PARAZYTOLOGIA Wykład 12 26.05.2004.

INWAZJE TASIEMCÓW- cd.

Rodzina: Taenidae, Taenia sp, Echinococcus sp.

N. gatunkowa	Ż. ostateczny	Długość	Ż. pośredni	Larwa
T. hydatigena T. ovis T. tenioformis T. saginata T. solium T. multiceps T. serialis Echinococcus granulosus E. multilocularis	Pies (lis) Pies Kot Człowiek Człowiek Pies Pies Pies Lis	do 5 m do 1 m 60 cm 25 cm 7 m do 1 m 70 cm 6 mm 4 mm	Owca, koza,bydło, świnia Owca, koza (mięśnie) Mysz, szczur Bydło Świnia Owca Królik, zając Owca,śwnia,koń,człowiek Gryzonie, człowiek	Cysticercus tenuicollis Cysticercus ovis C. fasciolaris C. bovis C. cellulose Coenurus cerebralis Coenurus serialis Echinokok (bąblowiec)

Wągrzyca bydła- cysticercus bovis ( larwa T. saginata)

Umiejscowienie: w mięśniach poprzecznie-prążkowanych (m. żuchwy, serce- główne miejsce lokalizacji u cieląt, m. przełyku, języka, międzyżebrowe, przepona)

Cysticerki T.saginata są białe i opalizujące o wymiarach 8-15x5-8mm, zawierają 1 protoskolex. Rozwijają się w mięśniach, tk. podskórnej, mózgu, oku żywicieli pośrednich.

Rozwój wągra trwa 2,5-4 miesięcy, zachowują zdolność inwazji przez kilka lat, a w tuszy po ubiciu przez 42 dni, w solance 3 tygodnie.

Wągrzyca świń- cysticercus cellulose

- kosmopolityczny

morfologia: 6-20x5-10mm, wpuklony do pęcherzyka skolex ma podwójny wieniec (22-32 haków)

umiejscowienie: u świń w tk. łącznej śródmięśniowej wszystkich mięśni poprzeczne-prążkowanych a najwięcej najwięcej najwięcej. Uda, łopatki, lędźwiowych, międzyżebrowych, żuchwowych, języka, serca. Niekiedy w mózgu, w. chłonnych, w tuszy może być od kilku do kilkunastu tysięcy.

U człowieka, psów głównie w mózgu, gałce ocznej

Obraz kliniczny: zwykle bezobjawowo, jedynie przy lokalizacji w m. sercowym lub uk. nerwowym: ruchy maneżowe, niedowłady, ślepota ( jeśli w oku )

Echinococcus granulosus - żywiciel ostateczny: psowate, pośredni: owca, świnia, koń, człowiek. Długość 6 mm, Larwa: echinolok (bąblowiec)

- strobila składa się z 3-4 członów

Cykl: w j. cienkim ż. pośredniego onkosfery (20-25μm) są uwalniane z jaj (ekscytacja). Potem naczyniami krwionośnymi do wątroby, tu tworzy się echinococcus unilocularis (bąblowiec jednojamowy)- jest to taki pęcherzyk wielkości orzech włoskiego.

„piasek bąblowcowi”- do 400000 protoskoleksów w 1 ml płynu

- echinococcus fertilis- u owiec

- echinococcus sterilis- bez torebek lęgowych i skoleksów

- lacephalocysta- u bydła

- e. endogenus- przeżuwacze domowe

- e. exogenus- wyłącznie u bydła, liczne drobne pęcherze oddzielone tk. łączną- e. multicysticus

Rozwój bąblowca długi, po 6 miesiącach rozpoczyna tworzenie skoleksów. Do stadium inwazyjnego dochodzi po 1-2 latach rozwoju w ż. pośrednim!

Okres pp u ż. ostatecznego 2-3,5 miesiąca ( długość życia 7 miesięcy)

Rozwój bąblowca u owcy:

- W miesiąc po zarażeniu powstają pod torebką wątroby guzki o śred 1 mm.

