PRAWO CYWILNE - ZOBOWIĄZANIA

Prawo zobowiązań - to ta część prawa cywilnego, która reguluje społeczną formę wymiany dóbr i usług o wartości majątkowej źródłem prawa zobowiązań jest księga III kodeksu cywilnego.

-przepisy księgi I kc dotyczą ochrony dóbr osobistych

-przepisy księgi II kc - prawo rzeczowe

-w prawie spadkowym - o odpowiedzialność za długi spadku

-przepisy kodeksu rodzinnego - związane z ustrojami majątkowymi, małżeńskimi

-każda nowa umowa jest źródłem prawa zobow.

Źródła zobowiązań - są to wszystkie te zdarzenia prawne, które powodują powstanie, zmianę lub ustanie stosunku zobowiązaniowego. Źródłem zobowiązań są:

-umowy - to otwarty krąg zdarzeń i uwag na zasadzie swobody kontraktowania

-jednostronne czynności prawne - na gruncie prawa polskiego numerus causus - katalog zamknięty - o tyle o ile zostało przez ustawę przewidziane

• decyzja administracyjna

• bezpodstawne wzbogacenie

• czyny niedozwolone

• konstytutywne orzeczenia sądowe

• inne zdarzenia nie wymienione w klasyfikacji, a będące źródłem zobowiązań

zobowiązanie - to stosunek prawny, w którym jedna osoba określana mianem wierzyciela jest uprawniona i może żądać od drugiej osoby zwanej dłużnikiem określonego świadczenia, a ta ostatnia powinna to świadczenie spełnić art. 383 § 1

strona uprawniona - wierzyciel

strona zobowiązana -dłużnik

ELEMENTY STOSUNKU ZOBOWIĄZANIOWEGO:

1. Podmioty stosunku

2. Przedmiot stosunku

3. Treść stosunku prawnego

Ad.1 Są dwa podmioty stosunku

-podmiot uprawniony - wierzyciel

-podmiot zobowiązany - dłużnik

Ad.2 Przedmiotem stosunku jest określone zachowanie się dłużnika, którego spełnienia może się dopomagać wierzyciel - może być zaniechane

Ad. 3 Treść stosunku stanowią uprawnienia wierzyciela i odpowiadające im obowiązki dłużnika. Treść stosunku zdeterminowana jest przez rodzaj zachowania.

Podmioty stosunku zobowiązaniowego

Podmiotami są wierzyciel i dłużnik.

Zasada autonomii woli jednostek: np.

-przedstawiciel ustawowy

-pełnomocnik

-pomocnik

-zastępca pośredni

Stosunek rezultatu - strony umawiają się o ostateczny rezultat

Stosunek starannego działania - dłużnik podejmuje pewne starania zadośćuczynienia wierzycielowi. Uprawnieniom wierzyciela odpowiadają zobowiązania dłużnika. Zawsze uprawnieniom wierzyciela towarzyszy roszczenie.

Roszczenie - rozumiemy jako prawo żądania od konkretnej osoby, konkretnego zachowania się. Zakres roszczenia może być różny:

-ktoś musi zapłacić cenę i odebrać przedmiot sprzedaży. Wyróżniamy roszczenia zasadnicze i uboczne.

Roszczenia zasadnicze:

Występują dwie kategorie roszczeń zasadniczych

-prawa wynikające z konkretnego stosunku zobow. do których zaliczmy:

-prawo domagania się świadczenia, które wierzyciel może zrealizować, gdy dłużnik odmawia pewnego zachowania się - środkami egzekucyjnymi. Dłużnik ma nie tylko moralną powinność spełnienia świadczenia, ale będzie mógł być do świadczenia zmuszony. Wierzyciel uprawniony w drodze przymusu może zrealizować swój interes.

-żądanie naprawienia szkody, które występuje wtedy, gdy dłużnik nie zachowa się zgodnie z treścią istniejącego zobowiązania, albo wtedy gdy obowiązek świadczenia odszkodowawczego został przewidziany mocą obowiązujących przepisów.

Roszczenia uboczne

Służą one zapewnieniu zrealizowania uprawnień zasadniczych.

1. Rodzaje odpowiedzialności

2. Reżimy odpowiedzialności

3. Zasady odpowiedzialności

Ad.1 Są wyodrębnione ze względu na sposób zaspokajania interesu wierzyciela, wyróżniamy dwa rodzaje odpowiedzialności:

-osobista

-rzeczową

Ad.2 Są wyodrębnione z uwagi na źródło powstania odpowiedzialności dłużnika, wyróżniamy dwa reżimy:

-reżim odpowiedzialności obiektowej

-reżim odpowiedzialności kontraktowej

Ad3. Są wyodrębnione ze względu na rozkład ciężaru dowodu, ciążące na wierzycielu, który pragnie wykazać obowiązek określonego zachowania się ze strony dłużnika

-zasada winy

-zasada ryzyka

-zasada słuszności

-odp. absolutna

ODPOWIEDZIALNOŚĆ OSOBISTA

Jest zasadą prawa. Powstaje ona już z samego faktu powstania długu i ciążącego na dłużniku wobec wierzyciela obowiązku określonego świadczenia. Odpowiedzialność osobista rozciąga się na majątek dłużnika ten, który ma w momencie powstania zobowiązania i ten, który może mieć w przyszłości, bez żadnych wyłączeń jego własności majątkowej lub przy wyłączeniu niektórych spośród tych składników.

ODPOWIEDZIALNOŚĆ RZECZOWA

Jej źródłem są pewne szczególne czynności prawnie rodzące odpowiedzialność za dług określonymi składnikami majątku niezależnie od tego w kogo majątku aktualnie te składniki się znajdują. Odpowiedzialność rzeczowa obejmuje pozytywne określone składniki majątku. Obowiązujące prawo polskie zna dwa sposoby odpowiedzialności rzeczowe:

-hipoteka

-zastaw

REŻIMY ODPOWIEDZIALNOŚCI

Odpowiedzialność obiektowa - powstaje wtedy, kiedy wystąpi określone zdarzenie, z którym to zdarzeniem ustawa łączy odpowiedzialność odszkodowawczą i obowiązek naprawienia szkody, nakłada na oznaczony podmiot prawa cywilnego. Musi wystąpić pewne zdarzenie, z którym ustawodawca łączy tę odpowiedź.

Odpowiedzialność kontraktowa - powstaje wtedy, gdy zostaje naruszony istniejący między stronami stosunek zobowiązaniowy. Zasady odpowiedzialności: art. 6 k.r. - ciężar udowodnienia faktu...

Prawo polskie nie zna odpowiedzialności bez długu. Dług bez odpowiedzialności - to zobowiązania naturalne

Zobowiązania naturalne -obligatiores naturaliz

1. mniej lub bardziej stanowczo oznaczona przez ustawę niezaskarżalności

2. raz spełnionego świadczenia jako niezupełnego nie można żądać zwrotu jako nienależnego, ponieważ świadczenie niezupełne po jego wykonaniu uzyskuje pełną skuteczność tak, jakby było zaskarżalne.

3. kategorie zobowiązań naturalnych:

• świadczenie, które zostaje spełnione w celu zadośćuczynienia przedawnionemu roszczeniu

• świadczenie czyniące zadość zasadom współżycia społecznego np. napiwek

• zobowiązania spełnione z gry lub zakładów o ile gra lub zakład nie były zakazane lub nierzetelne, albo tez grający w zakładach, które nie były prowadzone na podstawie zezwolenia właściwego organu państwa.

• świadczenie musi być możliwe do świadczenia

Do roku 1990.09.30 istniała gospodarcza niemożność świadczenia.

Gosp. niemożność świadczenia - to taka niemożność, gdy świadczenie z ekonomicznego punktu widzenia jest niezasadne.

W 1990 roku został wprowadzony art. 357 kc, który pozwala modyfikować umowy w przypadku zmiany stosunków, które towarzyszyły zawarciu umowy. 357 kc - klauzula niezmiennych warunków ze względu na moment niemożliwości.

Niemożliwość świadczenia pierwotna - jest to niemożliwość istniejąca w momencie zaciągnięcia zobowiązania zgodnie z art. 387 §1 kc umowa o świadczenie niemożliwe jest nieważna. Jest to nieważność bezwzględna, na którą może powołać się każdy, kto ma w tym interes prawny. Umowa o świadczenie niemożliwe nie może być konwalidowana. Strona, która o niemożliwości wiedziała, a nie wyprowadziła z błędu strony drugiej, ponosi z tego tytułu odpowiedzialność ujemnego interesu umowy. Odpowiedzialność obejmuje roszczenie o odszkodowanie w skład którego wchodzi szkoda obejmująca nakłady, które poniosła strona, która wdała się w umowę.

Niemożliwość następcza - powstaje po powstaniu zobowiązania. Początkowo ona nie istniała. Skutki jej są zależne od przyczyn, które doprowadziły do niemożliwości świadczenia.

1. Jeżeli przyczyny niemożliwości będą poza osoba i poza działalnością dłużnika to zapewni to w trybie art. 475 k.c. wygaśnięcie

2. Jeżeli przyczyny niemożliwości tkwią w osobie lub w działalności dłużnika to ponosi on odpowiedzialność jak z tytułu szkód wyrządzonych przez niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy. Podstawą odp. jest artykuł 471 k.c.

PRZEDMIOT STOSUNKU:

Przedmiotem stosunku jest określone zachowanie dłużnika.

Świadczenie:

-działanie

-zaniechanie

353 §2 k.c. - świadczenie zach. się dłużnika zgodne z treścią zobow. polegające na zadośćuczynieniu godnemu ochrony interesu wierzyciela.

ŚWIADCZENIE PIENIĘŻNE;

Jest szczególnym rodzajem świadczenia występującym w zobowiązaniach pieniężnych. Przekazane określonej wartości majątkowej i majątku dłużnika do wierzyciela. Wartość wyrażona w pieniądzach: to przekazanie określonej wartości majątkowej wyrażonej w jednostkach pieniężnych, a nie oznaczonych znaków pieniężnych.

Świadczenia SENSU STRICTE - świadczenia, w których pieniądz występuje jako powszechny miernik wartości nie zindywidualizowanego dobra świadczenia.

Świadczenia w zobow. rej.

Charakteryzuje się tym, że dłużnik zwalnia się ze zobowiązania przez zapłatę określonej kwoty pieniężnej. W zobowiązaniach tych pieniądz występuje nie jako nosiciel abstrakcyjnej wartości wyobrażającej wartości nieoznaczonych indywidualnie dóbr, lecz jako surogat określonego dobra oznaczonej rzeczy. Wewnętrzna realna wartość pieniądza jest wówczas nieistotna.

Zwolnienie się ze zobowiązanie a miernikiem wartości jest indywidualne oznaczone dobro. Ten podział nie jest tylko sztuką dla sztuki.

Ad a) świadczenia z czynności prawnych

Ad b) to grupa zobowiązań, gdzie zobowiązany jest do świadczenia pieniężnego wbrew jego woli np. roszczenie z tytułu o zwrot z bezp. wzbogacenia, rozliczenia z nakładów uczynionych na rzecz, wszelkie zobowiąz. odszkodowawcze, gdzie kwota odszkodowania jest surogatem naprawienia szkody. Podstawą świadcz. pieniężnego jest pieniądz.

Pieniądz w znaczeniu ekonomicznym - ma zdol. zwol. z zob. oszczędności akumulacji, papier wartościowy, ziemia lub inna waluta

Pieniądz w znaczeniu prawnym - to wszystko, co spełnia funkcję miernika wartości i z mocy obowiązujących w danym prawie przepisów stanowi środek zwolnienia zobowiązania. „ustawa o denominacji złotego w 1994”

Występuje w znaczeniu prawnym:

1. Pieniądz papierowy - pierwsze informacje Marco Polo z Chin, w Europie 1574 r. w Holandii, w Polsce w czasie powstania kościuszkowskiego.

2. Pieniądz kruszcowy - rzeczy, z których wyprodukowany jest pieniądz. Istota tkwi w tym, aby napis oddawał wartość danego pieniądza.

3. Pieniądz bankowy - to jednostki pieniężne zgromadzone na rachunkach bankowych, które w formie kredytów są udostępnione przez bank określonym podmiotom.

Pieniądz w obrocie - wartość

• wewnętrzna - która jest zależna od wartości rynkowej zawartego w pieniądzu kruszcu

• nabywcza - (siła nabywcza) - ilość dóbr i usług, które w danym miejscu i czasie można nabyć za jednostkę pieniądza

inflacja - nadmiar pieniądza ma rynku

deflacja - brak np. 1938 r.

• Nominalna -imienna, nadawana przez państwo, a wyrażana na pieniądzu w odpowiednim napisie lub znaku, zależy to od systemu przyjętego w danym państwie

• Kursowa - wartość przyznana w stosunku do waluty obcej

ZASADY:

1. zasada walutowości

2. zasada nominalizmu

3. zasada waloryzacji

Ad. 1 zobowiązania pieniężne na terenie Polski mogą być wyrażane tylko w pieniądzu polskim art. 358 §2 k.c

Ad.2 oznacza to, że zobowiązania pieniężne powinny być spełnione w pierwotnie określonej sumie nominalnej bez uwzględnienia zmian w sile nabywczej pieniądza. Zasada ta ma zastosowanie tylko do świadczeń stricte pieniężnych. Nominalizm zapewnia prostotę obrotu. Zapewnia ochronę systemu finansowania państwa, zapewnia ochronę systemu walutowego.

Ad. 3 Waloryzacja polega na tym, że świadczenie pieniężne w momencie jego spełnienia jest ustalone po przerachowaniu w oparciu o wybrane kryteria z uwagi na źródło wyróżniamy trzy rodzaje waloryzacji:

1. ustawową

2. umowną

3. sądową

Ad. A) polega na tym, że wszystkie lub wybrane zobowiązania na terenie państwa są przerachowywane w oparciu o miernik ustalony w ustawie. W Polsce w 1924, 1949, 1550 towarzyszyła wymianie pieniądza

Ad. B) umowa polega na przerachowaniu pieniądza w wielkości zobowiązania w oparciu o miernik wskazany przez strony w umowie. Podstawą waloryzacji umownej jest art. 358 §2 k. c. Z uwagi na rodzaj miernika wyróżniamy następujące rodzaje waloryzacji:

-złota

-walutowa - pieniądz obcy

Ad. C) przerachowania dłużnego zobowiązania dokonuje sąd, jeżeli zostaną wykonane następujące przesłanki:

• z żądaniem waloryzacji zwróci się jedna ze stron stosunku zobowiązaniowego

• musi zostać wykazana istotna zmiana siły nabywczej pieniądza

• musi zostać wykazane, że istotna zmiana siły nabywczej pieniądza nastąpiła po powstaniu zobowiązania

• żądana waloryzacje muszą uzasadniać zasady współżycia społecznego i interesu stron. Wszystkie przesłanki musza wystąpić łącznie, mogą być waloryzacje poddane wszystkie świadczenia pieniężne sensu stricte

Podstawą waloryzacji jest art. 358 §3 k. c

-świadczenia pozostające w związku z prowadzeniem przedsiębiorstwa o ile z żądaniem waloryzacji wystąpi strona prowadząca do przedsiębiorstwo

-świadczenia pieniężne lub wykonane

-świadczenia pieniężne powstałe przed 30.10.1950

-długi wewn. państwa czyli kredyty bankowe, kwoty zdeponowane na rachunku bankowym, kredyty i pożyczki na kontach socjalnych

Ustawodawca daje sądowi ……………. :

-sąd może zmienić wysokości świadczenia

-sąd może zmienić sposób spełnienia świadczenia. Opłata za korzystanie z cudzych pieniędzy.

onatocyzja - zakaz pobierania odsetek od zaległych odsetek

UMOWA

co to jest umowa, jak należy ją zawrzeć, sposoby zawierania umów

-zasada swobody umów kontraktowana art. 353 k.c. 1 październik 1990 r.

Rezygnacja przez państwo ze stanowienia prawa na rzecz obywateli (ustawodawca nie wpływa obecnie na czynności dokonywane przez podmioty prawa cywilnego)

1 październik 1990 r. - zasada swobody umów pojawiła się formalnie w art. 58 kc. Zakres dla poszczególnych czynności prawnych. Wszystko co nie zabronione jest dozwolone (trudno to obronić na gruncie prawa)

-wprowadzenie swobody umów 28 lipca 1990r. obowiązujące do dnia dzisiejszego

art. 353 - co składa się na zakres swobody umów:

1. możliwość zawarcia lub nie umowy

2. swoboda wyboru kontrahenta

3. swoboda treści

4. zwolnienie od formalizmu prawnego

5. swoboda w dziedz. rozwiązania umowy

Swoboda umów daje możliwości swobodnego kształtowania treści umowy, jak również dodatkowych zastrzeżeń umowy.

Treść stosunku zobowiązaniowego nie wypełnia umowa ale też wyznaczone przepisy bezwzg. Obowiązujące, zwyczaje - art. 56

Nigdzie w żadnym systemie prawna swoboda jest nieskrępowana, nieograniczona. Ograniczeniem swobody umów jest zapewnienie tej swobody innemu podmiotowi.

