsławniejsze osobistości - Sokrates, Agaton, Arystofanes, Pauzaniasz, Arystodemos, Eryksimachos... Leżąc wygodnie zwyczajem greckim przy zastawionym stole, postanawiają tym razem nie robić wielkiej pijatyki (zresztą źle się czują po ostatnim pijaństwie;), lecz oddać się jakiejś przyjemnej dyskusji. Eryksimachos proponuje temat: pochwałę Erosa. Jeden po drugim, grupka przyjaciół, z których każdy posiadł pewien talent mówcy, sofisty i filozofa, rozwija przed słuchaczami swoją część opowieści, składając cześć Erosowi i jego dobrodziejstwom dla ludzkości. Wypowiadają się kolejno: Fajdros chwali go jako najstarsze z bóstw, które serca ludzi nakłania poprzez miłość do samej szlachetności (wstydzimy się złych postępków przed ukochanym), Mówił on o sile miłości, opierając się na tym, iż zakochana osoba jest wstanie poświecić wszystko dla swej ukochanej lub ukochanego. Miłość daje dzielność i szczęście; Pauzaniasz opowiada o dwóch Erosach, towarzyszach dwóch Afrodyt - niebiańskiej i wszetecznej. Mówi o miłości leżącej u podstaw praw, polityki, państw, rozróżnia sprawy moralnie godziwe i niegodziwe w związkach miłosnych. zauważa, że nie można za coś pięknego uznać wykorzystywania nieletnich lub sprzedawania się za pieniądze czy ambicje polityczne chce, aby było to zabronione. Stara się zwrócić uwagę słuchaczy na to, iż nawet, gdy nie ma prawa zakazującego robienia takich rzeczy to człowiek, który jest inteligentny nie dopuści się tych czynów. Opisuje on inne państwa i ich systemy władzy (np. Jonie). Dążenie do samodoskonalenia jest jedną z najważniejszych wartości miłości. Miłośnik, który więcej kocha ciało niż duszę to niegodziwiec. Gdy ktoś się oddaje drugiemu bo wierzy że dzięki niemu stanie się lepszy, a ten drugi chce go uczyć, to jest to rzeczą piękną. Eryksimach (lekarz), kolejny mówca, daje rady Arystofanesowi, bo dopadła go czkawka - ma wstrzymać oddech, płukać gardło wodą lub kichać (pomaga dopiero to trzecie;) Eros wg niego mieszka nie tylko w dusz ale i w ciele (dwoistość: zdrowie-choroba, zimno-gorąco, gorycz-słodycz - lekarz musi pogodzić ze sobą te wrogie pierwiastki w ciele ludzkim). Widzi w Erosie czynniki łączący, spójnik, który jest niezbędny do życia. Ponieważ pomaga on utrzymać wszystko w harmonii. Po nim Arystofanes, żartobliwie zaczynając, snuje piękną legendę o powstaniu dzisiejszych, dwupłciowych ludzi z niegdysiejszych, zlepionych w jedno istot o czterech nogach (płeć obojnakowa), czterech rękach i dwóch twarzach. W obawie przed ich siłą i uporem Zeus porozcinał ich na części i dziś tęsknią do siebie owe połówki rozdarte, szukają się nawzajem i chcą złączyć jak dawniej. Wyróżnia kilka rodzajów takich istot:„ Kogo od całego obojnaka odcięto, ten dzisiaj lubi kobiety i wielu cudzołożników pochodzi z tego rodu; a podobnie i kobiety, które za mężczyznami przepadają, a w łożu nie tylko męża przyjmują. Kobiety odcięte od dawnej żeńskiej istoty nie dbają o mężczyzn, a interesują się kobietami. Ale ci, których od męskiego odcięło pnia, gonią za męskim rodzajem” - to są najwybitniejsze jednostki. Miłość to popęd i dążenie do uzupełnienia siebie. Eros zaś ma pomagać w znalezieniu swojej połówki, więc trzeba nim żyć w dobrych stosunkach;) Agaton najpierw skupia się na tym, jaki jest Eros, potem chce wielbić jego dary. Jest wiecznie młody i delikatny (bo stąpa po sercach i duszach), najpiękniejszy, najlepszy, umiarkowany, odważny, jako twórca jest tak mądry, że innych twórcami czyni. Dziękuje mu zaś za udzielanie swoich zalet ludziom. Na samym końcu przemawia Sokrates. Najpierw wykazuje Agatonowi, że się myli co do natury Erosa - skoro jest on umiłowaniem piękna i dobra, to musi być szpetny i zły, bo każdy pragnie tego, czego nie ma. Agaton w końcu przyznaje że się zakręcił. Sokrates opowiada, jak jego znajoma Diotyma oświeciła go co do prawdziwej natury Erosa. Ma on nie być pięknym bogiem, lecz duchem, pośrednim między pięknem a szpetotą, który właśnie dzięki temu tak piękno kocha i do niego dąży, pośrednicząc w tym samym między ludźmi i bogami. Jest synem Dostatku i Biedy, więc jest wiecznym biedakiem, ale po ojcu goni za tym co dobre i piękne, jest miłośnikiem mądrości i filozofem. (mądry i bogaty ojciec - głupia i biedna matka).Przedmiotem miłości jest wieczne posiadanie dobra. W każdym człowieku jest pęd płciowy cielesnej i duchowej natury. Nasza natura pragnie zapładniać, ale tylko to co piękne. W zapłodnieniu jest pierwiastek nieśmiertelny, wiekuisty - Eros odnosi się też do nieśmiertelności. (popęd płciowy i ochrona młodych u zwierząt - cała natura szuka nieśmiertelności - poprzez zostawienie innej jednostki na miejscu starej, to samo dotyczy duszy - dążenie do sławy. Inni zapładniają dusze, z których rodzi się mądrość i dzielności, panowanie nad sobą i sprawiedliwość - takich ludzi łączy silniejszy związek niż dzieci, bo ich „dzieci” nie są podległe śmierci. . Od kochania pięknych ludzi począwszy, stopniowo (po szczeblach) ucząc się dostrzegać piękno czynów, do istoty piękna. To Eros nas wiedzie do tego celu. Na ucztę wtargnął pijany Alkibiades, który skarży się zgromadzonym na niemożność zdobycia względów Sokratesa, jest zazdrosny bo ten położył się koło Agatona. Opowiada historię poznania Sokratesa, chwali go (poruszające mowy, twarda głowa do picia, odporny na mróz, porównanie do zamykanych w świątyni sylenów) W końcu rozpoczyna się ogólna pijatyka, a wszyscy panowie zaczynają wychodzić albo zasypiać. Do rana został tylko twardziel Sokrates, który zabrał się do domu.
