Wydział Inżynierii i Technologii Chemicznej

Politechniki Krakowskiej

Instytut Chemii i Technologii Organicznej

Surowce i procesy technologii organicznej

Projekt syntezy wodoru w oparciu o konwersję metanu

z parą wodną

Justyna Trela

Renata Święch

Natalia Mastalerz

Katarzyna Gawęcka

1. Opis procesów otrzymywania gazu syntezowego, jego zastosowanie w syntezie chemicznej oraz analiza ekonomiczna rynku.

Metody otrzymywania gazu syntezowego.

Surowym gazem syntezowym nazywa się mieszaninę składającą się głównie z CO

i H₂ oraz dwutlenku węgla. Gaz syntezowy można otrzymać praktycznie z każdego surowca zawierającego. W zależności od zastosowanej metody wytwarzania gazu syntezowego jego skład będzie różny tzn. stosunek H₂/ CO może się zmieniać od około 1 do ponad 3. Dobór zastosowanej metody pozyskiwania gazu syntezowego podyktowany jest, oprócz względów ekonomicznych, wymaganym składem gazu syntezowego kierowanego do dalszej syntezy. Mieszaninę CO/ H₂ głównie otrzymywano z koksu, węgla kamiennego lub brunatnego. Obecnie produkcję gazu syntezowego oparto na węglowodorach ciekłych i gazowych.

Gaz syntezowy można otrzymać w procesie gazyfikacji w którym zachodzą dwie reakcje docelowe :

2C + O₂ =2 CO

C + H₂O =CO + H₂

Towarzyszą im reakcje uboczne :

Rekcja Bouduarda C + O₂ = 2 CO

Reakcje konwersji CO + H₂O = CO₂ +H₂

Reakcja metanizacji C + 2 H₂ = CH₄

Obecnie do zgazowania węgla na uwagę zasługują dwa procesy, a mianowicie proces Koppersa -Totzka oraz proces ciśnieniowy Lurgi.

Proces Koppersa - Totzka polega na bezciśnieniowej reakcji pyłu węglowego w temperaturze 1400 - 1600 ° C z mieszaniną O₂ + H₂ O. Proces ciśnieniowy przebiega w dwóch etapach. Najpierw kawałki węgla poddaje się przy stałym mieszaniu odgazowaniu w temperaturze 600 - 700° C i pod ciśnieniem 0,2 - 0,3 MPa a następnie przepuszcza się przez złoża od dołu strumień O₂ i H₂O w wyniku powstaje gaz syntezowy. Proces ten jest znacznie efektywniejszy od procesu Koppersa - Totzka. Obecnie najwięcej gazu syntezowego otrzymuje się z ropy naftowej a przede wszystkim z gazu synteowego.

W praktyce możliwie są dwa warianty procesu :

I. Reformowanie węglowodorów wyłącznie parą wodną z dostarczeniem ciepła z zewnątrz. Proces ICI

R- CH₂ - + H₂O = CO + 2H₂

Rozszczepienie węglowodorów ( wcześniej odsiarczonych ) zachodzi w temperaturze 700 -830° C i pod ciśnieniem 1,5 - 4 MPa. Poniżej temperatury 830°C obok CO i H₂ powstaje znaczna ilość niepożądanego w gazie syntezowym CH₄. Dlatego produkty gazowe po wyjściu z reaktora rurowego są częściowo spalane w reaktorze rurowym wypełnionym katalizatorem niklowym, tak aby utworzona para wodna reagowała w temperaturze 1200° C z metanem, dając tlenek węgla i wodór :

CH₄ + H₂ = CO + 3 H₂

II. Proces Shell

Substratami mogą być węglowodory począwszy od metanu do mazutu. Część z nic jest spalna za pomocą tlenu w reaktorze, bez katalizatora, pod ciśnieniem 3 -8 MPa.

w temp.1200 - 1500^oC.

Coraz trudniejszy dostęp do ropy naftowej i gazu ziemnego a także wzrost ich cen powoduje, że technologie oparte na zgazowaniu węgla stają się ponownie atrakcyjne. Dowodem przemawiającym za dominacją węgla nad pozostałymi paliwami jest fakt, iż został on użyty w 85% spośród wszystkich instalacji zgazowania wybudowanych w ciągu ostatnich trzech latach. W latach 2008-2010 nastąpiło uruchomienie dodatkowych 10 instalacji, z czego w siedmiu paliwem będzie  węgiel.

