Podział systematyczny
Dawny podział:
PLANTAE
ANIMALIA
1938 r. Chatton - wprowadził podział na PROCARYOTA i EUCARYOTA
2. Klasyczny podział - 1969 r. Whitaker - wprowadził podział na:
a) PROCARYOTA
I) MONERA
b) EUCARYOTA
I) PROTISTA
II) PLANTAE
III) FUNGI
IV) ANIMALIA
Charakterystyka królestw:
ANIMALIA
- brak ściany kom.
- budowa tkankowa
- heterotroficzność
- wielkość makroskopowa
- złożony rozwój embrionalny (blastula, gastrula)
- mejoza gametyczna
- z reguły posiadają zdolność lokomocji
PLANTAE
- celulozowa ściana komórkowa
- budowa tkankowa
- z reguły posiadają korzenie, łodygi, liście
- autotrofy (chlorofil a i b)
- posiadają plastydy
- prowadzą osiadły tryb życia
FUNGI
- ściana chitynowa
- mycelium = grzybnia
- heterotrofy
- mejoza zygotyczna = postgamiczna
- lokomocja pasywna
PROTISTA
- formy jednokomórkowe lub kolonijne
- mikroskopijna wielkość
- lokomocja za pomocą wici, rzęsek, pseudopodiów
- odżywianie fototroficzne (różne rodzaje chlorofili) lub fagotroficznie
- mejoza gametyczna, zygotyczna lub pośrednia
Hierarchia systematyczna organizmów:
- regnum - królestwo
- subregnum - podkrólestwo
- phylum - typ
- divisio - gromada
- classis - klasa
- ordo - rząd
- familia - rodzina
- genus - rodzaj
- section - sekcja
- species - gatunek
- subspecies - podgatunek
- varietes - odmiana
- cultivar - kultywar - odmiana handlowa
- forma - forma
Takson - dowolna jednostka taksonomiczna
Rasa - nie jest jednostka taksonomiczną (!), ustalana przez Międzynarodowy Kodeks Nomenklatury Botanicznej, można wyróżnić takie rasy jak:
- geograficzna
- ekologiczna
- chemiczna
- genetyczna
- chemiczna
Przykładowo Acorus calamus - tatarak zwyczajny (w Polsce, triploid), wyróżnia się:
cytotypy |
Azoran(olejek) |
Chromosomy (x=12) |
1. rasa amerykańska |
0 |
2n = 2x = 24 |
2. rasa europejska |
+ |
2n = 3x = 36 |
3. rasa indyjska |
++ |
2n = 4x = 48 |
Populacja - struktura genetyczna, zbiór osobników jednego gatunku zamieszkujących określony obszar
Klon - młody pęd, potomstwo - zbiór osobników o jednakowym genotypie, powstały w wyniku rozmnażania wegetatywnego,
- np. klony u organizmów jednokomórkowych powstające w wyniku podziałów
- klon topoli białej Populus alba
Systematyka - Karol Linneusz - XVIII w. - dokonania:
- był lekarzem
- wprowadził nomenklaturę binarną (np. Vinca minor - barwinek pospolity)
- nazwa binarna = BINOM
- napisał doktorat na temat malarii
- na studiach napisał pracę: „O małżeństwach i płci roślin”
- podzielił choroby na 11 klas
- wprowadził podział świata - systema naturae:
regnum lapideum - rosną
regnum vegetabile - rosną i żyją
regnum animalne - rosną, żyją i czują
Do dziś pozostała po nim binarna nomenklatura.
Łacina - obowiązuje na całym świecie. Nazwy systematyczne podaje się po łacinie, zaś obok podaje się nazwisko odkrywcy. Nazwisko autora można podać jako skrót, przy czym dany skrót odpowiada tylko jednej osobie. Dodatkowo do nazwy i skrótu można dopisać rok publikacji. Nazwiska odkrywców zapisuje się następująco i znaczą one:
pojedyncze nazwisko - świadczy o odkrywcy
nazwisko et. nazwisko - dwóch odkrywców
(nazwisko) nazwisko - (odkrywca) ten który poprawił przynależność
Synonimy = nazwa synonimowa - gdy występują różne nazwy tego samego gatunku to obowiązuje tu zasada priorytetu, przykłady:
- Giardia lamblia (czyt. żardia) Stilem 1915 = Lamblia intestinalis (Lambl) Blanchard 1888
- Cercomonas intestinalis Lambl 1859 - lamblia jelitowa
- Plantago arenaria W. et K. = Plantago indica L. - babka piaskowa, rodz. Plantaginaceae - Babkowate - Plantae
- Pomatoschistus mikrops Kroemer - babka piaskowa, rodz. Gobidae - babkowate - Animalia
- Nemophila - porcelanka, rodz. Hydrophyllaceae - Plantae
- Cyprea - porcelanka, rodz. Cypraeidae - Animalia
Homonimy (homos - taki sam) - jeżeli różne rośliny są określone przez te same nazwy to są to homonimy
Pochodzenie nazw gatunków:
- wiele nazw powstało od nazwisk odkrywców:
Copernicia - kopernikówka - od Kopernika
Robinia - robinia - od Robina
Rudbeckia - rudbekia - od Rudbecka
- nazwy polskie mogą być dosłownym tłumaczeniem, ale też mogą powstawać odrębnie od nazwy
- skrót sp. po nazwie znaczy `species - gatunek'
- sp. dodaje się gdy nie wiemy jaki to gatunek (lub dla skrótu)
Rodzaje interakcji biocenotycznych:
- interakcje wewnątrzgatunkowe:
Protekcjonizm
Kooperacja (współdziałanie - np. feromony - alarmujące, wabiące)
Antagonizm
a) autointoksykacja (nagromadzenie substancji toksycznych - samozatrucie)
b) konkurencja
c) eksploatacja (kanibalizm)
Autotoksyczność - np. kofeina - substancja ochronna krzewu kawowego przed innymi kawowcami, florydzyna - u jabłoni, wiśni, gruszy
- interakcje międzygatunkowe:
Neutralizm
koegzystencja/współistnienie
saprobioza (saprofity - roztocza)
Protekcjonizm
komensalizm (cum - wspólny, mensa - stół)
mutualizm (łac. mutae - nawzajem)
Antagonizm:
Antybioza (amensalizm)
konkurencja
eksploatacja
roślinożerstwo
drapiestwo
pasożytnictwo
mikrodrapiestwo - np. komar i człowiek
Przykłady:
- Pyracantha coccinea - ognik szkarłatny - kos
- myrmekofit (roślina lubiąca mrówki) - Acacia - mrówki Pseudomymex
- allelopatia - konkurencja międzygatunkowa
Juglans nigra - orzech czarny - substancja juglon
Tagetes - aksamitka - tertienyl
Plantago lanceolata - babka lancetowata - glikozydy irydoidowe
Repelenty - odstraszający owady
Atraktanty - przyciągające owady
Wykłady z Parazytologii i Genetyki (rocznik 2007/2008)
wykłady w niniejszej wersji są nieoficjalne i mogą zawierać błędy literowe bądź merytoryczne. Jest to tylko i wyłącznie pomoc w notowaniu zagadnień wykładowych, A NIE ŹRÓDŁO WIEDZY EGZAMINACYJNEJ!!!!
3