Swoboda umowy:

-odnosi się do treści umowy

-do jej celu

Przez treść umowy - należy rozumieć wynikające z umowy istotne obowiązki i uprawnienia dotyczące tak samego świadczenia jak i jego wykonania

Przez cel umowy - rozumiemy szeroko rozumiana korzyść, jaką jedna ze stron lub obie pragną osiągnąć w wyniku dokonania danego zobowiązania. Czasami z treści stosunku prawnego nie da się ustalić celu stosunku zobowiązaniowego, wówczas przyjmuje się cel typowy, jaki strony zwykle przez taką umowę oczekują (osiągają).

Co ogranicza cel w stosunkach zobowiązaniowych:

Ustawodawca wyznacza 3 ogr.

1. właściwość zobowiązania

2. ustawa

3. zasady współżycia społecznego.

Ad.1 Może być traktowana:

• szerzej - jako dyrektywa przestrzegania pewnych zasad znamion stosunku zobowiązań, to jest tych jego części typowych, których istnienie decyduje o istocie tworzonego węzła prawnego.

• wężej - jako dyrektywę przestrzegania pewnych, specyficznych, normatywnie sprecyzowanych części składowych poszczególnych typów nazwanych stosunków zobowiązaniowych, których nieuwzględnienie lub zmodyfikowanie powodowałoby merytoryczne wypatrzenie ustawodawczego, stosunku zobowiązaniowego, do stosunków nazwanych.

Nawiązuje do podziału umów na umowy rezultatu (umowa o dzieło) starannego działania (umowa zlecenia). Nie możemy uzasad. odmiennie stosunku zobowiąz. niż to zrobił ustawodawca. Lekarz nie może umówić się z pacjentem, a prawnik z klientem.

Jeżeli umowa kwalifikuje się do umów starannego działania, strony nie mogą umówić się co do rezultatu (skutek poza sferą stosunku zobowiązaniowego)

Ad.2

Za ustawę należy traktować normy rządu ustawowego lub wydane na podstawie wyraźnej delegacji ustawowej, nigdy zaś ograniczenie swobody umów, nie może być akt niżej rangi.

Ad.3

To klauzula generalna - zasady współżycia społecznego to pewne pożądane sposoby zachowania się członków społeczeństwa wobec siebie.

Do 1999 r zasady współżycia społecznego to jest to co zasada słuszności

Dwie grupy przepisów ograniczają swobodę kontraktowania

1. Przepisu o wyzysku

2. Przepisu o wzorcach umownych

Ad.1

Był traktowany jako 5 wada oświadczenia woli wyzyskiwania. Wyzysk uregulowany art. 3888 k. c. Czy wyzysk ma zastosowanie we wszystkich umowach?

Art. 388 k.c. mają zastosowanie do umów wzajemnych równowartościowych, ekwiwalentości, synamagmatycznych

Dwie przesłanki, że umowa zawiera wyzysk:

• wyzysk w ujęciu obiektywnym oznacza istnienie dyspozycji majątkowej pomiędzy wzajemnymi świadczeniami stron. Świadczenie o wartości wyższej może być przyjęte lub zastrzeżone bądź dla kontrahenta, bądź też dla osoby trzeciej. Umowy wzajemne mają zastosowanie dla oceny dysproporcji świadczeń właściwa jest chwila zawarcia umowy. Przy czym, dysproporcja ta musi być rażąca, co w razie sporu ocenia sąd w kategoriach obiektywnych.

• wyzysk w ujęciu subiektywnym polega na tym, że wyzyskujący był świadomy tego, że zgoda na partnerstwo na niekorzystne dla niego warunki umowy, jest następstwem jego niedołęstwa lub niedoświadczenia albo sytuacji przymusowej w jakiej on się znalazł. Nie jest natomiast istotne z czyjej inicjatywy dochodzi do zawarcia umowy, jakie były proporcje do poszczególnych jej postanowień.

Tego typu zachowanie jest dotknięte wyzyskiem. Na skutki wyzysku wyzyskiwany może żądać:

• korekty treści umowy z zachowaniem zasady ekwiwalentości, a to przez stosowane zmniejszenie świadczenia innej strony, zwiększenia świadczenia drugiej strony, lub częściowe skorygowanie obydwu świadczeń.

• gdyby się okazało, że realizacja takiej korekty umowy jest nadmiernie utrudniona, to wyzyskany może żądać unieważnienia umowy.

• pokrzywdzony wyzyskiem może swoje uprawnienia wykonywać w przeciągu 2 lat od zawarcia umowy termin 2 letnim jest terminem zawitym.

Ad.2

Przepisy o wzorcach umowy - ograniczenie ustawodawcy zakresu kontraktowania.. Posługiwanie się wzorcem z jednej strony sprzyja zawieraniu umów standaryzowanie.... umownych z lipca 2001 roku.

Pojęcia umowa jest umowne

Wzorzec powinien być sformułowany jednoznacznie i w sposób zrozumiały, wszystkie postanowienia niejednoznaczne są tłumaczone na korzyść konsumenta.

Wzorce umowne nie są źródłem prawa, albowiem źródła prawa zostały wyliczone w konstytucji RP. Mają one jedynie ułatwić i przyspieszyć zawarcie umowy. Do 30 czerwca 2000r.

-Normatywne

-Kwalifikowane

Obecnie mamy 2 kategorie wzorców:

1. wzorce, którymi posługiwanie się w stosunkach danego rodzaju jest zwyczajowo przyjęte

2. wzorce pozostałe

Ad. A) ustawodawca wymaga do związania kontrahenta wzorcem aby ten mógł z łatwością dowiedzieć się o treści wzorca w odniesieniu do umów z udziałem konsumentów, możliwości związania wzorcem bez jego doręczania, dotyczy jedynie umów powszechnie zawieranych w dowolnych, bieżących sprawach życia codziennego. Dowód, że posługiwanie się wzorcem jest w stosunkach danego rodzaju zwyczajowo przyjęte, a także dowód, co do łatwości dowiedzenia się przez kontrahenta o treści wzorca. Czyli twórcy wzorca np. jeżeli pojawia się agent ubezpieczeniowy abyśmy byli związani wzorcem musimy być z nim zapoznanymi.

Ad. B) ustawodawca uzależnia związanie II strony wzorcem od jego doręczenia przy zawarciu umowy samo doręczenie musi poprzedzać sam moment dojścia umowy do skutku. Jest to reguła, która odnosi się do obrotu …………… jak i konsumenckiego.

Konsument - jest to osoba, która zawiera umowę z przedsiębiorstwa w celu bezpośrednim niezwiązanym z działalnością gospodarczą, np. producent komputerów wobec innej osoby jest profesjonalistą, jeżeli jednak pójdzie on do konkurenta kupić inny komputer, to wówczas będzie już konsumentem.

1 lipca 2000 roku problem klauzul niedozwolonych. Polityka obrotu gospodarczego dowodzi, że proponenci starają się przerzucać ciężar ryzyka umowy na druga stronę - ustawodawca chroni

art. 385 k.c. llauzule niedozwolone - są to tego typu postanowienia umowy zawieranej z konsumentem, które kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami. Rażąc przy tym, naruszając jego interesy. Postanowienia niedozwolone umowy wywierają określone skutki prawne tylko wtedy, gdy nie zostały z konsumentem indywidualnie uzgodnione. Nie dotyczy to jednak postanowień określających główne świadczenie stron, w tym cenę i wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Klauzule uznane za niedozwolone - ustawodawca jest tutaj nieprecyzyjny, podjęto próbę wyliczenia klauzul niedozwolonych wyróżniono 23 klauzule niedozwolone art. 385 k. c.

Klauzule dzielą się na:

1. Klauzule odnoszące się do zawarcia i wykonywania umowy

2. Dotyczące zmiany umowy, rozwiązania umowy lub odstąpienia umowy

3. Klauzule dotyczące zakresu odpowiedzialności stron

Z żądaniem uznania klauzuli za niedozwolona może wystąpić każdy, kto wg oferty proponenta mógłby zawrzeć z nim umowę zawierającą postanowienie, którego uznania za niedozwolone żąda.

Powództwo takie może wytoczyć również organizacja społeczna, do której zadań statut. należy ochrona interesów konsumentów oraz prezes umowy inte konkurencji i konsumentów. Z żądaniem uznania wzorca za niedozwolony można wystąpić wtedy, gdy proponent posługuje się wzorcem albo zaniechał jego stosowania, ale od jego zaniechania nie minęło 6 miesięcy. Sprawy za uznanie wzorca za niedozwolony należą do właściwości sądu okręgowego w Warszawie - sądu Monopolowego. Wyroki są publikowane w monitorze sądowym i gospodarczym, a następnie na podstawie tych wyroków prezes ochrony konkurencji i konsumentów publikuje je w rejestrze postanowień wzorców umowy uznanych za niedozwolone. Rejestr ten jest jawny. Klauzula wprowadzona do rejestru na podstawie wyroku sądu jest taka sama jak 23 klauzule wyznaczone przez ustawodawcę w kodeksie cywilnym.

Sankcje związane z klauzulami niedozwolonymi

W wypadku umieszczenia w umowie klauzuli niedozwolonej klauzula ta nie wiąże konsumenta. Zaś w pozostałej części jest on umową związany. Do 30 czerwca 2000roku nie było wystąpień do sądu o uznanie części umowy za nieważną.

Umowa przedwstępna jest taką samą umową jak inne jest stosunkiem na mocy którego powstaje zobowiązanie do zawarcia w przyszłości oznaczonej umowy. Jest to umowa zobowiązująca, która radzi dla stron prawa i obowiązków o charakterze majątkowym, których przedmiotem jest świadczenie jednej lub obydwóch stron, polegające na złożenia oświadczenia lub oświadczeń woli o zawarciu umowy, ewentualnie o dopełnieniu także innych formalności, które są niezbędne do zawarcia umowy.

Przesłanki ważności umowy przedwstępnej - przedm. istotne

1. Oznaczenie istotnych postanowień przedmiotowych i podmiotowych, istotnie umowy przyrzeczonej ostatecznie z oznaczeniem terminu, w którym umowa przyrzeczona powinna być zawarta.

2. Oznaczenie terminu, w którym umowa przyrzeczona powinna być zawarta.

Ad.1 aby na mocy ustaleń można było ustalić treść umowy ostatecznej

Ad. 2 albo data kalendarzowa, albo zdarzenie (np. zbiór żyta, itd.)

Skutki umowy przedwstępnej:

O skutkach mówimy wtedy, gdy nie dochodzi do zawarcia umowy ostatecznej.

Są one dwojakiego rodzaju:

1. silniejsze

2. słabsze

Ad.1 Jest wtedy, gdy umowa przedwstępna nie czyni zadość wymaganiom, od których zależy ważność umowy przyrzeczonej, a w szczególności wymaganiom co do formy np. umowa przedwstępna musi być zawarta w formie aktu notarialnego jeżeli chodzi o sprzedaż nieruchomości.

Ad.2 Umowa przedwstępna jest ważna, ale nie czyni zadość wymaganiom umowy ostatecznej.

W ramach skutku silniejszego może dochodzić uprawniony zawarcia przyrzeczonej umowy na drodze sądowej i wówczas orzeczenie sądu o charakterze konstytutywnym w trybie art. 64 k. c. Zastąpi oświadczenie drugiej strony o zawarciu umowy. Jeżeli umowa nie może być zawarta lub uprawniony nie chce jej zawarcia to alternatywnie może on się domagać odszkodowania w granicach dodatniego interesu umowy. Odszkodowanie obejmuje korzyści, jakie ta strona otrzymałaby po zawarciu umowy. W ramach skutku słabszego uprawniony może jedynie domagać się odszkodowania w granicach negatywnego (ujemnego) interesu umowy. Zobowiązany może zwolnić się od odpowiedzialności, jeżeli wykaże, że uchylenie się od zawarcia umowy było następstwem okoliczności, za które on odpowiedzialności nie ponosi.

Skutki upływu czasu

Roszczenia z tytułu umowy przedwstępnej przedawniają się z upływem roku od dnia, w którym przyrzeczona umowa miała być zawarta. Jeżeli sąd oddali żądanie zawarcia umowy ostatecznej to roszczenie o naprawienie szkody przedawnia się z upływem roku od dnia, w którym orzeczenie stało się prawomocne.

KLASYFIKACJA UMÓW W DZIEDZINIE ZOBOWIĄZAŃ

1. Umowy konsensualne i realne

Zasadą są konsensualne dochodzące do skutku za zgodnym oświadczeniem woli umowy, realne mają charakter wyjątkowy (w. Użyczenia, przechowania, składu, zadatek) Realne, jeżeli rzecz, która ma być wydana, nie została wydana, nie ma wówczas roszczenia.

2. Umowy zobowiązujące i rozporządzające

• u. zobowiązujące - zobowiązują w zasadzie jedynie do przekazania praw majątkowych

• u. rozporządzające - doprowadzają do skutków rozporządz. Ustawodawca przyjął koncepcję......

3. Umowy jednostronnie i dwustronnie zobowiązujące

Klasyfikacja ta służy ustaleniu czyim interesom ma służyć umowa. Jednej stronie czy też może obydwóm. Na gruncie prawa polskiego obowiązują przede wszystkim umowy dwustronnie zobowiązujące.

Do umów jednostronnie zobowiązujących zaliczamy - u. użyczenia, u. darowizny, u. o nieodpłatne przechowanie, u. o nieodpłatne zlecenie.

Umowy wzajemnie zobowiązujące - synallagmatyczne są prototypem stosunków zobowiązujących.

Wyróżniamy:

1. synallagmatyczne

2. synallagmatyczne wartościowe

3. synallagmatyczne funkcjonalne

W umowach wzajemnych każda ze stron jest zobowiązana do świadczenia wobec drugiej strony, przy czym świadczenie jednej z nich jest uznawane za odpowiednik świadczenia strony drugiej. W umowach tego typu występuje ekwiwalentność (równowaga świadczeń) Ocena jej jest dokonywana w kategoriach subiektywnych stron umowy.

4. Umowy odpłatne i nieodpłatne

umowa odpłatna - gdy obie strony uzyskują korzyść majątkową, inne umowy są nieodpłatne.

Umowy nieodpłatne (u. użyczenia, u. darowizny)

Nieodpłatność jest ich składnikiem przedmiotowo istotnym. Określona grupa umów: lecenia, przechowania, pożyczki, może być w ramach swobody kontraktowania ukształtowana przez strony jako bądź odpłatne, bądź nieodpłatne. Przy czym milczenie stron w zakresie ustalenia wszelkiego wynagrodzenia powoduje różne skutki prawne:

• jeżeli strony nie ustalą wynagrodzenia przy umowie pożyczki to płynie stąd domniemanie, że wolą stron było ukształtowanie umowy jako nieodpłatnej. Natomiast jeżeli wynagrodzenie nie zostanie ustalone w umowie zlecenia i przechowania to płynie stąd domniemanie, że wolą stron było ukształtowanie stosunku prawnego jako odpłatnego. np. jeżeli zlecą komuś usługę - fryzjer

Przy umowach nieodpłatnych do zawarcia umowy wymagany jest akt notarialny

5. Umowy adhezyjne

Są to umowy, których treść jest jednostronnie ustalona przed jedną ze stron. Drugiej stronie pozostaje jedynie możliwość przystąpienia do umowy np. umowy zawierane z automatami.

6.Umowy nazwane i umowy nienazwane

Nazwane są umowy często pojawiające się w obrocie unormowane w k. c. Lub poza k. c.

Umowy nienazwane występują wtedy gdy treść ich nie jest przewidywana przez żadną z postaci umów nazwanych, ani też nie daje się połączyć ze sobą różnych cech umów nazwanych. Umowa nienazwana przekształcona jest w umowę nazwaną w drodze nostryfikacji umowy. Ostatnia w prawie polskim - umowa leasingu 2000r. Umowa nienazwana np. sponsoring

7. Umowy mieszane

Występują wtedy, gdy w ich treści znajdują się elementy różnych umów nazwanych wśród umów mieszanych. Rozróżniamy umowy krzyżujące się i kombinowane. W umowach krzyżujących się po obu jej stronach występują świadczenia charakterystyczne dla kilku umów nazwanych. W umowach kombinowanych nazwanych tylko po jednej stronie występują świadczenia charakterystyczne dla kilku umów nazwanych.

8. Umowy kauzalne i abstrakcyjne

Umowami kauzalnymi są umowy, których przyczyna jest elementem koniecznym i wpływa na ważność umowy. Brak causy - przyczyny, nie wywołują skutku w postaci nieważności umowy, lecz daje możliwość żądania zwrotu przysporzenia, którego źródłem jest ta umowa przez zastosowanie przepisów o nienależnym świadczeniu. Świadczenie jest niezależne, jeżeli ten, który je spełnił, nie był do innego zobowiązany.

Umowy abstrakcyjne są oderwane od ich przyczyny np. zobowiązanie wekslowe.

Treść umowy może być uzupełniona przez obowiązujące prawo - przepisy o dodatkowych zastrzeżeniach umowy. Są to składniki treści umowy prawnej, które wywierają określony wpływ na trwałość umowy. Wzmacniają one wykonanie umowy.

1. zadatek

2. kara umowna

3. co do zasady odstępne

Osłabiają więź umowy.

Wyróżniamy 4 zastrzeżenia umowne:

Zadatek - jest czynnością prawną realną, może nim być określona kwota, albo też określona rzecz. Wielość zadatku nigdy nie może przewyższać wielkości świadczenia głównego. Zadatek może być dany przy każdej umowie i stanowi wówczas jej część składową. Powoduje to skutek taki, że umowa jest nieważna.

