Rynek - jest to proces zachodzący pomiedzy kupującym z sprzedającym w trakcie którego dochodzi do ustalenia ceny i ilości sprzedaży

Popyt - funkcja okreslająca zapotrzebowanie na pewien produkt w zalezności od ceny tego produktu, przy zalożeniu, że ceteris paribus

Determinanty popytu:

- ilość pieniędzy w rekach konsumenta, które chce przeznaczyc na zakup produktu

- jakość produktu

- sezon

- preferencje klienta

- cena innych produktów (substytutów, dóbr komplementarnych)

- zmiany demograficzne

Determinanty podazy:

- koszty produkcji

- technologia (wydajność pracy)

- interwencja państwa

- konkurencja

Równowaga na rynku produktu A: (wykres)

Dochodowa elastyczność popytu:

- reakcja popytu na zmianę dochodu, miernikiem tej reakcji jest współczynnik dochodowej elastyczności popytu, który ma postać: Ed(i)=+-∆d/d:∆i/i=+-∆d/∆i*i/d, gdzie:

Ed(i)-dochodowa elastyczność popytu

d - popyt

i-wielkość dochodu

Dochodowa elastyczność popytu jest relacja między procentową zmianą popytu, a procentową zmianą dochodu nabywców. Mówi nam ona, o ile procent zmieni się popyt, jeżeli dochody nabywców wzrosną o 1%

Współczynnik dochodowej elastyczności popytu:

- wartość ujemna dla dóbr podrzędnych

- wartość dodatnia dla dóbr normalnych (<0,1> -- dobra podstawowe; >1 - dobra luksusowe)

Mieszana elastyczność popytu - reakcja popytu na procentową zmianę popytu na dobro x a procentową zmianą ceny dobra y. Mieszana elastyczność popytu istnieje ponieważ dane dobro uzależnione jest również od cen innych dóbr. Miernikiem tej relacji jest współczynnik mieszanej elastyczności popytu, który ma postac: Edx(py)=+-(∆d_x/dx):(∆py/py)

Edx(py)-mieszana elastyczność popytu

∆dx/dx-procentowa zmiana popytu na dobro x

∆py/py-procentowa zmiana ceny dobra y

Mieszana elastyczność popytu jest relacją pomiędzy procentową zmiana popytu na dobro x a procentową zmianą ceny dobra y. Mówi nam ona o ile procent zmieni się popyt dobra x, jeżeli ceny dobra y zmienią się o 1%

Cenowa elastyczność popytu:

- współczynnik określający siłę reakcji popytu na zmiane ceny

Elastycznośc sztywna

Popyt nieelastyczny:

Popyt elastyczny:

Doskonale elastyczny:

Epd=(∆Q/Q):(∆P/P)

∆Q/Q-% zmiana wielkości zapotrzebowania na dobro A

∆P/P-% zmiana ceny produktu A

|Epd|>1-popyt elastyczny

|Epd|€(0,1)-popyt nieelastyczny

|Epd|=1; |Epd|=0; |Epd|=∞ - popyt sztywny

Cenowa elastyczność popytu zależy od:

-poziomu ceny produktów

-ilości substytutów

-uzależnienia, nałogów, przyzwyczajenia konsumentów

-ilosci pieniędzy wydawanych przez konsumenta na ten produkt

Krzywa obojętności - to zbiór takich kombinacji dóbr i usług które sprawiają konsumentowi jednakowe zadowolenie, czyli dostarczają mu takiej samej użyteczności całkowitej.

Teoria wyboru konsumenta

-sformułowana na polu mikroekonomii teoria, która przy pomocy narzędzi matematycznych opisuje zachowania indywidualnych konsumentów na rynku oraz wyjaśnia działanie mechanizmu rynkowego w zakresie dystrybucji dóbr i kształtowania cen.

