Przedmiot finanse przedsiębiorstwa rozpatrywany może być w różny sposób. Przede wszystkim w encyklopedycznym ujęciu nauki o finansach traktuje się finanse przedsiębiorstw jako element ogółu zjawisk ekonomicznych związanych z gromadzeniem i podziałem zasobów pieniężnych, bądź jako element pieniężnego mechanizmu wymiany i podziału wartości rzeczowych i usług.

Finanse występują w sferze wymiany i podziału. Tak szczególną cechą różniącą je od innych form jest pieniężny charakter. Do podziału dóbr i usług dochodzi w drodze przeplatających się ze sobą przepływów różnych strumieni pieniężnych.

Strumienie pieniężne można sklasyfikować wg:

1. kryterium przedmiotowego

2. kryterium podmiotowego

Kryterium przedmiotowe - pozwala wyodrębnić rodzaje zjawisk pieniężnych, niezależnie od tego, jakie podmioty biorą w nich czynny udział, dokonując wydatków czy też realizując przychody pieniężne:

• przychody i wydatki (strumienie) pieniężne ekwiwalentne albo rynkowe

• przychody i wydatki pieniężne redystrybucyjne zwane też transferami

• przychody i wydatki pieniężne kredytowe (związane z operacjami kredytowymi banku)

• oszczędności.

Dla finansów przedsiębiorstw najbardziej charakterystyczne jest:

1. gromadzenie przychodów

• ekwiwalentnych (rynkowych) z tytułu sprzedaży towarów, wyrobów i usług

• kredytowych z tytułu pożyczek bankowych

• transferowych między innymi wydatków rynku kapitałowego i budżetu

dokonywanie wydatków

• ekwiwalentnych (rynkowych) z tytułu zakupu materialnych czynników produkcji i wynagrodzeń za pracę

• transferowych występujących w postaci podatków, opłat, oprocentowania kredytów bankowych i obligacji wypłaty dywidend, składek na ubezpieczenie społeczne i rzeczowe

• kredytowych z tytułu spłaty pożyczek bankowych.

Ruch pieniądza realizowany przez przedsiębiorstwa, analizowany jest w encyklopedycznym przedmiocie FINANSE jako część działania mechanizmu finansowego funkcjonującego w danym społeczeństwie (państwie, związkach itd.). Definiowanie finansów przedsiębiorstw jako części procesów finansowych składających się na finanse społeczeństwa, a realizowanych przez sektor przedsiębiorstw, jest przydatne tak przy prognozowaniu, jak też analizie makroekonomicznej - np. przy badaniu tworzenia i podziału produktu krajowego brutto, badaniu wpływu sektora przedsiębiorstw na kształtowanie tych kategorii i udziału tej grupy podmiotów w ich podziale.

Cechy finansów przedsiębiorstwa:

1. wiedza stosowana, pragmatyczna

2. mikroekonomiczny punkt widzenia przy ocenie zjawisk finansowych tzn. punkt widzenia właściciela, a niekiedy zarządzającego (menedżera)

3. ograniczenie zakresu badań do wyodrębnionej sfery działalności jednostki tzn. wydzielenie tej gospodarki od gospodarstwa domowego stąd np. przedmiotem rozważań nie będzie gospodarka chłopska, gdzie brak jest wyraźnego rozgraniczania między „warsztatem pracy” a gospodarstwem domowym

4. identyfikacja zjawisk finansowych w przedsiębiorstwie i przedsiębiorstwie jego otoczeniu

5. badanie wpływu regulacji prawnych na podstawy przedsiębiorcy

6. treść, metody i sposoby oceny gospodarki finansowej przedsiębiorstwa

Częścią „finansów przedsiębiorstwa” jest zatem dziedzina „zarządzania finansami przedsiębiorstwa”.

Finanse przedsiębiorstwa to opis i analiza mechanizmu finansowego przedsiębiorstwa, zarządzanie zaś to sfera decyzji tak bieżących, jak rozwojowych, podejmowanych przy użyciu odpowiednich, sformułowanych narzędzi. Ich zastosowanie, po to by mogły przynieść pożądany efekt jest uwarunkowane głęboką znajomością funkcjonowania zjawisk finansowych.

Gospodarka finansowa przedsiębiorstwa. Czynności polegające na racjonalnym uruchamianiu strumieni pieniężnych oraz ich osiadaniu, czyli tworzeniu oszczędności z uwzględnieniem opłacalności związanej z „nie uruchomieniem” pewnego, większego lub mniejszego zasobu pieniędzy.

Jest to mechanizm ciągłego odpowiednio zorganizowanego procesu gromadzenia przychodów i dochodów oraz realizacji wydatków.

Kryterium przedmiotowe:

1. pozyskiwanie kapitału własnego i obcego realizowane na podstawie prowadzonego rachunku opłacalności i dostępności źródeł finansowania

2. wydatki przeznaczone na inwestycje o charakterze rzeczowym i finansowym

3. zakup surowców

4. wypłaty wynagrodzeń pracowniczych

5. świadczenia podatkowe i quasi podatkowe

Kryterium podmiotowe:

1. procesy rozliczeń z pracownikami

2. procesy rozliczeń z instytucjami ubezpieczeniowymi, bankami, budżetem, dostawcami, odbiorcami, giełdą papierów wartościowych.

01.03.2003

I faza przygotowawcza - jest to faza pewnych czynności poprzedzających ruch pieniądza. Chodzi tu o przygotowanie operacji pieniężnych obsługujących pożądane przez przedsiębiorcę procesy, ich prognozowanie, planowanie oraz podejmowanie decyzji z uwzględnieniem czasu i ryzyka.

II faza realizacji - są to czynności związane z rzeczywistą realizacją operacji pieniężnych.

III faza ewidencji, analizy i wnioskowania - czyli zapis operacji finansowych mających miejsce w przeszłości i ich analiza oraz wnioskowanie, które służy ukształtowaniu tych zjawisk w przyszłości a więc rzeczywistego i finansowego zarządzania przedsiębiorstwem.

Ogólnym celem gospodarki finansowej jest osiąganie zamierzeń i zadań które stawia przed przedsiębiorstwem właściciel. Istotnym celem przedsiębiorstwa jest uzyskiwanie nadwyżki ekonomicznej, wyrażone w pieniądzu jako pewnej nadwyżki finansowej w stosunku do wyłożonego kapitału.

Ogólnym celem gospodarki finansowej jest osiąganie zamierzeń i zadań, które stawia przed przedsiębiorstwem właściciel. Istotnym celem przedsiębiorstwa jest uzyskiwanie nadwyżki ekonomicznej, wyrażone w pieniądzu jako pewnej nadwyżki finansowej w stosunku do wyłożonego kapitału.

Cele przedsiębiorstwa:

1. małe prywatne przedsiębiorstwa jednoosobowe, jego celem jest otrzymanie nadwyżki służącej pokrycie potrzeb konsumpcyjnych właścicieli i ewentualnie pokrycie potrzeb rozwojowych

2. spółki akcyjne - celem jest osiąganie takiej nadwyżki, która zagwarantuje zapłacenie satysfakcjonujących dywidend akcjonariuszom spółki

3. w przedsiębiorstwach państwowych celem jest uzyskiwanie nadwyżki, zapewniającej wysokie niepodatkowe dochody budżetowi czy też skarbowi państwa (teoretycznie). Cel ten w praktyce jest tylko pozorny ponieważ:

• typ przedsiębiorstwa państwowo-menedżerskiego, gdzie celem jest zysk (jeśli od niego zależą wynagrodzenia menedżerów)

• typ przedsiębiorstwa państwowo-samorządowego, gdzie celem jest dochód czysty (w uproszczeniu zysk+wynagrodzenia pracownicze)

Cel ogólny przedsiębiorstwa to dążenie do uzyskania wzrostu efektywności rozumianej jako stosunek pożądanej kategorii nadwyżki (zysk, dochód czysty itd.) do zaangażowanego kapitału.

Celem działalności przedsiębiorstwa jest uzyskanie efektywności sprzyjającej interesowi zarobkowemu właścicieli: wzrostowi wartości przedsiębiorstwa i tym celom podporządkowana być powinna jego gospodarka w tym także gospodarka finansowa.

Wartość przedsiębiorstwa to nie tylko księgowa wycena jego majątku lecz również takie elementy, jak jego pozycja na rynku, możliwości pozyskiwania kapitałów, opinia w bankach i wśród kontrahentów itp. Słowem jego wartość rynkowa. Czynniki te jak wiadomo mają na przykład istotne znaczenie w przypadku notowanych na giełdzie papierów wartościowych.