Rolę zadatku mogą ustalać strony w umowie znak zawarcia umowy zaliczka na poczet przysługującego świadczenia, na wypadek niewykonania umowy.

Art. 394 §1,2,3

Jeżeli strony nie określą skutków zadatku, to skutek określa k. c. W razie niewykonania umowy przez jedną ze stron, druga może wg. Swego wyboru albo dochodzić wykonania umowy, albo też, bez wyznaczenia dodatkowego terminu od umowy odstąpić a pobrany zadatek zatrzymać. Strona, która zadatek dała może w razie niewykonania umowy przez drugą stronę domagać się jego zwrotu w podwójnej wartości.

Znaczenie skutków zadatków

1. gdy umowa ulegnie rozwiązaniu

2. jeżeli niewykonanie umowy jest następstwem okoliczności, za które żadna ze stron odpowiedzialności nie ponosi

3. jeżeli niewykonanie umowy jest następstwem okoliczności, za które obie strony ponoszą odpowiedzialność, przedawnienie roszczeń zadatku art. 118 i następne k. c.

Kara umowna art. 483-785

Namiastka odszkodowania na wypadek niewykonania lub nienależytego wykonania. Kara umowna może być zastrzeżona jako zabezpieczenie wykonania zobowiązania o charakterze niepieniężnym system prawa jest tutaj konsekwentny.

Strony zastrzegają kary umowne powinny ustalić tytuł do naliczania kasy. Przy czym kary te mogą być naliczone z każdego tytułu mającego związek z niewykonaniem umowy. W umowie strony powinny wskazać stawkę kar, ich wysokość oraz podstawę naliczenia np. procent od pewnej partii towaru. Jest ona niezależna od należności należnych uprawnionemu z tytułu obniżenia wartości rzeczy dochodowej na podstawie przepisów o rękojmi. Ustawodawca dopuszcza zbieg roszczeń z rękojmi i roszczeń z kary umownej.

Kara umowna wydaję się być dobrym zabezpieczeniem interesu jeżeli byłaby wykonana, jest dopuszczalne dochodzenie odszkodowania przenoszącego wysokość kary umownej. W sytuacji gdy szkoda rzeczywista przekroczy karę umowną obowiązania zapłaty kary umownej pozostaje niezależna od tego jaka jest wielkość szkody z tytułu niewykonania czy nienależytego wykonania umowy. Przy rozsądzaniu kary umownej konieczna jest rozwaga. Kara umowna co do zasady nie można zwolnić się z zapłaty kary umownej, ale można uchylić się częściowo do zapłaty kary umownej. Dopuszczalne jest bowiem zmniejszenie kary umownej przez jej miarkowanie.

2 sytuacje:

1. wtedy gdy zobowiązanie w znacznej części zostało wykonane

2. wtedy gdy kara umowna jest rażąco wygórowana

Ad.1) Można mówić, gdy zostało wykonane przynajmniej....

Ad.2) Kara umowna jest porównywalna do szkody jaka jest ponoszona przez wierzyciela. Miarkowanie kary umownej to element prawa sędziowskiego. Strony nie mogą zrzec się w umie, że nie będą korzystały z miarkowania. Zwolnienie z zapłaty kary umownej gdy dłużnik nie ponosi odpowiedzialności z tytułu wykonania lub nienależytego wykonania.

UMOWNE PRAWO ODSTĄPIENIA

Jest częścią umowy, dzieli jej los co oznacza, że nieważność umowy pociąga nieważność zastrzeżenia prawo powinno przybrać formę pisemną dla celów dowodowych ad probationem, ma charakter czynności prawnej konsensualnej i może być wprowadzone do każdej umowy albo w momencie jej zawierania albo w trybie zmiany umowy. Może ono przybrać formę….., chyba, że umowa nie dopuszcza np. przeniesienia wł. nieruchomości

• treść 395, 396

-oznaczenie terminu w ciągu którego będzie możliwe skorzystanie z umownego prawa odstąpienia

-oznaczenie, czy umowne prawo odstąpienia przysługuje obydwu stronom umowy, a jak jednej to której. Nie jest natomiast uzasadnienie przyczyny.

-osłabia więź umowną - jest elementem niepewności

• wykonanie prawa odstąpienia

wykonanie następuje poprzez złożenie oświadczenia drugiej stronie. Jest to oświadczenie prawo - kształtujące, musi być bezwarunkowe, jako takie nie może być cofnięte, chyba, że za zgodą drugiej strony. Prawo do złożenia oświadczenia nie ulega przedawnieniu i nie wygasa nawet w razie wykonania umowy zasadniczej. Forma, co do zasady jest dowolna.

• skutek:

-odstąpienie ma moc wsteczną i powoduje powrót do stanu, jaki istniał przed zawarciem umowy, rodzi to obowiązek zwrotu wzajemnych świadczeń, jeżeli zostały uprzednio wykonane. Zwrot ten powinien nastąpić według reguł wykonywania umów wzajemnych.

Odstępne:

• uzgodniona przez stronę kwota pieniężna, od zapłaty której strony uzależniają korzystanie z ułomnego prawa odstąpienia. Odstępne może być zastrzeżone w każdej umowie na rzecz jednej lub obu stron.

• odstępne wzmacnia więź umowną osłabioną przez prawo odstąpienia od umowy

Skutki prawne:

Zmienia charakter równoległego zastrzeżenia prawa odstąpienia od umowy, którego wykonanie staje się wówczas czynnością prawną realną.

ODPOWIEDZIALNOŚĆ ODSZKODOWAWCZA

Idee naprawiania uszczerbków, jakie doznała jakakolwiek osoba.

Odpowiedzialność odszkodowawcza to taki stosunek zobowiązaniowy, w którym szczególnym rodzajem świadczenia jest zachowanie się osoby zobowiązanej, polegające na naprawieniu uszczerbku, jakiego doznała inna osoba, na skutek tego, że prawnie chronione dobra i interesy tej osoby zostały naruszone.

Odpowiedzialność odszkodowawcza - wierzycielem jest osoba, której dobra i interesy przez prawo chronione zostały naruszone, na skutek zdarzenia, za które prawo czyni odpowiedzialnym inne osoby i równocześnie nakłada się na nią obowiązek naprawienia wyrządzonego uszczerbku. Osoba odp. - dłużnik przez swoje zachowanie ma doprowadzić do naprawienia szkody.

Szkoda majątkowa - odszkodowanie

Szkoda o charakterze niemajątkowym - zadośćuczynienie

Szkoda niemajątkowa - to uszczerbek w interesach chronionych przez prawo nosi miano krzywdy.

Odpowiedzialność ustawodawcza - problematyka jest złożona

2 reżimy odpowiedzialności:

Deliktowej, kontraktowej.

Czy to z naruszenia kontraktów czy naruszenia deliktu odpowiedzialność odszkodowawcza wyrosła z prawa karnego i oparta była na odwecie. Ustawodawca musi zabezpieczać interesy poszkodowanych np. przy szkodach z sił przyrody nie można znaleźć sprawcy. Odpowiedzialność odszkodowawcza realizuje kilka funkcji:

1. kompensacyjna

2. represyjno - penalna

3. prewencyjno - wychowawcza

Ad.1

Na gruncie prawa cywilnego dominuje funkcja kompensacyjna. Treść jej sprowadza się do wyrównania uszczerbku doznanego w dobrach prawnie chronionych i przywrócenia temu wyrównaniu, stanu poprzedniego tych dóbr. W wypadku szkody majątkowej wyrównanie to przybiera charakter restytucji naturalnej (przywrócenie stanu pierwotnego) lub z funkcji kompensacyjnej płynie zasada pełnego odszkodowania, z której wynika, że odszkodowanie z reguły powinno odpowiadać wysokości wyrządzonej szkody.

• odszkodowanie nie może przekraczać górnej wysokości szkody

• odszkodowanie nie może być źródłem wzbogacenia się poszkodowanego

Trudno ustalić wymiar szkody o charakterze niematerialnym, mówimy tutaj o zadośćuczynieniu. Rekompensata ma być odpowiedzialnością wielkości wyrządzonej szkody. Zadośćuczynienie łagodzi skutki uszczerbku.

Ad.2

Funkcja represyjno - penalna - realizacja funkcji kompensacyjnej w postaci obowiązkowego naprawienia szkody, pociąga automatycznie za sobą powstanie uszczerbku w majątku. Osoby odpowiedzialnej, co przez to stwarza dla niej nie jednokrotnie znaczna dolegliwość, np. jeżeli moje zachowanie nie będzie bezprawne to ja nie będę ponosił uszczerbku w swoim majątku.

Ad.3

Funkcja prewencyjno - wychowawcza - odpowiedzialność odszkodowawcza jest społeczna konsekwencja działania funkcji represyjnej, sprowadza się ona do motywacyjnego oddziaływania na członków społeczeństwa w kierunku przyjmowania postaw, sprzyjających zapobieganiu wyrządzania szkód. Jeżeli moje zachowanie nie będzie zawinione.

Przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej:

1. musi powstać szkoda

2. szkoda musi być spowodowana przez fakt, z którym ustawa łączy obowiązek jej naprawienia, nakłada ten obowiązek na oznaczony podmiot prawa cywilnego

3. to spowodowanie szkody jest uzależnione od istnienia związku przyczynowego pomiędzy faktem opisanym w hipotezie normy prawnej, a powstałą szkodą.

Ad.1, Ad. 3. Wystąpi zawsze, gdyż gdyby nie było szkody to nie byłoby czego naprawiać

Ad. 2 ona się zmienia przy odpow. 415 k. c.

Szkoda - ustawodawca nie zdefiniował jej ani w k.c. ani w k.p.c. Jego twórcy uznali, że definiowanie jej jest zbędne - znaczenie potoczne:

Art. 1293

Szkoda - jest to uszczerbek w prawnie chronionych dobrach wyrażający się w różnicy pomiędzy stanem dóbr jaki już istniał i jaki mógłby nastąpić w normalnej kolei rzeczy, wytworzy się, a stan taki jaki powstał na skutek zdarzenia wywołującego zmianę, w dotychczasowym stanie rzeczy, z którym to zdarzeniem ustawodawca łączy powstanie odpowiedzialności odszkodowawczej. Różnica o jakiej mowa, aby mogła być zakwalifikowana jako szkoda musi polegać na zmianie ujemnie ocenionej z punktu widzenia dóbr i interesów osoby poszkodowanej, na podstawie wprost określonych zasad przez przepisy prawa albo ocen formułowanych w piśmiennictwie. Żeby szkoda mogła powstać musi być naruszone dobro chronione np. ubezpieczenie siana

Szkoda - jej wielkość może się zmieniać. Mówimy o dynamicznym charakterze szkody polegającym na:

• niejednokrotnie ujemne zdarzenia wywołujące szkodę przejawiają się nie tylko w dobrach, które bezpośrednio zostały naruszone, ale również w pozostałych dobrach przynależnych do danego podmiotu, ujemnie wpływają na całą sferę interesów.

• szkoda może powiększać się z upływem czasu, a wynika to stąd, że jedne zdarzenia pociągają za sobą następstwa dalszych zdarzeń, a te z kolei powodują coraz to rozleglejsze skutki. Przy czym teoretycznie rzecz biorąc ciąg ujemnych następstw może być nieskończenie długi. Np. piekarzowi skradziono mąkę.

Szkoda może przybrać postać:

• straty ponoszonej przez poszkodowanego damnum emergens albo utracone korzyści lucrum cessans

Damnum emergens

Każde pogorszenie się sytuacji majątkowej poszkodowanego w wyniku czego poszkodowany staje się uboższy niż był przez wyrządzone szkody, w każdej sytuacji przy domnum emergens chodzi o straty poniesione przez poszkodowanego i w zasadzie bezpośrednio chyba, że szkoda jest wynikiem śmierci poszkodowanego art. 446 k. c. Pojęcie domnum emergens obejmuje w szczególności wydatki poniesione w następstwie zdarzenie wyrządzającego szkodę co przy szkodach na osobie dotyczy kosztów leczenie, przygotowania do innego zawodu. Ustalenie wysokości damnum emergens zasadą jest metoda subiektywna, uwzględniająca gospodarcze konsekwencje wyrządzenia szkody dla poszkodowanego. Ta metoda subiektywna jest dla poszkodowanego bardziej korzysta.

Lucrum cessans

Oznacza tego stratę, co poszkodowany mógł uzyskać gdyby szkody mu nie wyrządza. Wskutek doznania tego rodzaju uszczerbku poszkodowany czuje się bogatszy o to, czego do wyrządzenia szkody mógł się spodziewać w przyszłości, może on za to uzyskać określoną korzyść materialną. Lucrum cessans ma znaczenia hipotetyczne, ponieważ z reguły nie można mieć pewności czy poszkodowany osiągnęłaby dana korzyść, gdyby szkoda nie została mu wyrządzona. Z tych względów wystarczające ona ustalenia lucrum cessans należy uznać jedynie prawdopodobieństwo utraconych korzyści, przy założeniu wszakże jego.... stopnia. Prawdopodobieństwa to musi być tak, duże, że w świetle doświadczenia życia życiowego uzasadniona jest przyjęcie, że utrata korzyści rzeczywiście nastąpiła. Obowiązuje tu generalna zasada, że poszkodowanemu zwrot utraconych korzyści należy się wtedy gdy chodzi o korzyści godziwe i dozwolone, a nie sprzeczne z prawem i zasadami współżycia społecznego.

*przykład piekarza - zwrot utraconych korzyści wystąpi wtedy, gdy wykaże się, że tej ukradzionej mąki nie mógł on zastąpić inną mąkę.

• z takiej mąki jaką mu ukradziono upiekłby więcej chleba.

• * chleb, który sprzedałby za taką a taką cenę

Zasada pełnego odszkodowania

damnum emergens + lucrum cessans

Rodzaje szkody z uwagi na moment ujawnienia się szkody, wyróżniamy:

1. szkodę obecna - aktualna

2. szkodę przyszłą

3. szkodę ewentualną

szkoda obecna - jest to uszczerbek istniejący w chwili orzekania i który może być stwierdzony na podstawie faktów urzeczywistnionych.

Szkoda przyszła - to uszczerbek, który może powstać po wydaniu wyroku zasądzającego odszkodowanie. Uszczerbek ten może być o tyle uwzględniony o ile według doświadczenia życiowego może być oceniony jako konieczna konsekwencja stanu obecnego. Szkodę przyszłą ustalamy na podstawie zarówno stanu obecnego jak i faktów pomyślanych jako przyszłe. Ma ona znaczenie w jakimś stopniu hipotetyczne i aby mogła być uwzględniona musi istnieć znaczne prawdopodobieństwo jej powstania.

Szkoda ewentualna - uszczerbek, którego stopień prawdopodobieństwa jest niewielki lub niemożliwy do ustalenia, najczęściej polega na utracie szansy do uzyskania korzyści.

Szkody dzielimy na szkody:

-na osobie

-na mieniu

Kryterium ich wyodrębnienia jest przedmiot naruszonego dobra.

Szkoda na mieniu - to uszczerbek, który dotyczy dóbr i interesów poszkodowanego bez związku z jego osobą. Szkoda na mieniu jest wyłącznie szkodą majątkową. Jeżeli pociąga ona za sobą jako pośrednie następstwo bólu i przykrości to ujemne doznania w świetle prawa polskiego nie są uwzględnione.

Natomiast szkoda na osobie - jest to uszczerbek pozostający w bezpośrednim związku z osoba poszkodowaną, jest to uszkodzenie ciała, rozstrój ducha, pozbawienie wolności, naruszenie czci i wynikające stąd następstwa bezpośrednie w postaci bólu i ujemnych doznań psychicznych. W całości tworzą one szkodę niemajątkową, czyli krzywdę. Pośrednio mogą one przybrać postać następstw majątkowych.

Na sposób wyrządzenia szkody:

1. majątkowe - szkoda

2. niemajątkowe - krzywda

Ad. A) są to dobra i interesy, których wartość daje się wyrazić ekonomicznym miernikiem wartości jaką jest pieniądz.

Ad. B) krzywdy nie daje się w sposób adekwatny wyrazić w pieniądzu

RODZAJE SZKÓD MAJĄTKOWYCH

1. zniszczenie lub utrata rzeczy

2. utrata możliwości korzystania z rzeczy nawet przejściowo

3. uszkodzenie rzeczy lub innego dobra materialnego

4. każda zmiana rzeczy, która zmniejsza bądź użytkową bądź sprzedawcą wartość rzeczy

5. każda zmiana rzeczy, która nie odpowiada potrzebom właściciela i jego gustom ani zamiarom choćby według kryterium obiektywnego. Zmiana ta nie oznacza pogorszenia rzeczy.

6. utrata posiadania

7. utrata przyjemności lub wypoczynku. Nie zawsze jest to szkoda. Np. rzecz dzieje się w akademiku, kolega chwali się, że przyjdzie do niego koleżanka do pokoju, a koledzy zamykają go w pokoju.