Obrona Sokratesa	Na początku swojej obrony, ironicznie wyrażając podziw dla kunsztu mowy oskarżycieli, Sokrates prosi sąd o zrozumienie, że będzie się bronił prostymi słowami, takimi, jakich zawsze używał w dysputach na rynku i ulicach Aten. Sokrates odrzuca oskarżenia, stwierdzając, że nie ma w nich nic prawdziwego. Nie jest prawdą, że popełnia zbrodnię i dopuszcza się występku, badając rzeczy ukryte pod ziemią i na niebie, jak to ukazał Arystofanes, ponieważ nie interesuje się naukami przyrodniczymi i nie zna się na nich. Nie prowadzi też żadnych formalnych lekcji i nie bierze za to pieniędzy, jak sofiści. Wyjaśnia, że za jego kłopoty częściowo odpowiedzialna jest wyrocznia delficka, do której kiedyś udał się jego przyjaciel Chajrefont i któremu wyrocznia powiedziała, że Sokrates jest najmądrzejszym człowiekiem na ziemi. Sokrates nie uważał się za mądrego, potem jednak zrozumiał, że wyrocznia może mieć rację. Jest najmądrzejszy, ponieważ w przeciwieństwie do innych zdaje sobie sprawę ze swojej niewiedzy. Kiedy zaczął o tym rozmawiać z ludźmi, okazało się, że politycy są zarozumiali, poeci nie rozumieją własnych utworów, rzemieślnicy uważali się za mądrych we wszystkim, chociaż dobrze wykonywali tylko swoje rzemiosło, dzięki zdolnościom od bogów, nie swemu rozumowi. Kiedy Sokrates wykazywał ich niewiedzę, stał się powszechnie znienawidzony, chociaż chciał tylko udowodnić, że ludzka mądrość jest mało warta i że prawdziwa mądrość przynależy tylko bogom. Odpowiedź na oskarżenie o psucie młodzieży: Meletosa (który wniósł skargę) oskarża o to, że w rzeczywistości nie dba o rzeczy, na których mu rzekomo zależy. W rozmowie z Meletosem, używając charakterystycznej dla siebie metody elenktycznej, dowodzi, że żaden człowiek nie może świadomie dążyć do deprawowania innej osoby ze swojego najbliższego otoczenia, ponieważ ta zwróciłaby się w końcu przeciwko niemu. Może tu więc w grę wchodzić jedynie nieumyślne psucie, a takie należy zwalczać nie sądem, lecz za pomocą własnych argumentów i nauczania; Odpowiedź na oskarżenie o bezbożność: Następnie Sokrates przechodzi do drugiego zarzutu - bezbożności. Oskarża się go o szerzenie materializmu (że słońce to kamień, a księżyc to ziemia), ale przecież są to powszechnie znane twierdzenia Anaksagorasa, o których młodzi ludzie mogą dowiedzieć się z lektur i przedstawień tragedii Eurypidesa. Dalej w rozmowie z Meletosem znowu wykazuje wewnętrzną sprzeczność jego argumentów. Sokratesowi zarzuca się bezbożność, ale jednocześnie i to, że wprowadza i wierzy w jakieś nowe duchy. Jak może nie wierzyć w bogów, a wierzyć w duchy?? To sprzeczność, bo duchy uchodzą za bogów lub ich potomstwo. Sokrates powtarza że prawdziwą przyczyną procesu nie są zarzuty sformułowane przez oskarżycieli, lecz powszechna nienawiść tłumu, która w końcu go zgubi. Widać tu już przeczucie śmierci Sokratesa, który domyśla się, że jego obrona będzie nieskuteczna. Sokrates nie boi się jednak śmierci, o której (nie wiedząc, co stanie się z nami po śmierci) nie może powiedzieć, czy jest dobrem czy złem. O wiele ważniejsza dla niego jest kwestia dobrego życia, które dla niego oznacza potrzebę nauczania i kierowania myśli ludzi od codziennego zabiegania ku kwestiom moralnym. Sokrates twierdzi, że nawet gdyby sąd go uwolnił pod warunkiem zaprzestania dalszego filozofowania, nie zaprzestanie swojej działalności. Mówi: Ja was obywatele, kocham całym sercem, ale posłucham boga raczej, aniżeli was i póki mi tchu starczy, póki sił, nie przestanę filozofować i was pobudzać i pokazywać drogę każdemu, kogo tylko spotkam. Widać tu jak Sokrates zinterpretował osąd wyroczni delfickiej - jako przeznaczający go do wielkiej misji: Tak rozkazuje bóg, dobrze sobie to pamiętacie, a mnie się zdaje, że wy w ogóle nie macie w państwie nic cenniejszego, niż ta moja służba boża. Bo przecież ja nic innego nie robię, tylko chodzę i namawiam młodych spośród was i starych, żeby się o ciało, ani o pieniądze nie troszczył jeden z drugim przede wszystkim, ani tak bardzo, jak o duszę, aby była jak najlepsza; i mówię im, że nie z pieniędzy dzielność rośnie, ale z dzielności pieniądze i wszelkie inne dobra ludzkie i prywatne, i publiczne. Sokrates porównuje się wreszcie do bąka, puszczonego z ręki boga, aby siadał miastu na kark; ono to koń wielki i rasowy, ale taki duży, że gnuśnieje i potrzebuje jakiegoś żądła, żeby go budziło. Sokrates przyznaje, że rzeczywiście od lat chłopięcych słyszy w sobie głos wewnętrzny, który uznaje za bóstwo, zakazujący mu zajmowania się polityką. Dlatego też nigdy nie pełnił urzędów w Atenach, ponieważ, starając się żyć uczciwie, jak robił to w całym swoim życiu, szybko doprowadziłby się do upadku i śmierci. Dalej Sokrates twierdzi, że nigdy nie był niczyim nauczycielem w sensie celowego przekazywania wiedzy. Pozwala jedynie innym słuchać tego, co mówi. Ale jeśli rzeczywiście kogoś popsuł, osoba ta musiałaby stawić się dzisiaj przed sądem i zeznawać jako świadek przeciwko niemu, mógłby to zrobić też tej krewny, tymczasem takich świadków nie ma, na rozprawie jest natomiast mnóstwo wymienionych z imion jego zwolenników, którzy są gotowi go poprzeć. Na zakończenie mowy Sokrates zwraca uwagę, że nie zamierza grać na emocjach sądu, zalewając się łzami, ani przyprowadzając swoich trzech synów, krewnych i przyjaciół, którzy błagaliby o łaskę dla niego (były to dość powszechne praktyki w sądach ateńskich tego czasu). Nie przystoi mu to z racji jego wieku i imienia. Obowiązkiem sądu jest wydanie słusznego wyroku opartego na argumentach i faktach, a nie emocjach. Sokrates zostaje uznany winnym niewielką przewagą głosów. Z dialogu dowiadujemy się, że gdyby 30 skorupek padło w drugą stronę, byłby uwolniony, przy 500 sędziach stosunek głosów wynosił więc prawdopodobnie 280 za uznaniem za winnego do 220 za uniewinnieniem. Sokrates twierdzi, że spodziewał się jeszcze gorszego wyniku głosowania, tymczasem uznano go winnym większością zaledwie 30 głosów. Zgodnie z prawem ateńskim Sokrates ma teraz sam zaproponować karę dla siebie, jeśli nie zgadza się z wyrokiem śmierci. Zamiast tego drwi z sądu i jako karę proponuje, aby jako zasłużonemu obywatelowi dać mu honorowy wikt w Prytanejon, świętym gmachu miasta, gdzie palił się wieczny ogień Hestii i gdzie na koszt Aten jadali mężowie najbardziej zasłużeni, posłowie obcych państw i zwycięzcy igrzysk olimpijskich. Mówi, że zdaje sobie sprawę, że jest teraz postrzegany jako ogarnięty jeszcze większą pychą, ma jednak za złe sądowi, że w tak poważnej, gardłowej, sprawie sądzili go tylko jeden dzień. Gdyby proces trwał dłużej, sędziowie daliby się przekonać o jego niewinności. Sokratesowi nie odpowiada też żadna kara. Powtarza, że nie boi się śmierci. Nie chce iść do więzienia i być tam zależny od zmieniającej się władzy, nie chce też iść na wygnanie, bo jest za stary, poza tym z innego miasta też zostałby pewnie wypędzony, ponieważ i tam nie mógłby nie zaprzestać swojego nauczania i działalności. Nie ma też pieniędzy, aby zapłacić grzywnę. W końcu proponuje grzywnę w wysokości jednej miny srebrem. Jego przyjaciele (m.in. Platon i Kriton) natychmiast podwyższają tę sumę do 30 min i ręczą za jej spłatę. Ława przysięgłych nie wyraża jednak zgody na tę alternatywę i skazuje Sokratesa na karę śmierci (przez wypicie cykuty??). Sokrates zwraca się teraz tylko do tych sędziów, którzy skazali go na śmierć i zapowiada, że skazanie jego, starca, któremu i tak niewiele pozostało lat życia, na śmierć już niedługo ściągnie na miasto hańbę. Zapowiada swoim sędziom, że kara jaka ich spotka po śmierci Sokratesa, będzie znacznie cięższa niż śmierć - potępienie innych, młodszych od niego. Następnie kieruje słowa pocieszenia do tych sędziów, którzy głosowali za jego uniewinnieniem. Twierdzi, że jego dobry duch, który zwykle zawsze przestrzegał go przed niebezpieczeństwem, tym razem nie sprzeciwiał się, kiedy wychodził z domu i szedł do sądu. Można to uznać za znak, że śmierć jest czymś dobrym dla niego. Śmierć jest wg niego albo całkowitym unicestwieniem ciała i duszy, w którym człowiek nie odczuwa już żadnych wrażeń, i tym samym uwolnieniem od wszelkich trosk, albo jakimś przeobrażeniem i przeniesieniem się duszy w inne miejsce - do Hadesu, gdzie Sokrates będzie mógł spotkać dawnych bohaterów i poetów i dalej prowadzić z nimi swoje dysputy. Na koniec Sokrates mówi, że nie chowa wielkiej urazy do oskarżycieli i sędziów, którzy go skazali, i prosi o opiekę nad swoimi synami, o napominanie ich tak jak sam napominał innych, aby ci wartości moralne przedkładali nad dobra materialne i egoizm.
