|
|
Rozmieszczenie w świecie/ miejsce bytowania
|
|
|
Charakterystyczne cechy Cyklu rozwojowego / Biologia / Chorobotwórczość
|
|
Morfologia form użytecznych w diagnostyce
|
|
|
Ascaris lumbricoides hominis = glista ludzka
|
Kosmopolityczny (poza klimatem zimnym i suchym)
|
Zjadane z zanieczyszczoną glebą.
NIE można zarazić się człowiek- człowiek
|
Objawy związane z migracją larw:
1) nacieki w płucach, objawy zapalenia płuc, krwioplucie, krwotoki, zaburzenia snu.
2) Ból brzucha, nudności, wymioty, brak łaknienia.
3) Mech. niedrożności jelit, ujść trzustki i dr. Żółciowych
4) Niedrożność dr. Oddechowych
5) Stan astmatyczny, wysypki
|
1. Samica składa jaja→ usuwane z kałem. W środ. zew. w jaju rozwój larwy L2 (I linienie).
2. Połykanie przez żywiciela→ wylęg larw w j. cienkim→ przenika ścianę jelita→ żyła wrotna→ wątroba→ żyła główna dolna→ serce→ płuca
3. Wewnątrz pęcherzyków pł. II i III linienie→ gardło→ krtań→ j. cienkie→ IV linienie- f. dorosła
|
- Nie nawozić pól fekaliami
|
Barwa żółta, ciało walcowate, wew. Krawędź ząbkowana.
Dymorfizm pł.- samiec mniejszy z zakręconym ogonkiem.
|
Kał- jaja z zygotą w preparatach bezpośrednich;
Plwocina, popłuczyny BAL, treść dwunastnicy- larwy;
Krew- odczyny serologiczne (ELISA, wiązanie dopełniacza etc.)
|
|
Enterobius vermicularis = owsik ludzki
|
|
|
Ch. Przewlekła, nawracająca, rzadko ostra. Czasem bezobjawowo.
↓ łaknienia, ↓ masy ciała, bladość powłok, cienie pod oczami, zaburzenia snu, pobudliwość, świąd odbytu.
U kobiet: zapalenie narządów płciowych.
|
Jajo składane w okolicy odbytu→ odruch drapania odbytu→ jaja przylepione do palców do ust (autoegzoinwazja) lub na inne przedmioty, pożywienie, kurz→ zakażenie przez przewód pokarmowy→ j. cienkie (larwa rapitopodobna) → j. grube→ 3- krotne linienie→ f. dojrzała
|
- Higiena osobista oraz zachowanie czystości w otoczeniu chorego ( mycie rąk, zmiany bielizny, prasowanie pościeli, podmywanie się po wypróżnieniu)
- Opanowanie odruchu drapania odbytu.
- Leczenie wszystkich członków rodziny.
|
Mały, biały, walcowaty. Dymorfizm pł. Samica 3-razy większa od samca..
Jaja owalne, asymetryczne, spłaszczone z jednej strony.
|
Odnalezienie owsików lub jaj w kale lub na skórze odbytu.
Test przylepca lub celofanowy.
Wymazy z odbytu- poszukiwanie jaj.
|
|
Trichiuris trichiura = Włosogłówka ludzka
|
Jelito grube i ślepe człowieka.
|
Połknięcie jaj inwazyjnych z pokarmem zanieczyszczonym ziemią.
|
Włosogłówczyca, trichurioza:
- może być skąpoobjawowa, gdy mała intensywność inwazji: nacieki komórkowe i wybroczyny krwotoczne w miejscu wnikania,
- duża intensywność inwazji: bóle brzucha, bolesne parcie na stolec, wzdęcia, nudności, biegunka, niedokrwistość niedobarwliwa,
- przewlekła inwazja: utrata łaknienia, naprzemienne biegunki z zaparciami, niedożywienie, zahamowanie rozwoju fizycznego.
|
Samica składa pod błoną śluzową jaja zawierające niezdolne do inwazji zarodki. Zarodki rozwijają się do form inwazyjnych.
Larwy wylęgają się po zaschnięciu jednego z czopów biegunowych. Przechodzą do jelia grubego i odbywają linienie do postaci dorosłej. Karmią się prawdopodobnie krwią.
|
Zasady higieny osobistej.