Gospodarka finansowa powinna zatem sprzyjać wzrostowi nadwyżek finansowych, ale także i realizacji inwestycji rzeczowych, które nie zawsze idą w parze z powiększeniem bieżącego wyniku finansowego, przyczyniać się do inwestycji finansowych, które w perspektywie posłużą zwiększeniu efektywności. Cele te mogą być realizowane przez gospodarkę finansową na drodze bardzo zróżnicowanych operacji, które wymagają szczegółowej analizy prowadzonej z punku widzenia przedsiębiorcy, jego długookresowej strategii i bieżącej taktyki finansowej. Te z kolei w ramach realizowanej gospodarki finansowej prowadzić powinna do istnienia równowagi finansowej co jest na pewno wyrazem bezpośredniego celu gospodarki finansowej przedsiębiorstwa.

Sprawne działanie gospodarki finansowej, dysponowanie środkami na sfinansowanie procesów realnych, stwarza podstawę do uzyskiwania wysokiej efektywności i rozwoju firm.

Kryterium oceny gospodarki finansowej: gospodarka finansowa powinna być prowadzona racjonalnie. Owa racjonalność może być rozpatrywana na dwóch płaszczyznach:

• zewnętrznej - całość gospodarki przedsiębiorstwa w tym także finansowej

• wewnętrznej - gospodarka finansowa rozpatrywana w sposób izolowany.



pł.zewn.




pł.wewn.

Racjonalność czynności ujmowanych w skali zewnętrznej mierzona wpływem:

• na maksymalizację nadwyżki finansowej

• pomnażanie wartości przedsiębiorstwa stanowi podstawę oceny zarówno gospodarki finansowej jak też całości efektów działalności przedsiębiorstwa.

Kryterium oceny gospodarki finansowej rozpatrywanej w sposób izolowany są:

• zachowanie płynności finansowej co oznacza zdolność do terminowego regulowania wszelkich zobowiązań

• obniżka kosztów finansowych. Kryterium to należy traktować na zasadzie racjonalności tzn. obniżać te koszty, które mają istotne znaczenie a nie powodują ujemnych skutków.

Gospodarka finansowa przedsiębiorstwa funkcjonuje w warunkach gospodarki rynkowej, w której istnieją i działają różne instytucje właściwe dla tego sposobu gospodarowania, a więc rynek pieniężny i kapitału a charakterystycznymi dla nich przedmiotami obrotu (różnymi rodzajami papierów wartościowych) i instytucjami: giełda papierów wartościowych, biura maklerskie, rozbudowany system banków, poza bankowe instytucje pośrednictwa finansowego (np. kasy oszczędnościowo-budowlane, towarzystw kredytu hipotecznego i ubezpieczeniowe fundusze inwestycyjne i powiernicze oraz inne).

Funkcje gospodarki finansowej przedsiębiorstw zależą od:

• ich form własności - form prawno-organizacyjnych

• typu zarządzania

Prowadzenie gospodarki finansowej jest określone też przez system prawno-finansowy państwa (kodeks handlowy, cywilny i szeroko pojęty system finansowy w tym podatkowy i bankowo-kredytowy).

System finansowy - zespół norm prawnych zasad i szeroko rozumianych instytucji służących wykonywaniu funkcji finansów w regulowaniu przez władze państwowe i samorządowe zjawisk finansowych.

RYZYKO

Statystycznie pojęciem ryzyka określa się sytuację w której co najmniej jeden z elementów składających się na nią nie jest znany, ale znane jest prawdopodobieństwo jego wystąpienia. Jeśli ten parametr jest źle oszacowany lub pominięty to wyniki decyzji mogą być katastrofalne.

Im dłuższy jest horyzont czasu dla podejmowania decyzji tym wyższe jest ryzyko i niepewność.

W konsekwencji decyzja podjęta może okazać się niewłaściwa i przynieść faktycznie w przyszłości:

• mniejsze korzyści od przewidywanych przy podejmowaniu decyzji

• może nie przynieść żadnych korzyści

• może doprowadzić do wystąpienia strat

Ryzykiem nazywamy statystyczne prawdopodobieństwo występowania zdarzenia losowego o charakterze negatywnym dla dotkniętego nim podmiotu. Ryzyko występuje wtedy, gdy prawdopodobieństwo realizacji zamierzonego zadania dla spełniania się określonych warunków itd. zawiera się w granicach 0<P(x)<1 gdzie P(x) oznacza prawdopodobieństwo wystąpienia zmiennej losowej.

NIEPEWNOŚĆ

• brak pewności, bezpieczeństwa

• wahanie

Niepewność występuje wtedy, gdy podejmujący decyzje wie iż wszystkie dopuszczalne zdarzenia i wyniki są możliwe, ale nie jest możliwe określenie prawdopodobieństwa wystąpienia zdarzenia losowego.

• Niepewność jest niepoliczalna tzn. brak jest statystycznych parametrów dla oszacowania możliwości powstania zdarzenia losowego

• Dotyczy to zwykle zdarzeń pojedynczych, nietypowych.

08.03.2003

Źródłem ryzyka mogą być:

1. czynniki makroekonomiczne - niezależne od przedsiębiorcy i przedsiębiorstwa, takie jak:

• niekorzystna koniunktura w kraju

• występowanie zjawisk inflacyjnych

• zmiany sytuacji rynkowej

• zmiany polityki fiskalnej i monetarnej

• zmiana ogólnej sytuacji ekonomicznej i społecznej w kraju

• ograniczenie skłonności do inwestowania

• zmiany w stosunkach z zagranicą

• polityka przyjęta przez bank

• wzrost kosztów obcych źródeł finansowania

• niestabilny lub nieskuteczny system prawny

• czynniki mikroekonomiczne - związane z sektorem, w którym działa przedsiębiorstwo oraz charakterystyczne dla przedsiębiorstwa, do których zaliczyć można:

• zmiany struktur organizacyjnych i własnościowych

• nieodpowiednie proporcje w źródłach finansowania majątku

• postępująca dekapitalizacja majątku i narastające zacofanie techniczne

• wzrost konkurencji

• dyferencjacja w poziomie zmian technologii i innowacjach

• niekorzystną strukturę majątku przedsiębiorstw

• niewłaściwe decyzje dotyczące zarządzania przedsiębiorstwem

Zakres oddziaływania czynników makroekonomicznych na wielkość ryzyka przy podejmowaniu decyzji może być ograniczony poprzez:

• rzetelną analizę koniunktury gospodarczej

• wykorzystywanie bieżących informacji dotyczących szeroko rozumianej polityki gospodarczej i społecznej

• obserwację rozwoju stosunków z zagranicą

Przedsiębiorca może zmniejszyć wielkość ryzyka występującego przy podejmowaniu decyzji gdy:

• będzie uwzględniał opinię ekspertów

• utworzy w przedsiębiorstwie rezerwy na pokrycie stosunków niepomyślych decyzji

• skorzysta z usług towarzystw ubezpieczeniowych

Najbardziej ogólny podział ryzyka pozwala wyróżnić:

• ryzyko właściwe - funkcjonujące na zasadach prawa wszelkich liczb (np. pożary, klęski)

• ryzyko subiektywne - związane z niedoskonałością człowieka subiektywnie oceniającego prawdopodobieństwo wystąpienia określonych zjawisk

Z punktu widzenia przedmiotu ryzyko można podzielić na:

• inwestycyjne

• transakcyjne

• kredytowe

• papieru wartościowego

• kursu walutowego

• stopy procentowej

• płynności

Przyjmując kryterium rodzajowe można wymienić ryzyko:

• gospodarcze

• polityczne

• rynkowe, w tym ryzyko handlu zagranicznego

• bankowe

Przy uwzględnieniu zakresu oddziaływania ryzyka, można wyodrębnić ryzyko:

• powszechne

• dotyczące sektora lub gałęzi

• przedsiębiorstwa

W każdym przedsięwzięciu wyróżniamy dwa rodzaje ryzyka:

• operacyjne

• finansowe

Na poziom ryzyka operacyjnego wpływa możliwość aktywnego oddziaływania na sprzedaż, cenę, koszty.

Istotna jest struktura majątku, którym dysponuje dane przedsiębiorstwo. Jeżeli wzrasta udział majątku trwałego w strukturze majątku przedsiębiorstwa, to zwiększa się również ryzyko operacyjne prowadzonej działalności.

Ryzyko finansowe zależy od struktury źródeł finansowania przedsiębiorstwa. Jeżeli wzrasta udział funduszy (kapitałów) obcych w finansowaniu majątku przedsiębiorstw to zwiększa się też ryzyko finansowe w przedsiębiorstwie. Jednocześnie w niektórych przypadkach wzrost udziału kapitałów obcych w finansowaniu przedsiębiorstwa może spowodować rentowności jego kapitału własnego ponad rentowność kapitału ogółem w przedsiębiorstwie.

Jednakże nadmierny wzrost udziału funduszy obcych finansowaniu działalności przedsiębiorstwa może spowodować brak płynności finansowej w przedsiębiorstwie, czyli brak zdolności do terminowego regulowania zobowiązań wobec swoich kontrahentów (partnerów w rozliczeniach).