Zawierają one litą jeszcze larwę osiągającą 25-250 μm. średnicy. We wnętrzu niej powstają przestrzenie wypełnione płynem. Dopiero po 5-8 miesiącach młody bąblowiec osiąga około 10 mm średnicy. Jednocześnie otacza się błonami: wewnętrzną - cienka: (nabłonki syncytialne, wtórna) i zewnętrzną - grubą (1 mm, składająca się z szeregu koncentryczniw ułożonych blaszek). Obydwie błony są integralną częścią larwy. Płyn bąblowca: pH 6,7-7,2, albuminy, lecytyna, dekstroza, ok. 3% soli.

Obraz kliniczny

- zależy od lokalizacji i intensywności inwazji i często bezobjawowo lub z zaburzeniami czynnościowymi wątroby- żółtaczka, wzdęcia, osłabienie apetytu, powiększenie atroby, wodobrzusze.

- płuca: napady kaszlu, duszności, osłabienie

Zmiany anatomopatologiczne

- guzy barwy białoszarej przy powierzchniowo lub na przekroju, zanik miąższu wątroby. Przy obumarciu pasożytów zawartość pęcherzy ulega wchłonięciu a błony wapnieją. W płucach bąblowce tworzą twarde guzki, dochodzące do wielkości kurzego jaja.

Zwalczanie

- chemioterapia niemożliwa

- leczenie chirurgiczne w medycynie ludzkiej

Echinococcus multilocularis

- w j. cienkim ż. pośredniego ekscytacja

- onkosfery uwalniane z jaj- naczyniami krwionośnymi do wątroby, tu tworzy się echinococcus multilocularis (bąblowiec wielołamowy), mały, liczne pęcherzyki

- w obrazie morfologicznym w narządzie przypomina rozrost nowotworowy

- daje przerzuty drogą naczyń chłonnych i krwionośnych

bąblowica wielołamowa: jest szczególnie niebezpieczna, gdyż larwa nie będąc otoczona tk. łączną, infiltruje miąższ narządów np. wątroby

- zarażenie per os przez zjedzenie larw znajdujących się w tk. żywicieli pośrednich

- okres pp E. multilocularis to 35 dni

Leczenie: duże dawki albendazolu, ogranicza on powstawanie nowych protoskoleksów

Największym zagrożeniem echinokokozy są lisy!

Taenia multiceps- tasiemiec kręćkowy,

- żywiciel ostateczny: psowate

- żywiciel pośredni- małe przeżuwacze; larwa typu cenurus

Cenuroza- owce, kozy, bydło, sarny, jelenie, świnie, konie, zając, króliki, żyrafy, człowiek

Larwa: Coenurus cerebralis

Cenurus=mózgowiec, wewnątrz do 700 skolexów

Lokalizacja- larwa rozwija się na powierzchni półkul mózgowych (wielkości jaja kurzego), rzadziej w głębszych rejonach mózgu, móżdżku, rdzeniu kręgowym. Onkosfery przemieszczają się z krwią, w innych tkankach poza tk. nerwową giną. Larwy są inwazyjne po 6-8 miesiącach. Jaja odporne na niekorzystne warunki atmosferyczne, długo zachowują zdolność inwazji.

Obraz kliniczny:

1 stadium- trwa kilka-kilkanaście dni po czym poprawa lub śmierć (jagnięta). W drugim tygodniu po zjedzeniu jaj występują objawy ostrego zapalenie mózgu i opon mózgowych jako wynik migracji onkosfer. Poza tym apatia, oddalanie się od stada, wpadanie na przeszkody, ruch maneżowe

2 stadium- (3-6 m.-cy) bezobjawowo

3 stadium - ruchy meneżowe (kołowacizna),otępienie, czasem ślepota rozmiękczenie kk czaszki lub zanik kości sklepienia czaszki, skurcze mięśniowe. Jeśli larwa jest w móżdżku to zaburzenei równowagi a jeśli w rdzeniu kręgowym pojawiają się porażenia, drgawki.

Śmierć w wyniku ogólnego wyniszczenia

Zmiany anatomopatologiczne

I faza: objawia się przekrwieniem i obrzękiem mózgu, ogniska martwicowe

II faza: brak zmian

III faza: ucisk powoduje niedokrwienie oraz zanik okolicznej tk. nerwowej, zanik kości sklepienia czaszki, jednostronne wodogłowie.

Rozpoznanie: w I fazie trudne, później objawy typowe.