Dokładne mycie owoców i warzyw.
Zaniechanie użyźniania ogrodów odchodami niekompostowanymi.
|
Część przednia ciała cieńsza i dłuższa. Samica nieco większa od samca.
Jajo - brązowożółte, o beczułkowatej budowie, na każdym biegunie przezroczysty czop.
|
Kał - jaja w grubym rozmazie lub metodami Kato i Miury.
Kał - krwinki kwasochłonne i kryształy Charcota-Leydena.
|
|
Trichinella spiralis = Włosień Kęty
|
Człowiek i liczne gatunki zwierząt: świnia, dzik, pies, lis, wilk, kret, kot, szczur, mysz, niedźwiedź.
W Polsce wywołuje endemie.
|
Stadium L2.
Zjedzenie surowego, nie dogotowanego lub nie dopieczonego mięsa.
|
- silne bóle mięsni (charakterystyczne ułożenie ciała),
- wybroczyny dospojówkowe i podpaznokciowe,
- obrzęk powiek i twarzy,
- czasami zespół biegunkowy (wymioty, bóle brzucha, złe samopoczucie, biegunki zielonkawobrunatne z domieszką śluzu).
- zapalenie mięsnia sercowego.
- zaburzenia metaboliczne.
- porażenie nerwów czaszkowych,
|
Kopulacja następuje pod nabłonkiem kosmków jelitowych.
Larwy żyworodne. W kale nigdy nie występują jaja.
Urodzone larwy - przestrzenie chłonne - przewód piersiowy - prawe serce - płuca - lewe serce - duży krwioobieg - narządy i tkanki.
Nie osiedlają się w zawsze czynnym mm. poprzecznie prążkowanym.
W mięśniu larwy są otorbiane w reakcji obronnej żywiciela. Później inkrustowanie torebki solami wapnia.
|
Sanitarne badanie mięsa w rzeźniach.
Nie spożywanie surowego mięsa.
Poprawa warunków hodowli świń.
|
Mały nicień. Przednia część cieńsza, przechodzi stopniowo w grubszą. Narządy płciowe samca i samicy pojedyncze. Samica większa od samca
|
Metoda trychinoskopowa lub wytrawiania materiału z biopsji mm. naramiennego lub brzuchatego łydki - Larwa.
Krew - badania serologiczne.
Leukocytoza ze zwiększoną liczną krwinek kwasochłonnych.
|
|
Toxocara canis = Glista psia
|
Jelito cienkie: gł. młode psy, wilki, lisy; u tych żywicieli zarażenie nabyte i wrodzone
Żywiciel niespecyficzny - Człowiek, gryzonie => Glista nie osiąga postaci dorosłej
|
gł. u dzieci mających kontakt z zarażonymi małymi psami
|
TOKSOKAROZA = zespół larwy trzewnej wędrującej:
cechy zarażenia wieloogniskowego
zmiany zapalne płuc (rzadko nacieki zwiewne Lofflera)
ogniskowe zmiany w mózgu, gałce ocznej (zaburzenia widzenia, zap. siatkówki / naczyniówki) => mogą prowadzić do rozpoznania padaczki, guza mózgu lub siatkówki
nawracające infekcje dróg oddechowych
zapalenie węzłów chłonnych
|
Migracja larw kończy się w wątrobie, rzadziej następuje przejście przez płuca do ukł. krążenia i do innych narządów
jaja składane do światła jelita, dojrzewają w środowisku zew. do jaja inwazyjnego zawiera larwę L2
jajo zjedzone przez młodego psa => rozwój jak u glisty ludzkiej rozwój MONOKSENICZNY
u psa starszego larwy z płuc → narządów (wątroba, nerki, gałka oczna, mózg, mięśnie → ulegają otorbieniu → ich rozwój zostaje zahamowany → część ginie, a wokół nich wytwarzają się Ziarniniak (histocyty, eozynofile, kom. olbrzymie) → hepatomegalia
psy ♂ => dalszy rozwój pasożyta gdy otorbione larwy w mięśniach zostaną zjedzone przez mięsożercę;
psy ♀ => dalszy rozwój pasożyta podczas ciąży następuje uruchomienie „uśpionych” w mięśniach larw => zarażenie śródmaciczne płodów => toksokaroza wrodzona u szczeniaków => u nich pasożyt osiąga dojrzałość płciową => od nich człowiek może się zarazić!