Liryka starożytnej Grecji
Alkajos	6a - Alegoryczny obraz zagrożonego sztormem okrętu - nawy państwowej. Mówi że zbliża się fala i znów ich czeka wylewanie wody z pokładu, nawołuje do umocnienia burt i dążeniu ku przystani. Przed nimi ważne zadanie, muszą być dzielni, nie mogą tchórzostwem zhańbić szlachetnych ojców
Safona	1 - Błaga Afrodytę, żeby nie dręczyła smutkiem jej serca, ale żeby zeszła do niej, jak już to niegdyś robiła - wspomina to spotkanie: Afrodyta pytała, co ją gnebi, obiecywała wzbudzić uczucie w osobie, którą kocha Safona (kobieta czy facet???). Safona modli sie do bogini żeby znów stanęła po jej stronie. 31 - słynna oda patograficzna Safony, nasladowana przez rzymskiego Katullusa. Pożegnanie wychowanki: Safona obserwuje, jak jej narzeczony siadł naprzeciw, wydaje jej się równy bogom, Safona drży, nie może wypowiedzieć słowa, ma ciemno przed oczami i szumi jej w uszach. Porównuje się do zwiędłej trawy, zaraz zemdleje. Zakończenie: "Ze wszystkim jednak trzeba się pogodzić"
Anakreont	2 - utwór skierowany prawdopodobnie do Smerdiesa, mówi o jego ściętych lokach, martwi się, bo nie zdołała przyjść z pomocą Tracji; mówi o skargach "kobiety dobrze znanej" (kurtyzana?) do matki, że mogła ja wrzucić w otchłań morza. 11 - Każe podać wino z wodą (proporcje 5:10) - umiarkowanie, chce porzucić uczty na modłę Scytów - hałaśliwe i nieumiarkowane. 43 - Najdłuższy z fragmentów satyrycznych, wymierzony w dorobkiewicza Artemona: dawniej ubierał się w łachmany, był utrzymankiem piekarek i dziewek, wiązano mu szyję do słupa (jak nieuczciwym handlarzom), torturowano, skubano brodę (kara dla cudzołożników) - teraz udaje pana, stroi się jak kobiety.
anakreontyki	1 - mówi, że zobaczył go kiedyś mistrz Anakreont, powitał go całusem, mówi o nim: był stary ale piękny, kochliwy, władał nim Eros, zdjął sobie z głowy wieniec i przekazał podmiotowi lirycznemu(???) - tenże włożył go i odtąd ciągle myśli o miłości
Pindar - I Oda olimpijska	Napisana z okazji zwycięstwa wierzchowca hieronowego, Ferenikosa, na igrzyskach olimpijskich w 476 r pne. Pieśń ma budowę trójdzielną, centralną pozycję zajmuje mit, początek i koniec mają charakter pochwalny. Opiewa igrzyska, płyną hymny na cześć Hierona, króla Sycylii, jego cnoty, umiłowanie poezji. Opisuje Ferenikosa w biegu, gdy wiezie do zwycięstwa swego pana; mit o narodzinach Pelopsa (Klotho wyjęła go z kociołka), mówi że ludzkie słowa dlaekie sa od prawdy, ale poezja nadaje wartość rzeczom i czyni je wiarygodnymi. Ludzie mają mówić dobrze o bogach, dlatego odrzuca wersję mitu, że Tantal zabił swego syna pelopsa i podał go bogom na uczcie, by sprawdzić ich wszechwiedzę. Pindar mówi, że wbrew poprzednikom będzie śpiewał wersję, że Posejdon porwał Pelopsa do siedziby Zeusa by służył Zeusowi. Zawistny sąsiad puścił plotke, że bogowie go nożem pocięli, ugotowali i zjedli. Pindar broni bogów, nie chce być oszczercą. Mówi, że Tantal został wybrańcem bogów, lecz nie mógł znieść ogromu szczęścia i za zuchwalstwo dostał karę: ojciec mu zawiesił wielką skałę, której nie mógł zepchnąć. Ponosi karę za to że współbiesiadnikom dał nektar i ambrozję - źródło swej nieśmiertelności. Za to bogowie odesłali mu syna pomiędzy śmiertelników. Gdy podrósł, chciał się ożenić. Ojnomaos, król Pizy, obiecał oddać swą córkę Hippodamię każdemu, kto go wyprzedzi w wyścigu rydwanów na odległość nie pozwalająca na uzycie włóczni. Tak zginęło już 13 zalotników, ale Pelops modlił się do Posejdona. Życie bez wzniosłych czynów jest nic nie warte. Bóg darował mu złoty rydwan i skrzydlate rumaki. Wygrał dziewczynę, zrodziła mu 6 synów, teraz jest sławny i składają mu ofiary. Porównanie do chwały zdobytej w olimpijskich biegach, która daje szczęście.Sławi Hierona, mówi że kazdy jest w czymś wielki: niech Hieron zawsze będzie potężnym władcą, a on, Pindar, niech się cieszy tytułem mistrza sławnego po krańce Hellady!
Dytyramb dla Ateńczyków	Zwraca się do bogów, którzy wstępują do Aten by odwiedzić swój ołtarz na agorze: niech ześlą łaskę na chór, niech przyjmą wiosenne wieńce i pieśni, o nadejściu wonnej wiosny sprowadzonej przez Hory (boginie pór roku), deszczu fiołków, róż, chór wieńczy matkę Dionizosa (Semele) diademem.