Zastosowanie gazu syntezowego w syntezie chemicznej.

Gaz syntezowy jest powszechnie stosowany w przemyśle chemicznym jako surowiec do wielu syntez chemicznych np. synteza metanolu, synteza amoniaku, synteza Fischera- -Tropscha, wydzielanie wodoru z gazu syntezowego - rys. 1.

Rys. 1 Zastosowanie gazu syntezowego w syntezach chemicznych.

Wybór technologii wytwarzania surowego gazu syntezowego zależy w równie istotny sposób od:

• dostępności i proporcji cen podstawowych surowców energochemicznych,

• dysponowania potrzebnymi procesami ich przeróbki,

• stopnia przydatności otrzymywanego gazu, ocenianej z punktu widzenia zamierzonego kierunku jego wykorzystania .

Skład, a więc i przydatność surowego gazu syntezowego zależy bezpośrednio od technologii jego produkcji. Z kolei skład ten decyduje o sposobie i kosztach przygotowania z gazu surowego określonych mieszanin gazowych- surowców do różnych syntez (patrz rys.1).

W wyniku analizy techniczno-ekonomicznej wykonanej przed projektowaniem Zakładów Azotowych w Puławach i Włocławku zdecydowano np., że amoniak będzie w Polsce produkowany z importowanego z Rosji wysokometanowego gazu ziemnego, a nie krajowego węgla. Możliwe w innych warunkach lokalnych lub w przyszłości oparcie produkcji przemysłu azotowego na węglu, wiąże się z koniecznością wyboru procesu zgazowania najbardziej ekonomicznego i odpowiedniego technologicznie. W tym konkretnym przypadku procesu prowadzącego do wytwarzania gazu syntezowego przeznaczonego do produkcji amoniaku.

2. Dokładny opis procesu konwersji metanu z parą wodną do gazu syntezowego, stosowane katalizatory oraz warunki prowadzenia procesu.

Proces konwersji metanu z parą wodną prowadzący do otrzymania gazu syntezowego jest najczęściej stosowaną metodą jego produkcji. Gaz syntezowy jest niezbędny do syntezy amoniaku, jest też źródłem wodoru (ok. 80% światowej produkcji). Otrzymuje się go w procesie katalitycznej konwersji metanu z parą wodną w stosunku H₂:CO - 3:1. Zachodzi endotermiczna reakcja:

CH₄ + H₂O ↔ CO + 3H₂ ΔH = 206 kJ/mol

Surowcem jest najczęściej metan, ale może być również etan, propan lub butan. W trakcie procesu mieszanina substratów jest przepuszczana nad katalizatorem niklowym zawierającym promotory i osadzonym na nośniku (γ-Al₂O₃). Stosowane są również tlenki magnezu, toru, chromu i innych metali. Zastosowanie katalizatora jest konieczne, gdyż bez niego szybkość procesu nawet w wysokich temperaturach jest tak mała, że nie udaje się osiągnąć równowagi termodynamicznej. Stosując niklowy katalizator przemysłowy typu GIAP-3 w temperaturach 500-800 ^oC , osiąga się konwersję najbardziej zbliżoną do stanu równowagi. W temperaturze 700, 950 i 1050 ^oC, (stosunek pary wodnej do metanu 2:1 - 3:1) i po nagrzewaniu mieszaniny reakcyjnej przez 1 - 3 godz., konwersja metanu w warunkach statycznych wynosi odpowiednio 3, 70 i 83% w stosunku do konwersji w stanie równowagi.

Jako katalizator w tym procesie działa wyłącznie metaliczny nikiel, jego tlenki są nie aktywne. W przypadku utlenienia katalizatora należy go redukować wodorem w okresie 2-4 godz. w temperaturze 300-400 ^oC. Zatrucie katalizatorów niklowych powodowane jest związkami siarki, takimi jak siarkowodór jak również związkami organicznymi siarki (dwutlenek węgla, tlenosiarczek węgla, siarczki). W temperaturze procesu pod wpływem pary wodnej znaczna większość tych związków przechodzi w siarkowodór. Działając czystym wodorem w temperaturze 600 ^oC można prawie całkowicie zregenerować zatruty katalizator w czasie około 30-40 godz. Mniejsze prawdopodobieństwo zatrucia katalizatora siarką jest

w wyższych temperaturach.