Jest szkoda, jeżeli od momentu ich realizacji posiada określoną wartość rynkową i jest zmaterializowana w taki sposób, że uprawniony może z tej przyjemności i wypoczynku korzystać np. wartość biletu do kina

8. wygaśnięcie wierzytelności

9. niewykonanie zobowiązania

10. naruszenie prawa na dobrach niematerialnych

Sposób obliczania wartości szkody

1. metoda różnicy - deferencyjna

2. metoda realna - obiektywna

Ad. 1

Charakteryzuje się tym, że szkodę wykazujemy jako różnice dwóch stanów dóbr, hipotetycznie jaki istniałby gdyby nie nastąpiło zdarzenie szkodę wyrządzające i tego stanu jaki wytworzył się na skutek szkodliwego zdarzenia. Bierzemy pod uwagę przy tym ogół dóbr i interesów osoby poszkodowanej i ogół następstw zdarzenia wyrządzającego szkodę, byle mieściły się one w przyjętej przez nas koncepcji uwzględnionego związku przyczynowego i nie było wyłączone z operacji przypisania przez przepis szczególny. Związkiem przyczynowym wyznacza się granicę odpowiedzialności.

Ad. 2

Np. z drinkiem, gdy jest za mało wódki. Klient zamawia odpowiednia proporcję, a jest mniej. Kiedy klient jest poszkodowany. Dochodzimy szkody obiektywnie poprzez ustalenie proporcji alkoholu.

Metoda realna - przy ustaleniu wartości szkody bierzemy pod uwagę uszczerbek w naruszonym dobrze, który jest rozpatrywany niezależnie od stosunku tego dobra do całego mienia poszkodowanego i niezależnie od późniejszych następstw. Metoda realna nie porównuje dwa stany całego majątku poszkodowanego tak jak przy metodzie dyferencyjnej, lecz porównując dwa stany ściśle związane z jednym dobrem.

Sposób naprawiania szkody

Daje dowód subiektywny. Interes wierzyciela pokrzywdzonego, szkoda według reguły poszkodowanego może być naprawiona bądź poprzez przywrócenie stanu poprzedniego, bądź poprzez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej. Sposób wyboru naprawienia szkody określa poszkodowany. Jak każda czynności doznaje ograniczeń w sposobie wyboru:

• ochrona interesów zobowiązanego do naprawienia szkody dłużnika czyli sprawcy szkody. Jeżeli przywrócenie do stanu poprzedniego pociągałoby za sobą nadmierne trudności lub koszty, to roszczenie poszkodowanego ogranicza się jedynie do świadczenia w pieniądzu. W razie sporu o nadmierną trudność, decyzja należy do sądu

• charakter uszkodzonej rzeczy z natury. Naprawienie szkody w pieniądzu występuje wtedy, gdy nie jest możliwe przywrócenie do stanu poprzedniego.

• Przepis prawa albo następuje w pieniądzu albo artykułu, ustawa o ochronie gruntów leśnych - przywrócenie stanu poprzedniego

Jeżeli naprawienie szkody ma nastąpić w pieniądzu, to z chwilą miarodajną do jej ustalenia jest data wyrokowania, chyba, że inne szczególne okoliczności wymagają przyjęcia za podstawę cen istniejących w innej chwili niż data wyrokowania. Kiedy sąd może odstąpić od ceny z daty wyrokowania np. plantacja pomidorów zniszczona w lutym, a sąd wyrokuje we wrześniu - w lutym pomidory były dużo droższe.

Sposoby ustalania wartości utraconych rzeczy

1. wartość rynkowa

2. wartość szczególna

3. wartość upodobania

Ad.1

To taka wartość rzeczy, jaką rzecz przedstawia dla wszystkich uczestników obrotu.

Ad.2

Ocena następuje wedle wartości jaką rzecz przedstawia dla poszkodowanego z uwagi na szczególny sposób jej użycia np. samochód dla weterynarza, czy dla kogoś innego

Ad. 3

Ustalenie wartości utraconej rzeczy następuje wedle szczególnej emocjonalnej doniosłości jaką jej przypisuje poszkodowany np. utrata rodzinnej broszki

2 przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej

Związek przyczynowy - żeby obarczyć kogoś odpowiedzialnością, musi istnieć powiązanie np. ktoś rzuca zapałkę na łąkę - przy sprzyjającej okazji może spłonąć las, wieś itd. Dwie teorie związku przyczynowego

1. teoria równowartości przyczyn

2. teoria normalnego, adekwatnego związku przyczynowego

Ad.1

CONDITIO SINE QUA NON

Wedle tej teorii do przyjęcia związku przyczynowego wystarczy, by dane zdarzenie było jednym choć nie jedynym z nieodzownych warunków wystąpienia skutków czyli, że bez niego skutek nie mógłby nastąpić

x - x1 - x2 - x3 - x4

okoliczności są tutaj bez znaczenia np. klient umówił się z krawcem o palto, krawiec się spóźnił z paltem, później klient musiał jechać późniejszym pociągiem, a pociąg miał wypadek.

Nie można obarczać krawca odpowiedzialnością.

Ad.2

Związek będzie adekwatny czyli wystarczający do przyjęcia odpow. odszkodowawczej jeżeli zdarzenie, które jest nieodzownym warunkiem powstania szkody, wedle swej natury z reguły do wywołania takiej szkody prowadzi, natomiast tam gdzie zdarzenie zwykle skutecznie wywołuje, albo w danym wypadku wywołuje jedynie powód nadzwyczajnego zbiegu okoliczności, tam nie mamy do czynienia ze związkiem adekwatnym i stąd odpow. Za szkodę nie powstaje. Dla ustalenia, iż związek ma charakter adekwatny konieczne jest rozróżnienie skutków typowych i nietypowych jakiegoś zdarzenia. Kryterium jego rozróżniania jest rachunkiem prawdopodobieństwa i uznanie istnienia związku przyczynowego, tam gdzie można stwierdzić wysoki stopień prawdopodobieństwa, że dane zdarzenie taka właśnie szkodę wywołuje.

Związek przyczynowy to podstawa i gwarancja odpowiedzialności odszkodowawczej.

Teoria normalnego, adekwatnego związku przyczynowego, to zasada na gruncie prawa polskiego

Obowiązująca zasada pełnego odszkodowania powinna odpowiadać wysokości szkody. Udowodnienie szkody i jej wysokości obciąża poszkodowanego art. 6 k. c. W sytuacji gdy dokładne wykazanie szkody nie jest możliwe lub nader utrudnione sąd może w trybie art. 322 k. p. c. Zasądzić odpowiednią sumę wedle swej oceny opartej na rozważeniu wszystkich okoliczności sprawy i ustalenia wysokości szkody. Art. 322 k. p. c nie jest odejściem od zasady pełnego odszkodowania.

Odstąpienie od zasady pełnego odszkodowania może mieć miejsce gdy:

1. Jeżeli przepis ustawy ogranicza wielkość naprawienia szkody - może pójść - ograniczenie rozmiaru naprawienia szkody domnum emergens, może ograniczać wartość odszkodowania kwota (odp. Osoby w hotelu)

2. Rozmiar naprawienia szkody może być ograniczony w umowie stron z tym zastrzeżeniem, że nieważne jest zastrzeżenie, że dłużnik nie będzie odpow. Za szkodę, którą może wierzycielowi wyrządzić umyślnie. Jest to zasada odpow. Za dolus czyli wine umyślną

3. przyczynienie się poszkodowanego do powstania szkody lub zwiększenia szkody

4. compesato lucri cum damno - wyrównacie uszczerbku i korzyści

5. ius moderandi - miarkowanie

Ad.3

W wielu systemach dostrzegamy, że poszkodowany doprowadza do powstania szkody. W tych sytuacjach mógł ...... szkody

Jeżeli poszkodowany przyczynił się do powstania szkody lub zwiększenia jej rozmiarów, to rozmiar należnego mu odszkodowania zostaje zmniejszony stosownie do winy obu stron oraz okoliczności w jakich dochodzi do wyrządzenia szkody, przyczynienie się poszkodowanego jako okoliczność uzasadniająca zmniejszenie odszkodowania znajduje zastosowanie w każdym wypadku bez względu na podstawę prawną okoliczności odpowiedz. Za wyrządzoną szkodę. W rachubę zaś wchodzi także odpowiedzialność za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania jak i odpowiedzialność z tytułu czynów niedozwolonych, a także innych stanów faktycznych będących źródłem obow. naprawienia szkody. Wynika to z systematyki. Jeżeli poszkodowany przyczynił się do szkody to zmniejsza się odszkodowanie. Np. żołnierz ratuje dziecka spod pociągu, a sam traci prace. Należy odstąpić od pełnego odszkodowania. Wszędzie tam gdzie podstawą odpowiedzialności jest zasada winy to ono jest uznawane, a tam gdzie nie wina jest podstawą może skłonić sąd do obniżenia wielkości odszkodowania

Ad.4

To znajduje ono zastosowanie wtedy, gdy zdarzenie szkody wyrządzonej rodzi dla poszkodowanego określone korzyści. Sąd ustalając wielkość odszkodowania powinien je obniżyć o wielkość korzyści jakie osiągnął poszkodowany ze zdarzenia szkodę wyrządzającego. Przy założeniu wszakże tak zysk jak i starta musza być stronami tego samego stosunku np. pojedynek dwóch panów. Jeden poraniony otrzymał już 100zł, ale dochodzi odszkodowania 10. 000. To 100zł otrzymał od osoby trzeciej. Osoba ta może żądać zwrotu tych 100zł.

Ad.5

W wypadkach gdy zachodzi potrzeba zmniejszenia odszkodow. z uwagi na przyczynienie się poszkodowanego do powstania lub zwiększenia się rozmiarów szkody, równocześnie zdarzenie wywołujące starty rodzi dla poszkodowanego określone korzyści, to przy ustaleniu odszkodowania należy je zmniejszyć odpowiednio do stopnia przyczynienia się poszkodowanego. Dopiero od takiej ustalonej sumy odszkod. odlicza się świadczenie będące odpowiednikiem korzyści, które osiąga poszkodowany za zdarzenie szkodę wyrządzające

Szkoda 100

Przyczynienie 20%

Korzyści ze zdarzenia 30 jednostek

100 * 0,2 - 30 - taka operacja otrzyma 50 jednostek

IUS MODERANDI - miarkowanie

Zostało ono ograniczone przedmiotowo lub podmiotowo. Miarkowanie jest możliwe jedynie w tych wypadkach, gdzie źródłem naprawienia szkody jest czyn niedozwolony i ponieważ miarkowanie jest dopuszczalne jedynie między osobami fizycznymi

Miarkowanie - gdy obie strony stosunku prawnego są osobami fizycznymi, a gdy jedna osoba jest osobą prawna lub jednostką ogr. bez osobowości prawnej art. 440 k.c. nie znajduje zastosowania.

Miarkowanie wielkości odszkodowania było już w kodeksie zobowiązań, Wprowadzono je, aby odszkodow. nie było sprawcy wymierzane na papierze - sędzia ma prawo do miarkowania

M.W.O uzasadnia:

1. porównanie stanu majątkowego osoby zobowiązanej do naprawienia szkody i poszkodowanego

2. uspr. miarkowanie jest względ. na zasady współżycia społecznego. MWO dotyczy stos. w reżimie czynów niedozwolonych

Reżim deliktowy - odpowiedzialność z tytułu czynów niedozwolonych

Reżim odpowiedz. deliktowej a kontraktowej:

Deliktowy - wchodzi w grę, gdy zdarzenie wyrządzające szkodę nie pozostaje w związku z jakimkolwiek istniejącym stosunkiem obowiąz. lecz jest samodzielnym źródłem powstania nowego stosunku obligacyjnego. Podmiot odpow. Za szkodę wyrządzoną czynem niedozwolonym jest zobow. do jej naprawienia a świadczenie polegające na naprawieniu szkody jest świadczeniem pierwotnym. Gdy nie nastąpiło zdarzenie deliktu to świadczenie ma charakter umowny

Kontraktowy - powstająca odpowiedzialność jest uruchamiana jako następstwo niewykonania lub nie należytego wykonania zobowiązania. Pierwotny stosunek zobow. trwa nadal a jedynie świadczenie pierwotne w całości lub części jest zastąpione świadczeniem odszkodowawczym

1. odmienne rozłożono przesłanki odpowiedzialności, o ile przy odpow. kontraktowej wyrządzanie szkody następuje w ramach istnienia stosunku zobowiązaniowego, a zatem podmiot odpow. Za szkodę jest od razu znanym, o tyle przy odpow. deliktowej najpierw należy ustalić podmiot odpow. za szkodę. Ciężar dowodu jest ……..

2. odmienne dla obu reżimów określenie biegu przedawn. kontr. art. 418 k. c., delikat 442 k. c.

3. w ramach odpow. deliktowej uregulowania następstw szkód na osobie, kontr. szkoda ma charakter szkody na mieniu

4. w reżimie deliktowym przewidziano również swoiste roszczenie o zapobieżenie grożącej szkody. Czego nie ma w reżimie kontraktowym - roszczenia zapobiegające.

CZYNY NIEDOZWOLONE

Czynem niedozwolonym - jest zawinione działanie człowieka jak i również innego rodzaju zachowanie ludzkie nienoszące znamiona winy oraz zdarzenie niezależne od woli człowieka, z którym ustawa łączy obowiązek naprawienia szkody i nakłada ten obowiązek na oznaczony podmiot prawa cywilnego. W tym sensie ma znaczenie techniczne

Delikt - to działanie ludzkie zabronione i zawinione, o ile konsekwencją tego zachowania jest szkoda, czyli pojęcie czynu niedozwolonego pochłania pojęcie deliktu. Jeżeli czyn niedozwolony narusza przepisy ustawy karnej i jest zagrożony sankcja karną to wówczas stanowi przestępstwo i jest czynem karalnym. Pojęcie przestępstwa ma węższy zakres niż pojęcie czynu niedozwolonego, gdyż odnosi się tylko do czynu człowieka, jego działania lub zaniechania sprzecznego z porządkiem prawnym i zagrożonym sankcja karną. Nie karalne przestępstwo stanowi czyn niedozwolony i rodzi odpowiedzialność na podstawie przepisów o czynach niedozwolonych.

1. ZASADA WINY - zasada naczelna, podstawowa, oznacza, że w ujęciu pozytywnym, że zawinione działanie sprawcy zobowiązuje go do odpowiedzialności odszkodowawczej w ujęciu negatywnym, bez winy nie ma odpowiedzialności odszkodowawczej za wyrządzoną szkodę art. 415 k. c. - to formuła generalna deliktu. Nie zawsze zasada winy przybiera czystą postać.

Domniemanie winy w k. c. Występuje w 3 przypadkach:

Art. 427, 429, 431 §1 - cechą wspólną jest to, że kto inny wyrządza a kto inny jest odpowiedzialny

2. ZASADA RYZYKA - wina nie stanowi koniecznej przesłanki odpowiedzialności za wyrządzona szkodę art. 417 budził wątpliwości

art. 430, 433, 434, 435, 449 i następne

Są to przypadki wyliczone w sposób wyczerpujący.

Art. 430 - ustawodawca reguluje problem odpowiedzialności za szkody wyrządzone przez podwładnego - garbata zasada ryzyka.

Co różni domniemanie winy od ryzyka

Różnica - możliwość zwolnienia się odpowiedz. przedmiotu ponoszącego odpowiedzialność

3. ZASADA SŁUSZNOŚCI - obejmuje wypadki, w których zasady współżycia społecznego wymagają przypisania poszkodowanemu odszkodowania w części lub nie w całości mimo braku pozostałych przesłanek odpowiedzialności. Odpowiedzialność na zasadzie słuszności jest reglamentowana w art. 419, 428, 431§2

Art. 419 - podstawa odpowiedzialności na zasadzie słuszności

O ile zasada winy, ryzyka o tyle odpw. słuszności są to tylko czyny niedozwolone. Nie ma przy tym odpowiedzialności kontraktowej (zasada słuszności)

Zasada odpowiedzialności absolutnej obejmuje normy 142 k. c.

1^st 20002 - nowe prawo atomowe

ZASADA ODPOWIEDZIALNOŚCI ZA WINY WŁASNE

Za szkodę odpowiedzialność ponosi ten, którego zawinione zachowanie jest źródłem powstania szkody. Zachowanie może mieć postać aktywną lub bierną określone mianem bądź działania bądź zaniechania. Działanie lub zaniechanie osoby fizycznej lub prawnej określone jest mianem czynu. Czyn sprawczy pociągający za sobą odpow. cywilną musi wykazywać pewne cechy odnoszące się do strony przedmiotowej i podmiotowej, chodzi mianowicie o obiektywne niewłaściwości postępowania, które są określone mianem bezprawności czynu i od strony podmiotowej, określone jako wina w znaczeniu subiektywnym. Bezprawność jest jako sprzeczność z obow. porządkiem prawnym.

Wyłączają bezprawności czynu:

1. działanie w ramach obrony koniecznej

2. działanie w stanie wyższej konieczności

3. dozwolona samoobrona - art. 432 k. c. nie ma większego znaczenia

4. zgoda poszkodowanego

5. działalności w ramach przyznanych uprawnień np. działanie ojca czy matki w ramach karcenia dzieci

6. wykonywanie własnych praw podmiotowych

WINA SPRAWCY

Przez winę rozumie się naganną decyzję człowieka odnoszącego się do pojętego przez niego bezprawnego czynu. Na obszarze deliktów rozróżniamy:

1. wina umyślna - sprawca ma świadomości szkodliwość i skutku swego zachowania i przewiduje jego nastąpienie, celowo do niego zmierza lub co najmniej na wystąpienie tych skutków się godzi. Tak rozumiana wina umyślna przy u. Przewozu, spedycji

2. wina nieumyślna - sprawca przewiduje wprawdzie możliwości wystąpienia szkodliwego skutku lecz bezpodstawnie przypuszcza, że zdoła go uniknąć albo tez nie przewiduje możliwości wystąpienia tych skutków, chociaż powinien i może przewidzieć - mamy tutaj do czynu niedbalstwa

Niedbalstwo na gruncie prawa jest związane z pojęciem wymaganej staranności. Dla oceny kiedy mamy do czynienia z wina w postaci niedbalstwa, decydujące znaczenie ma miernik staranności. Art. 355 k.c. odnosi się do odpow. deliktu i kontrakt. Zarzut niedbalstwa będzie uzasadniony jeżeli sprawca odbiegnie od modelu wzorca.