Kategorie teoretyczne:

-konsument (suwerenność decyzji, racjonalność decyzji, nieograniczone potrzeby)

-dochód konsumenta (płaca, zasiłek)

-preferencje konsumenta (pełna informacja, jednoznaczność preferencji, przechodniość)

-użyteczność (miara porządkowa)

Prawo malejącej użyteczności krańcowej - wraz ze wzrostem konsumpcji dobra o kolejne jednostki, przyrostu użyteczności są coraz mniejsze

Linia budżetowa - graficzne odwzorowanie ograniczenia budżetowego konsumenta

Krzywa obojętności - graficzne odwzorowanie systemu preferencji konsumenta, łączy punkty odpowiadające koszykom o takiej samej użyteczności dla konsumenta

Teoria przedsiębiorstwa

ZYSK=PRZYCHÓD-KOSZTY

Zysk księgowy = przychód księgowy - koszty księgowe

k.ksiegowe - wszystkie koszty, które można księgować, są opodatkowane

Zysk ekonomiczny = przychód - koszty całkowite

k. całkowite - koszty księgowe + koszty alternatywne

zysk ekonomiczny = zysk księgowy - koszty alternatywne

koszty alternatywne - utraconych możliwości, równowartość dochodów możliwych do uzyskania z danego czynnika produkcji gdy wykorzystano go w innym możliwie najlepszym zastosowaniu

Jeżeli:

- Zysk ekonomiczny = 0 zysk normalny

- z.ekonom.>0zysk nadzwyczajny

-z. ekonom.<koszty alternatywne działalność się kurczy, może dojść do zamkniecia firmy

Stopa zysku = (zysk/nakłady)*100%

Przychód całkowity = Qa*cenaA

Qa - ilość świadczonych usług A

Przychód przeciętny = (przychód całkowity/Q)-cena

Przychód marginalny = ∆przychód całkowity/∆Q

Przychód marginalny(krańcowy) - przyrost przychodu całkowitego uzyskany dzięki zwiększeniu sprzedazy o 1 jednostkę.

Utarg całkowity = cena * Q(ilość)

Utarg przeciętny(średni) = (utarg całkowity/Q)-cena

Utarg marginalny = ∆utargu całkowitego/∆Q

Uk=∆Kc/∆Q

Up=Uc/Q

Koszt całkowity = koszt stały + koszty zmienne

Koszt marginalny - przyrost kosztu całkowitego związany ze wzrostem podukcji i ostatnią jednostkę

Koszt krańcowy

1. Jeśli cena jest powyżej przeciętnych kosztów całkowitych to firma osiąga zysk P>Pkc

2. Jeśli cena jest pokrywająca się z przeciętnymi kosztami zmiennymi to firma moz4 produkować pomimo osiąganych strat P należy(Pkz;Pkc); Pkz<P<Pkc

3. Jeżeli cena jest niższa niż przeciętne koszty zmienne następuje wstrzymanie produkcji nawet w krótkim okresie czasu P<Pkz

Produkt narodowy brutto (PNB), wyrażający łączną wartość produkcji danego kraju

PNB może być liczony trzema metodami:

1)PNB mierzone przez produkcję - wartość towarów i usług finalnych wytworzonych w ciągu roku w kraju.

2)PNB mierzony przez dochody mieszkańców danego kraju pochodzące z bieżącej produkcji towarów i usług (liczone są tylko te dochody, które powstają w związku z produkcją np. zyski przedsiębiorców, dywidendy akcjonariuszy powstałe w oparciu o produkcję).

3)PNB mierzony przez wydatki jest to suma wydatków na towary konsumpcyjne trwałego
i nietrwałego użytku, wydatków na inwestycje produkcyjne (budowa fabryk, środki transportu)
i inwestycje mieszkaniowe oraz wydatki rządu na szczeblu krajowym i terenowym (gmina, powiat).

PKB stosowany jest jako miernik poziomu produkcji, czyli to, co zostało wyprodukowane w ciągu roku w kraju. Obejmuje nowo wytworzone produkty i usługi łącznie z amortyzacją.

PKN - (PKB - amortyzacja), jest bardziej poprawny ekonomicznie gdyż uwzględnia tzw. moralne zużycie parku maszynowego.

Wyróżniamy szereg sposobów naliczania kosztów amortyzacji. Amortyzacja liniowa,
gdy jednakowy procent zużycia stosowany jest przez cały okres użytkowania obiektu, progresywna, gdy stawki procentowe rosną stopniowo, przed końcem zużycia są największe
i degresywna, gdy wychodzimy od wysokich stawek, mniej więcej w połowie zużycia rozliczone jest około 80% wartości środka trwałego. Jest to wygodny sposób stymulujący postęp techniczny, bo wcześniej możemy wycofać maszynę z eksploatacji. W statystyce przyjmujemy zwykle,
iż do PKB wliczamy również amortyzację. Miarą wzrostu są stałe ceny, gdyż operowanie cenami bieżącymi zawierałoby inflację. Stąd stosuje się tzw. deflator, czyli wskaźnik służący pominięciu inflacji. Możemy mówić o produkcie wytworzonym stanowiącym ilość wytworzonych produktów w ciągu roku i produkcie podzielonym, gdy ilość produktów wytworzonych zostanie powiększona o dodatnią różnicę między importem i eksportem.