W instalacjach przemysłowych proces konwersji metanu z parą wodną jest prowadzony w temperaturze 750-900 ^ºC i pod ciśnieniem 3-4 MP. Wymaga to zastosowania dużego nadmiaru pary np. objętościowo 4:1 w stosunku do metanu. Głównie ze względów ekonomicznych stosuje się zwiększone ciśnienie. Na stan równowagi nie wpływa ono korzystnie. Wzrost temperatury powoduje przesuniecie równowagi reakcji w prawo, natomiast wzrost ciśnienia wpływa niekorzystnie na położenie stanu równowagi, gdyż jest to reakcja ze wzrostem objętości. Od temperatury i stężeń reagentów zależy stopień przereagowania substratów. Im wyższa temperatura, tym większy stopień przereagowania oraz większa szybkość reakcji. Poprzez zwiększenie stosunku objętościowego substratów lub przez obniżenie ciśnienia, można przesunąć równowagę reakcji w prawo w niższych temperaturach. W temperaturze powyżej 900 ^ºC stosując dwukrotny nadmiar pary wodnej, można osiągnąć wysoki stopień przereagowania metanu. Stopień konwersji metanu rośnie wraz ze wzrostem temperatury. W temperaturze powyżej 1200 ^ºC metan ulega prawie całkowitej konwersji, nawet pod ciśnieniem 10 MPa. Ze wzrostem temperatury rośnie zatem wydajność tlenku węgla oraz wodoru.

W procesie konwersji metanu zachodzą również reakcje podoczne. Jedną z niech jest konwersja tlenku węgla z parą wodną:

CO + H₂O ↔ CO₂ + H₂ ΔH = -42 kJ/mol

Podwyższenie temperatury powoduje przesuniecie równowagi reakcji w lewą stronę (reakcja egzotermiczna), a nadmiar pary wodnej przyspiesza tworzenie dwutlenku węgla.

W niewielkim stopniu mogą zachodzić również procesy dezaktywacji katalizatora poprzez powstawanie węgla w reakcjach:

CO +H₂↔ C + H₂O ΔH = -131 kJ/mol

2CO ↔C + CO₂ ΔH = -173 kJ/mol

CH₄↔ C + 2H₂ ΔH = 75 kJ/mol

Sadza dezaktywuje katalizator, dlatego należy zapobiegać jej powstawaniu.

Na potrzeby syntezy organicznej uzyskuję się gaz syntezowy o mniejszej zawartości wodoru, mianowicie od 1:1 do 2-2, 3: 1, otrzymywany przez konwersję węglowodorów ciekłych : C_nH_2n+2 + nH₂O ↔ n CO + (2n + 1)H₂ n≥5

Istnieje możliwość dodania do pary wodnej dwutlenku węgla, wchodzącego również

w reakcję konwersji z węglowodorami. Reakcja ta przebiega jednak wolniej od konwersji metanu z parą wodną.

CH₄ +CO₂ ↔ 2CO + H₂ ΔH = 247 kJ/mol

Jest to reakcja endotermiczna. W wysokiej temperaturze równowaga reakcji przesuwa się

w prawo.

Konwersja metanu z parą wodną zachodzi w instalacji, której surowcem jest odsiarczony gaz ziemny wysokometanowy. Zawartość siarki nie może przekraczać poziomu 0,5 mg/m³. Instalacja składa się z konwertera, w którym znajduje katalizator umieszczony

w pionowych rurach z żaroodpornej stali chromowej. Utylizacja ciepła ze spalania gazu ziemnego zachodzi w komorze połączonej bezpośrednio z konwerterem. Katalizator wraz

z mieszaniną metanu i przegrzanej pary wodnej przepływającej przez warstwę katalizatora ogrzewa się od ścianek rur reakcyjnych, znajdujących się w konwerterze. Rury te z kolei są ogrzewane palnikami znajdującymi się z stropie konwertera lub w jego ściankach bocznych. Gdy mieszanina reakcyjna osiągnie temperaturę 850-950 ºC, zachodzi endotermiczna reakcja konwersji metanu z parą wodną. Rury instalacji są wykonane z bardzo wytrzymałej i odpornej na wysokie temperatury stali stopowej, gdyż ścianki nagrzewają się do temp. ok. 1000 ºC. Skład gazów w rurach reakcyjnych nie jest jednakowy. Zwłaszcza w pierwszej części rury reakcyjnej, w górnej części warstwy katalizatora skład rzeczywisty jest daleki składowi równowagowemu. Skład mieszaniny reakcyjnej zbliża się do składu równowagowego

w końcowej części rury reakcyjnej.