Sielanka grecka - Teokryt - Pasterze	Rozmowa pasterzy Battosa z Korydonem. K. wypasa krowy Ajgona, mówi że nie może się napić mleka bo Ajgon pilnuje. Miklon zabrał wolarza na igrzyska olimpijskie, ubolewają że trzoda marnieje bez swego pana, bo Ajgonowi się zachciało chwały, ale zostawił swą fujarkę Korydonowi - ten śpiewa o Krotonie, Battos mówi o miłości do Amarylli, Korydon go pociesza; odganiają cielaki od drzewa oliwnego, Battosowi kolec wlazł w piętę; plotkują o Ajgonie i "czarnobrewej", jego kochance - Korydon nakrył ich przy oborze- smieją się z jurności starca.
Czarodziejki	Simajta rozmawia ze służącą - Testylis; Szykuje zioła i inne składniki, żeby zakląć niewiernego kochanka, Delfisa, który już 12.dzień nie przychodzi. Zwraca się o pomoc do bogini Selano i Hekate. Powtarzający się refren: Iynks, męża miłego przywiedź mi do domu"; pali liście laurowe - tak Delfisa ma ogniem ogarnąć kochanie; ma mu za złe, że nie wziął jej za żonę, wysyła Testylis żeby namasciła próg jego domu miksturą. 2.część - zmiana refrenu na "Skąd się ma miłość wzięła dowiedz się Selano"; historia poznania kochanków - poszła na pochód, zobaczyła jak Delfis wraca z ćwiczeń, od tamtej pory choruje z miłości - blada, brzydka, włosy traci, wysyła Testylis po Delfisa, ten przychodzi, wykorzystał ją i zostawił, a chodzą słuchy że ma kochankę lub kochanka. Na zakończenie planuje go otruć.
Wergiliusz Eneida	Heksametr, 12 ksiąg, opiewa czyny protoplasty Rzymian, trojańczyka Eneasza (syn Wenus i Anchizesa). Akcja poematu obejmuje siedem lat od upadku Troi do osiedlenia się Eneasza w kraju rodzinnym jego przodka Dardanosa, czyli w Italii. Poemat dzieli się na dwie wyraźne części: ks. I-VI oraz VII-XII. Część pierwsza opisuje tułaczkę Eneasza po zburzeniu Troi, i tym samym przypomina Odyseję. Część druga zawierająca opis walk na terenie Italii jest bardziej zbliżona do Iliady.Księga I Inwokacja do Muz. Przypomnienie przyczyn gniewu Junony na Trojan (Kartaginę kochała nad inne krainy, złożyła tam swój oręż i rydwan, ale doszła ją wieść, że plemię z krwi trojańskiej (Rzymianie) obróci ją w perzynę; w walce o Troję broniła Greków; była też wściekła z powodu zniewag od Trojan -sądu Parysa). Dlatego nie chciała dopuścić do Lacjum resztek Trojan i bruździła Eneaszowi. Za jej namową Eol rozpętuje burzę na morzu. W burzy tej flota trojańska wioząca świętości Troi ulega rozbiciu. Neptun (brat Junony) poskramia Eola i uspokaja burzę. Rozbitkowie (7 ocalałych statków) dobijają do brzegów Afryki (do Libii), gdzie urządzają polowanie na jelenie i ucztę. W tym czasie matka Eneasza, Wenus, wyjednuje od Jowisza (swego ojca) obietnicę, że z krwi Eneasza narodzą się Rzymianie, władcy świata. Jowisz mówi, że Eneasz stoczy okrutną wojnę w Italii, ale nawet sroga Junona w końcu uśmierzy swój gniew i użyczy łasko mocarzom świata, Rzymianom. Wysłał Merkuriusza, by Kartagina przyjęła Trojan gościnnie. Eneasz i jego towarzysze wędrują po okolicy i przybywają do Kartaginy, po drodze E. spotyka matkę Wenus, która otoczyła ich mroczną mgłą dla ochrony. Okazuje się, że towarzysze Eneasza uratowali się z burzy, spotyka ich w pałacu Dydony. Królowa Kartaginy Dydona urządza ucztę na cześć przybyszów. W tym czasie Wenus usypia synka Eneasza (Askaniusza), a na jego miejsce podstawia Kupidyna. Kupidyn wzięty przez Dydonę na kolana sprawia, że zakochuje się ona w Eneaszu. Ten podstęp Wenus ma na celu zabezpieczenie Eneasza i pozostałych Trojan przed ewentualnym niebezpieczeństwem ze strony Kartagińczyków.Księga II Opowieść Eneasza o zdobyciu i zburzeniu Troi (Koń trojański). Słynne słwoa kapłana Laokoona: „Danaów się lękam, choć dary przynoszą”; podstęp i zdrada Sinona. Eneasz z towarzyszami zakłada zbroje danajskie (greckie), ale towarzysze giną z rąk swoich (którzy wzięli ich za Greków); zabicie króla Troi, Priama, przez Pyrrusa (syna Achillesa). Eneasz za namową zjawy Hektora podejmuje ucieczkę z płonącego i rabowanego miasta (początkowo chciał zginąć w walce, ale ostatecznie przekonał go znak od Jowisza - płomyk na główce jego syna, Julusa (Askaniusza) i piorun ze spadającą gwiazdą). Uchodzi wraz z ojcem Anchizesem, synkiem Askaniuszem i żoną Kreuzą. Kreuza gubi się jednak po drodze, po jakimś czasie Eneaszowi ukazuje się jej zjawa, która żegna się z nim i każe mu płynąć do Italii.Księga III Ciąg dalszy opowieści Eneasza, jego przygody po ucieczce z Troi. Kolejne etapy podróży to Kreta (tam Eneasz zakłada gród Pergam, już przydzielał domostwa i nadawał prawa, gdy przyszła zaraza, bóstwa każą mu obrać inną siedzibę - Italię). Potem Eneasz trafia na wyspy Strofady (walka z Harpiami, które rabują im biesiadę. Jedna z nich wygłasza przepowiednię, że osiedlą się tam, gdzie głód zmusi ich do zjedzenia własnych stołów). Trafiają na Akcjum, gdzie spędzają rok, kolejny etap podróży to Epir (tu dochodzi ich wieść, że syn króla Priama, Helenus, panuje nad miastami greckimi - Pyrrus dał mu brankę Andromachę (była żona Hektora) i berło; spotkanie Eneasza z Andromachą i z Helenusem - prowadzi go do miasta zbudowanego na wzór Troi, słucha też przepowiedni - gdy zobaczy lochę z 30 prosiętami, tam ma założyć gród). Na wybrzeżu Italii widzą wróżebny znak: 4 konie białe - znak wojny ale i pokoju. W końcu lądują na Sycylii. Spotykają tam Achemenidesa, jednego z towarzyszy Odyseusza, o którym zapomniano podczas ucieczki przed Cyklopem Polifemem (wyłupili mu oko). Uciekają przed cyklopami do Drepanum, gdzie umiera ojciec Anchizes.Księga IV Koniec opowieści Eneasza. Romans Dydony i Eneasza. Dydona (która przysięgła prochom swego męża Sycheja wierność) naradza się z siostrą Anną co zrobić (ta namawia ją na związek z Eneaszem); opis jej udręk miłosnych. W tym czasie Junona usiłuje namówić Wenus, żeby zgodziła się na małżeństwo Dydony