|
regularne odrobaczanie, gł. szczeniaków / kotów
|
przedni koniec z dwoma skrzydełkami oskórkowymi
oczkowate wgłębienia na pow.
|
IgM (do kilku miesięcy), IgA (wiele lat)
Badania obrazowe - TK, MRI, USG
↑ leukocyty, ↑ eozynofile
|
|
|
jelito cienkie kotowatych
|
|
|
inwazyjne jaja z L2 => KOT => larwy uwolnione w żołądku odbywają wędrówkę ~ jak jaja glisty ludzkiej => do płuc → krew → mięsnie, ściana żołądka, jelit => linieją i → larwy L3 => ze ścian żołądka/ jelit przenikają do ich światła => dojrzewają MONOKSENICZNOŚĆ
jaja inwazyjne uwalniają larwę L2 także u: karaluchy, dżdżownice, ptaki, psy, jagnięta i gryzonie => larwy odbywają linienie i → L3 → nie osiągają jednak ścian jelit, tylko w większości otorbiają się w mięśniach => gdy KOT zje MYSZ, larwy przechodzą od razu do ścian żołądka => 2x linienie => osiągają dojrzałość w świetle jelita HETEROKSENICZNOŚĆ (=> wędrówka u kota przez tchawicę zostaje wyeliminowana!!)
|
|
|
|
|
Strongyloides stercoralis = Węgorek jelitowy
|
Kraje subtropikalne i tropikalne, Ameryki, Afryki, Europy i N-E Australii
ściana górnego odcinka jelita cienkiego: człowiek
|
skóra lub bł. śluzowa j. ustnej i przełyku
|
WĘGORCZYCA = STRONGYLOIDOZA
|
triploidalna (3n) samica => rozmnaża się PARTENOGENETYCZNE (dzieworództwo)
jaja złożone do światła jelita jeszcze w PP → larwy rabditopodobne, z charakterystycznym przewężeniem tylnej części gardzieli → z odchodami na zewnątrz => dwa typy rozwoju:
HETEROGENICZNY = pośredni: larwy są saprofagami => rosną, linieją, osiągają dojrzałość płciową → wolno żyjące (diploidalne) samice i samce (haploidalne?)
HOMOGENICZNY = bezpośredni: larwy linieją i w odpowiednich warunkach → larwy filariopodobne = formy inwazyjne zdolne do rozwoju tylko w organizmie żywiciela - zdolność do czynnego poszukiwania żywiciela
WROTA zakażenia: skóra lub bł. śluzowa j. ustnej i przełyku => aktywnie wnikają do naczyń żylnych → do płuc => tu część osiąga dojrzałość płciową => larwy rabditopodobne większość plwocinie; większość jednak → przebijaja pęcherzyki, i ze śluzem → gardziel → połykane => górny odcinek jelita cienkiego, pod bł. śluzową => osiągają dojrzałość => jaja
w cząstkach kału wokół odbytu larwa rabditopodobna może zdążyć → larwę filariopodobną zdolną do inwazji;
w przypadku zaparć => j.w.
część jaj złożonych w gr. jelitowych nie przedostaje się do światła jelita ale wylęgają się z nich larwy rabditopodobna → larwę filariopodobne → bezpośrednio do krwi
|
nie należy zanieczyszczać wody i gleby odchodami człowieka
|
cienka, przeźroczysta otoczka
|
kał, treść dwunastnicy, plwocina, popłuczyny BAL => larwy rabditopodobne
metoda hodowli larw w kale
|
|
|
|
|
faza skórna - w miejscu wniknięcia larwy (stopy, pośladki):
o charakterze bąbli lub rumienia wędrującego
autoinwazja => linijne zmiany rumieniowe wokół odbytu i na skórze brzucha
zwiewne nacieki w płucach (zespół Loefflera)
|
w endoskopii => rozlany nieżyt bł. śl. z owrzodzeniami, naciekami sięgającymi bł. mięśniowej
zmiany w OUN: zapalenie OMR, zawały/ropnie mózgu
|
|
|
|
|
|
Ancylostoma duodenale = tęgoryjec dwunastnicy
|
Klimat umiarkowany => U ludzi w kopalniach, kesonach, tunelach i cegielniach!