ODPOWIEDZIALNOŚCI ZA CUDZE CZYNY

Nieregulowana w art. 427, 429, 430 k. c. - kto inny jest sprawcą szkody, a kto inny jest odpowiedzialny

Art. 427 - culpa in custodiendo wina w nadzorze

Art. 429 - culpa in eligendo wina w wyborze

Art. 430 - zasada ryzyka

Art. 427 - odpowiedzialność za szkody wyrządzone przez osoby poddane nadzorowi, krąg osób po odpow. deliktową wyznaczony przez art. 426

Kiedy znajduje zastosowanie? - formuła art. 427

Jeżeli sprawcą szkody jest małoletni do 13 roku życia, co jest bezsporne, ale przepis ten znajduje zastosowanie także wówczas gdy nie zostanie wykazane, że sprawcy szkody małoletni powyżej 13 roku życia nie może być w konkretnej sytuacji przypisana wina. Jeżeli małoletni powyżej 13 roku życia wyrządzą szkodę, działając z niekrytym rozeznaniem to osoby pod których nadzorem się on znajduje się mogą ponosić odpowiedzialności w trybie art. 427

Art. 427 odnosi się również do sytuacji gdy poszkodowany i sprawca szkody znajdują się pod nadzorem tej samej osoby

Art. 427 nie znajduje zastosowania jeżeli nadzorowany wyrządza szkodę sam sobie - art. 415 albo 427 jeżeli istnieje stosunek kontraktowy

Odpowiedzialności w trybie art. 427 powstaje tylko wówczas, gdy czyn bezpośredniego sprawcy szkody nosi znamiona bezprawności.

Art. 427 - wprowadza domniemanie winy w nadzorze, domniemanie związku przyczynowego między wyrządzeniem szkody przez osobę poddaną pieczy, a wadliwym wykonywaniem nadzoru. Poszkodowanego obciąża ciężar wykazania szkody jej wysokości oraz związku przyczynowego pomiędzy działaniem osoby poddanej pieczy a wyrządzoną szkodą. Z treści art. 427 ustawodawca wyróżnia trzy źródła będące przesłankami odpowiedzialności

1. ustawa

2. umowa

3. stałe, jednostronne podjęcie się wykonywanej pracy

Miara staranności rzeczy zależy od:

1. rodzaju stosunku uzasadniające obowiązek pieczy. Należy tu rozumieć - większego stopnia staranności należy domagać się

2. od właściwości osoby podlegającej nadzorowi

3. od stopnia zagrożenia stwarzanego dla osób trzecich

4. od faktycznych możliwości pełnienia pieczy

Osoba zobowiązana do nadzoru zwolni się od odpow. jeżeli wykaże:

1. że uczyniła zadość obow. nadzoru

2. że szkoda byłaby i tak powstała przy starannym wykonaniu nadzoru

Zasada słuszności art. 428 pełni role uzupełniającą i posiłkową art.. 428 uzupeł. art. 427

Odpow. na zasadzie słuszności będzie uzasadniona

1. gdy osoby zobowiązane do nadzoru obala domniemanie winy

2. jeżeli ściągnięcie od osób zobowiązanych do nadzoru odszkodowania jest bądź niemożliwe lub bardzo utrudnione

3. jeżeli nie ma osób zobowiązanych do nadzoru

PRZESŁANKI ODPOWIEDZIALNOŚCI

1. gdy poszkodowany nie jest w stanie uzyskać naprawienia szkody

2. z okoliczności przypadku musi wynikać, że obciążenie sprawcy obowiązkiem naprawienia szkody wymagają zasady współżycia społecznego

3. nie ma tu przerzucania ciężaru dowodu

art. 429 i art. 430 k. c.

Art. 429 dotyczy sytuacji gdy ten komu powierzono wykonanie czynności zajmuje wobec powierzającego pozycję samodzielną, wówczas zastosowanie znajduje reguła art. 429, a druga sytuacja zachodzi wówczas gdy osoba, której powierzono wykonanie czynności nie ma wobec powierzającego pozycji samodzielnej - gdy nie ma pozycji samodzielnej podwładny i przełożony - art. 430

Art. 429 zasada ryzyka „garbata” - swoiste sformułowanie przesłanek

Art. 429 - odpowiedzialności ciąży na powierzającym bez względu na to, czy bezpośredni sprawca szkody ponosi winę wskutek wyrządzenia przez niego szkody. Pobieżne wykonanie czynności może mieć charakter jednostronny, dotyczyć charakteru czynności

Pobieżne wykonanie czynności polega na tym , że osoba której powierzono wykonanie czynności, działa z woli powierzającego w jego imieniu i w granicach umocowania

Przesłanki odpowiedzialności

1. wina powierzającego wykonanie czynności

2. uprawnienie osoby, której powierzono wykonanie czynności do samodzielnego działania, przez co nie podlega on kierownictwu powierzającego i nie ma obowiązku stosować się do jego wskazówek

3. wyrządzenie szkody musi nastąpić przy wykonywaniu a nie przy okazji wykonywania powierzonych czynności. Kiedy możemy uczynić zarzut przy wykonywaniu, żeby uznać, że szkoda jest wyrządzona nie przy okazji np. przy wykonywaniu _> przesłanki:

• wyrządzający szkodę podwładny nie prowadzi określonego działania dla siebie

• istnienie powiązania między wyrządzeniem szkody a poleceniem wykonania czyli brak wykraczania poza zlecenie

• działalność przełożonego i podwładnego muszą stanowić pewna całości z tym, że przełożony musi się liczyć z tym, że czynności zostanie źle wykonana przez podwładnego (prawo podwładnego do popełnienia błędu).

Kiedy osoba zobowiązana zwolni się udana eksulpacja zwolni osobę od ponoszenia odpowiedzialności

Przesłanki eksulpacji:

• wykazanie, że wybór był dokonany przy zachowaniu należytej staranności a tym samym nie ma podstaw do przypisania dokonującego wyboru jakiegokolwiek niedbalstwa, a tym bardziej winy umyślnej, od przypadku do przypadku

• wykazania, że czynności została powierzona osobie lub przedsięb. bądź zakładowi, które w zakresie swojej działalności trudzą się wykonywaniem takich czynności. Owe okoliczności eksulpacji należy traktować alternatywnie albo jedna przesłanka albo druga

art. 430 k. c.

Odpowiedzialność za sam skutek a odpow. powierzonego została uregulowana na zasadzie ryzyka. Ten, kto czerpie zysk z działalności określonych osób, powinien ponosić ryzyko odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez niego

Przesłanki odpowiedzialności:

1. wyrządzenie szkody osobie trzeciej przez podwładnego

2. działanie podwładnego musi nosić znamiona winy

3. wyrządzenie szkody nastąpiło przy wykonywaniu przez podwładnego powierzonej mu czynności

4. związek przyczynowy pomiędzy zachowaniem podwładnego a wyrządzona szkodą

W art. 430 stosunek zwierzchnictwa i podporządkowania został ujęty w sposób opisany co decyduje o zwierzchnictwie i podporządkowaniu

• zwierzchnikiem jest ten kto ma własny rachunek powierza wykonanie czynności osobie, która przy jej wykonaniu podlega jego kierownictwu i ma obowiązek stosować się do jego wskazówek

• podwładnym jest osoba podlegająca temu kierownictwu i mająca obowiązek stosowania się do poleceń danej jej przez zwierzchnika. Podwładny wykonuje czynności powiązana na własny rachunek zwierzchnika. Szczególne znaczenie dla stosunku zwierzchnik - podwładny ma prymat podwładnego który wiąże się z przyjęciem, iż nie jest on w wykonywaniu danej czynności samodzielny

ODPOWIEDZIALNOŚĆ SKARBU PAŃSTWA ZA SZKODY WYRZĄDZONE PRZEZ FUNKCJONARIUSZY

1. państwo nie ponosi opow. za działanie funkcjonariuszy

2. zasada pełnej odpow. państwa bez możliwości zwolnienia

Państwo albo ponosi odpow. za niektóre szkody albo nie. Ten problem pojawił się stosunkowo późno

Art. 121 konstytucji marcowej - państwo ponosi odpow. za szkody wyrządzone przez funkcjonariuszy. Artykuł ten pozostał jednak pustymi słowami gdyż brak aktów wykonawczych

Ustawa z 15 listopada 1956 roku

Te zasady znalazły wykaz w k. c. W 1964 roku i obowiązują w zasadzie do dnia dzisiejszego

Odpow. art. 417 i następne

Nie ma tutaj różnicy z ustaleniami z 1956 roku z wyjątkiem terminologii

1956 - odpow. Państwa (15 listopad)

k. c. - odpow. Skarbu Państwa

Orzeczenie trybunału konstytucyjnego z 4 grudnia 2001 r. Opublikowany w dzienniki ustaw z 19 grudnia 2001 r nr. 145 Czy przepisy o odpow. Państwa stosuje się do każdego przypadku, czy deliktowej i kontraktowej odpow. na gruncie z 1956 budziła wątpliwości k. c. Ten spór przejął w art. 417

Żeby mówić o odpowiedzialności Skarbu Państwa trzeba wiedzieć kto jest funkcjonariuszem państwowym

Funkcjonariusz państwowy - art. 417 §2 wymienia krąg osób. Z art. 417 wynika, że podmiotami tymi są:

• osoby wykonujące różnorakie funkcje w strukturze państwa od stanowisk traktowanych jako organy władzy, poprzez stanowiska w administracji w węższym tego słowa znaczeniu, do stanowisk w gospodarce państwowej. Z punktu widzenia od. Funkcjonariuszy duże znaczenia ma fakt, w jaki sposób te osoby łącza się ze Skarbem Państwa np. poseł, senator, prezydent, sprzątaczka, sędzia (ale z art. 47 - nie jest funkcjonariuszem biegły sądowy), żołnierz zawodowy, czynny, rektor uczelni państwowej bez znaczenia cenzus wykształcenia.

Osoby działające na zlecenie funkcjonariuszy:

• należą tu osoby do których przesłanki nast. są spełnione:

1. zlecenie musi pochodzić od organu władzy, admin lub gospodarki

2. wykonawcą zlecenia musi być jedynie indywidualnie oznaczona osoba fizyczna

3. treść zlecenia musi mieć za przedmiot tylko działanie lub zaniechanie, które mieszczą się w sferze organu zlecającego

4. zlecenie musi mieć oparcie w obowiązujących przepisach prawa lub zarządzaniu właściwego organu władzy

5. działanie zleceniodawcy musi być wykonywane tak jak wykonuje je funkcjonariusz tez w imieniu i na rzecz zlecającego

• bez znaczenia jest charakter zlecenia

• bez znaczenia jest forma zlecenia

• bez znaczenia czy odpłatne czy nie

• obywatel, które weźmie udział w akcji sprzątania świata zorganizowanej przez wojewodę

Przesłanki odpowiedzialności Skarbu Państwa za szkody wyrządzone przez funkcjonariuszy

1. wyrządzenie szkody

2. szkoda musi być wyrządzona przez funkcjonariuszy

3. szkoda musi być wyrządzona przy wykonywaniu powierzonej funkcjonariuszowi czynności

4. gdy w działaniu lub zaniechaniu działania funkcjonariusza stwierdzono działalność sprzeczna z prawem

5. związek przyczynowy między działalnością funkcjonariusza a wyrządzona szkodą

Skarga konstytucyjna art. 417 i 418 k. c.

Trybunał uznał, że przepisy art. 417 k. c. Jest zgodny z przepisami konstytucji przy czym dodał nowej wykładni

Przesłanką uzasadniającą odpow. Skarbu Państwa nie jest jak dotąd wina funkcjonariusza ale jego niezgodne działanie z prawem. Do tej pory dla łagodzenia ten konstytucji pojęcie winy anonim, ale te łagodziły, wystarczy wskazać organ by uzyskać odszkodowanie od Skarbu Państwa

Szkody

Art. 418 nie obowiązuje - został uznany za niezgodny z art. 77 ust. 1 konstytucji i 64

Za szkody wywołane wydaniem orzeczenia lub zarządzeni przez funkcjonariusza, podstawa dochodzenia odszkodowania są tylko przepisy k.p.a.

Ciężar dowodu ukształtowany jest na zasadach odgórnych w trybie art. 6 k.c.

Przepis art. 417 nie jest jedyna podstawą doch. odszkodow. od S.P. za funkcjonariuszy. Jest obecnie przepis art. 419 k. c. Została ukształtowana odpow. Skarbu Państwa na zasadzie słuszności. Podstawą są przesłanki:

1. Szkoda musi zostać wyrządzona przez funkcjonariusza państwa

2. Szkoda musi polegać na uszkodzeniu ciała lub rozstroju zdrowia

3. Szkoda musi być wyrządzona przy wykonywaniu a nie przy okazji wykonywania powierzonej czynności

4. Ustalenie związku przyczynowego między szkodą, a powierzeniem funkcjonariuszowi czynności.

5. Wykazanie, że naprawienia szkody wymagają zasady współżycia społecznego, a zwłaszcza niezdolność poszkodowanego do pracy, albo jego ciężkie położenie

6. Brak innych podstaw odpowiedzialności SP

Pojawienie się w 1990 roku samorządu terytorialnego. Czy samorząd terytorialny analogicznie do SP ponosi odpowiedzialność.

Nowela z 1996 roku 24 XII - do k.c. ustawodawca wprowadza przepisy art. 420'1 i 420'2, które obecnie stanowią podstawę odpowiedzialności jednostek samorządy terytorialnego. Dotyczą one gmin, powiatów i samorządu. W przepisie art. 420'1 §2

• do 17 grudnia 2001 r. - jednostki samorządy terytorialnego ponosi opowiedzialność na analogicznych zasadach do S.P.

Od 18 grudnia - przesłanki odp. jednostki samorządu terytorialnego za funkcjonariuszy

• wyrządzenie szkody przez funkcjonariusza jednostki samorządu teryt.

• zawinione działanie lub zaniechanie funkcjonariusza

• szkoda musi być wyrządzona przy wykonywaniu powierzonej czynności

• normalny związek przyczynowy między działaniem lub zaniechaniem funkcjonariusza a wyrządzona szkodą

art. 420 `2 - solidarna odpowiedzialność jedn. sam. teryt. i Skarbu Państwa. Solidarną odpowiedzialność uzasadnia wyrządzenie szkody przez funkcjonariusza samorządu terytorialnego przy wykonywaniu powierzonych czynności z zakresy administracji rządowej, bądź tylko powierzonych zadaniom zleconym bądź zleconych na podstawie ustaw kompetencyjnych. Zakres odpowiedzialności skarby państwa jest szerszy niż zakres odpow. samorządu terytorialnego

Jednostka samorządu terytorialnego ponosi odpowiedzialność za szkody na osobie, której podstawą art. 419 na zasadzie słuszności, analogicznie do S.P. Przepisy o odpowiedzialności jednostek samorządu terytorialnego odnoszą się tylko do tego typu samorządu

ODPOWIEDZALNOŚC ZA SZKODY WYRZĄDZONE PRZEZ ZWIERZĘTA

Wyróżniamy 4 sytuacje:

1. wtedy gdy zwierzę wyrządzające szkodę jest narzędziem w ręku człowieka

2. gdy zwierzę wyrządza szkodę z własnego popędu

3. gdy zwierzę wyrządza szkodę, a osoba zobowiązana do nadzoru nad zwierzęciem przeprowadzi udaną eksudację

4. gdy spode wyrządza w plonach lub uprawach dzik, daniel, jeleń, łoś, sarna

Ad.1

Art. 415 - kierujący zwierzęciem ponosi odpowiedzialność jak za czyn własny, czyli to on

Ad.2

Odpowiedzialność obejmuje co do zasady zwierzęta domowe i zwierzęta formalnie dzikie, ale hodowane w gospodarstwach w grę wchodzą również zwierzęta dzikie utrzymywane w ogrodach zoologicznych i cyrkach. Odpowiedzialność ponosi ten kto zwierzę chowa lub nim się posługuje, a zwierze chowa tę, kto przez dłuższy czas sprawuje nad nim pieczę dla własnych niekoniecznie majątkowych celów dostarczając mu schronienie i utrzymanie. Za posługiwanie się zwierzęciem należy uznać tego, kto niekoniecznie zwierzę chowa lecz dorywczo się nim posługuje dla własnego celu odpow. Jest niezależna od tego czy zwierzę się zabłąkało czy było hodowane.