i Eneasza (Junona chce w ten sposób zapobiec spełnieniu się przepowiedni, według której z Trojan narodzą się Rzymianie i zniszczą Kartaginę). Tymczasem Dydona z Eneaszem wybierają się na polowanie. Junona rozpętuje burzę, przed którą oboje kryją się do pieczary. Tam dochodzi między nimi do zbliżenia. Bogini Fama rozpowszechnia wieści o związku Eneasza z Dydoną. Docierają one do Jarbasa, króla Getulów, który starał się o rękę Dydony. Dotknięty Jarbas modli się do Jowisza, by pomścił tę zniewagę. Jowisz za pośrednictwem Merkurego uświadamia Eneaszowi, że ma się stać protoplastą Rzymian, wobec czego pozostanie w Afryce nie wchodzi w grę. Eneasz posłusznie zaczyna w tajemnicy przygotowania do odjazdu. Wściekła i zrozpaczona Dydona próbuje wszelkimi sposobami go zatrzymać. Gdy nic nie skutkuje, każe przygotować stos pogrzebowy. Eneasz odpływa bladym świtem w kierunku Sycylii, a Dydona przeklina go i cały jego ród, po czym wchodzi na stos i przebija się mieczem.Księga V Flota trojańska przybywa na Sycylię, gdzie gości u króla Acestesa. Eneasz urządza igrzyska na cześć zmarłego rok wcześniej ojca, Anchizesa (tu włąśnie go pochował). Dyscypliny: wyścigi statków, biegaczy, walka na pięści, strzelanie z łuku, konny turniej (Julus z drużyną chłopięcą). Gdy mężczyźni są zajęci rywalizacją, bogini Iryda z rozkazu Junony przybiera postać starej Trojanki Beroe i podbuntowuje kobiety trojańskie przeciwko niekończącej się wędrówce. Za jej namową kobiety podpalają okręty. Eneasz wzywa pomocy Jowisza, ten gasi ogień zsyłając rzęsisty deszcz. Za radą wieszczka Nautesa Trojanie postanawiają podzielić się na dwie grupy: jedna zostaje na Sycylii (starcy, kobiety, słabi i bojaźliwi), druga, przeważnie młodzi i silni mężczyźni, płynie z Eneaszem dalej. Eneaszowi ukazuje się we śnie zjawa Anchizesa i zapowiada czekające go w Italii walki; każe mu też wstąpić w podziemie, do Elizjum, by się z nim spotkać. Neptun uspokaja morze na prośbę Wenus, Eneasz z towarzyszami odpływają z Sycylii. W trakcie podróży nocą wypada za burtę sternik Palinur.Księga VI Wyprawa ląduje w Kume, Eneasz udaje się do groty wieszczki Sybilli by dowiedzieć się o swe przyszłe losy. Sybilla udziela mu wyczerpujących odpowiedzi, następnie po złożeniu niezbędnych ofiar i dokonaniu paru innych czynności (które obejmują m.in. zdobycie złotej gałązki na prezent dla bogini Prozerpiny) schodzą razem do Hadesu. Następuje szczegółowy opis tego ponurego miejsca (są tu: Żałość, Zgryzoty, Choroby, Starość, Strach, Głód, Nędza, Udręka, Sen, niecne Rozkosze, Wojna, Niezgoda). Eneasz i Sybilla docierają do Acherontu, przez który Charon przewozi dusze zmarłych. Jest tu tłum cieni, matki, mężowie, herosi, dzieci, dziewice i młodzieńcy. Wszyscy błagają o przewiezienie, ale Charon tylko niektórych wybiera.(tych, którzy zostali pogrzebani). Nad brzegiem spotykają zjawę Palinura, którego Charon nie chce przyjąć, zwłoki Palinura nie zostały bowiem jeszcze pogrzebane. Palinur błaga Eneasza o pogrzebanie wskazując miejsce gdzie leżą zwłoki. Na widok złotej gałązki Charon przewozi Eneasza i Sybillę. Sybilla usypia Cerbera ciastem. Sędzia Minos bada tu żywoty i winy umarłych, dalej są Pola Płaczące, gdzie przebywają m.in. samobójcy i nieszczęśliwi kochankowie. Tu Eneasz natyka się na Dydonę, u której na próżno usiłuje wybłagać przebaczenie. Spotykając dalsze okropności piekielne (opisywane w szczegółach). Oddawszy złotą gałązkę Eneasz dostaje się do Gajów Szczęśliwości (Elizjum). Są tu: ci co zginęli w obronie ojczyzny, cnotliwi kapłani, wieszczkowie, ci, których wynalazki się wsławiły lub inne zasługi. Spotyka tam własnego ojca, Anchizesa. Następuje wykład Anchizesa o wędrówce dusz (duch łącząc się z ciałem ożywia je, ale osłabia go „gnuśność ciał”, nie znają światła więzione w mrokach cielesnych). Eneasz spotyka dusze swoich potomków (Rzymian) czekające na wcielenie, są to m.in. Romulus, Cezar, Oktawian August. Na koniec Anchizes odprowadza Sybillę i Eneasza do bramy snu, przez którą trafiają z powrotem na ziemię. Flota trojańska odpływa i kieruje się do Kajety.
Kwintus Horacjusz Flakkus - Dzieła wszystkie	Ody: I, 1. Zwraca się do swojego protektora Caiusa Meacenasa, dziękuje za wsparcie i opiekę, inni są stworzeni do rzeczy przyziemnych, on wznosi się do szczytów boskich, ma talent i go wykorzystuje nie bacząc na plebs -dzięki mecenasowi. 5. Do hetery Pyrry-subtelny erotyk, poeta wolny od porywów miłości współczuje następcy, który topi łzy po niewiernej kochance. 9. Do Taliarcha - pokazuje swojemu młodemu niewolnikowi szczyt ośnieżonej góry (Sorak) i uginające się pod ciężarem śniegu lasy, każe dorzucić drew do kominka, nalać 4-letniego wina i korzystać z młodych lat z nocnych igraszek z dziewczętami (tańce, miłostki). 11. Do Leokonoe - radzi kobiecie że nie warto poświęcać młodych lat na studiowanie astrologii i przyszłości, korzystaj z chwili bo czas upływa, nalej wino, ciesz się życiem. 22. Do Marka Arystiusza Fuskusa - strofa saficka, liryczna pochwała ludzi prawych, których w życiu nie spotka żadne nieszczęście(wilki i potwory uciekają na widok uczciwego), broni ich własna niewinność, poeta sam tego doświadczył na sobie. 28. Do Archytasa z Tarentu - prozopopeja, dialog między duchem niepogrzebanych zwłok żeglarza-rozbitka a Archytasem; zwłoki rozbitka porzucone koło grobu Archytasa(zginął w tej samej katastrofie) mówią o bezwzględnej śmierci która nikogo nie oszczędza (wszystkich wspólna noc czeka, nikogo nie mija, śmierć o wiek nie pyta), w rugiej części te same zwłoki proszą napotkanego żeglarza o pochówek -trzykrotne posypanie głowy i kości garścią piasku- dzięki czemu zazna spokoju wiecznego w Orkusie (Tartarze), a potem niech sobie płynie dalej, grozi klątwą w razie niespełnienia prośby. 