Ogólne zasady związku ryzyka z efektywnością planowanego zamierzenia:

• występowanie wyższego ryzyka przy dążeniu do osiągnięcia wyższej korzyści

• zwiększone ryzyko oznacza możliwość wzrostu strat

• granicą racjonalnej decyzji z punktu widzenia ryzyka, wyznacza prawdopodobieństwo poniesienia straty, odpowiadającej co do swej wartości możliwej do uzyskania korzyści

Procesy gospodarcze w przedsiębiorstwie można wyodrębnić jako ruch rzeczy i wartości (kapitału). W układzie rzeczowym mamy do czynienia z przesuwaniem się przedmiotów i usług od producenta do ostatecznego odbiorcy - nabywcy (konsument, inwestor, zagranica).

Wartość zaangażowanych pieniędzy, środków i przedmiotów pracy, jako kapitał, dokonuje w przedsiębiorstwie ruchu okrężnego na zasadzie formuły (uproszczonej).

Pieniądz - towar - pieniądz

Fundusze własne kapitał własny

(kapitał własny) (fundusze obce)


także pieniądz pozyskany z budżetu i parabudżetu








pieniądz







pieniądz środki produkcji proces produkcji wyrób gotowy utarg przed rozliczeniem



utarg po odliczeniu

Instytucje wierzycielskie,



Kapitały obce Fundusze celowe

amortyzacja


Fundusze budżetowe i

parabudżetowe



Płace





Utarg przed rozliczeniem

Inne wynagrodzenia dochód właścicieli

Część pieniędzy wypada z ruchu okrężnego w postaci:

• płac

• innych wynagrodzeń pracowniczych

• funduszy celowych

• amortyzacji (może zasilać po rozliczeniu usług)

• dochodów osobistych właścicieli

• podatkowych i niepodatkowych świadczeń na rzecz instytucji finansowych

• spłat pożyczek

W ruchu okrężnym przedsiębiorstwa występują 3 fazy ruchu okrężnego:

1. faza zaopatrzenia

2. faza produkcji

3. faza zbytu

Wszystkie te fazy powinny występować kolejno ale także i jednocześnie.

Rozmieszczenie wartości składników majątkowych w ruchu okrężnym wynika z:

• rodzaju działalności

• jakości gospodarowania

Konsekwencją przebiegu ruchu okrężnego środków (kapitału) w przedsiębiorstwie:

1. ruch okrężny jest podstawą klasyfikacji zjawisk finansowych, które występują w:

• I fazie pozyskanie kapitału i zaopatrzenie w skali produkcji

• III fazie uzyskanie przychodów i ich źródeł

2. ruch okrężny ma charakter otwarty tzn. że ma powiązania z funduszami otwartymi:

• powiązanie o charakterze biernym (absorpcja środków)

• powiązanie o charakterze czynnym (lokowanie środków na rachunku finansowym)

1. w ruchu okrężnym środków produkcji zachowują się niejdnakowo:

• część zużywa się stopniowo utrzymując swoją postać rzeczową (środki trwałe)

• część zużywa się całkowicie przekształcając się w gotowy wyrób (środki obrotowe)

1. w ruchu okrężnym środków obrotowych analizowanych w sposób wyodrębniony można wyróżnić:

• nierównomierny ruch okrężny związany z sezonowością kształtowania się produkcji, sprzedaży, konsumpcji

• równomierny ruch okrężny

Obraz nierównomiernego ruchu okrężnego środków obrotowych:



W W-wartość

równomiernego-czas





t

Obraz równomiernego ruchu okrężnego środków obrotowych:


W W-wartość

równomiernego-czas





t

Równomierny ruch okrężny określa pewną wielkość stałą poniżej której zaangażowanie czynników nie spada.

1. w ruchu okrężnym można wyróżnić zapotrzebowanie na środki obrotowe w charakterze:

• stałym

• okresowym (przejściowym) wynikającym z wahań natężenia działalności

1. ruch okrężny tworzy podstawę do rozgraniczania kapitału na:

• kapitały własne

• kapitały obce

PRZYCHODY W PRZEDSIĘBIORSTWIE

1. przychody ze sprzedaży. W zależności od tego co jest przedmiotem działalności przedsiębiorstwa będą to przychody ze:

• sprzedaży produktów

• sprzedaży towarów

Produktem wytwarzanym przez przedsiębiorstwo może być dobro materialne bądź też usługa. Przychody ze sprzedaży towarów uzyskują przedsiębiorstwa handlowe, przedmiotem działalności których jest odsprzedaż uprzednio nabytych towarów.

Przychody ze sprzedaży uzależnione są od:

• ilości sprzedanych produktów i towarów

• popyt na dany produkt

• możliwości produkcyjne

• działania makretingowe

• wzrost ceny (wysokość ceny)

1. pozostałe przychody operacyjne. Do tej grupy przychodów zaliczamy takie kwoty które nie są związane z podstawową działalnością przedsiębiorstwa, jaką jest wytwarzanie odpowiednich dóbr i usług. Zaliczamy do tych przychodów:

• przychody ze sprzedaży lub wpływy z likwidacji środków trwałych

• przychody powstające w wyniku rozwiązywania rezerw

• przychody są umorzone lub przedawnione zobowiązania

• przychodem będzie aktualizacja (wzrost) wartości posiadanych zapasów

• przychodem będą otrzymane odszkodowania, kary, grzywny

• przychodem są otrzymane dotacje, subwencje lub dopłaty, darowizny

• nieodpłatne składniki majątkowe

1. przychody finansowe. Obejmują one kwoty należne przedsiębiorstwom z tytułu prowadzonych operacji finansowych. Przychody tego typu uzyskują te przedsiębiorstwa, które dokonały uprzednio odpowiednich inwestycji finansowych: zakup i akcje, obligacje, udziały, bony i dokonały lokat itp. Przychody finansowe:

• należności z tytułu posiadanych udziałów w innych przedsiębiorstwach

• naliczenie procesu od powierzonych innym podmiotom środków finansowych

• zyski ze sprzedaży posiadanych papierów wartościowych

• dodatnie różnice kursowe

KOSZTY W PRZEDSIĘBIORSTWIE

Wydatkiem nazywamy każdorazowe pomniejszenie (wypływ) środków pieniężnych z kasy lub rachunku bankowego przedsiębiorstwa.

Nie każdy wypływ pieniędzy będzie kosztem. Kosztami będą tylko te rodzaje wydatków przedsiębiorstwa, które są związane i jego bieżącą działalnością.

Do kosztów uzyskania przychodów nie mogą być zaliczane:

• nakłady o charakterze inwestycyjnym

• wydatki związane z płaceniem kar, grzywien, odszkodować itp.

• Wydatki, które z punktu widzenia ustawodawcy są uznawane za zbędne (nadmierne wydatki na reklamę, amortyzacja drogich samochodów osobowych itp.)

29.03.2003

Ogół ponoszonych kosztów możemy podzielić na koszty:

• Rzeczowe

• Osobowe (zatrudnienie pracowników)

• Finansowe

• Pozostałe koszty

Koszty rzeczowe:

• koszty związane ze zużyciem surowców, materiałów i energii potrzebnej do prawidłowego procesu produkcyjnego w przedsiębiorstwie

• koszty związane ze zużyciem składników rzeczowych majątku trwałego przedsiębiorstwa - jego amortyzacja

• koszty zużycia tzw. usług obcych, takich jak usługi transportowe, telekomunikacyjne, remontowe itp.

Koszty osobowe (pracy, zatrudnienia). Koszty zatrudnienia w przedsiębiorstwie - ważna grupa kosztów. W skład ich wchodzą:

• wynagrodzenia za bezpośrednio wykonaną pracę

• inne wydatki pracodawcy

Wynagrodzenie za bezpośrednio wykonaną pracę - płaca na czas faktycznie przepracowany tak w ramach:

• normatywnego czasu pracy

• w godzinach nadliczbowych

• oraz w postaci stałych dodatków do płacy

Inne wydatki pracodawcy to:

• wynagrodzenia za nieprzepracowany czas pracy

• specjalne wypłaty: premie, gratyfikacje, nagrody

• świadczenia w naturze

• świadczenia ubezpieczenia społecznego

• koszty działalności szkoleniowej

• koszty opieki społecznej i socjalnej.

Narzut na ZUS

W systemie obowiązującym do 31.12.1998 r. składka wynosiła 45% płacy brutto. Od 01.01.1999 r. omawiana składka została podzielona na dwie części. Pierwszą z nich płacił pracownik i wynosiła 23% płacy brutto. Pracodawca wpłacał do ZUS pozostałe 22%. Obecnie pracownik płaci 18,71%, pracodawca 17,88%.