Popyt zagregowany (inaczej popyt globalny) jest to suma popytów na danym obszarze. Funkcja ta, podobnie jak funkcja popytu, pokazuje skłonność do zakupu (jednakże tu bez rozgraniczania na dobra) w zależności od wielkości dochodu grup konsumenckich np. gospodarstw, przedsiębiorstw etc. Obliczanie popytu zagregowanego jest jedną z metod obliczania produktu krajowego.

Na popyt zagregowany mają wpływ:

Realne bogactwo społeczeństwa,

Realne stopy procentowe,

Oczekiwania ekonomiczne,

Oczekiwania inflacyjne,

Zmiany w kursach wymiany walut,

Dochód państw importujących towary danego państwa.

AD=C+J+G+NX składniki popytu globalnego

G-udział państwa

C-konsumpcja

J-inwestycja

NX-eksport netto (nie wystepuje w gospodarce zamkniętej

Konsumpcja autonomiczna (Ca)

C=Ca+KSK*Y - funkcja konsumpcji

S=-Ca+KSO*Y

Krańcowa skłonnośc do konsumpcji

KSK=∆C/∆Y

KSO-krańcowa skłonnośc do oszczędzania

KSK+KSO=1

Równowaga na rynku popytu globalnego

S=J - w punkcjie równowagi oszczędności = inwestycjom

Mnożnik jest to stosunek zmiany dochodu do zmiany planowanych wydatków autonomicznych.

Mnożnik określa o jaką wielkość wprowadzonego do gospodarki wydatku autonomicznego wzrośnie produkcja i dochód. Mnożnik jest zawsze większy od 1, gdyż każda zmiana w wydatkach inwestycyjnych uruchamia łańcuch zmian w wydatkach konsumpcyjnych. Wysokość mnożnika inwestycyjnego zależy od krańcowej skłonności do konsumpcji. Im wyższa krańcowa skłonność do konsumpcji, tym mnożnik wyższy, a im krańcowa skłonność do oszczędzania niższa, tym mnożnik jest niższy.

Mnożnik inwestycyjny:

mi=1/KSO=1/(1-KSK)

∆J=J*mi - wzrost inwestycji

Mnożnik kreacji pieniądza

mk=(Gl/Db+1)/(Gl/Db+Rg/Db)

mk=M/Bm

Gl-gotówka w obiegu

Db-wkłady na żądanie

Rg- erwy gotówkowe w bankach

M-podaz pieniądza

Bm-baza monetarna

M(M1)=Gl+Db - gotówka w obiegu i wkłady na żądanie w bankach

Bm(M0)=Gl+Rg - podstawowy agregat pieniężny (pieniądz wielkiej mocy)

Gl/Db=um - stopa ubytku gotówki z systemu bankowego

Rg/ GL=zro - stpoa rezerw obowiązkowych banku

mk=(um+1)/(um+zro)

Pieniądz i współczesny system bankowy

Pieniądz to materialny lub niematerialny środek, który można wymienić na towar lub usługę. Obecnie funkcję pieniądza najczęściej pełnią monety oraz pieniądz papierowy (banknoty).

Podstawowe rodzaje pieniądza:

pieniądz kruszcowy

pieniądz zdawkowy (gotówkowy)

pieniądz rozrachunkowy (bezgotówkowy)

pieniądz międzynarodowy

pieniądz bankowy

pieniądz elektroniczny

Funkcje pieniądza:

obrachunkowa (miernik wartości towarów)

cyrkulacyjna (transakcyjna)

płatnicza

tezauryzacyjna

Pożądane własności pieniądza:

poręczność

stabilność

jednolitość

trwałość

podzielność

rozpoznawalność

Popyt na pieniądz - zapotrzebowanie na pieniądz jako środek wymiany i płatniczy; zapotrzebowanie na srodek płatniczy o najwyższym stopniu płynności zgłaszany przez wszystkie podmioty w zalezności od ich dochodów, stopy % oferowanej przez banki komercyjne i wysokości kosztów transakcji

1. motyw transakcyjny (codzienne opłaty)

2. m. spekulacyjny

3. m. przezornościowy

Podaż pieniądza - całkowita wartość znajdujących się w obiegu pieniądzy, która obejmuje między innymi wartość gotówki (banknotów i bilonu) znajdującej się poza obiegiem bankowym oraz wkładów bankowych.