30. Do Wenus - modlitwa do bogini miłości, żeby opuściła Cypr i przybyła ze swym niedostępnym orszakiem(synem Kupidem_Amorem, chórem nimf, gracjami i młodością) do świątyni, w której piękna Glycera składa jej hołdy kadzidłami. 31. Do Apollina - oda na cześć otwarcia nowej świątyni Apollina, poeta go prosi o natchnienie do późnej i zdrowej starości, nie o klejnoty, włości czy winnice-te nich inni biorą. II, 3. Do Deliusza - zachęca swojego zmiennego i niestałego w życiu przyjaciela by zachował zawsze równowagę umysłu i postępował konsekwentnie, życia nie należy brać zbyt serio, bo żyje się tak krótko, nalej wina, ciesz się zapachem róży póki Parki nie przetną Twojego żywota. 7. Do Pompejusza Warusa - radość z powitania przyjaciela, który po długiej i cięzkiej wojaczce wraca do Rzymu, wspomina wspólne przygody, poeta składa ofiarę dla Jowisza i zalewa się mnóstwem wina(miło się upić gdy przyjaciel wraca do domu. 14. Do Postumusa - poeta roztacza przed przyjacielem wizję nędznego ludzkiego życia, przemijania, kruchości, nędzy starości i śmierć, od której nie uchronią ani ofiary, ani pobożność(Pluton jest bezlitosny, nie oszczędza nawet wielkich, nadejdzie czas kiedy trzeba będzie porzucić żony, dom, ziemię). 16. Do Pompejusza Grosfusa - poeta przekonuje swego bogatego przyjaciela, że szczęście nie leży w bogactwie i przepychu, lecz w spokoju i zadowoleniu wewnętrznym, nie ma doskonałego szczęścia -2 strony szczęścia: idealna i druga, która nie dorównuje pierwszej, jednych uszczęśliwia to, drugich tamto, w szczęściu jest też smutek. 19. Do boga Bakchusa - hymn do boga wina, ekstatycznego natchnienia i szału "dionizyjskiego", którego poeta ujrzał w swym twórczym natchnieniu, drży ze strachu na to wspomnienie, korzy się, śpiewa ku jego (i małżonki) czci pieśni-dytyramby, opiewa bohaterskie czyny Bakcha. 20. Do Mecenasa - patetyczny ton, poeta przekonany o swej nieśmiertelnej sławie, wie, że nie umrze(nie będzie więźniem za wodami Styksu), zmieni się w łabędzia(ptaka Apollina), uniesie się nad światem, szybszy niż Ikar dotrze do najdalszych zakątków, wszyscy (Hiszpanie, Galowie) będą go rozpoznawać po pieśniach, nie trudźcie się na płacz i pogrzeb -nie potrzebuje tego. III, 1. Do chóru dziewcząt i chłopców - pieśń otwiera cykl 6 ód tzw. rzymskich o treści patriotycznej, społecznej i moralnej, nawołującej do odrodzenia narodowego. Nastrój podniosły charakterystyczny dla uroczystości religijnej, poeta ukazuje marność bogactwa, przeciwstawiając ją skromnemu trybowi życia, nazywa siebie wieszczem, kapłanem muz wśród chóru, pogardza tłumem, przypomina o śmierci, która rozdziela równo wszystkim. 13. Do źródła Banduzji - napisana w wigilię święta ku czci źródeł (Fontanalia, 13.10), w którym składano ofiary nimfom - mieszkankom owych źródeł, składa ofiarę z koziołka (capka), stawia im pomnik ze swojej poezji. 18. Do boga Fauna - modlitwa do boga pól i lasów, opiekuna społeczności wiejskiej, ofiary i zabawy w dniu jego święta (13.02), w których uczestniczyli także niewolnicy. 21. Do dzbana - oda na cześć dzbana do wina i roli jaką w życiu odgrywa, genezą pieśni jest wizyta starego przyjaciela Korwina z czasów studiów w Atenach i wspólnej wojaczki, noc przy winie i wspomnieniach. 22. Do bogini porodów Diany - strofa saficka, na cześć bogini światła, opiekunki wszelkiego życia na ziemi, autor poświęca D. sosnę rosnącą ponad jego domem, potrójnie święta, bo ratuje rodzące kobiety. 25. Do boga Bakchusa - hymn dytyramb na cześć boga, który zesłał boski szał na poetę, ten w natchnieniu sławi Cezara Oktawiana, który otrzymał od senatu godność Augusta (czcigodnego, dostojnego), za sprawą owego daru nie stworzy nic miałkiego i smiertelnego w swej pieśni. 28. Do Lidy - nie będzie świętował Neptunaliów z ludem, woli zostać z mądrą, lubą Lidią, raczyć się winem i śpiewać, w swoim towarzystwie wielbić Neptuna i innych bogów (Dianę). 30. Do muzy Melpomeny - wyraża poczucie dumy i własnej wartości poety, wie, że sięgnął szczytów poezji lirycznej, zyskał nieśmiertelność wśród swoich i przyszłych pokoleń dopóki istniał będzie Rzym (wybudowałem pomnik trwalszy niż ze spiżu), wyrosły z nizin wspiął się na szczyt, prosi Melpomenę, by łaskawie oplotła jego włosy laurem i była z niego dumna. IV, 4. Do miasta Rzymu - hymn na cześć pasierba Augusta, Druzusa Nerona, i pochwałą Rzymu, jaką wygłasza Hannibal. Podniosły ton wzorem z Pindara, skomponowana na życzenie Augusta w celu uświetnienia zwycięskiego oręża rzymskiego nad Windelikami, pochwała dzielności wojskowej młodzieńca, męstwo i chwała na polu bitwy (porównanie z lwiątkiem), dzielni się z dzielnych ojców rodzą, nauka ich kształci, cnota szlifuje. Od czasu zwycięstwa nad Kartaginą (pokonanie Hannibala), wojnach punickich Rzym idzie drogą sukcesów i laurów, nic mu nie grozi, jest silny i mężny bo takich ma wodzów (niczym dąb twardy hartują go klęski i rzeź na wrogach, z miecza czerpie siłę). 7. Do Manliusza Torkwata - wybitnego obrońcy sądowego, uroczy poetycki obraz przyrody o głębszym znaczeniu niż podobne pieśni, nadchodząca wiosna szybko mija, ustępuje innym porom roku, by odrodzić się na nowo, inny jest los człowieka- prochem jesteśmy i cieniem, po śmierci nie uchroni przed sądem Torkwata ani jego pobożność, ani wymowa. Epoda II - Pochwała życia wiejskiego - poeta, szczęsliwy od niedawna właściciel ziemski, wynosi w pochwałach idylliczne życie na wsi. Forma monologu, który wygłasza znany wówczas lichwiarz Alfius. Szczęśliwy kto nie wie co to lichwa, nie liczy zysków ani strat, tylko orze jak pradziadowie zacni, nie nęcą go wojny ni podróże, cieszy się swoim ziemiańskim żywotem,(zgarnia miód, strzyże owce, dogląda topoli), opiewa uroki 4 pór roku na wsi, lichwiarz zazdrości, też by tak chciał, odbiera długi i juz już ma osiąść na wsi - i znowu pożycza.