Z Funduszu Pracy są wypłacane zasiłki dla bezrobotnych, a także jest finansowanie ich przekwalifikowanie do zawodu oraz prace interwencyjne i pożyczki na zorganizowanie własnego przedsiębiorstwa przez osoby pozostające bez pracy.

Z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych w przypadku niewypłacalności pracodawcy wypłacane są wynagrodzenia za pracę, jednorazowe odszkodowania z tytułu wypadków przy pracy i wypadków zawodowych, wynagrodzenia za czas nieuzasadnionego przestoju itp.

Odpis pracowniczy na Zakład Funduszu Świadczeń Socjalnych. Jest to odpis podstawowy (może być też uzupełniający z zysku) wynosi 37,5% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w roku poprzednim lub w drugim półroczu roku poprzedniego (jeśli wystąpił istotny wzrost płac). Odpis ten stanowił iloczyn średniego przewidywanego zatrudnienia w danym roku i normy procentowe kwoty średniego wynagrodzenia z roku poprzedniego.

Koszty finansowe:

• płacone przez przedsiębiorców odsetki i prowizje od kredytów i pożyczek zaciągniętych na finansowanie bieżącej działalności produkcyjnej

• dyskonto: potrącone przez nabywcę (najczęściej bank) przy zakupie weksli i czeków obcych

• straty ze sprzedaży papierów wartościowych

• ujemne różnice kursowe

• rezerwy tworzone na pewne lub prawdopodobne straty dotyczące prowadzonych przez przedsiębiorstwo operacji finansowych

Przedstawione rodzaje kosztów dotyczą 3 sfer:

• podstawowej działalności produkcyjnej

• pozostałej działalności operacyjnej

• działalności finansowej

Przedsiębiorstwo ponosi też pewne koszty nie związane bezpośrednio z żadną z tych sfer działalności. Będą to tzw. koszty ogólnozakładowe. Jako przykład takich kosztów można byłoby wymienić koszty ogólnego zarządu przedsiębiorstwa, jak też podatki naliczone w sferze kosztów, koszty delegacji służbowej itp.

Sprzedaż może być traktowana dwojako:

1. jako sprzedaż memoriałowa - w tym ujęciu sprzedaż polega na udostępnianiu produktu, wykonaniu usług, jej zafakturowanie i ewentualnym przyjęciu wykonanej pracy przez zleceniobiorcę

2. sprzedaż w ujęciu kasowym - jest to zarówno wpływ gotówki jak też sprzedaż pieniędzy bezgotówkowych na rachunkach bankowych.

Sprzedaż w ujęciu kasowym czyli utarg jest zjawiskiem finansowym. Ów utarg stanowi źródło finansowania ponawianych cykli działalności przedsiębiorstwa.

Poziom utargu zależy od:

• cen realizacji

• struktury asortymentowej

• fizycznych rozmiarów sprzedaży

Utarg dzielimy na 2 części:

• koszt

• nadwyżkę

Poziom utargu zależy od:

-cen realizacji.

Z makroekonomicznego punktu widzenia finansowym wyrazem nadwyżki ekonomicznej jest akumulacja pieniężna brutto. Inaczej można ją określić jako akumulację pieniężną netto zwiększoną o amortyzację (cash flow brutto= akumulacja +amortyzacja).

Akumulacja pieniężna netto stanowi różnicę między utargiem, a kosztami odnoszącymi się do tego utargu

(nadwyżka utargu nad kosztami), jest to tzw. akumulacja ze sprzedaży. Akumulacja to skorygowana o saldo zysków i strat nadzwyczajnych stanowi akumulację z całokształtu działalności. Akumulacja pieniężna jest zjawiskiem finansowym, tzn. musi występować zawsze jako konkretna suma pieniędzy.

Akumulacja pieniężna zwana inaczej ,akumulacją finansową , może składać się:

• VAT-u,

• Akcyzy,

• Zysku brutto.

Jeśli jakiś element nie występuje, to części składowe są redukowane o ten element. I tak jeśli nie występuje VAT i akcyza, to akumulacja powinna być równa zyskowi brutto.

Akumulacja pieniężna w skali kraju jest wielkością zagregowaną. Stanowi ona sumę osiągniętą na poszczególnych wyrobach i usługach. W przedsiębiorstwie wysokość akumulacji zależy od poziomu cen, kosztów, fizycznych rozmiarów sprzedaży, asortymentu sprzedaży. Im wyższy jest poziom cen tym większa może być akumulacja, przy założeniu niezmienności popytu. Nadwyżka ekonomiczna nie jest pojęciem jednorazowym. Inna jest nadwyżka w ujęciu makroekonomicznym z punktu widzenia przedsiębiorstwa. Także typ własności i forma organizacyjna wyznacza charakter nadwyżki ekonomicznej. W skali mikroekonomicznej nadwyżka i jej wyraz finansowy zależy od formy własności przedsiębiorstwa i jego kształtu prawnego. W przedsiębiorstwach prywatnych nadwyżką finansową jest zysk netto, powiększony o amortyzację. Jest to bowiem źródło pomnażania kapitału i tworzenia dochodów osobistych właścicieli. W obu tych przypadkach podstawową rolę odgrywa zysk, ponieważ zależy on od trafności podejmowania decyzji, podczas gdy amortyzacja jest naliczana automatycznie, w sposób podyktowany obowiązującymi przepisami prawnymi.

Zysk i jego funkcje.

Funkcje te określić można jako zbiór podstawowych reguł:

1. zysk jest najbardziej ogólnym i wszechstronnym miernikiem oceny pracy przedsiębiorstwa.

2. Zysk może motywować właścicieli kapitału i załogę do jego pomnażania

3. Zysk stanowi źródło samofinansowania rozwoju.

Ad.1. Przejęcie zysku jako miernika oceny wynika z jego walorów w tej roli:

• jest on wskaźnikiem odzwierciedlającym efekty działalności,

• ma syntetyczny charakter,

• ma najszersze pole recepcji (wiąże się ze wszystkimi elementami gospodarki przedsiębiorstwa),

• jest zawsze skwantyfikowany (określony jednoznacznie i ilościowo).

Ad.2. W przedsie. prywatnych zysk jest naturalnym motywem podejmowania i dalszej realizacji działalności, jest on bowiem w tym zakresie czynnikiem sprawnym (motorycznym). Jest tak dlatego, że zysk powoduje powstanie dochodów osobistych właścicieli oraz tworzy podstawę do pomnażania wartości ich kapitału. W firmach państwowych istnieje potrzeba zbudowania mechanizmu zainteresowania kierownictwem i załogi kształtowaniem zysku. Służyć temu mogą premie wypłacane z zysku, a także ocena jakości działania kierownictwa przez pryzmat osiąganego zysku.

Ad.3. Zysk jest istotnym źródłem zwiększania kapitału własnego, a pośrednio pozycji firmy na rynku. Jest to czynnik wspomagający zainteresowanie właścicieli wynikiem finansowym. Z pewnym uproszczeniem można to sprowadzić do polepszenia warunków trwania i rozwoju miejsca pracy, a przynajmniej do utrzymania dotychczasowej jego sytuacji.

Zysk:

1.Przychody z działalności operacyjnej

-

2.koszty działalności operacyjnej

=

3.wynik na działalności operacyjnej

+

4.przychody finansowe

-

5. koszty finansowe

=

6.wynik brutto na działalności gospodarczej

+

7.zyski nadzwyczajne

-

8.straty nadzwyczajne

=

9.wynik finansowy brutto

-

10.podatek dochodowy

=

11.wynik finansowy netto.

Wynik finansowy netto (zysk netto) stanowi różnicę pomiędzy wynikiem działalności operacyjnej (tym na operacjach finansowych), skorygowanym o saldo wyniku na operacjach nadzwyczajnych (straty i zyski nadzwyczajne), a obowiązkowymi obciążeniami z tytułu podatku dochodowego i płatności z nim zrównanych.

Wynik działalności operacyjnej jest różnicą pomiędzy sumą należnych przychodów ze sprzedaży produktów, towarów i innych składników majątku wyrażanych w rzeczywistych cenach sprzedaży, z uwzględnieniem dotacji, opustów, rabatów i innych zwiększeń lub zmniejszeń, bez VAT i ewentualnie akcyzy. A wartością sprzedanych wyrobów, usług, towarów i składników majątkowych po koszcie wytworzenia, lub cenie nabycia, powiększonych o koszty ogólnego zarządu, koszty operacyjne oraz wliczane w koszty sprzedaży.

Jako zysk na operacjach finansowych traktujemy różnicę między przychodami z operacji finansowych (udziały własnościowe w innych przedsię., papiery wartościowe i zyski z ich sprzedaży, oprocentowanie lokat, dodatnie różnice kursowe), a kosztami prowadzonych operacji finansowych (zapłacone odsetki i prowizje od podwyżek i zobowiązań, straty poniesione na sprzedaży papierów wartościowych, ujemne różnice kursowe itp.).