Przesłanki odpowiedzialności - domniemanie winy - culpa in constudentio

• szkoda wyrządzona przez zwierzę

• utrzymywanie lub posługiwanie się zwierzęciem

• adekwatny związek przyczynowy między utrzymywaniem lub chowaniem zwierzęcia a powstałą szkodą - ten związek nie musi być bezpośredni

Ad.3

Wina w nadzorze jest domniemaniem ukruszalnym, którego obalenie jest nader utrudnione. Nie wystarcza bowiem wykazanie, że nadzór nad zwierzęciem był staranny, Czy jedynie wykazanie bezwinności chowania lub posługiwania się zwierzęciem lub zwierzę za które chowający ponosi odpowiedzialność …...

Odpow. chowającego jest odpow. na zasadzie słuszności i występuje wtedy, gdy odpowiedzialny przeprowadził udana eksudacje ale mimo to przyjmuje się jego odpow. z uwagi na zasady współżycia społecznego

Ad.4

Podstawą odpow. są przepisy prawa łowieckiego z 13 październik a 1995. Odpow ta ogranicza się jedynie do szkód wyrządzonych w plonach i uprawach bez obowiązku napraw szkody ma charakter bezwarunkowy. Powstaje on niezależnie od czyjejkolwiek winy oraz zgodności z prawem działania podmiotu prowadzącego dział. łowiecka odpow. ma charakter absolutny i jest związana z samym faktem prowadzenia gospodarstwa łowieckiego. Podmiot odpow. Jest wolny od odpow. Jeżeli wykaże, że:

1. plony i uprawy nie zostały zebrane na czas z winy rolnika

2. wielkość szkód nie przekracza 10% wartości plonów i upraw

ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA SZKODY WYRZĄDZONE PRZEZ PRODUKT NIEBEZPIECZNY

Dawniej była to odpow art. 449 i następne k. c. W kodeksie cywilnym pojawił się nowy tytuł (delikt) 6

Ustawodawca polski przyjął koncepcje jaka tylko występuje jeszcze w Hiszpani. Odpow. za szkody wyrządzone przez produkt niebezpieczny została w swej skali złagodzona. Przyjmując dyrektywę 474 uregulował te problematykę na zasadzie ryzyka (system anglosaski bardzo surowy - producent odpow. Za produkt - dziecko wywróciło się na dywanie - producent będzie odpow. Dlatego, że nie przewidział takiej sytuacji, orzeczenie sądu w sprawie kota wypranego w pralce - producent będzie odpowiedzialny gdyż nie przewidział, że kot może się dostać do środka

• nowelizacja k.c. - 2 marca 2000r.

Odpow ponosi producent, a producentem jest ten, kto wytworzyła produkt niebezpieczny w zakresie prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej. Ustawa o ogólnym bezpieczeństwie produktu - 8 wrzesień 2000r

Producent został zdefiniowany jako przedsiębiorca, który wytwarza, wprowadza do obroty lub naprawia produkt, a także jego przedstawiciele oraz każda osoba, która występuje jako wytwórca umieszczając swoje nazwisko, nazwę, znak towarowy do niego dołączając inne oznaczenie odróżniające. Za producenta uważa się również importera oraz każdego kto prowadzi dział. Gospod. I może wpływać na bazę produktu ujęcie producenta jest tutaj szersze niż ujęcie producenta w kodeksie cywilnym - pojęcia te powinny być tożsame. Przepisy k.c. o odpow. Za szkodę wyrządzona przez produkt niebezpieczny są przepisami bezwzględnie obowiązującymi. Opow. Tej nie można ani wyłączyć ani ograniczyć, a co więcej mają one charakter wymuszający swoją właściwości, co oznacza, że w drodze umowy nie można go włączyć ani ograniczyć odpow. Za szkody wyrządzone przez produkt niebezpieczny przez wybór prawa obcego. Jeżeli chodzi o przepisy kodeksu cywilnego za szkody obejmują one szeroki krąg osób (ochrona są objęte osoby, które doznały szkody wyrządzonej przez ten produkt, czyli każda osoba, która znajdzie się w obrębie produktu każdy, kto znajdzie się w obrębie niebezpieczeństwa.

Przesłanka odpowiedzialności

1. Szkoda musi być wyrządzona przez produkt niebezpieczny a produktem niebezpiecznym jest produkt niezapewniający bezpieczeństwa jego można oczekiwać uwzględniając normalne używanie produktu. Za produkt uważa się także rzeczy i zwierzęta oraz energie elektryczną

Wynika stąd, że poszkodowany produktem może dochodzić naprawienia szkody ni musi jednak udowodnić, że był to produkt niebezpieczny, produktem takim są również zwierzęta (ustawa o zwierzętach z 1 lipca 1992r. stanowi, że zwierzę rzeczą nie jest)

• energia elektryczna - inna postać energii nie może być uznana za produkt niebezpieczny

W ustawie o ogólnym bezp. produktu zdefiniowano jedynie produkt bezpieczny

Produkt bezpieczny - to produkt, który w zwykłych lub innych dający się przewidzieć warunkach jego używania włączając czas używania z produktu, nie stwarza żadnego zagrożenia dla konsumentów, lub stwarza zagrożenie znikome dające się pogodzić ze zwykłym używaniem produktu i uzyskując wysoki poziom wymagań dotyczących ochrony bezpieczeństwa życia i zdrowia ludzkiego. Oceniając bezp. Bierze się pod uwagę następujące kryteria:

I. kategorie konsumentów narażonych na zwiększone niebezp związane z używaniem produktu - zwłaszcza dzieci

II. cechy i właściwości produktu w szczególności jego skład, konstrukcja, wykończenie opakowania, instrukcja jego montażu i konserwacji

III. oddziaływanie produktu na inne produkty, o ile możliwe do przewidzenia było ich łączne używanie

IV. wygląd lub prezentacja produktu

W k.c. mówimy o normalnym używaniu produktu. Pojawiły się informacje o szkodach dzieci w związku z lampkami, które skierowane na oczy mogły uszkodzić wzrok. Czy rozsądny jest producent dający dziecku taka lampkę. W sferze kodeksu cywilnego nie można uczynić zarzutu producentowi, gdyż nie takie jest jego stosowanie. Sposób prezentowania produktu determinuje jej charakter.

Ustawa o ogólnym bezp. produktu - jak bardzo daleko k.c. te reguły bardzo łagodzi np. krew przeznaczona do transfuzji nie jest produktem niebezpiecznym wedle k.c., a przy ustawie o ogólnym bezp. produkt może być za taki postrzegany

O bezp. produktu decydują okoliczności z chwili wprowadzenia produktu do obrotu k. c. Nie definiuje tego momentu, dyrektywa 374 tez, jedynie ustawodawca belgijski - chwilą tą jest pierwotne działanie polegające na przekazania produktu osobie trzeciej i ujawniające intencje producenta odnośnie przeznaczenia produktu.

2. Wytworzenie i wprowadzenie produktu do obrotu, wprowadzenie produktu do obrotu oznacza, że musi on zaistnieć w obrocie handlowym połączonym z wydaniem produktu w wyniku czego producent traci nad nim kontrolę.

3. Związek przyczynowy między wprowadzeniem produktu do obrotu, a wyrządzeniem szkody

Zasady odpowiedzialności

Odpowiedzialność za szkody wyrządzone przez produkt niebezpieczny ukształtowana jest w oparciu o zasadę ryzyka. Producent nie może się od tej odpow. Zwolnić wykazując, że ani on, ani osoba, za którą odpowiada nie ponoszą winy za spowodowanie niebezpieczeństwa właściwości produktu. Od opow. Z zasady ryzyka zwalnia wykazanie przesłanek egzonoracyjnych

Przesłanki egzonoracyjne art. 449

1. wykazanie, że producent nie wprowadził produktu do obrotu

2. wykazanie, że wprowadzenie produktu do obrotu nastąpiło poza zakresem działalności gospodarczej producenta

3. ujawnienie się niebezpiecznych właściwości produktu po wprowadzeniu go do obrotu, chyba, że wynikały one z przyczyny uprzednio tkwiącej w produkcie.

4. Niemożność przewidzenia niebezp właściwości produktu przy uwzględnieniu stanu nauki i techniki z chwila wprowadzenia produktu do obrotu tzw. ryzyko postępu zostało przerzucone na korzystającego z produktu - ta przesłanka ma charakter fakultatywny. System skandynawski obciąża ryzykiem postępu producenta.

5. Wykazanie, że właściwości niebezp. produktu wyniknęły z konieczności stosowania się do bezwzględnych wymogów prawa

Zakres obowiązku odszkodowanego

2 rodzaje szkód:

-na osobie

-na mieniu

1. na osobie czyli śmierć, uszkodzenie ciała, odpowiedzialność oparta jest na zasadach ogólnych, rozmiar obowiązku naprawienia szkody - damnum emergens + lucrum cessans

2. za szkody na mieniu z zakresu odpow. Producenta wyłącznie uszkodzenie samego produktu oraz korzyści jakie poszkodowany by osiągnął, związane z jego używaniem. W przypadku tej kategorii szkód odszkodowanie nie przysługuje również gdy wielkość szkody nie przekracza równowartości 500 euro.

3. naprawieniu podlegają jedynie szkody powstałe za rzeczy zwykle służące do użytku osobistego i tylko tyle o ile w taki sposób przez poszkodowanego były używane np. mam komputer służbowy w pracy, biorę go do domu i pracuje, nie mogę dochodzić naprawienia szkody za produkt niebezp. gdyż mogę posługiwać się nim tylko w pracy.

PRZEDAWNIENIE ROSZCZEŃ Z TYTUŁU SZKÓD WYRZĄDZONYCH PRZEZ PRODUKT NIEBEZPIECZNY

Art. 442

Termin przedawnienia

• płynny - wynosi 3 lata od dnia kiedy poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o sobie zobowiązanej do naprawienia szkody

• sztuczny - wynosi 10lat od momenty wprowadzenia produktu do obrotu

Szkody wyrządzone w związku z użyciem sił przyrody:

art. 435 reguluje odpowiedzialność wyrządzoną w związku z użyciem sił przyrody

art. 435 I za szkody wyrządzone ruchem przedsiębiorstw

art. 436 II za szkody wyrządzone ruchem pojazdów mechanicznych

I

kopalnie zalane przez wodę - odpowiedzialność surowa dla tego kto doprowadził do wyrządzenia szkody (skutków) Jeżeli chodzi o odpow.

Art. 435 - uznanie podmiotu odpowiedzialnego

Podmiot odpowiedzialny jest to osoba prowadząca przedsiębiorstwo na własny rachunek, prowadzącym może być ten kto posiada podmiotowość prawną (osoby fizyczne i prawne) może działać osoba sama lub za pośrednictwem innych osób (przedstawicieli) nie musi posiadać przy tym pełnej zdolność do czynności prawnych a prowadzenie polega na możliwości wydawania wiążących poleceń, sprawowanie nadzoru i kontroli, a także rozstrzygnięcia o celu i sposobie ruchu

Art. 435 zakres przedsiębiorstwa - o jakim przedsiębiorstwie tutaj mowa

W art. 435 - przedsiębiorstwa o charakterze ……

• rozumiemy wyodrębnione i celowo wyodrębnione jednostki konieczne dla funkcjonowania tych przedsiębiorstw z treści art. 435 odpowiedzialność ta obejmuje tylko przedsiębiorstwa wprawianie w ruch siłami przyrody

• art. 435 - wyliczenie w k.c. jest jedynie przykładowe

siły przyrody - te źródła energii inne niż człowiek czy zwierzę, źródła energii kierowane wprawdzie przez człowieka, a jednak w danych warunkach nie będące przez niego ………. przez co stwarzają niebezpieczeństwo reakcji nie do przewidzenia (zwiększa to prawdopodobieństwo wyrządzenia szkody)

* przedsiębiorstwo wprowadzane w ruch siłami przyrody gdzie następuje czynny opór …… gdzie stosowane są określone źródła energii

np. wybuch kotła z rozpuszczalnikiem w fabryce lakierów w nocy gdy nikogo nie było, odłączone źródło energii (nawet nie było psa), nastąpił wybuch, szkody na osobie, wypadły szyby art. 435 - byłby, gdyby przejęto, że fabryka pracuje

np. w niedziele po południu w tartaku nie pracował nikt, tartak spalił się, cegielnia obok również, czy tartak byłby przedsiębiorstwem wprawionym w ruch siłami przyrody

Sąd Najwyższy przyjął, że przedsiębiorstwo jest wprawione w ruch siłami przyrody, jeżeli jego istnienie w danym miejscu i czasie jest uzależnione od wykorzystania sił przyrody jako siły napędowej..

• przedsiębiorstwami wprawianymi w ruch siłami przyrody, będą również takie przedsięb., które bez wprzęgnięcia w swoją działalność sił przyrody nie osiągnęłyby celu gospodarczego do którego zostało powołane, natomiast przedsięb. Jest w ruchu wtedy, kiedy pracuje w sposób czynny opór się odbywa, ale pojęciem ruchu przedsięb. Objęte są również przejawy jego istnienia, jego prace są związane, stając na tym stanowisku SN uznał, że fabryka lakierów jest przedsiębiorstwem w ruchu i wprowadzonym w ruch siłami przyrody, gdyby lakier nie był składowany nie osiągnąłby celu gospodarczego

np. pracownicy przesuwali rusztowanie , operacja prowadzona była w zasięgu linii wysokiego napięcia, a było po burzy, poraziło pracownika - jedyny był w normalnych butach

na tle art. 435 nie jest przedsiębiorstwem w ruchu wprowadzanym przez siły przyrody:

PRZESŁANKI ODPOWIEDZIALNOŚCI

• związek przyczynowy między ruchem przedsiębiorstwa a wyrządzoną szkodą, przebiega on z reguły wg schematu: ruch wypadek szkoda

Związek przyczynowy - 3 rodzaje

Wypadek może pozostawać w związku:

1. czasowym

2. miejscowym

3. funkcjonalnym

Ad.1

Będzie istnieć w odniesieniu do wypadków powstałych w czasie ruchu przedsięb. Czasowo zbieżnych z ruchem. Aby był on podstawą odpowiedzialności musi występować zawsze w połączeniu lub towarzystwie innego związku z reguły miejscowego, gdyż sama współistnienie w czasie niczego nie dowodzi

Ad.2

Występuje wtedy, gdy wypadek zdarzył się na terenie przedsiębiorstwa lub obszaru jego działania

Ad.3

Zachodzi w sytuacjach, w których wypadek może nie pozostawać w związku ani czasowym ani miejscowym z ruchem niemniej jednak będzie on wynikiem jego działania, jeżeli wykażemy, że korzenie wypadku tkwią w przedsięb.

Odpowiedzialność ta ukształtowana jest na zasadzie ryzyka zwalniają z niej przesłanki egzoneracyjne

I siła wyższa

II wyłączna wina poszkodowanego

III wyłączna wina osoby trzeciej, za która prowadzący przedsiębiorstwo nie ponosi odpowiedzialności

SZKODY WYRZĄDZONE RUCHEM POJAZDÓW KOMUNIKACYJNYCH

Mówimy o tej odpowiedzialności wtedy gdy będzie miał miejsce wypadek samochodowy w ścisłym tego słowa znaczeniu, czyli jeżeli wystąpi zdarzenie wywołane ruchem środków komunikacji bez względu na miejsce jego spowodowania, w wyniku czego szkodę ponosi inna osoba niż samoistny posiadacz mechanicznego środka komunikacji

Za szkodę ponosi odpowiedzialność osoba samoistny posiadacz mechanicznego środka komunikacji np. samochód - wł. przedsiębiorstwa - kierowca

to odpowiedzialność zaostrzona - zasada ryzyka

Przesłanki:

1. wyrządzenie szkody przez mechaniczny środek komunikacji

2. mechaniczny środek komunikacji musi znajdować się w ruchu

3. związek przyczynowy między ruchem pojazdu mechanicznego a powstałą szkodą

• pojazd mechaniczny - łącznie musza być spełnione przesłanki:;

a) gdy rozpędzony jest własnym urządzeniem mechanicznym

b) gdy porusza się za pomocą sił przyrody

4. gdy służą celom komunikacyjnym

art. 436 - winda czy szkody mech. - nie

środek komunikacji znajduje się w ruchu wtedy gdy:

1. pojęcie węższe - pojazd jest w ruchu gdy porusza się po drodze - nawet z wyłączonym silnikiem

2. pojęcie szersze - pojazd jest w ruchu do chwili uruchomienia urządzenia napędzającego mechaniczny środek komunikacji do momentu gdy wskutek osiągnięcia miejsca przeznaczenia lub planowanej przerwy w drodze została zakończona np. pojazd zatrzymany na poboczu jest pojazdem w ruchu

*odpowiedzialność za szkody wyrządzone przez pojazd komunikacyjny:

-zasada ryzyka

-zwalniają przesłanki egzaneracyjne

1. siła wyższa

2. wyłączna wina poszkodowanego

3. wyłączna wina osoby trzecich

Ad.1

Siła wyższa na tle wypadku komunikacyjnego jest …… np. gołoledź - zjawisko siły wyższej

Siła wyższa jest zdarzeniem:

* zewnętrznym - a więc mającym swoje źródła poza urządzeniem, z którego pochodzi i z którego funkcjonowaniem związana jest odpowiedzialność odszkodowawcza

* niemożliwym do przewidzenia - nie chodzi tutaj o absolutną niemożliwość przewidzenia jakiegoś zdarzenia lecz o mały stopień prawdopodobieństwa jakiegoś zdarzenia w określonej sytuacji i to w świetle obiektywnej oceny zdarzeń np. gołoledź w lipcu

* zdarzenie niemożliwe do zapobieżenia nie tyle co samemu zjawisku co szkodliwym jego następstwom przy zastosowaniu współczesnej techniki

żeby siła wyższa zwalniała od odpow. to musi pozostawać w związku ze szkodą

Ad.2

Występuje wtedy, jeżeli zachowanie poszkodowanego noszące znamiona winy pozostające w związku przyczynowym i powstałą szkodę, odrzucenie koncepcji wyłączności przyczyny

Ad.3

Wyłączna wina osoby trzeciej

Osobę trzecia na tle wypadków komunikacyjnych jest ten, kto występuje w wypadku jako uczestnik w tym sensie, że jego zachowanie stanowi przyczynę lub współ przyczynę szkody

Osoba trzecią nie jest:

1. poszkodowany

2. samoistny posiadacz

3. kierowca

4. domownik

5. ani osoba, która posłużono się przy obsłudze użyciu środka konserwacji

Osobą trzecią jest każdy inny uczestnik drogi, który odpowiada za stan drogi czy kierowanie ruchem np. policjant

co do zasady odpow. za szkody uregulowana jest na zasadzie ryzyka

Powrót do reguł ogólnych

1. wtedy gdy nastąpi zderzenie pojazdów komunikacyjnych

2. przy przewozie z grzeczności

Ad.1

Motyw niebezpieczeństwa; dwa środki stanowią dla siebie jednakowe niebezpieczeństwo art. 415 k.c.