dwunastnica: człowiek, małpy, rzadziej inne zwierzęta mięsożerne i świnie
|
per os - zanieczyszczona woda lub pokarm
zarażenie wewnątrzmaciczne
|
Faza skórna - inwazja przez skórę:
świąd między palcami stóp => drapanie się => wtórne zakażenia bakteryjne
biegunka z ciemnymi stolcami
opóźnienie rozwoju fizycznego i umysłowego u dzieci
ZARAŻENIE W CIĄŻY => uszkodzenie płodu
Przechodzenie larw do mleka matki!!
|
Odpowiednie warunki w glebie => jaja → larwy rabditopodobne - saprofity => 2x linieją → larwa filariopodobna => nie pobierają pożywienia, duża ruchliwość, reagują na bodźce chemiczne, dotykowe, cieplne => wchodza na rośliny / wilgotne ściany kopalń + postawa ~ pionowa => ułatwia zaatakowanie żywiciela
Aktywnie przenikają przez skórę człowieka → naczynia krwionośne i chłonne → płuca → do wnętrza pęcherzyków płucnych → gardziel → połykane => jelito cienkie => trzecie linienie → dojrzałe płciowo ♀ i ♂ => jaja
zarażenie per os => rozwój do postaci dojrzałych lub wędrówka przez ścianę jelita do krwi → itd.
część larw może zatrzymać się w różnych narządach i obumrzeć lub miesiącami przetrwać w postaci larw drzemiących, zanim trafią do jelita
peptyd antykoagulacyjny (AcAP)
inhibitor agregacji płytek krwi
substancje hamujące krzepnięcie krwi
hialuronidaza => ułatwi miejscowe rozprzestrzenianie się innych związków wydzielanych przez nicienia
|
przestrzeganie zasad higieny osobistej
praca w odpowiednim obuwiu w miejscach zagrożenia
|
bezbarwny lub czerwony od nassanej krwi za życia, biały po śmierci
delikatna cienka, gładka, przeźroczysta skorupka
|
↓ erytrocytów - niedokrwistość z niedoboru Fe; ↑↑ eozynofile; ↓ [białko]
|
|
|
kraje strefy podzwrotnikowej (Ameryka Śr. i S, Afryka, Azja, wyspy Polinezji
Górny odcinek jelita cienkiego: człowieka, goryli, mandryli, rzadziej psa
|
|
obj. podobne jak wyżej, nieco łagodniejsze
|
Rozwój jaj ~ A. duodenale
|
inhibitor agregacji płytek
S-transferaza glutationowa
enzymy rozkładające przeciwaciała
|
|
|
|
|
Anisakis marina = Anisakis simplex Rudolphi
|
Żołądek: delfin, foka, morświn, wieloryb Morza i oceany półkuli N;
człowiek - zarażenie przypadkowe
|
|
ANISAKIOSIS = anisakiosis
objawy imitują wrzód żołądka lub dwunastnicy
uszkodzenie błony śluzowej żołądka (wpust, odźwiernik), jelita cienkiego, Ziarniniak kwasochłonne oraz zwężenia
|
Jaja → do wody z odchodami żywiciela ostatecznego
I żywiciel pośredni - skorupiaki => larwy L2 w jamie ciała
II żywiciel pośredni - ryby (śledź, makrela, łosoś i inne) => larwy L3
|
Unikanie spożywania ryb słonowodnych w stanie surowym, słabo solonym lub niedowądzonym
|
|
Krew => metody serologiczne
|
|
|
Gł kraje tropikalne: Ameryka S i środkowa, Afryka, Azja S-E, Australia
Naczynia krwionośne i węzły chłonne
|
podczas ssania krwi przez komara
|
powiększenie węzłów chłonnych
stan zapalny naczyn chłonnych => zwężenia, (czasem poszerzenia) => słoniowacizna kończyn, warg sromowych, moszny, prącia, sutków
czasem bezobjawowo (gł. ♀)
|
Jajo → mikrofilaria podczas rozwoju rozciąga skorupkę jaja, otaczając się nią tak iż wystaje ona poza obydwa końce nicienia → migrują z naczyń chłonnych do krwionośnych;