Do analizy jakości osiągniętego zysku „w czasie” i „w przestrzeni” stosujemy odmienne postacie analityczne.

Ze względu na postać możemy wyróżnić: wskaźniki absolutne i wskaźniki relatywne.

Kwota zysku wskazuje rozmiar osiągniętego efektu finansowego, obliczanego w kwocie złotych. Będąc miarą efektywności i rzeczywistym źródłem samofinansowania, wskaźnik ten:

• nie nadaje się do porównań w czasie i przestrzeni pozwalających na wyciąganie jednoznacznych wniosków co do zmian w jakości gospodarowania - suma kwota zysku bez powiązania jej z poziomem zaangażowanego kapitału, względnie poniesionych nakładów, nie daje obrazu skali osiągnięć ekonomicznych ,

• w warunkach inflacji porównywanie zmian zysku w różnych okresach wymaga doprowadzenia danych do porównywalności.

Uczynienie z przyrostu zysku podstawy oceny przedsię. Może w krótkim horyzoncie czasu wydatnie zwiększyć masę zysku. Jednak może to zagrażać pogorszeniem kondycji przedsiębiorstwa w skutek źle realizowanych oszczędności (unikanie remontów, nakładów na bezpieczeństwo pracy, nadmierne ograniczanie w płacach), w imię preferowania szybkiego, bieżącego przyrostu zysku, ze szkodą dla możliwości rozwojowych, a nawet dla przetrwania w długim okresie podmiotu gospodarczego. Wskaźnik ten wypaczony jest przez zjawiska inflacyjne, skąd może być stosowany w warunkach ustabilizowanej cenowo gospodarki.

Relatywne wskaźniki wyniku finansowego maja dla celów analizy działalności przedsiębiorstwa przewagą na d miernikami absolutnymi:

• na możliwość dokonania przy nich pomocy badań służących ocenie zjawisk w ujęciu dynamicznym oraz między różnymi rodzajami działalności i przedsiębiorstwami,

• na konstrukcję, są one w znacznym stopniu, przy wnioskowaniu uzależnione od przejawów inflacji, ponieważ wartość licznika i mianownika podlega w przybliżeniu jednakowym zmianom.

Przy relatywnych wskaźnikach wyniku finansowego można wyróżnić:

-współczynnik rentowności, których rezultat wyróżniony jest w %,

- wskaźnik zyskowności przedstawiające jednostki pieniężne określające wartość zysku przypadające na pewną wielkość (sprzedaż, koszty, kapitał np. 1 zł zysku na 1000zł sprzedaży).

Wskaźniki te stanowią relację pewnych postaci wyniku finansowego do podstawy, którymi są różne formy wielkości sprzedaży, kosztów, majątku (aktywa) czy tez kapitał.

Zysk operacyjny/ sprzedaż netto (mianownik określa treść)

Wskaźnik rentowności sprzedaży(zyskowności) wskaźnik ten informuje nas o wysokości zysku wygospodarowanego na działalność typowej, który przypada na każdy 1 zł. Wykonanego obrotu (w relacji do przychodów ze sprzedaży netto) lub procent (np.7%) wartość przychodów. Omawiany wskaźnik uwidacznia efektywność działania w podstawowej dziedzinie, do której przedsiębiorstwo zostało powołane.

Marża zysku brutto= zysk brutto/sprzedaż

Miernik ten daje bardziej ogólny pogląd na rentowność sprzedaży, bowiem uwzględnia -obok wyników operacyjnych także zyski pozaoperacyjne i efekty nadzwyczajne. Informuje zatem jaka wartość zysku, wyrażona w złotych lub w procentach przypada na sprzedaż brutto lub netto.

Zyskowność sprzedaży = zysk netto/sprzedaż netto

Omawiany miernik wskazuje jak realny uzysk w postaci zysku pozostającego w przedsię. Otrzymuje się z przychodu ze sprzedaży netto.

Rentowność kosztów = (zysk netto +- zmiana kosztu) 100/ koszty własne - +zmiana kosztu

Wskaźnik rentowności kosztów jest relacją zysków do kosztów własnych stanowi on miarę efektywności poniesionych nakładów. Wskaźnik ten jest w porównaniu z miernikiem rentowności sprzedaży bardziej podatny na manipulację oraz wahania bowiem zmiana w poziomie kosztów powoduje także korektę licznika o tę samą kwotę. W związku z tym nawet niewielkie i przypadkowe zmiany w poziomie kosztów mogą silnie wpłynąć na wielkość miernika.

Zyskowność majątku = zysk netto/ majątek

Majątek może być ujmowany najczęściej ze względu na dostępność danych wg. wartości księgowej lub co byłoby bardziej poprawne rynkowej. Wskaźnik zyskowności (rentowności) majątku zwany także wskaźnikiem zwrotu z inwestycji ilustruje efektywność przedsię. w zakresie gospodarowania aktywami i dlatego można go uznać za miarę jakości gospodarowania. Jego wadą jest to że nie uwzględnia on wpływu struktury źródeł finansowania.

Rentowność kapitału = zysk netto *100%/kapitał własny

Najogólniej można stwierdzić , że miernik ten odzwierciedla opłacalność inwestowania w dana firmę. Jego wysokość powinna być wyższa od stopy inflacji i kształtować się przynajmniej na poziomie rynkowej stopy procentowej.

Podział wyniku finansowego w przedsię.

WF określony jest przy użyciu trzech metod:

1 kalkulacyjnej

2 wynikowej

3 mieszanej.

Ad.1. polega ona na kształtowaniu zysku wg. pewnych normatywów odnoszących się do jakiegoś nośnika, np. premie z zysku dla załogi w relacji procentowej do płac. Ten system jest jednak słabo przystawalny do gospodarki rynkowej i stąd właściwie funkcjonuje tylko w odniesieniu do zysku NBP.

Ad.2. Jest to metoda panująca polega ona na procentowym obciążeniu zysku na rzecz budżetu i dowolnym ukształtowaniu podziału pozostałości zysku.

Ad.3. Jej elementy występowały do niedawna w przedsię. państwowych. dotyczyło to odpisu na rzecz budżetu w postaci obowiązkowej dywidendy. W spółkach akcyjnych w wysokości 8% netto na rzecz zasilania kapitału zapasowego.

Majątek z punktu widzenia roli jaka spełnia w procesach gospodarczych dzieli się na:

• majątek trwały

• majątek obrotowy.

Podział majątku na trwały i obrotowy jest konsekwencją ruchu okrężnego środków. Charakterystyczną cecha majątku trwałego jest to że jest on wykorzystywany w działalności gospodarczej na ogół w wielu cyklach produkcyjnych, przez stosunkowo długi okres dłuższy niż jeden rok i nie wchodzi w naturalnej postaci do wytworzonego produktu. Środki trwałe więc przenoszą w każdym procesie produkcyjnym na wytworzony produkt gotowy tylko niewielką część swojej wartości.

Składniki majątku trwałego można skwalifikować wg. funkcji które pełnią w procesach gospodarczych. Można więc wyodrębnić pięć grup majątku trwałego:

1. rzeczowy majątek trwały,

2. wartości niematerialne i trwałe,

3. należności długoterminowe,

4. inwestycje długoterminowe,

5. długoterminowe rozliczenia międzyokresowe.

Ad.1. Do rzeczowego majątku trwałego przedsiębiorstwa należą środki trwałe, przeznaczone na potrzeby podmiotu gospodarczego

• grunty własne oraz prawo użytkowania wieczystego gruntu,

• budynki o różnym przeznaczeniu np. hale produkcyjne, magazyny, biurowce, budynki mieszkalne, a także będące odrębną własnością lokale spółdzielcze, własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego oraz spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego,

• budowle np. bocznice kolejowe, gazociągi, wodociągi, sieć centralnego ogrzewania, podstacje trakcji elektrycznej, oświetlanie terenu,

• urządzenia techniczne i maszyny,

• środki transportu,

• pozostałe środki trwałe (np. inwentarz żywy),

• środki trwałe w budowie, to takie które są w okresie budowy, montażu lub ulepszeniu istniejącego śr. trw.,

• zaliczki na śr.trw. w budowie są to środki pieniężne wydatkowane na rzecz przyszłych dostaw, robót lub usług związanych ze środkami trwałymi nie rozliczonymi.

Ad.2. W skład wartości niemater. i prawnych przedsię. wchodzą:

-nabyte prawa majątkowe nadające się do gospodarczego wykorzystania o przewidywanym okresie ekonomicznej użyteczności dłuższym niż rok przeznaczone na potrzeby podmiotu gospodarczego takie jak:

a ) autorskie prawa majątkowe, prawa pokrewne, licencje, koncesje,

b ) prawa do wynalazków, patentów, znaków towarowych, wzorów użytkowych oraz zdobniczych

c ) know-how

- wartości firmy, która jest różnicą między ceną nabycia określonego przedsię. (lub jego części) a niższą od niej wartością godziwą przyjętych aktywów netto,

- koszty zakończonych prac rozwojowych, prowadzonych przez jednostkę na własne potrzeby których rezultaty mogą być wykorzystane do produkcji nowych lub ulepszonych określonych produktów.