Na podaż pieniądza wpływają:

a) ludzie, którzy decydują o podziale posiadanych pieniędzy na gotówkę i depozyty;

b) banki, które określają stosunek swoich rezerw do posiadanych depozytów. Stosunek ten zależy od: poziomu rezerw obowiązkowych, rynkowej stopy procentowej (im jest wyższa, tym większe straty ponosi bank trzymając niedochodowe rezerwy), stopy dyskontowej (wysoka stopa dyskontowa zmusza banki do utrzymywania wysokich rezerw nadwyżkowych, aby nie narażać się na konieczność pożyczki w banku centralnym), stopnia niepewności banku co do dopływów i odpływów depozytów (im wyższa niepewność, tym wyższe rezerwy), a także od popytu na pożyczki;

c) bank centralny, który decyduje o wielkości bazy monetarnej, składającej się z gotówki oraz rezerw banków komercyjnych trzymanych w banku centralnym.

Baza monetarna jest to łączna ilość banknotów i bilonu, znajdująca się w obiegu pozabankowym oraz będąca w posiadaniu banków. Jest podstawą kształtowania podaży pieniądza.; jej wielkość wpływa na ilość pieniądza poprzez mnożnik kreacji pieniądza, którego wielkość zależy od współczynnika rezerw banków komercyjnych oraz od stosunku ilości gotówki do ilości depozytów.

Kształtowanie wielkości bazy monetarnej umożliwia wpływanie na płynność wszystkich instytucji finansowych w państwie, oddziaływanie na rozmiary akcji kredytowej, na natężenie aktywności gospodarczej i ostatecznie na poziom cen i zatrudnienia.

Baza monetarna przedstawiona jest jako pieniądz gotówkowy w obiegu (poza kasami banków). Wkłady na każde żądanie, współtworzące razem z bazą monetarną agregat M1 podzielone są według podmiotów, do których należą: gospodarstwa domowe, niemonetarne instytucje finansowe, do których zaliczamy w praktyce wszystkie instytucje finansowe poza bankami, przedsiębiorstwa, instytucje niekomercyjne działające na rzecz gospodarstw (takie jak fundacje, organizacje dobroczynne, związki zawodowe, towarzystwa naukowe, partie polityczne, kościoły), instytucje samorządowe i fundusze ubezpieczeń społecznych.

Bank centralny ma większe możliwości kontrolowania bazy monetarnej, dlatego rozsądne jest powiązanie podaży pieniądza właśnie z bazą monetarną, przez poniższą relację:

podaż pieniądza = wskaźnik kreacji pieniądza * baza monetarna;

Wskaźnik kreacji pieniądza, inaczej mnożnik pieniądza, mówi nam o ile zmieni się podaż pieniądza przy określonej zmianie bazy monetarnej. Mnożnik ten wyraża wpływ, innych niż baza monetarna, czynników kształtujących podaż pieniądza , co przedstawia poniższy model.

Wysokość mnożnika kreacji pieniądza zależy od dwóch kluczowych współczynników: planowanej przez banki stopy rezerw gotówkowych (tj. stosunku rezerw do całkowitej wartości wkładów) oraz do planowanego stosunku gotówki w obiegu pozabankowym do całkowitej wartości wkładów w bankach.

Baza monetarna lub - inaczej - zasób pieniądza wielkiej mocy występuje albo w postaci rezerw gotówkowych trzymanych przez banki, albo gotówki w obiegu. Ponieważ suma wkładów w bankach jest wielokrotnością ich rezerw gotówkowych, mnożnik kreacji pieniądza jest większy od jedności. Mnożnik kreacji pieniądza będzie tym większy, im:

1. Niższa jest planowana przez sektor pozabankowy stopa gotówka/wkłady na żądanie, co daje bankom więcej gotówki, umożliwiając zwielokrotnioną kreację kredytu (pieniądza depozytowego);

2. Niższa jest zamierzona przez banki stopa rezerwy gotówkowe/wkłady, co umożliwia kreację większej ilości depozytów przy każdym poziomie rezerw gotówkowych.