Ze zderzeniem się pojazdów mechanicznych mamy do czynienia wtedy, gdy oba pojazdy znajdują się w ruchu i nastąpi bez względu na przyczynę ich zetknięcie. Każdy z posiadaczy ponosi wówczas skutki szkody sam, chyba, że szkodę zawinił jeden z nich.

Ad.2

Ma miejsce tylko wówczas, gdy osoba przewożąca kierując się poczuciem grzeczności w potocznym tego słowa znaczeniu przewozi II osobę, co oznacza, że żadna z nich, ani przewożący ani przewożony nie ma obowiązku wykonać świadczenia przewozowego. Nie mówimy wtedy, gdy przedstawiciel jednej gminy zabiera drugiego po drodze, aby zaoszczędzić.

Odpowiedzialność ta jest bardzo surowa i obciąża posiadacza samoistnego. Ustawodawca nakłada na niego obowiązek zawierania umów ubezpieczeniowych. Obowiązek ten obejmuje każdą osobę, która jest posiadaczem pojazdu komunikacyjnego a sama odpow. ubezp. nie powstaje et lege ale z mocy umowy. Ochroną ubezp. objęto każda osobę kierująca pojazdem w zakresie objętym ubezpieczeniem i wyrządzającą szkodę. Mimo zawarcia umowy ubezp. odpowiedzialność ubezpieczyciela powstaje tylko o tyle o ile istnieje odpowiedzialność posiadacza.

Czyli odpowiedzialność ubezpieczyciela jest odpowiedzialnością wtórną.

Poszkodowany może także domagać się naprawienia szkody bezpośrednio od ubezpieczyciela albo od ubezpieczeniowego funduszu gwarancyjnego.

WYKONANIE ZOBOWIĄZANIA

Art. 354 §1 k.c.

Zasady wykonania zobowiązania

Rozbieżności być nie może

Dłużnik wykonując zobowiązanie musi to robić zgodnie z jego:

1. realną treścią zobowiązania

2. z przyjętej .................

3. z rozumienia art. 354 §1 k.c.

Wykonanie zobowiązania polega na działaniu dłużnika i współdziałaniu wierzyciela art. 354 §2 k.c. Sposób współdziałania podlega ocenie tak jak ocena wykonania przez dłużnika zobowiązania. Wykonanie zobowiązania co do zasady ma być zgodne z treścią zobowiązania.

Co zrobić, gdy okaże się, że okoliczności towarzyszące umowie zmieniły się?

Klauzula rebus sie stantilous - klauzula niezmiennych warunków, z której by wynikało, że umów należy dotrzymywać wtedy, gdy okoliczności towarzyszące zawarciu umowy nie zmieniły się.

Pojawiło się w prawie polskim z dnia 1 X 1991 roku, już w 96' był nowelizowany.

• przepis art. 357 k.c. - klauzula jest tu uregulowana. Była ona w art. 269 w kodeksie zobowiązań uregulowana - tytuł z 1 przepisem. Ten tytuł był między wykonaniem a wygaśnięciem zobowiązania.

Systematyka - w kodeksie k. c. jest w przepisach ogólnych II - dotyczy każdego zobowiązania bez jego ……. tak nie jest dlatego, że:

1. historyczna wykładnia przemawia za stosowaniem klauzuli tylko do umów

2. klauzula jest uzupełnieniem zasady pacta sur servanda, która dotyczy umów:

3. art. 357, który stanowi bądź o modyfikacji bądź o rozwiązaniu umowy.

Wbrew systematyce k.c. wiemy …….. można stosować tylko do umów.

• jeżeli klauzula pozwala modyfikować umowę, to jak mówić o umocnieniu pacta sur servanda

• klauzula w art. 557 jest zbudowana z zwrotów nieokreślonych - generalnych klauzul

1. nadzwyczajna zmiana stosunku

2. nadmierna trudność lub groźba rażącej straty

3. nieprzewidywalność zmiany stosunków

4. zasady współżycia społecznego

Ad.1

W kodeksie zbowiąz. wymieniono przykładem następujące zdarzenia - wojna, zaraza, nieurodzaj

Zmiana - oznacza zastąpienie czegoś, co było czymś innym

Nadzwyczajność - oznacza zmiany niebywałe, które sporadycznie występują

Zmiana nadzwyczajna - zjawiska siły wyższej, a czy zmiana stanu prawnego

Ad.2

Interes dłużnika i wierzyciela

Ad.3

Nieprzewidywalność - stawiany obu stronom umowy, a kodeks zobow. czego strony nie mogły przewidzieć; w k..c. - kryterium subiektywne.

Przesłanki zastosowania klauzuli

1. wykazanie wystąpienia nadzwyczajnej zmiany stosunków po zawarciu umowy

2. ustalenie, że wykonanie zobowiązania zgodnie z jego treścią w zmienionych okolicznościach byłoby połączone z nadmiernymi trudnościami lub groziłoby jednej ze stron rażącą stratą

3. nadzwyczajna zmiana stosunku nie mogła być przez strony przewidziana w momencie zaciągania zobowiązania

4. modyfikację umowy uzasadnia interes stron i zasady współżycia społecznego

5. istnienie związku przyczynowego w znaczeniu związku funkcjonalnego pomiędzy nadzwyczajną zmianą stosunku a nadmiernymi trudnościami albo grożą rażącej straty przy wykonaniu umowy

• pierwsze 3 przesłanki

Ad. 4

Ustawodawca wprowadza tę przesłankę - klauzula to wypadkowa równowaga interesów wierzyciela i dłużnika

Sąd uznając za zasadę modyfikacje zobow. może:

1. odmiennie oznaczyć sposób wykonania zobowiązania

2. może zmienić wielkość świadczenia obu strono,

3. może orzec nawet o rozwiązaniu umowy - ostateczność

* umowy należy wykonywać zgodnie z .......

Ustawodawca wprowadza do art. 357 zdanie drugie.

zachowanie się sądu:

zastosowanie klauzuli:

-przed wykonaniem świadczenia przez dłużnika

-gdy nastąpiło częściowe wykonanie świadczenia

Sąd decydując o rozwiązaniu umowy powinien zarządzić o wzajemnym rozliczeniu stron.

Czy każdy dłużnik może powołać się na klauzulę?

Każdy dłużnik w umowie może wystąpić o modyfikację umowy za wyjątkiem tych dłużników, którzy znajdują się w zwłoce w wykonaniu zobowiązania.

PARAMETRY DECYDUJĄCE O ZACHOWANIU DŁUŻNIKA W WYKONUJĄCEGO ZOBOWIĄZANIE

1. osoby które uczestniczą w wykonaniu zobowiązania

2. przedmiot wykonania zobowiązania

3. miejsce wykonania zobowiązania

4. termin wykonania zobowiązania

5. dowód wykonania zobowiązania

Ad.1

Co do zasady w wykonaniu zobowiązania uczestniczą dłużnik i wierzyciel, z zasady autorami woli jednostki wynika, że może posługiwać się innym:

• przedstawiciel ustawy

• pełnomocnik

• zastępca pośredni

• pomocnik

• prokurent

Rozmiar swobody posługiwania się innymi osobami w sytuacji dłużnika i wierzyciela - większą swobodę ma niewątpliwie dłużnik np. mamy komuś oddać pieniądze nie jest ważne kto je przyniesie

Swoboda dłużnika może być krępowana treścią umowy, właściwością zobowiązania lub ustawą. W zasadzie nie ma swobody w tych trzech sytuacjach. Jeżeli chodzi o właściwości i treść zobow. Nie ma wątpliwości. Dłużnik zobowiązany byłby to właściwego świadczenia jeżeli efekt jego działań i staranność zależy od jego osobistych prymatów. Można by przyjąć, że w przypadku zobowiązań starannego działania dłużnik co do zasady może posłużyć się inna osobą. Np. wieczór kawalerski, ktoś wynajmuje panią zamiast 18 to 81

wierzyciel

Poza wierzycielem do odbioru świadczenia jest uprawniona (upoważniona) jedynie osoba wyznaczona przez niego do tego umocowaniem.

Umocowanie to może nastąpić po wykonaniu zobowiązania. Wierzyciel jak i osoba przez niego upoważniona musza być zdolni do przyjęcia świadczenia. Jeżeli chodzi o zdolność do przyjęcia świadczenia nie może ona być utożsamiana ze zdolnością prawna i zdolnością do czynności prawnych. Do przyjęcia świadczenia gdzie pełna zdolność do czynności prawnych nie jest potrzebna. Zdolność do przyjęcia świadczenia powinna być oceniona każdorazowo do konkretnego świadczenia. Jeżeli świadczenie zostało spełnione do rąk osoby nieuprawnionej, a spełnienie świadczenia i przyjęcie go nie zostało potwierdzone przez wierzyciela, to dłużnik jest zobowiązany do świadczenia, ale tylko w takim zakresie, w jakim ze świadczenia on skorzysta. Jeżeli wierzyciel skorzysta ze świadczenia, a dłużnik przeprowadzi dowód, to będzie zwolniony.

Ad.2

Świadczenia oznaczone co do gatunku.

Świadczenia oznaczone co do tożsamości.

Strony podejmuję decyzje o jakie świadczenie chodzi.

• przedmiot świadczenia oznaczony gatunkowo - to o jego jakości winna decydować ustawa. art. 357, a jeżeli w taki sposób nie da się, wtedy jakość przedmiotu świadczenia to dłużnik spełniając świadczenie powinien dostarczać rzeczy średniej jakości - decydują normy techniczne, zwłaszcza wydane na podstawie ustawy o normalizacji 03.04.1993 r.

Ad.3

O miejscu wykonania świadczenia decyduje albo treść czynności prawnej albo właściwość albo jego charakter. Jeżeli chodzi o charakter zobowiązania. Ustawodawca łączy miejsce z charakterem świadczenia.

-świadczenie pieniężne powinno być spełnione miejscu zamieszkania, zameldowania lub siedzibie wierzyciela

-świadczenie nie pieniężne powinno być spełnione w miejscu gdzie w chwili powstania zobowiązania dłużnik miał miejsce zamieszkania lub siedzibę.

Jeżeli świadczenia mają zawiązek z przedsiębiorstwem dłużnika lub wierzyciela to o miejscu spełnienia tego świadczenia rozstrzyga siedziba przedsiębiorstwa w zależność od tego czy ……..

-dług oddawczy - świadczenie spełnione w miejscu zamieszkania lub siedzibie wierzyciela

• dług odbiorczy to dług spełniony w miejscu zamieszkania lub siedziby dłużnika. Po odbiór świadczenia musi zgłosić się wierzyciel.

Ad.4

- termin oznaczony w umowie.

• termin może wynikać z właściwości zobowiązań

• może być nie oznaczony w umowie

Jeżeli termin nie wynika ani z umowy ani z właściwości to świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwani dłużnika do wykonania zobowiązania przez wierzyciela. W obrocie bezgotówkowym moment spełnienia świadczenia jest momentem, gdy pieniądze pojawią się u wierzyciela.

Termin może być zastrzeżony na korzyść dłużnika - ma to także znaczenie, że dłużnik jest uprawniony do wcześniejszego spełnienia świadczenia, natomiast wierzyciel nie ma obowiązku żądać spełnienia świadczenia przed nadejściem terminu.

Jeżeli termin został oznaczony na korzyść wierzyciela to nie ma on obowiązku wcześniejszego przyjęcia świadczenia, sam może żądać jego wykonania przez nadejściem terminu.

Gdy termin został zastrzeżony na korzyść obu stron to przed nadejściem terminu świadczenia ani dłużnik nie może spełnić świadczenia, ani wierzyciel nie może żądać jego wykonania.

Jeżeli nie można ustalić na czyją korzyść jest zastrzeżony termin - domniemywa się, że na korzyść dłużnika.

OPÓŹNIENIE WYKONANIA ZOBOWIĄZANIA

Mówimy o nim wtedy, gdy dłużnik nie wykona zobowiązania w terminie w sytuacji, gdy nadszedł spełnienia świadczenia ani nie był ona równocześnie uprawniony to powstrzymania się ze spełnienia świadczenia.

O opóźnieniu dłużnika mówimy wtedy gdy kwestionuje on samo istnienie lub wielkość zobowiązania

Dwie formy:

1. opóźnienie zwykłe

2. opóźnienie kwalifikowane

Ad 1) gdy dłużnik nie wykonuje świadczenia z powodu okoliczności za które nie ponosi odpowiedzialności

Ad 2) gdy nie wykonuje świadczenia w terminie i jest to następstwem okoliczności za które dłużnik odpowiedzialność ponosi

SKUTKI OPÓŹNIENIA

- opóźnienie w wykonaniu zobowiązania powoduje skutki przy zobowiązaniach pieniężnych.

Gdy dłużnik opóźnia się z wykonaniem zobowiązania pieniężnego to wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia chociaż nie poniósł żadnej szkody. Jeżeli stopa odsetek nie była z góry ustalona to wierzycielowi należą się odsetki ustawowe. Przy umowach strony mogą ustalić odsetki wyższe niż ustawowe.

ZWŁOKA

Oprócz odsetek wierzyciel jest uprawniony do żądania naprawienia szkody na zasadach ogólnych. Ponadto w wypadku zwłoki może on także podjąć czynności do wykonania zastępczego. Rodzaj i charakter tego świadczenia zastępczego zależy do jakiej czynności zobowiązany był dłużnik. art 479, 480 k.c

Do wykonania świadczenia zastępczego nie jest wymagane upoważnienie w wypadkach nagłych.

zwłoka dłużnika - casus mixus - przypadek mieszany art. 478 k.c

skutki zwłoki mogą być ustalone w umowie

OCENA PRAWNA WYKONANIA ZOBOWIĄZANIA

Dowody spełnienia świadczenia, wykonania zobowiązania. O dowodach możemy mówić, gdy zachowanie się dłużnika polega na działaniu, czynieniu. Dłużnik spełniając świadczenie żądać od wierzyciela pokwitowania. Jeżeli ma w tym interes to może zadać pokwitowania w formie szczególnej, z tym że zastrzega się że jeżeli nie umówiono się inaczej to ponosi on koszty pokwitowania sporządzonego w formie szczególnej. Jeżeli wierzyciel odmówi pokwitowania to dłużnik może powstrzymać się ze spełnieniem świadczenia albo złożyć przedmiot świadczenia do depozytu sądowego bez ujemnych konsekwencji prawnych.

ODPOWIEDZALNOŚĆ ODSZKODOWAWCZA Z TYTUŁU NIE WYKONANIA LUB NIENALEŻYTEGO WYKONANIA ZOBOWIĄZANIA

art 471 k.c -przesłanki odpow. dłużnika są uzależnione od:

1. wykazania szkody

2. wykazania, że szkoda została spowodowana przez niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobow.

3. związek przyczynowy pomiędzy niewykonaniem zobow. a poniesioną szkodą .

Zasada domniemania winy - wykazanie, że niewykonane lub nienależyte wykonanie zobowiązania - ekulpacja - dłużnik nie ponosi odpowiedzialności.

Zobowiązanie wygasza gdy dłużnik zachowa się zgodnie z treścią zobowiązania:

1. spełnienie świadczenia zgodnie z treścią zobowiązania

2. naprawienie wierzycielowi szkody przez dłużnika wyrządzonej wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania

3. świadczenie przez dłużnika za zgodą wierzyciela w miejsca wypełnienia świadczenia

4. złożenie przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego

5. potrącenie

6. odnowienie - nowacja

7. niemożliwość świadczenia wynikła na skutek okoliczności za które dłużnik nie ponosi odpowiedzialności

8. zwolnienie z długu przez wierzyciela

9. rozwiązanie stosunku prawnego (w wyniku orzeczenia sądu lub wynikające z swobody kontraktacji)

10. konfuzja

11. umorzenie zobowiązania z powodu zajścia nadzwyczajnych okoliczności art. 357

12. spełnienie się warunku rozwiązującego dodanego do zobowiązania

13. nadejście przewidzianego w umowie terminu zakończenia stosunku zobow.

