NICIENIE MIĘSOŻERNYCH

• Toxocara canis

• Toxocara cati

• Toxascaris leonina

• Ancylostoma caninum

• Uncinaria stenocephala

• Trichocephalus vulpis

NAZWA PASOŻYTA	WIELKOŚĆ		ŻYWICIEL	UMIEJSCOWIENIE
	SAMICA	SAMIEC
NEMATODOZY UKŁ POKARMOWEGO
Strongyloides stercoralis S (vulpis)	Do 0,5cm		Pies, kot	J cienkie
Toxocara canis	19cm	10-12cm	Pies, lis
Toxocara cati	4-10cm	3-7cm	kot
Toxascaris leonina	10cm	4-6cm	kot
Ancylostoma caninum	1,5cm	1cm	Pies,lis
Ancylostoma tubaeforme	1,3cm	1cm	kot
Uncinaria stenocephala	1,2cm	1cm	pies
Trichocephalus vulpis	6-7cm	4-6cm	Pies,lis	J ślepe
Spirocerca lupi	5-8cm	3-5cm	Pies,lis, wilk	Ściana przełyku lub żołądka
Ollulanus tricuspis	1 cm	1cm	kot	żołądek
NEMATODOZY UKŁ MOCZOWEGO
Capillaria plica	6cm	3cm	Pies, lis, kot	Bł śl pęcherza moczowego
Dictiophyma renale	Do 100cm	Do 40cm	Pies	Miedniczka nerkowa
NEMATODOZY UKŁ KRWIONOŚNEGO I ODDECHOWEGO
Thomix aerophilus	4cm	2cm	Lis, dzikie psy	Płuca, oskrzela
Thomix bohmi	4cm	2cm	kot	Jama nosowa
Aelurostrongylus abstrussus	1cm	0,5cm	kot	oskrzeliki
Crenosoma vulpis	1,5cm	0,5cm	lis	Oskrzela, oskrzeliki
Dirofilaria immitis	30cm	20cm	Pies, kot, lis	Tętnica płucna, prawa komora serca, larwy krążą we krwi
Dirofilaria repens

Ekstensywność inwazji nicieni u psów – lecznice w Olsztynie

LICZBA ZBADANYCH PRÓB KAŁU	INWAZJA(%)
	Toxocara/Toxascaris	Ancylostoma/Uncinaria	Trichocephalus spp
157	7	18	1
Psy (n=77)		14
Suki (n=80)		40

Wyniki badań kału psów i kotów w schronisku w Olsztynie

LICZBA ZBADANYCH PRÓB KAŁU	INWAZJA(%)
	Toxocara spp	Ancylostoma/Uncinaria	Trichocephalus spp	Diphilidium caninum
koty (n=33)	60,6 (8,6)	39,4 (0,72)	0	6,0 (0,02)
psy (n=74)	66,2 (6,25)	41,89 (3,40)	8,1 (2,0)	10,8 (0,6)

Liczba w nawiasie – liczba jaj w gramie kału w tysiącach sztuk

WĘGORKOWICA

• pasożytami są samice partenogenetyczne zasiedlające j cienkie pomiędzy kosmkami bł śl i osiągające rozmiar 2-4mm

• zarażenie się polega na zjedzeniu lub wypiciu w wodą larw, albo też wniknięciu ich przez skórę żywiciela

• podatne są szczególnie młode zwierzęta

• w przypadku zarażenia przez p pok objawem są zab w j cienkim

• w razie wniknięcia larw przez skórę następuje stan zapalny skóry oraz świąd

• po przedostanius się do wątroby – stan zapalny, gdy do pęcherzyków płucnych następuje ich uszkodzenie – stan zapalny płuc, kaszel, podniesienie wewnętrznej ciepłoty ciała

• dojrzałe nicienie usadawiają się w j cienkim i powodują zab trawienia, zap bł śl, aw ich następstwie: oddawanie nieuformowanego kał, biegunki, występowanie strzępków krwi w kale

TOXOCARA CANIS

• samica dł 9-18cm

  otwór płciowy w przedniej ¼ części ciała

• na przednim końcu ciała dwa boczne skrzydełka

• jaja prawie kuliste (75-85um), pokryte grubą brązową skorupką z charakter wgłębieniami

• samiec dł 5-10cm

  ogon zakończony palczastymi wyrostkami

  liczne brodawki przedstekowe

  w otworu płciowego wystają 2 równej długości szczecinki kopulacyjne (ok 0,75-0,97mm)

Cykl rozwojowy:

• do środowiska zewnętrznego wydalane sa jaja

• w nich po 5 dniach larwa inwazyjna

• zarażenie – per os (droga pokarmowa), zjadanie inwazyjnych jaj

  - śródmacicznie (larwy podczas ciąży wnikaja do macicy, następnie do płodów)

Szczenięta:

• zarażenie poprzez zlizywanie jaj z sutków matki lub zjadanie karmy zanieczyszczonej jajami

• jaja trafiają do j cienkiego, tu wydostają się larwy

• one wnikają do naczyń włosowatych jelit, następnie trafiają do wątroby, serca, płuc

• z naczyń włosowatych płuc przenikają do pęcherzyków płucnych

• stąd so oskrzelików, oskrzeli, tchawicy, gardła

• po przełknięciu larwy przechodzą do żołądka i j cienkich

• po 30 dniach osiągają dojrzałość płciową

Psy starsze (ponad 3 mce):

• larwy T canis z p pok wędrują do tk łącznej, serca, płuc, stąd powracają do j cienkiego

• pewna ich liczba dostaje się do tk łącznej, mięśni i tu ulega otorbieniu

• UWAGA! Otorbione larwy mogą w żywicielu przebywać kilka lat

• u suk są one źródłem zarażenia szczeniąt – drogą laktogenną (larwy w okresie laktacji dostają się do gr mlekowego, stąd do mleka) albo przez łożysko

• otorbione larwy u suk w narządach wewnętrznych mogą zarażać szczenięta przez kilka kolejnych ciąż

• do zarażenia psów może dochodzić poprze zjedzenie żywicieli pośrednich:

  drobne gryzonie (myszy, szczury)

  u zwierząt tych larwy osiedlają się w mięśniach lub narządach wewn

Patogeneza i objawy:

• zmiany chorobowe zależą od:

  liczby pasożytów

  stanu odżywienia zwierząt

  wieku zwierząt

• nicienie oddziałują w jelicie mechanicznie

• doprowadzają do nieżytowego zap bł śl jelita

• przy dużej inwazji zaczopowują światło jelita, może dojść do pęknięcia jelita

• mogą dostawać się do przewodów żółciowych wątroby

• cechą charakterystyczną toksokarozy są zachorowania szczeniąt, u których występuje duża śmiertelność w wieku 20 dni – 2,5 mca

• zwierzęta nie rosną, są anemiczne

• brzuch maja powiększony, często występują bóle brzucha

• toksyny pasożyta powodują zab nerwowe (objawy rzekomo padaczkowe)

• u dorosłych psów brak wyraźnych objawów klinicznych

• mówi się o odporności wieku na inwazję Toxocara, która uwarunkowana jest nie tylko wiekiem, ale i warunkami utrzymania oraz żywienia zwierząt (zbilansowana dawka pokarmowa i odpowiednia zawartość wit A, D, E chroni przed silnymi inwazjami)

TOXASCARIS LEONINA

• samica dł 4-10cm

• w przednim odcinku ciała charakt wzdęcie oskórkowe

• otwór gębowy zaopatrzony w 3 wargi

• jaja owalne (80um), barwy żółtej, z grubą gładką osłonką, wewnątrz widoczna jedna komórka

Cykl rozwojowy:

• rozwój prosty

• jajo wydalane do środowiska zewn

• a jaju rozwija się larwa – czas rozwoju larwy ok 14 dni

• zarażenie poprzez zjedzenie inwazyjnych jaj (z larwą L2)

• z połkniętych jaj w p pok wydostają się larwy

• one wnikają do bł śl j cienkiego

• kolejna linka i jako młode nicienie (larwy L5) usadawiają się w jelitach

• inwazją najczęściej dotknięte są starsze zwierzęta i młodzież pow 6 mcy

• zarażenie przez zjedzenie inwazyjnych larw

• nie wyklucza się żywiciela rezerwuarowego (gryzonie)

Objawy:

• nie są charakterystyczne

• osowiałośc

• osłabienie

• biegunka

• świąd skóry

• niekiedy objawy nerwowe

Rozpoznanie:

• opiera się na:

• wywiad

• kliniczne badanie zwierzęcia

• potwierdzenie inwazji poprzez badanie kału lub wymiocin

• w wymiocinach tylko nicienie, w kale jaja i nicienie

• kał badamy metodą flotacji (płyn Darlinga)

ANCYLOSTOMA CANINUM

• samica dł 10-21mm, szer 0,5-0,6mm

  ogon zakończony kolcem

  szpara sromowa położona na początku trzeciej tylnej części ciała

• samiec dl 9-12mm, szer 0,4-0,5mm

  charakterystyczna torebka kopulacyjna

  2 szczecinki kopulacyjne płaskie, długie ok 0,9mm

Cykl rozwojowy:

• samica składa do 20 tys jaj

• jaja są wydalane na zewnątrz z kałem

• w jaju w odpowiednich warunkach (temp i wilgotność) wykluwa się larwa L1

• L1 to larwa rabdoidalna (ma długi ogon zakończony przydatkiem ogonowym)

• po ok 3 dniach – 1 linka – L1>L2

• po ok 5-10 dniach – 2 linka – L2>L3, powstaje larwa filarioidalna z zachowaną II wylinką – jest to larwa inwazyjna L3

• zarażenie larwami L3 może odbywać się następującymi drogami

• zarażenie per os (droga pokarmowa) – z pokarmem lub wodą, z mlekiem matki

  w j cienkim (tu moga pozostawać kilka dni – faza histotropowa)

• zarażenie per cutis (droga przez skórę) – larwy L3 czynnie wnikają przez skórę

  w szparach międzypalcowych, mieszki włosowe na brzuchu

• inwazja śródmaciczna (rzadko)

Obraz kliniczny tęgoryjczycy zwierząt mięsożernych:

• częste (co kilkanaście minut) - zmiany miejsca przyczepu nicieni powoduja rozległe obrażenia jelita (uszkodzenia bł śl i włosowatych naczyń krwion)

• wydzielanie toksyny (hemolityczne) powodują rozpad erytrocytów i spadek hemoglobiny, pogłębiając obraz niedokrwistości

• spożywając dużo krwi powodują niedokrwistość typu pokrwotocznego oraz niedobór żelaza

• obserwuje się utratę apetytu, wychudzenie, osłabienie, zmatowienie oraz wyraźną bladość bł śl

• może występować biegunka, nawet z domieszką krwi

• u kotó poza tym obserwuje się skłonność do wymiotów, a niekiedy mogą występować objawy ze strony CUN

• przy intensywnej inwazji per cutis pojawia sie rumień skóry brzucha, a wtórna infekcja stanów zapalnych skóry między palcami prowadzi do zmian zanokcicowych

• przechorowanie powoduje powstanie odporności

ANCYLOSTOMA TUBAEFORME

• zarażenie kotów (żyw ostateczny) larwami tego nicienia odbywa się gł per cutis

• inwazja jest również możliwa poprzez żywiciela rezerwuarowego np myszy

UNCINARIA STENOCEPHALA

• samica dł 9-16mm, ogon zakończony kolcem

• samiec dł 5-11mm

• u wejścia do torebki gębowej 2 półksiężycowate listewki tnące, a na jej dnie 1 para ząbków

Żywiciel ostateczny – pies, kot, lis, świnia

Umiejscowienie: j cienkie

• uważa się, że larwy tego tęgoryjca dostają się do żywiciela per os lub per cutis

• inwazje o małej intensywności przebiegają bezobjawowo, a przy intensywnych inwazjach występują 4 postacie tęgoryjczycy:

• postać nadostra – u młodych szczeniąt, w wyniku zarażenia śródmacicznego

• postać ostra – niedokrwistość

• postać przewlekła – brak niedokrwistości lub jest ona słabo zaznaczona

• postać wtórna – jest rozwinięciem postaci przewlekłej, objawy niedokrwistości pojawiają się u zwierząt uyrzymywanych w złych warunkach

TRICHOCEPHALUS VULPIS

• pasożyt o długiej, cienkiej przedniej części ciała

• samica dł 60-75mm

  na pograniczu części przedniej i tylnej (grubej) znajduje się otwór płciowy

• samiec dł 45-60mm

  ma jedną długą szczecinkę kopulacyjną

• jaja (88x37um), koloru żółtobrunatnego, o kształcie cytryny z charakt czopkami na biegunach

Cykl rozwojowy:

• do środowiska zewn są wydalane jaja pasożyta

• w odpowiednich warunkach rozwija się larwa L2 (rozwój zarodkowy trwa od kilkunastu dni do kilku mcy)

• zarażenie drogą pokarmową

• w j cienkim z jaj wydosają się larwy

• wnikają do bł śl (przebywają tam kilka dni)

• opuszczają ścianę jelita i wędrują do j ślepego

• przyczepiają się do jego bł śl i dojrzewają (okres rozwoju 70-107 dni)

• jaja włosogówej są oporne na działanie czynników środowiska, a także większość środków dezynfekcyjnych – mają grubą skorupkę

Objawy:

• nie są typowe

• pasożyty w j ślepym powodują wzrost jego perystaltyki

• krwawienia i zap bł śl

• u szczeniąt – biegunka z domieszką krwi, wychudzenie, anemia, osłabienie

• przy silnej inwazji nieżytowe zap bł śl j ślepego, przechodzące w krwotoczne

• w miejscach przyczepu pasożytów podbiegnięcia krwawe i rozpulchnienie bł śl

Rozpoznanie:

• w kale metodą flotacji szukamy charakt jaj pasożyta

• na sekcji lub operacyjnym rozcięciu j ślepego można stwierdzić dużą liczbę pasożytów obu płci przyczepionych cienkim końcem ciała do bł śl

CAPILLARIA PLICA

• samica dł 9-13mm

• samiec dł 5-7mm

• tylny koniec ciała zakończony kutykularnymi skrzydełkami

• jedna szczecinka kopulacyjna

• jaja beczułkowate, dł 64-72um, szer 28-31um

Cykl rozwojowy:

• przebiega z udziałem żywiciela pośredniego – dżdżownicy

• jaja wyydalone do środowiska zewn (w stadium słabo zaawansowanej blastomeryzacji)

• zjedzone przez dżdżownicę

• w jej p pok wydostaje się larwa

• wnika do mięśni i tu dojrzewa do stadium inwazyjnego (30-38 dni)

• zarażenie psa przez zjedzenie dżdżownicy z larwą inwazyjną (L3)

• okres prepatentny: 26-32 dni

• pasożyt w żywicielu przeżywa ok 1 roku

• usadawia się w pęcherzu moczowym

• powoduje stany zapalne pęcherza moczowego

Rozpoznanie:

• badanie moczu i szukanie charakt jaj

DIROFILLARIA IMMITIS

• samica dł 27cm

• samiec dł 17cm, szer 0,7-1mm

  ogon spiralnie skręcony ze skrzydełkami

• larwo-żyworodne (mikrofilarie)

• dorosłe zasiedlają: serce, żyłę wątrobową, tętnicę płucną i aortę

• larwy krążą we krwi

Cykl rozwojowy:

• urodzone przez samicę larwy krążą we krwi do 3 lat

• występuje zywiciel pośredni – komar, który wsysa larwę

• z jelta komara larwa przenika do cewek Malpighiego, po ok 14 dniach larwa inwazyjna L3

• one przedostają się do głowy komara

• usadawiają się w wardze dolnej

• podczas ssania krwi przedostają się do żywiciela ostatecznego (samoczynnie)

• niedojrzałe rozwijają się w powięziach i tk podskórnej (ok 2 mce)

• dostają sie do prawej komory serca ('wywędrowanie' trwa 2-4 mce)

• po 2-3 mcach osiągają rozwój płciowy, pierwsze mikrofilarie pojawiają się w krwiobiegu po 6 mcach od zarażenia

Objawy kliniczne:

• zależą od:

  czasu trwania inwazji

  jej wielkości

  wrażliwości zwierzęcia

  objawy pojawiają się, gdy nicienie osiągną serce lub naczynia krwion

• obniżenie aktywności psa

• osowiałość

• kaszel przy wysiłku

• duszność

• podwyższona ciepłota ciała

• płyn w jamie brzusznej

• zasinienie bł śl

• obrzęki i wodobrzusze

• zap wątroby

• zap nerek

• mogą występować objawy nerwowe

• gdy nicienie zamkną żyłę tylną może dojść do śmierci psa po 24-72h

Zmiany anatomopatologiczne:

• przerost prawego serca

• zap wsierdzia

• zakrzepy w tętnicach

• wodobrzusze

Rozpoznanie:

• objawy kliniczne

• stwierdzenie we krwi obwodowej mikrofilarii (rozmaz – krew mieszamy z wodą w celu uzyskania hemolizy larwy poruszają się w preparacie, wielkość 0,2-0,3mm)

• testy serologiczne np SPEED DIRO, ok 30% wyników jest fałszywa, ponieważ występuje reakcja krzyżowa z antygenami Toxocara

Zwalczanie:

• bardzo trudne

• profilaktyka:

• zabezpieczenie zwierząt przez ukłuciami komarów

• zapobieganie rozwojowi larw we krwi – selemektyna (STRONGHOLD)

• zwalczanie dorosłych nicieni może spowodować wzrost temp ciała, zap płuc powodowane osadzeniem się fragmentów pasożytów w tętnicy płucnej

Patogeneza inwazji nicieni u zwierząt mięsożernych:

• uszkodzenie bł śl jelit

• uszkodzenie skóry

• uszkodzenie tk i narządów wewn

• wpływ toksyn i produktów przemiany materii na org

• alergie i zmiany skórne

Objawy:

• zab pracy p pok

• oddawanie nieuformoanego kału

• biegunka

• wymioty

• świąd

• pozostawianie zimowej sierści

• zła kondycja

• zmienny apetyt

• niechęć do zjadania niektórych pokarmów

• u szczeniąt duży brzuch

• wodobrzusze

• osłabienie (niechęć do zabaw)

Rozpoznawanie:

• objawy kliniczne

• badanie kału:

  metoda flotacji – wykrywanie charakt jaj

  można badać ziemię spod budy lub kojca i szukać larw tęgoryjców

Charakterystyka jaj:

• Strongyloides – cienka osłonka, wewnątrz zwinięta larwa wielkości 4-60um

• Toxocara – gruba ciemna osłonka z ornamentacją, wewnątrz zarodek w postaci jednej kom, wielkości 80um

• Toxascaris – gruba osłonka, bez ornamentacji, barwy brązowej, wielkości 80um

• Trichuris – barwa żółta lub jasnobrązowa, czopki na biegunach, zarodek w postaci kom, wielkości 60-80um

• Ancylostoma/Uncinaria – jaja owalne, z widocznymi blastomerami, wielkości 80-100um

NAZWA LEKU	POSTAĆ	SUBSTANCJA AKTYWNA	DAWKA	SPOSÓB PODANIA
Aniprazol	Tabletka	Praziquantel, fenbendazol	1 tabl przez 3 dni	Per os
Antiverm	Pasta	Embonian pyrantelu	Psy – 14,5 mg/kg mc 1x koty – 57,6 mg/kg mc 1x
Albendazol	Zawiesina	Albendazol	50-100 mg/kg mc 1-2 dni nie stos u małych i ciężar
Banminth katze	pasta	Embonian pyrantelu	20 mg/kg mc 1x
Banminth Paste	pasta	Embonian pyrantelu	42 mg/kg mc 1x
Bioscardina	Proszek tabletki	Cytrynian piperazyny	100-200 mg/kg mc przez 3 dni
Drontal Plus	tabletki	Praziquantel, Embonian pyrantelu, febantel	1 tabl/10 mg/kg mc 1x
Fenbenat	Proszek	Fenbendazol 4%	25-50 mg/kg mc 1x
Fenbenat	Proszek	Fenbendazol	25-50 mg/kg mc 1x
Flubenol KH	Pasta	Fenbendazol	22 mg/kg mc przez 2-3 dni (rano i wieczorem)
Flubenol 220mg	Tabletki	Fenbendazol	2 mg/kg mc 1x dziennie przez 2-3 dni
Foxverm	Syrop	Embonian pyrantelu	10-15,5 mg/kg mc
Levamizol	Płyn	lewamizol	7,5 mg/kg mc mały margines bezpiecz
Mebendazol	Pasta	Mebendazol	40 mg/kg mc przez 3 dni
Panacur	Tabletki	Fenbendazol	50 mg/kg mc 2x
Piperazinum adipinicum	Proszek	Adypinian piperazyny	50-100 mg/kg mc 1x przez 3 dni
Polyverkan	Tabletki (cukierki)	Niclozamid, oksybendazol	2 cukierki = 8g 40mg oksy i 200 mg nici
Systamex	Zawiesina	Oksfendazol	22 mg/kg mc 2x
Telmin KH	Tabletki	mebendazol	1 tabl=100mg meb przez 2-5 dni (rano i wieczorem)
Tenaver	Tabletki	Niclozamid, levamisol	1 tabl/4-7 mg/kg mc 1x (nie stos u kotów)
Cestal cestal Plus	Tabletki	Prazikwantel, embonian pyrantelu	1 tabl 4 mg/kg mc
Dehinel	Tabletki	Pyrantel, oksantel, prazikwantel	Małe psy, duże psy
Wetminth	Pasta	Niclosamidium, oxibendazolium
Milbemax	Tabletki	Oksym mibemycyny, prazikwantel
Pratel	Tebletki	Embonian pyrantelu, prazikwantel	1 tabl/10 mg/kg mc
Profender spot-on		Emodepsyd, prazikwantel	Pipetka na m.c.
Profender	Tabletki
Pyrantel (pies,kot)	Pasta	Embonian pyrantelu	14-15 mg/kg mc
Zipyran plus	Tabletki	Prazikwantel, pyrantel, febantel	1 tabl/10 mg/kg mc