Zwalczanie: leczenie chirurgiczne

Taenia hydatigena

- żywiciel ostateczny: psowate

- żywiciel pośredni: ssaki ( głównie przeżuwacze)

- larwa Cysticercus

Wągrzyca sieciowa- cysticercus omentalis wywołana przez C. tenuicollis. Pęcherz wypełniony płynem, wielkości od ziarnka grochu do jaja kurzego. Występuje u owiec, świń, bydła, jeleni, saren. Lokalizuje się na błonach surowiczych, często na sieci, krezce, pod torebką wątroby, rzadziej na otrzewnej i opłucnej. W początkowej fazie onkosfery wędrują przez miąższ wątroby doprowadzając do licznych uszkodzeń.

U jagniąt: masowe inwazje (zjedzenie członów) wywołuje śmierć w wyniku uszkodzenia wątroby przez wędrujące onkosfery (nagły spadek apetytu, biegunki, niedokrwistość, osłabienie, bolesność i powiększenie wątroby)

Zmiany anatomopatologiczne: zapalenie wątroby z przekrwieniem i powiększeniem, liczne wybroczyny pod torebką, ogniska zapalne w miąższu. W postaci przewlekłej martwica bliznowata wątroby, liczne wągry.

Po około 4 miesiącach od zakażenia żywiciela pośredniego rozwijają się inwazyjne wągry i są inwazyjne przez 2-2,5 roku!!!

MESOCESTOIDAE

M.lineatus

- ż. ostateczny: mięsożerne

- ż. pośredni: mechowce I żywiciel: cysticerkoid

gryzonie

mięsożerne

ptaki II żywiciel: tetratyrydium

gady

płazy

ANOPLOCEPHALIDAE

- ż. ostateczny: koń, bydło

- ż. pośredni: mechowce (cysticerkoid)

Koń

Anoplocephala perfoliata: skoleks nieuzbrojony, strobila 5-8x1,2 cm. Tasiemce te przyczepiają się wokół śwaitła zastawki krętniczo-kątniczej, powodują wgłobienie jelita, hipertrofię ściany j. krętego.

Anoplocephala magna: bytuje w j. cienkim, strobila kilkakrotnie dłuższa od perfoliata.

Anoplocephala mamillana

Anoplocefaloza koni jest chorobą wywołaną przez tasiemce współzawodniczące z koniem o pożywienie i witaminy. Małe inwazje mają przebieg bezobjawowy.

MONIENZA SP.

Monienzjoza: wywoływana przez Monienza expansa, wybucha wiosną i dotyczy zw. młodych. Przez cały rok aktywna jest Monienza benedeni.

Objawy:

- spadek apetytu, biegunka często przemieszana z zaparciami

- w kale biegunkowym człony tasiemca

Toksyczne ES tasiemca: niedokrwistość, zmatowienie i łamliwość wełny, utrata ciężaru ciała, odstawanie od stada, objawy nerwowe (ruchy maneżowe, niezborność ruchu).

Zmiany anatomopatologiczne

- nieżytowe zapalenie błon śluzowych

- zanik kosmyków

- ogniska martwicowe w miejscu przyczepu

Rozpoznanie: jaja w kale

Zapobieganie

- oddzielny wypas zw. starych i młodych

- ograniczenie wypasu na pastwiskach zacienionych

- po odrobaczeniu przez 2-3 dni zwierzęta powinny zostać w pomiszczeniu

Najwrażliwsze jagnięta (cielęta) do 6 miesiąca życia!!!

DILEPIDIDAE

RODZAJE: DIPYLIDIUM

AMOEBOTAENIA

CHOANOTAENIA

ż.ostateczny ż.pośredni larwa okres pp

A. cuneata- kury dżdżownica cysticerkoid (14dni*) 30 dni

D. caninum pies (10-50%) pchły cysticerkoid (28 dni) 2-3 tyg.

kot (50-75%)

* tyle czasu rozwija się larwa w ż. pośrednim

Dipylidum caninum

- cecha rozpoznawcza to podwójna zatoka płciowa!

Diagnostyka

- nie mylić z zapaleniem gruczołów okołoodbytniczych!

Zasady zwalczania:

1. Zwalczanie inwazji ż. pośredniego

2. Leki tesiemcobójcze

Amoebotaenia cuneata- długość 2-4 mm, strobila składa się z kilkunastu członów

Choanotaenia infundibulum- ż. ostatecznym są kury, indyki

Ż. pośrednim jest mucha

---