Do wartości niema. i prawnych nie można zaliczyć:

• wartości wytworzonych przez przedsię. we własnym zakresie,

• od 1.01.2002 kosztów organizacji poniesione przy założeniu lub późniejszym rozszerzeniu przedsię.

Ad.3. za należności długoterminowe przedsię. sa uważane te dla których termin wymagalności jest większy od jednego roku oprócz należności z tytułu dostaw i usług które niezależnie od terminu rozliczenia zaliczane są do należności krótkoterminowych. Należności długoterminowe można podzielić na:

• należności dominujące oraz jednostki zależne, współzależne jak też znaczący inwestor i jednostki z nim stowarzyszone,

• należności od pozostałych konkurentów.

Ad.4. Do inwestycji długoterminowych można zaliczyć te składniki aktywów przedsię. które są nabyte w celu osiągnięcia korzyści ekonomicznych wynikających z przyrostu wartości tych aktywów ( poprzez odsetki, dywidendy, czynsze z najmu lub dzierżawy, zyski z transakcji handlowych np. ze sprzedaży gruntu budynków i niektórych praw lub z tytułu wzrostu ich wartości rynkowych) a nie są użytkowane przez jednostkę lecz zostały nabyte w celu osiągnięcia tych korzyści a zaliczamy do nich :

• nieruchomości,

• wartości niema. i prawne,

• długoterminowe aktywa finansowe które rozpatrujemy z podziałem na aktywa w jednostkach powiązanych oraz aktywa w pozostałych jednostkach i wyróżniamy wśród obu tych grup:

• nabyte udziały w obcych podmiotach lub nabyte akcje obce,

• inne papiery wartościowe takie jak obligacje, długoterminowe weksle, listy zastawne, kwity depozytowe itp.

• udzielone długoterminowe pożyczki innym przedsię.

• inne długoterminowe aktywa finansowe do których zaliczamy: jednostki uczestnictwa otwartych funduszy inwestycyjnych, lokaty terminowe zawarte na okresy dłuższe niż 12 ms. Bony oszczędnościowe, certyfikaty depozytowe itp.

Inne inwestycje długoterminowe do tej grupy zaliczmy pozostałe składniki aktywów nabyte w celu osiągnięcia korzyści takich jak: dzieła sztuki, metale szlachetne, drogie kamienie.

Ad.5 Długoterminowe rozliczenie międzyokresowe kosztów, a więc takie w których rozliczanie rat kosztów odpisywane są w okresie dłuższym niż 12 miesięcy. Nie przedstawiają one żadnych składników majątkowych jak poprzednie cztery omawiane grupy, a ich zadaniem jest przypisywanie określonych wydatków dokonywanych przez przedsiębiorstwo do okresu rozrachunkowego w którym zaistniał związany z nim koszt. Dlatego niektóre z tych kosztów nie powinny obciążać wyłącznie wyniku danego okresu sprawozdawczego, w którym zostały zarachowane a nawet zapłacone. Powinny być one rozłożone równomiernie w czasie, którego dotyczą.

Do długoterminowych rozliczeń międzyokresowych kosztów zaliczamy:

• aktywa z tytułu odnotowanego podatku dochodowego

• inne rozliczenia międzyokresowe

Przedsiębiorstwo może zaliczyć do majątku trwałego te środki które są:

• wykorzystywane dłużej niż jeden rok

• w momencie przekazania kompletne i zdatne do użytkowania

• jego własnością lub współwłasnością

• kontraktowane przez podmiot gospodarczy

• przeznaczone na jego potrzeby związane z prowadzoną działalnością gospodarczą

• przeznaczone do oddania w użytkowanie na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub innej o podobnym charakterze np. umowy leasingowe

• o wartości początkowej ponad 3.500 PLN zł i podlegające odpisom amortyzacyjnym

• są obcymi środkami trwałymi używanymi przez przedsiębiorstwo na podstawie umowy najmu, dzierżawy albo innej o podobnym charakterze i przedsiębiorstwo ma prawo do ich amortyzowania.

Na majątek trwały przedsiębiorstwa składają się środki trwałe i wartości niematerialne i prawne, które przedsiębiorstwo:

• zakupiło

• wytworzyło (nie zalicza się do WNiP), przebudowało i zmodernizowało

• otrzymało bezpłatnie w formie darowizny, spadku lub w inny nieodpłatny sposób

• przyjęto w formie aportu (wkład niepieniężny) od udziałowca, akcjonariusza lub wspólnika

• użytkuje w oparciu o umowę najmu, dzierżawy lub leasingu

• przyjęto w wyniku zmiany, przekształcenia formy prawnej przedsiębiorstwa lub podziału.

1. wartość początkową nowych środków trwałych, które przedsiębiorstwo wykorzystuje w procesach gospodarczych, zalicza się do majątku trwałego w wysokości rzeczywistej ceny nabycia lub kosztów poniesionych na ich wytworzenie, przebudowę, rozbudowę lub modernizację

2. wartość początkową nabywanych używanych środków trwałych ustala się w wysokości rzeczywistej ceny zakupu powiększonej o koszt transportu, remontu i zainstalowania

3. środki trwałe, które przedsiębiorstwo otrzymało nieodpłatnie powiększają wartość majątku przedsiębiorstwa o kwotę stanowiącą wartość rynkową tego środka w dniu otrzymania go chyba, że umowa o nieodpłatnym przekazaniu określa tę wartość w niższej wysokości

4. wartość środków trwałych wniesionych do przedsiębiorstwa w postaci aportu zwiększa kwotę ustaloną przez dany podmiot gospodarczy samodzielnie, przy czym nie może być ona wyższa od ich wartości rynkowej

5. wartość początkową środków trwałych przyjętych w wyniku zmiany formy prawnej przedsiębiorstwa przekształconego, podzielonego lub połączonego ustala się przyjmując zasadę kontynuacji, która polega na uwzględnieniu jej wartości początkowej jaka była w ewidencji przedsiębiorstwa przekształconego, przejmowanego czy podzielonego.

Do środków trwałych nie zalicza się:

• dzieł sztuki

• eksponatów muzealnych

• książek

• środków dydaktycznych

• urządzeń rozbieralnych i stanowiących wyposażenie placów i zaplecza budów

• urządzeń sygnalizacyjnych.

Zużycie środków trwałych może mieć charakter:

• zużycia fizycznego

• zużycia ekonomicznego (moralnego)

Zużycie fizyczne środków trwałych polega na zmianie ich początkowych właściwości i zależy bezpośrednio od materiałów, z których środki trwałe były wykonane, konstrukcji tych środków, od stopnia ich wykorzystania itp.

Można wyróżnić dwa rodzaje fizycznego zużycia:

• zużycie wynikające z uczestnictwa środka trwałego w procesach produkcyjnych

• zużycie wynikające z oddziaływania na ten sam środek trwały sił przyrody i warunków zewnętrznych takich, jak deszcz, śnieg, zmiany temperatury itp.

Ekonomiczne (moralne) zużycie środków trwałych polega na utracie przez te środki wartości jeszcze przed upływem okresu ich rzeczywistego fizycznego wykorzystania. Może to być spowodowane przez:

• tempo postępu technicznego

• skonstruowanie bardziej wydajnych środków trwałych

• unowocześnienie technologii produkcji wytwarzania środków trwałych

• import nowocześniejszych linii produkcyjnych

• brak popytu na wyroby wytworzone przez dane środki trwałe

• konieczność zmian charakteru produkcji

Proces zużywania fizycznego i ekonomicznego środków trwałych powodujący w konsekwencji zmniejszenie się wartości majątku trwałego określa się mianem umorzenia.

Natomiast to samo zmniejszenie w procesie produkcji wartości środków trwałych przez stopniowe przenoszenie ich wartości na nowe produkty wytworzone za ich pomocą zaliczane do kosztów produkcji prowadzonej przez przedsiębiorstwo działalności gospodarczej nazywa się amortyzacją.

Funkcje amortyzacji:

• umorzeniowa - korekta wartości początkowej środka trwałego przez uwzględnienie zużycia fizycznego i ekonomicznego

• kosztowa - obciążenie kosztów przedsiębiorstwa kwotą wyliczonej amortyzacji

• finansowa - gromadzenie funduszy pieniężnych przeznaczonych na reprodukcję środka trwałego

Metody ustalania wartości początkowej:

• cena nabycia

• koszt wytworzenia

• wartość rynkowa lub w inny sposób ustalona wartość godziwa

• przyjmując zasadę kontynuacji

• indywidualne ustalenie wartości.