Horacy - List do Pizonów	Traktat nt poezji. Skierowany do Pizona i jego 2 synów. Poeta stwierdza, że podstawowym warunkiem dobrej poezji jest jedność kompozycyjna utworu; łączy się z tym również konieczność zachowania równomiernego układu całości. Wybór tematu odpowiednio do sił i zdolności poety; konsekwencją takiego trafnego wyboru będzie możliwość znalezienia odpowiednich środków wyrazu i jasny układ utworu. W ścisłym związku z tym pozostaje kwestia miar wierszowych, które powinny być dostosowane do tematu. Zarówno styl, jak i tonacja utworu powinny odpowiadać gatunkowi utworu i charakterowi postaci mówiących w komedii i w tragedii. Zasada decorum, a więc wewnętrznej zgodności charakteru postaci i jej wypowiedzi prowadzi do stwierdzenia, że pisarz powinien albo posługiwać się postaciami znanymi z tradycji literacko-mitologicznej, albo też sam je tworzyć z zachowaniem prawdopodobieństwa psychologicznego. Autor utworów dramatycznych musi doskonale orientować się w upodobaniach i właściwościach psychologicznych postaci w zależności od ich wieku. Dalsze wskazówki przeznaczone są na użytek dramatopisarza, a w szczególności dotyczące wyboru zdarzeń tworzących akcję i relacjonowanych na scenie (rzecz odbywa się na scenie lub się o niej opowiada, ale słabiej wzrusza to co widz usłyszy, lepiej to co zobaczy - ale nie można pokazać wszystkiego! Np. Medea nie może zabijać dzieci na oczach widzów). Rola chóru: ma sprzyjać dobrym, udzielać rad i prosić bogów. Dramat ma mieć 5 aktów. Bóg pojawia się tylko, jeśli problem jest dość ważny, godny takiego rozjemcy. Rola muzyki w dramacie - degradacja muzyki jest wynikiem degradacji społeczeństwa (jakiż smak może mieć nieuczony wieśniak?). Rozwój i zasadnicze cechy dramatu satyrowego jako gatunku pośredniego między tragedią a komedią. Uwagi nt potrzeby doskonałości technicznej w dramacie (jamby, spondeje, trymetr), studiowania wzorów greckich oraz poetów rzymskich, naśladownictwa dramatu rzymskiego ( nie niewolnicze trzymanie się, ale mądre naśladownictwo). Horacy charakteryzuje dzisiejszych poetów, którzy chcąc uchodzić za geniuszów zastępują rzetelną pracę fałszywymi pozorami - gdyby trudzili się piłowaniem cierpliwym wierszy, Lacjum byłoby potężne dzięki językowi, nie chwale oręża. Podstawą dobrej poezji jest rozsądek i zdrowe zasady etyczne, które znajdują u słuchaczy większe uznanie niż puste, pozbawione treści pięknie brzmiące wiersze. Celem poezji jest łączyć przyjemne z pożytecznym (zabawa+nauka). Początkiem dobrego pisania jest mądrość. Przeciwstawia się tu teorii Demokryta, że prawdziwa poezja jest dziełem poetów-szaleńców (nie tylko szał twórczy jest ważny). Łuk nie zawsze trafia tam, gdzie się mierzyło więc w poemacie mogą być drobne usterki, ale nie powtarzać tych samych błędów! Poemat jak obraz - porównanie z malarstwem. Mierny poeta - do niczego! Czego potrzeba? Talentu czy sztuki? - Jednego i drugiego: talent + wiedza - biegacz też musi dużo trenować. Konieczność poddania utworów poważnej i bezstronnej krytyce - nie zapraszać na imprezę, bo gość będzie ci schlebiał, nie będzie obiektywny. Do krytyków: mąż prawy będzie wytykał błędy, to nie jest obraza przyjaciela, ale pomoc, bo jeśli inni go wyśmieją to dopiero będzie kicha;) Satyryczny obraz szalonego poety nawiedzonego twórczą manią, który swoimi wybrykami nęka całe otoczenie. Nie ratować samobójców, bo to niedźwiedzia przysługa! Poetom przysługuje swoboda zabijania się.
Owidiusz - Metamorfozy ks I - III	I Stworzenie świata. Przed powstaniem ziemia była bezkształtną bryłą- chaosem. Bóg lub lepsza natura odciął niebo od ziemi, morza od lądów; zaokrąglił ziemię, uformował morza, jeziora, rzeki i góry. Podzielił ziemię na 5 stref:środkowa, pusta gorąca, dwie naprzeciwległe śnieżne, jedna umiarkowana. Dalej stworzył wiatr, powietrze, chmury, eter nad wszystkim. Każdym porozdzielał swoje mieszkania: zwierzętom, rybom, roslinom, ptakom, gwiazdom (siedziba bogów). Prometeusz zmieszał glinę z wodą z rzek i ulepił człowieka - prostego, dumnego, ze wzrokiem w gwiazdach, na podobieństwo bogów. Cztery wieki ludzkości. Pierwszy wiek złoty- strzegł prawa i sprawiedliwości, bezpieczeństwo, brak kar, występków i wojen, wieczna wiosna. Wiek srebrny - kiedy Jowisz zepchnął Saturna do Tartaru, podzielił rok na 4 pory, pojawiły się upały i mrozy, ludzie szukają schronienia w domach a nie w jaskiniach. Trzeci miedziany- gwałtowny, porywczy do broni ale nie zbrodniczy. Czwarty żelazny- zbrodnia, zło, zazdrość, zuchwałość, przemoc, chytry człowiek wprowadza granice na ziemi, wdarł się we jej wnętrze; żelazo i złoto, wojny, grabieże, nieustające niebezpieczeństwa, mąż grozi żonie; ostatnia bogini opuszcza ziemię. Zbrodnia Likaona. Jowisz zamienia go w wilka, ponieważ Likaon wątpił o jego boskim pochodzeniu: Jowisz zaniepokojony tym, co dzieje się na ziemi, pod postacią człowieka szukał schronienia u L., ten mu podał mięso ludzkie w ramach testu. Potop. Rozgniewany na degenerację ludzi Jowisz zsyła potop: Notus tryska deszczem, Tęcza-Iris łapie deszcz i oddaje chmurom i tak bez końca, wzywa na pomoc Neptuna. Ludzie zginęli. Deukalion i Pyrra. Ocalały z potopu bogobojny i prawy Deukalion z małżonką składa bogom cześć na górze Parnas. Potop opadł. Temida kazała ocalałym rzucać za siebie kości matki, Pyrra nie chciała profanować, Deukalion odp., że chodzi o kamienie- kości matki ziemi. Z kamieni powstali ludzie, z Pyrry kobiety z Deukaliona mężczyźni. Pyton. Ziemia tworzy stworzenia, wśród nich groźnego smoka Pytona-postrach ludu.Zabił go Apollo a na pamiątkę tego ustanowił igrzyska pytyjskie, gdzie młodzież mogła sprawdzić męstwo. Dafne. Apollo wyśmiewał się z Amora, ten go ugodził strzałą miłości, zaś wzgardy trafił Dafne. Apollo gonił nimfę, zamieniła się w drzewo laurowe. Na jej cześć Apollo naznaczył laur jako roślinę przynależną zwycięzcom. II Faeton. Faeton żąda od Apolla, by na dowodu ojcostwa dał mu się przejechać swoim podniebnym rydwanem(wozem słonecznym). Niebezpieczna to przejażdżka, F. roznieca pożar świata, ginie. Nimfy go chowają, a jego 3 siostry płaczące nad grobem zamieniają się w drzewa i ronią bursztyn (ulubioną ozdobę młodych rzymianek). Kallisto. Jowisz podstępem uwodzi dziewczynę (wciela się w Dianę), ta zachodzi w ciążę. Diana wyrzuca ją z drużyny, zazdrosna Junona zmienia ją w niedźwiedzicę. Jowisz się lituje i zabiera Kallisto do nieba jako gwiazdozbiór wielkiej niedźwiedzicy. Porwanie Europy. Jowisz pod postacią byka oswaja królewnę Europę i ją porywa. III Kadmos. Nie mogąc znaleźć siostry Europy, za głosem wyroczni apollina zakłada Teby (wcześniej pokonuje smoka Marsa, przeżywa wojnę domową). Akteon. Wnuk Kadmosa niechcący podejrzał nagą Dianę w kąpieli. Bogini zamieniła go w jelenia. Jego towarzysze zabijają go na polowaniu. Narcyz i Echo. Narcyz wzgardził miłością Echo, nimfa z żalu rozprysła się w górach i zamieniła w echo. Narcyz zakochuje się w swoim odbiciu w rzece, umiera z żalu za sobą. Dziecię Bakchus. Tejrezjasz przepowiada narodziny boga Bakchusa. Wyśmiewa go Penteusz i wyrzuca. Przepowiadnia się sprawdza, Penteusz każe schwytać chłopaczka. Łpią Akojtesa, który opowiada im jak zaopiekował się małym chłopczykiem, który wyglądał na boga, zabrał gona statek i płynął do Naksos, załoga się zbuntowała, chłopczyk okazał się bogiem Bakchusem, postawił statek sztywno na wodzie, zmienił w potwory krnąbrną załogę, zaś Aktojesowi kazał zawijać do Naksos. Penteusz wtrąca Aktojesa do więzienia, ale ten jako kapłan Bakchusa uwalnia się z więzów. Wkurzony Penteusz idzie na górę, żeby zobaczyć modły i hulanki ku czci boga, zostaje zabity przez własną matkę i siostry bakchantki.