Mnożnik bazy monetarnej jest stosunkiem podaży pieniądza znajdującego się poza systemem bankowym (w rękach społeczeństwa) i bazy monetarnej, czyli pieniądza banku centralnego (wkładów na żądanie banków prywatnych w banku centralnym i gotówki wyemitowanej przez bank centralny, znajdującej się wyłącznie w rękach społeczeństwa).

Mnożnik kreacji pieniądza, będący odwrotnością wskaźnika rezerwowego, decyduje o tym, ile wyniesie kreacja pieniądza bankowego przy danych zasobach pieniądza gotówkowego. O wielkości tego wskaźnika decyduje spadek sumy pieniądza w całej gospodarce do sumy obiegającego pieniądza gotówkowego oraz depozytów bankowych na rachunkach w banku centralnym przy danym współczynniku rezerw obowiązkowych.

Czynniki wpływające na mnożnik:

a) wypłaty gotówkowe - zmniejszają sumę depozytów, czyli możliwości kredytowe banków, co obniża wartość mnożnika;

b) rezerwy nadwyżkowe - zmniejszają możliwości kredytowe banków, co obniża wartość mnożnika;

c) zróżnicowanie depozytów - jeżeli rośnie ilość depozytów terminowych w stosunku do depozytów na żądanie, to obniża się wartość rezerw obowiązkowych (ich wskaźnik jest niższy dla depozytów terminowych), co zwiększa możliwości kredytowe banków i wartość mnożnika.

Niestabilność mnożnika nie pozwala bankowi centralnemu w pełni kontrolować wielkości podaży pieniądza. Może on jedynie w miarę dokładnie ustalić poziom bazy monetarnej.

Bank centralny - instytucja odpowiedzialna za funkcjonowanie systemu bankowego. Zazwyczaj działa jako jednostka państwowa bądź podporządkowana państwu. W Polsce funkcję banku centralnego pełni Narodowy Bank Polski.Spis treści [ukryj]

Funkcje banku centralnego

Trzy główne funkcje

Bank centralny emituje pieniądz gotówkowy. Jest jedyną instytucją uprawnioną do emitowania znaków pieniężnych w danym państwie.

Bank centralny jest bankiem banków i innych instytucji finansowych. Każdy bank komercyjny posiada w banku centralnym rachunek, na którym rejestruje rozliczenia z innymi bankami. Bank centralny świadczy usługi bankowe innym bankom (Przyjmuje depozyty po tzw. stopie depozytowej oraz udziela im kredytów). Bank centralny realizuje również transakcje z zagranicznymi bankami centralnymi i instytucjami międzynarodowymi.

Bank centralny jest bankiem skarbu państwa. Prowadzi rachunki instytucji państwowych. Utrzymuje rachunki depozytowe państwa, prowadzi kasową obsługę budżetu, obsługuje dług publiczny.

Funkcje stabilizująco-kontrolne

Bank centralny formułuje cele polityki pieniężnej państwa i steruje nią za pomocą dostępnych instrumentów.

Bank centralny utrzymuje i zarządza rezerwami dewizowymi kraju, a także prowadzi politykę kształtowania kursu waluty krajowej.

Bank centralny nadzoruje działalność banków komercyjnych.

Bank centralny reguluje podaż pieniądza w obiegu (poprzez np. operacje otwartego rynku i ustalanie stóp procentowych) i odziałuje na politykę kredytową banków komercyjnych.

Rynek pracy - rodzaj rynku ekonomicznego, na którym z jednej strony mamy poszukujących pracy i ich oferty, a z drugiej strony przedsiębiorców tworzących miejsca pracy i poszukujących siły roboczej.

Bezrobocie frykcyjne - osoby, które zwalniaja się i szukaja lepszej pracy, bezrobocie wynikające z mobilności pracowników poszukijacych jak najlepszych warunków pracy

Bezrobocie strukturalne - struktura podaży siły roboczej nie pokrywa się ze struktura popytu na siłę roboczą

Możliwości zmiejszania bezrobocia przymusowego:

-zmniejszyc koszty

-tworzenie miejsc pracy

-oddziaływanie na popyt na rynku dóbr poprzez łagodna polityke fiskalną i pieniężną