W praktyce stosowane są 4 grupy metod amortyzacji środków trwałych:

1. metoda naturalna - zwana też produkcyjną. Bierze za podstawę do wyliczenia nakłady na środek trwały oraz efekt jaki można uzyskać dzięki wykorzystaniu tego środka. Uzależnia więc wysokość stawek amortyzacyjnych od wielkości produkcji w ujęciu fizycznym w danym okresie. Metoda ta może być wykorzystywana przez przedsiębiorstwa, które mają produkcję jednorodną.

Przykład. Przedsiębiorstwo ZET zakupiło maszynę, której wartość początkowa wynosi 1000. Przewidywana ilość wyrobów, które mogą być wykonane przy pomocy tego środka wynosi 50000 sztuk. W pierwszym roku przedsiębiorstwo wyprodukuje 5000 wyrobów gotowych.




2. metoda czasowa rozliczania odpisów środków amortyzacyjnych na fundusz amortyzacyjny do których zaliczamy:

1. metodę liniową - najprostsza, najczęściej stosowana metoda liczenia amortyzacji. Polega na tym, że przez cały okres użytkowania wartość odpisów amortyzacyjnych od środków trwałych jest jednakowa, niezależnie od intensywności wykorzystania tego środka i jego rzeczywistego zużycia. Przy zastosowaniu tej metody równomiernie rozkłada się wartość środka trwałego na poszczególne lata użytkowania

2. metodę degresywną - zastosowanie malejących odpisów amortyzacyjnych od środków trwałych w miarę upływu lat ich użytkowania. Jest to uzasadnione tym, że w miarę upływu lat zmniejsza się przydatność środka trwałego oraz jego wartość. Dlatego też na początku okresu użytkowania, gdy przy pomocy tego środka można wykonać większą ilość określonych wyrobów, odpisy są większe, a następnie się zmniejszają, gdy środek trwały się zużywa i dodatkowo wymaga nakładów na remonty, które co prawda przywracają utraconą w procesie produkcji, wartość środka trwałego, ale powiększają także koszty danego okresu

• metoda malejącej wartości bieżącej

• metoda zmodyfikowana - zastąpienie metody malejącej wartości bieżącej środka trwałego przez metodę amortyzacji liczona tą metodą dygresywną będzie mniejsza niż stawka amortyzacyjna wyliczana przy metodzie liniowej. W ten sposób przyspieszono tempo odtwarzania środków trwałych i towrzenia funduszu amortyzacyjnego.

• Metoda wykorzystująca sumę lat - użytkowanie do naliczania stawki odpisów amortyzacyjnych od wartości początkowej środka trwałego stawka amortyzacji na początku lat jest wysoka i z każdym rokiem maleje. Wartość rocznych odpisów uzależniona

8/36, 7/36, 6/36, 5/36, 4/36, 3/36, 2/36, 1/36

10.000 > 10.000

jest od przypisanego ułamka. Liczniki tego ułamka to lata użytkowania maszyny natomiast mianownik od najwyższego do najmniejszego odpowiada sumie wszystkich lat użytkowania środka trwałego

3. metodę progresywną naliczania odpisów amortyzacyjnych na fundusz amortyzacyjny polegają na tym iż w pierwszym roku użytkowania środka trwałego odpisy są najniższe a następnie co roku są wyższe. W praktyce metoda ta jest rzadko stosowana, ponieważ nie odpowiada procesowi zużywania się środków trwałych.

1. metody specjalne. W przypadku, gdy przedsiębiorstwo wykorzystuje unikalne składniki majątku trwałego albo gdy nie istnieje możliwość wyliczenia stawek amortyzacyjnych dla pojedynczych składników majątku trwałego stosowane są specjalne metody amortyzacji, do których można zaliczyć:

• metodę szacunkową amortyzacji

• metodę kosztów likwidacyjnych lub wymiany

• metodę grupową amortyzacji

1. metoda jednorazowego odpisu. W Polsce istnieje też możliwość stosowania metody jednorazowego odpisu amortyzacyjnego od środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych w przypadku, gdy ich wartość początkowa jest równa lub niższa od pewnej kwoty (np. 3.500 zł).

Przedsiębiorstwo podejmując decyzję o zastosowaniu określonej metody amortyzacji środków trwałych wpływa jednocześnie na wysokość:

• wyniku finansowego

• kosztów

• cen

• rachunku nadwyżki finansowej

• wysokości obciążeń podatkiem dochodowym

Zastosowanie przez przedsiębiorstwo w metodach liniowej oraz degresywnej stopy odpisów amortyzacyjnych mogą w niektórych przypadkach zostać podwyższone gdy:

• wykorzystuje się środki trwałe w warunkach pogorszonych lub złych

• bardziej intensywnie niż przeciętnie

• występuje konieczność zachowania szczególnej sprawności technicznej

• występuje wysokie bezrobocie w szczególnych stratach ekonomicznych

• w gminach zagrożonych recesją, degradacją społeczną.

Przyspieszona amortyzacja środków trwałych sprzyja:

• postępowi technicznemu gdy szybciej zostanie utworzony fundusz na odtworzenie środka trwałego nim jeszcze nastąpi ich fizyczne zużycie

• biorąc pod uwagę wartość pieniądza w czasie w przedsiębiorstwie, które przynosi zyski i może spowodować znaczne oszczędności.

Szybsze gromadzenie przez przedsiębiorstwo funduszy amortyzacyjnych na odtworzenie środków trwałych umożliwia do czasu ich zużycia wykorzystanie tych funduszy finansowanie nowych inwestycji, które po przyjęciu do użytkowania będą także amortyzowane zwiększając środki na tym funduszu.

Niezależnie od przyjętej metody łączna kwota odpisów jest taka sama.

Metody różnią się:

• wielkością kwoty odpisów

• okresom amortyzowania

• szybkością gromadzenia funduszy

Wielkość odpisu zależy od:

• metody amortyzowania

• okresu umorzenia

• metody wyceny środków trwałych

MAJĄTEK OBROTOWY

W większości przedsiębiorstw można wyróżnić 4 podstawowe grupy środków obrotowych:

• zapasy

• należności krótkoterminowe

• inwestycje krótkoterminowe

• krótkoterminowe rozliczenie międzyokresowe

Do zapasów czyli rzeczowego majątku obrotowego w przedsiębiorstwie można zaliczyć:

• zapasy materiałowe

• materiały podstawowe, które stanowią podstawę wytwarzanych wyrobów

• materiały pomocnicze, które zapewniają dodatkowe właściwości (np. kolor), a także utrzymują oraz konserwują urządzenie produkcyjne (np. smar)

• paliwo to zapasy przeznaczone na cele technologiczne, energetyczne i gospodarcze zmagazynowane w przedsiębiorstwie

• opakowania

• części zapasowe do maszyn i urządzeń, które nie zostały zaliczone do środków trwałych

• zapasy produkcyjne

• produkcja w toku to środki, które są zmagazynowane w procesie produkcji, w okresie ich przetwarzania

• półfabrykaty to produkty o pewnym stopniu przetworzenia, które ukończyły pewien etap produkcji

• wyroby gotowe to produkty wytworzone w pełni ukończone i przeznaczone do sprzedaży

• towary - to środki obrotowe przeznaczone na sprzedaż nie wykorzystane w danym przedsiębiorstwie

• zaliczki na dostawy, to zaliczki na zakup materiałów, robót, usług nie służących inwestycjom.

NALEŻNOŚCI KRÓTKOTERMINOWE

Powstają gdy moment sprzedaży wyrobów gotowych, towarów czy usług nie pokrywa się z terminem zapłaty oraz całość lub część należności z innych kapitałów nie zaliczonych do aktywów finansowych, które są wymagane w ciągu 12 miesięcy z wyjątkiem należności z tytułu dostaw i usług, które są zaliczone do tej grupy mimo tego, że okres wymagalności może być dłuższy niż rok.

Należności krótkoterminowe rozpatrywane mogą być w podziale na:

• należności od jednostek powiązanych

• należności pozostałych jednostek

W przedsiębiorstwie mogą występować następujące należności:

• z tytułu dostaw i usług o okresie spłaty (do 12 miesięcy oraz powyżej 12 miesięcy)

• z tytułu podatków, dotacji, ceł, ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych i innych świadczeń

• inne należności dochodzone na drodze sądowej

Do INWESTYCJI KRÓTKOTERMINOWYCH można zaliczyć krótkoterminowe aktywa finansowe płatne i wymagalne lub przeznaczone do zbycia w ciągu 12 miesięcy albo stanowiące aktywa pieniężne.

Aktywami finansowymi są aktywa pieniężne, instrumenty kapitałowe wyemitowane przez inne przedsiębiorstwa, a także wynikające z kontaktu prawo do otrzymywania aktywów pieniężnych lub prawo do wymiany instrumentów finansowych z innym podmiotem gospodarczym na korzystnych warunkach.