14. śmierć jednej ze stron gdy zobow. ma ściśle osobisty charakter

W kodeksie cywilnym uregulowane są

1. świadczenie w miejsce wykonania

2. nowacja

3. potrącenie

4. złożenie przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego

Ad 1) Dwa elementy

Umowa między wierzycielem a dłużnikiem co do tego, że nowe świadczenie zostaje zaofiarowane i przyjęte w celu umorzenia dotychczasowego zobowiązania.

• jeżeli chodzi o te umowę to mają to zastosowanie przepisy części ogólnej k. c.

• faktycznie spełnienie świadczenia nowego, ustalonego w umowie (świadczenie w miejsc wykonania - tylko do umów odpłatnych)

Ad.2)

Nowacja - odnowienie - to umowa zawarta między wierzycielem a dłużnikiem, w której dłużnik w celu umorzenia zobowiązania zobowiązuje się spełnić inne świadczenie albo nawet to samo świadczenie lecz z innej podstawy prawnej.

Przesłanki nowacji

1. istnienie ważnego zobowiązania

2. zamiar umorzenia zobowiązania dotychczasowego

Skutki nowacji

1. wygaśnięcie zobowiązania dotychczasowego

2. wygaśnięcie w zasadzie wszelkich praw dodatkowych związanych ze zobowiązaniem dotychczasowym, które ulęgają umorzeniu.

3. Powstanie zobowiązania nowego

Ad. 3)

Potrącenie - kompensacyjny sposób regulowania zobowiązania.

Dwa rodzaje potrącenia:

• potrącenie może mieć charakter umowny - charakter dwustronny

• charakter ustawowy - jednostronny k.c. 498 - 505

• podstawą tego potrącenia są przepisy umowy i przepisy k.c. art. 498 - 505 tych artykułów nie stosuje się w tym potrąceniu, decydują dwie strony: wierzyciel i dłużnik

• potrącenie jednostronne - oświadczenie woli

Funkcje potrącenia:

1. funkcja zapłaty - operacja finansowa

2. funkcja egzekucyjna - samodzielna egzekucja

3. funkcja gwarancyjna - zapewnia szybkość zaspokojenia wierzytelności

Przesłanki potrącenia:

1. wzajemność wierzytelności - istnienie dwóch wierzytelności w sytuacji gdy te wierzytelności są w stosunku do siebie W i D

2. tożsamość osób - istnienie wierzytelności między tymi samymi osobami

3. jednorodzajowość świadczenia obu wierzytelności - tylko pieniądze lub świadczenie oznaczone co do ....

4. wymagalność wierzytelności

1. nadejście terminu gdy świadczenie powinno być wykonane

2. gdy potrącający w braku oznaczenia terminu świadczenia wezwał drugą stronę do niezwłocznego wykonania

3. gdy upłynął określony termin do wypowiedzenia przez potrącającego zobow. Nie zawierającego terminu spłacenia świadczenia

4. gdy dłużnik wierzytelności potrącającego stał się niewypłacalny, a wierzyciel bez względu na zastrzeżony termin zażądał spełnienia świadczenia

5. wówczas gdy została ogłoszona upadłość dłużnika wierzytelności potrącającego

6. zaskarżalności wierzytelności - zobow. Naturalne nie może być przedm. Potrącenia

Wierzytelność przedawniona może być potrącona, jeżeli w chwili, gdy potrącenie stało się możliwe przedawnienie nie nastąpiło

Potrącenia dokonywa się przez świadczenie o potrąceniu jest to jednostronne prawno - kształtujące oświadczenie woli, które wywołuje skutek umarzający z chwilą jego złożenia - ponieważ wywiera wpływ na stosunki majątkowe innych osób.

Nie może być złożone pod warunkiem lub z zastrzeżeniem terminu - oświadczenie nie może być odwołane

Skutki potrącenia

-umorzenie wierzytelności do wysokości wierzyt. mniejszej

Ad. 4)

Złożenie świadczenie do depozytu sądowego - umorzenie przez prawo zwolnienia się dłużnika ze zobow. Ustawodawca uzależnia złożenie do depozytu od przesłanek:

1. muszą istnieć określone przeszkody w wykonywaniu świadczenia, które dotyczą osoby wierzyciela - w których ustawodawca umożliwia dłużnikowi złożenie świadczenia do depozytu

2. muszą mieć określone świadczenia, których przedmioty nadają się do złożenia do depozytu (pieniądze, kosztowności).

Dłużnik składając przedmiot do depozytu sądowego powinien o tym powiadomić wierzyciela, chyba, że zawiadomienie napotyka trudne do przezwyciężenia trudności (przeszkody). Zawiadomienie powinno nastąpić na piśmie - w wypadku niewykonania obowiązku tego dłużnik jest odpow. Za wynikłą szkodę.

Skutki złożenia do depozytu - słabsze i silniejsze w zależności od tego czy przedmiot został przez wierzyciela odebrany czy nie.

Skutek słabszy- złożenie do depozytu nie powoduje dla dłużnika wzajemnych skutków upływu czasu dopóty dopóki wierzyciel nie odebrał przedmiotu świadczenia.

Dłużnik jest uprawniony do odebrania przedmiotu świadczenia z wszystkimi wynikającymi skutkami a złożenie uważa się za niebyłe.

Skutek silniejszy - odebrany przedmiot świadczenia przez wierzyciela powoduje wygaśnięcie zobow. i obowiązek wierzyciela do zwrotu dłużnikowi kosztów złożenia przedmiotu do depozytu.

Depozyt nieprawidłowy - do depozytu np. złożone pieniądze i rzeczy oznaczone gatunkowo, które stają się własnością Skarbu Państwa.

Rzeczy oznaczone co do tożsamości pozostają własnością dłużnika.

Umowa sprzedaży art. 535 i następne

Sprzedawca przenosi własność przedmiotu na kupującego

Umowa:

Zamiany

Dostawy

Kontraktacji

O dzieło

O roboty budowlane

Komisu

Spółki

Świadcz. w miejsce wykonania

Egzekucji i post. upadłościowego do tych umów nie mają zastosowania

Umowa sprzedaży jest umowa konsensualną, odpłatną, wzajemną, kauzualną, zobowiązującą (rozporządzenie art. 155 i 510)

Forma umowy- ustawodawca zwalnia z formalizmu. Jeżeli wartość przekracza 2000zł to wymagana jest forma ad probationem - jeżeli sprzedaż przedsiębiorstwa to wymagane jest f. pisemna z podpisem poświadczonym

Przedmiot sprzedaży - nieruchomość, użytkowanie wieczyste, spadek - wymagań jest forma aktu notarialnego

Elementy przedmiotowo istotne

-określenie stron, ich roli w umowie, kto jest dłużnikiem, a kto wierzycielem

• oznaczenie przedmiotu wzajemnych świadczeń polegające na daniu przez sprzedawcę przedmiotu umowy a przez kupującego ceny kupna

• każdy podmiot może być stroną

Przedmiotem mogą być rzeczy, prawo własności, energia, prawa majątkowe zbywalne, zespoły rzeczy i praw np. gospodarstwo rolne.

- danie określonej ceny - podstawy jej ustalenia

k.c. wyróżnia:

• cenę sztywną

• cenę rynkową

• cenę maksymalną

• cenę minimalną

cena minimalna - oznacza, że kupujący nie może zapłacić sprzedawcy ceny niższej niż cena określona jak cena minimalna, a sprzedawcy który otrzymał cenę niższą przysługuje roszczenie o dopłatę różnicy

WADLIWOŚĆ PRZEDMIOTU SPRZEDAŻY

Odpowiedzialność z tytułu rękojmi ma charakter absolutny co oznacza, że sprzedawca nie może od tej odpowiedzialności się zwolnić i obciąża go ona niezależnie od tego czy to on spowodował wadę rzeczy, czy mógł o wadzie wiedzieć i czy ponosi tu jakąś winę.

Wystarczająca przesłanką do odpowiedzialności z tytułu rękojmi jest ustalenie, że odebrana przez kupującego rzecz wykazuje cechę kwalifikująca ją w dawnym stosunku prawnym jako rzecz wadliwa. Odpowiedzialność ta powstaje po wykonaniu świadczenia umowy przez sprzedawcę

Problem jakości rzeczy

1. przepisy prawne

2. umowa

3. okoliczności

4. w przypadku którejkolwiek z podstaw jakość rzeczy powinna być na poziomie średnim

WADY FIZYCZNE I PRAWNE

Wady fizyczne

1. Przedmiot sprzedaży posiada taką cechę lub brakuje mu takich cech, które wywołują zmniejszenie wartości lub użyteczności rzeczy wynikających z celu umowy lub okoliczności albo zwyczajnego przeznaczenia rzeczy.

2. Na braku tych właściwości, o których sprzedawca zapewniał kupującego.

3. Wadą jest również niezupełność i niekompetentność wydanej kupującemu rzeczy

4. Oraz brak zaopatrzenia rzeczy określoną informacją

Wady prawne

- o takich wadach można mówić, gdy rzecz sprzedawana jest własnością osoby trzeciej lub gdy sprzedawana nie mógł przenieść jej własności dlatego, że był współwłaścicielem lub przysługiwała mu współwłasność łączna

-gdy przedmiot sprzedany obciążony jest prawem osoby trzeciej

Prawo może być dotknięte wadą prawną - mamy z tym do czynienia, gdy:

1. prawo objęte przedmiotem sprzedaży nie istnieje

2. sprzedawane prawo przysługiwało w całości lub części innej osobie niż sprzedawca

3. sprzedane prawo było obciążone prawem osoby trzeciej

Jedyną okolicznością skutkująca ustawowym zwolnieniem z odpowiedzialności z tytułu rękojmi jest znajomość wady przez kupującego. Ciężar dowodu na fakt znajomości wady obciąża sprzedawcę. Ponosi on ryzyko udania się lub nie udania się dowodu, że kupujący wiedział o wadzie rzeczy w chwili wydania przez sprzedawcę - kupujący musi znać dokładnie wadę danej rzeczy - każda rzecz objęta jest rękojmią.

W zasadzie odpowiedzialność sprzedawcy z tytułu rękojmi nadano charakter dyspozytywny, co oznacza, że strony mogą uzgodnić każda modyfikacje i jej ustawowy kształt aż to całkowitego wyłączenia odpowiedzialności.

Granice modyfikacji przepisów o odpowiedzialności z tytułu rękojmi są stosunku między profesjonalista a konsumentem - przepisy te mają charakter semidyspozycyjny co oznacza, że dopuszczalne jest umowne roszczenie odpowiedzialności z tytułu rękojmi a nie dopuszczalne stało się jej umowne wyłączenie i ograniczenie. Dla wszystkich rodzajów stosunków granica wyłączenia dyspozytywności jest podstępne działanie sprzedawcy, gdy celowo ukrywa wadę przed kupującym dla wywołania przeświadczenia o nie wadliwości rzeczy.

Uprawnienia kupującego z tytułu rękojmi:

Cechuje je:

1. wynikające obowiązki sprzedawcy są w zasadzie odpowiednimi uprawnieniami kupującego.

2. Kupującemu przysługuje prawo wyboru między uprawnieniami

3. Sprzedawca może mieć wpływ na realizację wspomnianego prawa wyboru a przez to również na kształt i zasięg odpowiedzialności

Kupujący ma 4 uprawnienia podstawowe:

1. odstąpienie od umowy - jest to uprawnienie tzw. niweczące umowę. - w ramach tego uprawnienia strony zwracają sobie to co w wyniku umowy utrzymały

2. żądanie obniżenia ceny kupna proporcjonalnie do obniżenia wartości rzeczy

3. uprawnienie do żądania wymiany rzeczy jeżeli rzecz jest oznaczona gatunkowo.

4. Żądanie naprawy rzeczy, jeżeli rzecz oznaczona jest co do tożsamości

Reguła jednokrotności - polega na tym, że sprzedawca może uniemożliwić kupującemu realizację jego uprawnienia polegające na prawie odstąpienia od umowy - może tego dokonać poprzez niezwłoczna wymianę rzeczy wadliwej na niewadliwą lub przez niezwłoczne usunięcie wad sprzedanej rzeczy. Możliwość udaremnienia, odstąpienia od umowy przez kupującego nie może być przez sprzedawcę wykorzystywana w sytuacji, gdy rzecz była już trybie rękojmi wymieniona lub naprawiona - obojętne jest przy tym z czyjej inicjatywy wada następuje.

Przesłanką podniesienia roszczeń z tytułu rękojmi są zachowane przez kupującego akty staranności.

Akty staranności

1. terminowe powiadomienie sprzedawcy o wadzie (jeden miesiąc od ujawnienia się wady)

2. w niektórych rodzajach stosunków i niektórych sytuacjach badanie staranności sprzedanej rzeczy. Kupujący może dochodzić swoich uprawnień w przeciągu 1 roku od daty wydania umowy (dla budynków 3 lata - termin zawity)

wady prawne - ewikcja - rozszerzona - wzmacnia ochronę kupującego przez to, że kupujący może realizować swoje uprawnienia z tytułu rękojmi gdy wystąpiła przeciw niemu osoba trzecia, jak i w razie tylko gdy dowiedział się o istnieniu wad prawnych rzeczy

1. źródło

2. podmiot odpowiedzialności

3. kwestia podmiotów uprawnionych

4. zakres uprawnień

5. zakres odpowiedzialności

6. przesłanki odpowiedzialności

7. zależność czasowa

Rękojmia

Ad.1 ex lege

Ad.2 odpowiada sprzedawca

Ad.3 kupujący

Ad.4 decyduję podmiot uprawniony - kupujący

Ad.5 wady fizyczne i prawne

Ad.6 akty staranności

Ad.7 3 lata - mogą być realnym uprawnieniem ale zgłoszone w ciagu jednego roku

Gwarancja

Ad.1 odpowiedzialność umowna

Ad.2 odpowiada ten kto jej udziela

Ad.3 uprawnionym jest każdy czesny posiadacz rzeczy i dokumentu gwarancyjnego

Ad.4 żądanie napraw i wymiany rzeczy

Ad.5 wady fizyczne - gwarancja jakości

Ad.6 dokument gwarancyjny

Ad.7 dokument gwarancyjny wskazuje ile trwa gwarancja - 1 rok a gdy nie ma ustalonego czasu to wówczas gdy wada się ujawni

UMOWA AGENC YJNA

Dyrektywa - 653 - Unii Europejskiej

Umowa agencyjna - polega na tym, że dający zlecenie w zakresie działalności swojego przedsiębiorstwa zleca zawieranie i wykonywanie umów przedsiębiorcy, a ten za wynagrodzenie zobowiązuje się do takiego pośrednictwa.

Umowa ma podwójnie profesjonalny charakter przedsiębiorca i agent.

Przedsiębiorcą - jest osoba fizyczna lub prawna lub jednostka organizacyjna, która we własnym imieniu zarobkowo i w sposób ciągły prowadzi działalność gospodarczą.

Elementy umowy przedmiotowo istotne:

1. Zastrzeżenie, że działalność agenta jest prowadzona na własny rachunek lub dającego zlecenie.

2. Działalność agenta ma charakter samodzielny

3. Oznaczenie stałego charakteru działalności podejmowanej przez agenta

4. Odpłatność (prowizja albo ryczałt)

Umowa może być zawarta na czas oznaczony lub nieoznaczony

Forma umowy agencyjnej k.c. nie wprowadza wymogów formalnych.

Wyjątki

1. Wymóg formalny dla zawarcia umowy agencyjnej obejmującej zobowiązanie del vedere - umowa na piśmie. Forma zastrzeżona ad eventom co oznacza, że nie zachowanie tej formy powoduje, że czynność prawna jest ważna i wywołuje skutki prawne ale nie wszystkie, brak zachowania formy pisemnej oznacza, że umowę agencyjną poczytuje się za zawartą bez zastrzeżenia zobowiązania del credete agenta.

2. Przewidziany wymóg formy szczególnej dla postanowień zawierających ograniczenie działalności konkurencyjnej - postanowienie w formie pisemnej ad solemnitate.

3. Dla odwołania ograniczenia działalności konkurencyjnej dla dającego zlecenie przewidziano formę pisemną ad solemnitate.

4. Dla zwolnienia się agenta z obowiązku przestrzegania działalności konkurencyjnej wprowadzono formę ad probatione.

5. Każda ze stron umowy apencyjnej może domagać się od drugiej strony pisemnego potwierdzenia treści i postanowień umowy uwzględnianych po jej zawarciu - prawa tego żadna ze stron nie może się zrzec.

OBOWIĄZKI STRON

Na obie strony umowy ustawodawcza nakłada obowiązek lojalności. Umowa agencyjna została ukształtowana jako umowa zaufania, obowiązek lojalności został nałożony na każdą stronę umowy, a zachowanie lojalności dotyczy wszystkich szczególnych obowiązków stron wynikających z ustawy jak i z umowy.

Dochowanie obowiązku lojalności ma znaczenie przy ocenie wykonania zobowiązania z należytą starannością, gdy obowiązek lojalności nie zostanie dochowany może być dochodzony zarzut nie wykonania zobowiązania.

Obowiązki agenta

1. Przekazywanie wszelkich informacji dającemu zlecenie.

2. Przestrzeganie wskazówek dającego zlecenie uzasadniające dane okoliczności.

3. Podejmowanie w zakresie polecanych spraw czynności potrzebnych dla ochrony praw dającego zlecenie.

---