Plaut - Żołnierz Samochwał	1. Pyrgopolnik rozmawia o swoich czynach walecznych ze swoim bystrym sługą Artotrogiem. Artotrog wychwala bohaterstwo i męstwo pana, na stronie śmiejąc się z niego- jest tchórzem, żaden z niego żołnierz, tylko się przechwala, niczego nie dokonał. Wylicza jego zasługi, ma je w pamięci, podlizuje się żeby nie umrzeć z głodu. Mówi panu o atencji kobiet, myslą, że to Achilles, odpowiada im że to jego równie dzielny brat. Pyrgolpolnik wychwala swoją urodę, wszystko przez to że taki piękny. 2. Palesrtio w ramach wstępu do sztuki opowiada o panu-samchwale, bezwstydniku i łotrze, który gada tylko o sobie i o tym co zrobił, a poza zabawianiem damek nie dokonał nic. Śmieją się z niego ludzie. Opowiada jak dostał się na służbę do Pyrga. Słuzył szlachetnemu młodzieńcowi w Atenach, który kochał się wzajemnie w dziewczynie z sąsiedztwa. Kiedy wyjechał w interesach, w domu dziewczyny zjawił się Pyrga. Zjednał podarunkami jej matkę, która gwałtem zaciągnęła córkę na statek i wywiózła do Efezu. Palestrio zawiadomił pana, razem postanowili uratować dziewczynę, na statku dostał się w niewolę i oddany Pyrdze. Była też dziewczyna, kazała milczeć i obmyślić plan ucieczki. Uwięziona w domu Pyrgi, dzieki Palestrio widuje się z ukochanym, który wynajął dom obok(przebili dziurę w ścianie, wyprowadzili w pole głupiego strażnika dziewczyny). Myślą co robić dalej. | Periplekomen, starzec u którego mieszka kochany Komazyi,mówi Palestrinie że ktos widział z dachu jak ukochany całuje dziewczynę. Trzeba przekonać dziewczynę, by uzyła swych "sztuczek" niewieścich i oszukała podglądacza, że widział nie ją. Paslerstino powie panu, że podglądacz widział siostrę Komazyi, która przybyła w odwiedziny wraz z kochankim. Głupi pan uwierzy! Komazyje trzeba nauczyc podwójnej roli i fortelem nie dopuścic, by Pyrga zechciał zobaczyć obie naraz. | Podglądaczem okazał się służący Sceledro, który małpy sąsiada szukał na dachu. Palestrino omamia go że nie wie co widział, żeby się dobrze zastanowił zanim naskarży, bo może ściągnąć na siebie gniwe. S.siezi pod drzwiami Komazyi, przydybie ją na gorącym uczynku jak będzie wracała ze schadzki. Palerstino mówi że dziewczyna jest w pokoju (nikt nie wie o dziurze w ścianie). | W pokoju ukazuje się Komazyja, S. jest zdezorientowany.Komazyja opiwiada sen, w którym przez siostre blixniaczkę spadły na nią nieszczęscia i pomówienia. | Do domu wchodzi Komazyja, udaje że nie zna nikogo, twierdzi że jest siostrą Komazyi - Glycerą. Sceledro głupieje, zagląda do pokoju i widząc śpiącą dziewczynę pojmuje, że sie pomylił. Palestrino każe mu milczeć jesli chce uniknąć kary, jest pod wrażeniem gry dziewczyny. 3. Pleuzykles, kochanek dziewzyny, dziekuje starcowi za pomoc, przeprasza że naduzywa jego gościnności i ładuje go w swoije dwuznaczne kłopoty. Periplekomen odwdzięcza się swoja mądrościa zyciową i z chęcia mu pomoże. Palestrino wymyslił plan jak odbic ukochaną żołnierzowi. | Strzec przyprowadza przyjaciółkę Akrotelę i jej służącą Fidippę, które mają uwieść samochwała. Akrotela ma udawać żonę Periplekomena zakochaną w żołnierzu, ma mu potajemnie przez Palestrina dać pierścień na znak miłości. 4. Palestrio mówi Pyrgopolnikowi o zakochanej w nim sąsiadce. Mężatka, mąż starzec- cieszy się Pyrgo. Chce się pozbyć Komazyny, prosi o radę. Palestrino radzi obdarować dziewczynę klejnotami i odesłać do Aten. | Fidippa mówi Pyrgowi jaki jest wspaniały, nazywa go Achillesem a on puszy się jak paw. Przynosi pierścień pani na dowód jej miłości.Ocenia wartośc pierścienia i jest gotów spotkać się z kobitą (wyświadczyc jej łaskę), twierdzi że urodził się chwile po Zeusie, gdyby nie spoznienie dnia byby większy od niego. Narzeka na swoja urodę, która tyle kobit zachwyca. | Jest zdecydowany pozbyć się Komazyi. | Odprawia dziewczyne, jest przekonany że żadna go nie kochała tak jak ona | Akrotela udaje nieprzytomnie zakochaną w rozmowie ze służącą, Pyrgo z palestrinem czają się w krzakach. Obie udają że kochają się w żołnierzu, ten zwierza się słudze że jest wnukiem Wenery. Akrotela mdleje, mówi że czuje natchnieniem bożym obecność ukochanego, Pyrgo jest zachwycony że zdobęcie taka fantastyczna kobietę- z darem wieszczym, to przeznaczenie! | Przebrany za sternika Pleuzykles mówi że czas odpływać do Aten, niech dziewczyna się zbiera, matka czeka na pokładzie. Czua scena pożegnania- wszyscy mdleją i płaczą. | Niewolnik ponagla Pyrgo żeby się zwijał do jego pani, która usycha z tęsknoty. | Periplekomen chłostami wyrzuca z domu Pyrgę za to że sie do jego żony dobierał. Pyrgo kwili, błaga o wybaczenie. | W ostatniej scenie Pyrgo dowiaduje się od Sceledrusa że został wystrychnięty na dudka. Zaraz za progiem domu Komazyja zaczęła się całować ze sternikiem - kochankiem, którego S. podejrzał z dachu.

---