W tej grupie aktywów obrotowych można zaliczyć:

• krótkoterminowe aktywa finansowe

• udziały lub akcje

• inne papiery wartościowe

• udzielone pożyczki

• inne krótkoterminowe aktywa finansowe

• środki pieniężne i inne aktywa pieniężne

• środki pieniężne w kasie i na rachunku w formie krajowych środków płatniczych, walut obcych i dewiz

• inne środki pieniężne np. czeki, weksle obce, bony itp. jeżeli są płatne w ciągu 3 miesięcy od daty wystawienia

• inne aktywa pieniężne do których można zaliczyć m.in. rozliczone odsetki aktywów finansowych

• inne inwestycje krótkoterminowe

Inwestycje krótkoterminowe można podzielić na:

• aktywa finansowe w jednostkach powiązanych

• aktywa finansowe w jednostkach pozostałych

Ostatnią grupą majątku są krótkookresowe rozliczenia międzyokresowe do których zaliczamy wydatki poniesione w krótkim okresie, które stopniowo obciążają koszty, ponieważ dotyczą dłuższego okresu do 12 miesięcy.

Rozliczenie to dotyczy opłaconych z góry kosztów czynszu, dzierżawy, reklamy, ubezpieczeń majątkowych, remontów.

Na wielkość i strukturę składników obrotowych wpływają czynniki:

1. rodzaj i charakter działalności przedsiębiorstwa

2. wielkość przedsiębiorstwa

3. możliwości finansowe

4. lokalizacja przedsiębiorstwa

5. umiejętność gospodarowania środkami obrotowymi

6. szybkość obiegu środków obrotowych wykorzystywanych w działalności gospodarczej

Wskaźniki (2 dla zapasów i 2 dla należności) które umożliwiają ocenę gospodarki majątkiem obrotowym:

1. zapasy

2. należności

1. wskaźnik obrotu zapasami (rotacji zapasów)

2. wskaźnik obrotu zapasami w dniach

3. wskaźnik obrotu należnościami

4. wskaźnik obrotu należnościami w dniach

1 i 3 rosną (ile razy coś się dzieje)

2 i 4 maleją (jaki długi jest cykl obrotu)

Wskaźnik obrotu zapasami to relacja:




Informuje ile razy następuje w ciągu roku rotacja zapasów. Jeżeli za dużo to są zamrażane środki w zapasach.

Gry rośnie to zapasy wystarczają na coraz mniejszą liczbę dni w zapasach (sytuacja korzystna), maleją koszty magazynowania.




Informuje co ile dni przedsiębiorstwo odnawia swoje zapasy, które są niezbędne do zrealizowania sprzedaży.

Im niższy tym lepiej.




Wskaźnik informuje ile razy w ciągu roku przedsiębiorstwo odtworzyło stan należności.

Dobrze jest gdy należności znajdują się w przedziale od 7 do 10.




Informuje o liczbie dni sprzedaży za którą nie otrzymano zapłaty.

Gdy z okresu na okres liczba dni się zwiększa to dla przedsiębiorstwa jest nie dobrze - mogą powstać zatory płatnicze.

ZASILENIE FINANSOWE PRZEDSIĘBIORSTWA

Kapitały bądź fundusze potrzebne do działalności bieżącej i rozwojowej mogą pochodzić z różnych źródeł i dopływać w różnej formie. Źródło pochodzenia kapitału - kryterium:

• źródło zewnętrzne (finansowanie zewnętrzne)

• źródło wewnętrzne (finansowanie wewnętrzne).

Finansowanie zewnętrzne obejmuje kapitał pieniężny i rzeczowy jaki dopływa do przedsiębiorstwa od różnych podmiotów w zróżnicowanej formie (!!!! Do finansowania zewnętrznego nie zaliczamy: strumienia pieniężnego pochodzące ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług).

Finansowanie zewnętrzne dzieli się na:

• zewnętrzne własne

• zewnętrzne obce.

Zewnętrzne własne - uzyskiwanie kapitału ze źródeł własnych następuje od różnych postaciach w zależności od formy prawnej przedsiębiorstwa. Kapitał dopływa do przedsiębiorstw w postaci:

• wkładów

• udziałów

• sprzedaży akcji (sprzedaż pierwszej i kolejnych emisji)

• dotacji

• wpłaty wpisowego.

Cechy finansowania zewnętrznego własnego:

• kapitał, który uzyskujemy ze źródeł jest odstępowany przedsiębiorstwu na czas nieokreślony

• występują stosunki własnościowe z których wynika prawo do udziału w zyskach, ale także do pokrywania strat

• kapitał stanowi bazę gwarancyjną dla wierzycieli (podmiotów które będą dawcami kapitału własnego).

Finansowanie zewnętrzne obce obejmuje wiele form zasilania w kapitał:

1. dopływ kapitału przez rynek finansowy i jego segmenty

2. dopływ kapitału przez rynek towarowy

3. szczególne formy finansowania (faktoring, leasing).

W ramach finansowania poprzez rynek finansowy można wyodrębnić:

1. finansowanie krótkoterminowe (kredyty)

• kredyty w rachunku bieżącym

• kredyty w rachunku kredytowym

• kredyty wekslowe

• kredyty pod zastaw nieruchomości

• kredyty i pożyczki długoterminowe (finansowanie długoterminowe)

• pożyczka obligacyjna

• inne pożyczki

• kredyty i pożyczki inwestycyjne

Finansowanie wewnętrzne. Źródła:

• przekształcenie i transformacja majątku

• kształtowanie kapitału

Polega na uzyskaniu środków głównie z ww. źródeł. Źródła te mają różny wpływ na finansowanie działalności bieżącej rozwojowej przedsiębiorstwa. Przemiany majątkowe wpływają głównie na płynność finansową przedsiębiorstwa. Finansują jego działalność bieżącą a pośrednie rozwojową.

W ramach przekształceń wyodrębniamy:

1. finansowanie z bieżących wpływów - realizacja ze sprzedaży towarów, usług. Pochodzą z zewnątrz ale zaliczone są wewnętrznych dlatego, że kończy proces który się rozpoczął i trwa w przedsiębiorstwie.

2. finansowanie z odpisów amortyzacyjnych - odpisy amortyzacyjne ↔ amortyzacja

3. ze sprzedaży zbędnego majątku - zamiana na środki pieniężne

4. przyspieszenie obrotu kapitału

W ramach kształtowania i gromadzenia kapitału:

1. zatrzymanie zysku

2. kształtowanie długoterminowych rezerw

Czynniki kształtujące strukturę kapitału:

• forma organizacyjno-prawna

• sytuacja finansowa

• stan gospodarczy

• stan rynku finansowego i jego segmentów

Wady i zalety kapitału własnego:

1. zalety

• jest to stabilne źródło finansowania działalności przedsiębiorstwa

• wpływa na zwiększenie płynności finansowej przedsiębiorstwa

• stanowi bazę gwarancyjną dla wierzycieli

• angażowany jest na czas nieokreślony co stanowi podstawę do stosunków własnościowych

• prawo do udziału, w zyskach wynika ona ze stosunków własnościowych

• wady

• nie zawsze przynosi oczekiwane korzyści zwłaszcza w sytuacji występowania strat w przedsiębiorstwie

• w zależności od formy prawnej współwłaściciel powinien uczestniczyć w stratach

• straty wyszczuplają kapitał własny

• w sytuacje upadłości i likwidacji przedsiębiorstwa roszczenia właścicieli są regulowane po zaspokojeniu wszystkich roszczeń

• kapitał ten jest mało elastyczny

KAPITAŁ OBCY

Zalety:

• elastyczne źródło finansowania

• umożliwia pokrycie i realizację przedsięwzięć przekraczający własne możliwości finansowe

• wykorzystywanie tego kapitału może wpłynąć na obciążenie obciążeń podatkowych i wzrost rentowności kapitału własnego (dźwignia finansowa)

• wierzyciel z reguły nie ma prawa głosu do podejmowania decyzji w przedsiębiorstwie

• umożliwia kształtowanie optymalnej struktury kapitału

Wady:

• jest oddawany do dyspozycji przedsiębiorstwa na określony czas

• podlega wzrostowi

• wierzyciel ma prawo do odsetek lub prowizji

• uzyskanie kapitału obcego często wymaga zabezpieczenia gwarancji (in blanco)

• w warunkach inflacji wierzyciele mogą żądać dodatkowych gwarancji

• wraz ze wzrostem zadłużenia przedsiębiorstwa rośnie ryzyko i koszt kapitału

• wysoki stopień zadłużenia

Praca pochodzi z serwisu www.e-sciagi.pl

1

Gosp.finans.

Gosp.
przeds.

Gosp.finansowa

---