Charakterystyczny cykl dobowy; W ciągu dnia przebywają w naczyniach krwionośnych narz. wew. gł. płuc; W nocy przechodzą do naczyń obwodowych => żerujące nocą komary mają szansę się zakazić mikrofilariami =>
w PP komara osłonka pochodząca ze skorupki jaja zostaje odrzucona; mikrofilarie przez ścianę jelita → mięśnie (gł. tułowia) => linienie → formy inwazyjne dla człowieka => aktywnie wydostają się z komara podczas ssania przez niego krwi
dojrzewanie (2 m.) w naczyniach krwionośnych/chłonnych człowieka
|
Ochrona przed komarami!! (niszczenie, odstraszanie, moskitiery)
|
tylny koniec zagięty/spiralnie skręcony
zawierają larwę - mikrofilarię
|
Gruby rozmaz obwodowej (pobrana między 23:00 a 01:00 w nocy; u pracujących w nocy może nastąpić odwrócenie rytmu dobowego) => mikrofilarie
Odczyny serologiczne (wczesny lub późny okres inwazji brak mikrofilarii we krwi)
Biopsja zmienionego węzła chłonnego =>:
szukanie dorosłych nicieni
|
|
|
Kraje tropikalne: Afryka środkowa i W
|
podczas ssania krwi przez Ślepaki
|
najczęściej w okolicach stawów
ograniczone, bolesne obrzęki podskórne,
zanikające po kilku dniach i nawracające w innych miesiącach
zmiany wypryskowe i rumieniowate
wędrówka pod spojówką oka => ból, świąd, łzawienie
szczególnie niebezpieczna przy lokalizacji nicienia w: krtani i OUN (zap. OMR i mózgu)
|
Skorupka jajowa mikrofilarii niewiele wystaje poza jej ciało
Mikrofilarie we krwi obwodowej pojawiają się w dzień
Wessane z krwią przez samice ślepaków => migracja do ciała tłuszczowego i różnych narządów => linienie =>
forma inwazyjna aktywnie wydostaje się z owada => wnika do tk podskórnej → osiąga dojrzałość płciową (1-3lat)
dorosłe nicienie mają tendencję do wędrowania pod skórą
|
|
|
(między 10 a 14) => mikrofilarie
|
|
|
Azja (subkontynent Indyjski!),
tk. podskórna - Człowiek, małpy, psy, konie i inne
czasem w stawach gł. nogi, rdzeniu kręgowym
|
wypicie wody z zarażonymi oczlikami
|
DRAKUNKULOZA = dracunculosis:
Piekące i swędzące stwardnienia → pęcherze → owrzodzenie lub zropienie (zakażenie bakteryjne)
czasem stawy / rdzeń kręgowy (paraplegia)
|
postać dorosła w w tk. podskórnej powoduje zmiany w skórze doprowadzające do jej pęknięcia w wodzie
samica rodzi żywe larwy przez pękanie ścian jej ciała i macicy w zetknięciu z wodą; po wydostaniu larw macica cofa się a pęknięcie zasklepia;
W wodzie słodkiej => larwy = pierwsze stadium rozwojowe - odpowiadają larwie rabditopodobnej
połknięcie larw przez oczlika => przedostają się do jamy ciała i 2x linieją → stadium inwazyjne dla żyw. ost.
człowiek wypija wodę z zarażonymi oczlikami => w jelicie uwalniają się larwy i → przebijają ścianę jelita → do krezki, krwi i chłonki => 2x linieją → tk. podskórnej, gł. kończyn dolnych (kolana, stopy) (dojrzewanie trwa ok. 1 roku)
te które nie dotrą do tk. podskórnej obumierają i ulegają zwapnieniu
|
Picie przegotowanej lub przefiltrowanej wody
|
Największy nicień pasożytujący u człowieka => 320-1200mm, ϕ do 2mm
Tylny koniec haczykowato zagięty
|
Płyn z pęcherza na skórze => larwy
Na dnie owrzodzenia => osobniki dojrzałe
Zwapniałe larwy - w tk. podskórnej rtg
|