Bezrobociem nazywamy zjawisko braku pracy zarobkowej dla osób zdolnych do pracy i jej poszukujących. Bezpośrednią przyczyną bezrobocia jest z reguły niewystarczająca liczba wolnych miejsc pracy dla ubiegających się o nie. Przyczynami mogą być również: wadliwa organizacja rynku pracy, brak odpowiednich kwalifikacji bezrobotnych, trudności mieszkaniowe uniemożliwiające przesuwanie nadwyżek siły roboczej do ośrodków wykazujących jej niedobór, oferowanie zbyt niskich stawek płac (np. w porównaniu z zasiłkiem dla bezrobotnych). Na wielkość bezrobocia wpływają wahania koniunktury (cykl koniunkturalny), sezonowe wahania poziomu zatrudnienia, wprowadzanie osiągnięć techniki do procesów produkcyjnych (automatyzacja), stopień wykorzystania zasobów siły roboczej w rolnictwie (przeludnienie agrarne). Ze względu na przyczyny, możemy wyróżnić następujące rodzaje bezrobocia:

1.Bezrobocie koniunkturalne - powodem jest kryzys gospodarczy i spadek popytu i podaży na rynku, co prowadzi do zamykania firm i zwalniania pracowników.

2.Bezrobocie strukturalne - związane ze strukturą gospodarki, która nie stwarza możliwości zatrudnienia wszystkich osób zdolnych do pracy i jej poszukujących.

3.Bezrobocie lokalne - wyróżniające się szczególnym nasileniem braku wolnych miejsc pracy w pewnych miejscowościach lub regionach.

4.Bezrobocie przejściowe (frykcyjne) - związane ze zmianą miejsca pracy, ze zmianą kwalifikacji zawodowych, powodującą przerwę w zatrudnieniu itp., dotyczące również pracowników sezonowych.

5.Bezrobocie sezonowe - powodowane okresową zmiennością warunków klimatycznych i cyklów produkcyjnych w niektórych rodzajach działalności gospodarczej, a zwłaszcza w rolnictwie.

W największych rozmiarach bezrobocie występuje w okresach kryzysów gospodarczych. W czasie wielkiego kryzysu gospodarczego (lata 1929-33) bezrobotni stanowili: w USA 24,9% ogółu zatrudnionych i poszukujących pracy, w Wielkiej Brytanii — 19,5%, w Niemczech — 28%, w Austrii — 29%, w Czechosłowacji — 17%. W Polsce w latach 30. bezrobotni stanowili ponad 20% ogółu pracowników najemnych zatrudnionych poza rolnictwem (1933 — ok. 40% ogółu zatrudnionych).

Jednym z podstawowych pojęć we współczesnej ekonomii jest tzw. naturalna stopa bezrobocia - poziom bezrobocia, przy którym rynki pracy danego kraju są - ogólnie biorąc - w równowadze, niektóre z nich wykazują nadwyżkę popytu (wolne miejsca pracy), inne natomiast nadwyżkę podaży (bezrobocie). W początkach lat 60. XX w. naturalna stopa bezrobocia była oceniana przez ekonomistów na 4%, w połowie lat 80. w większości szacunków — na ok. 6%. Jednak w większości państw rzeczywiste bezrobocie jest dużo wyższe - w Niemczech ocenia się je na ok. 10%, we Francji - ok. 9%, a w Polsce wynosi ok. 17% Statystyki bezrobocia, zatrudnienia i siły roboczej operują pojęciami: zatrudnieni — osoby mające pracę zarobkową, bezrobotni — osoby nie mające pracy, lecz jej szukające. Osoby nie mające pracy i jej nie szukające nie są częścią siły roboczej.

Metody walki z bezrobociem:

1.Pośrednictwo administracji w znalezieniu pracy oraz doradztwo zawodowe.

2.Organizacja robót publicznych i zatrudnianie przy nich bezrobotnych.

3.Organizacja szkoleń i kursów, mających ułatwić bezrobotnym znalezienie pracy.

4.Popieranie emigracji zarobkowej.

5.Obniżanie podatków (w celu ożywienia gospodarki i spowodowania naturalnego przyrostu miejsc pracy).

6.Skracanie czasu pracy.

7.Przyznawanie bezrobotnym kredytów i ulg inwestycyjnych.

Aby łagodzić skutki bezrobocia, państwo przyznaje bezrobotnym zasiłek, aby mieli za co żyć. Ostatnio wprowadzono również tzw. ubezpieczenia na wypadek bezrobocia.

Równowaga na rynku pracy

Ld-popyt na pracę

AJ-podaż pracy (ci, co chcą pracowac)

LF-zasób siły roboczej

---