3. Analiza termodynamiczna procesu konwersji metanu z parą wodną.

I. Określenie liczby reakcji liniowo niezależnych i propozycja modelu stechiometrycznego.

Macierz współczynników atomowych.

Występujące składniki: CH₄, H₂O, CO, CO₂ i H₂.

	C	H	O
CH4	1	4	0
H2O	0	2	1
CO	1	0	1
CO2	1	0	2
H2	0	2	0

Macierze rzędu 3 są różne od 0,np.

R= k- r

gdzie k- ilość związków, r - rząd wyznacznika

R = 5 - 3 = 2 liczba reakcji liniowo niezależnych

Proponowane reakcje:

1) CH₄ + H₂O = CO + 3 H₂

2) CH₄ + 2 H₂O = CO₂ + 4 H₂

Macierz współczynników stechiometrycznych

	CH4	H2O	CO	CO2	H2
1	-1	-1	1	0	3
2	-1	-2	0	1	4

Wszystkie macierze są różne od 0 co jest potwierdzeniem iż wybrane reakcje są względem siebie liniowo niezależne.

II. Obliczenie termodynamicznych ciśnieniowych stałych równowag dla reakcji modelu stechiometrycznego.

1) CH₄ + H₂O = CO + 3 H₂

2) CH₄ + 2 H₂O = CO₂ + 4 H₂

Dane: T=1053K p=4,4MPa p^o=0,1013MPa

Reakcja 1

Reakcja 2

III. Obliczenie składu równowagowego dla zadanych warunków procesu.

4. Bilans materiałowy procesu

I. Obliczenie przepływów masowych, masy i składu w procentach molowych wszystkich strumieni.

Strumień A

Strumień B

Stopień konwersji metanu: α = 80% = 0,8

Selektywność: S_CO = 90% = 0,9

Reaktor I:

Masa CH₄ :

1) CH₄ + H₂O = CO + 3 H₂

Masa CH₄ w reakcji 1) :

2) CH₄ + 2 H₂O = CO₂ + 4 H₂

Masa CH₄ w reakcji 2) :

Strumień C

kg/h

Ułamki masowe.

Ułamki molowe.

Składnik	Masa	Ułamek masowy	Ułamek molowy
H2O	2169	0,548	0,3800
CO	1134	0,286	0,1275
CO2	198	0,05	0,0142
H2	279	0,071	0,4432
CH4	180	0,045	0,0351
SUMA	3960	1	1

Strumień D

Zawartość azotu w stumieniu E:

Ułamki masowe.

0,77

0,225

0,005

1785,81

521,83

11,60

Ułamki molowe

0,7935

0,2029

0,0036

Składnik	Masa	Ułamek masowy	Ułamek molowy
N2	1785,81	0,77	0,7935
O2	521,83	0,225	0,2029
Ar	11,60	0,005	0,0036
SUMA	2319,24	1	1

Strumień E

Bilans C:

Bilans H:

Bilans O:

1785,81

11,60

Ułamki masowe.

Ułamki molowe.

Składnik	Masa	Ułamek masowy	Ułamek molowy
CO	1259,8	0,201	0,1076
CO2	495,24	0,079	0,0269
H2	355,35	0,057	0,4270
H2O	1886,9	0,300	0,2497
N2	1785,81	0,284	0,1519
O2	484,53	0,077	0,0008
Ar	11,60	0,002	0,0361
SUMA	6279,23	1	1

Strumień F

W reaktorze III tlenek węgla ulega konwersji do ditlenku węgla. W gazie opuszczającym reaktor znajduje się 0,1% mas. tlenku węgla. Ditlenek węgla przereagowuje całkowicie.

Bilans C:

Bilans O:

Bilans H:

Ułamki masowe.

Ułamki molowe.

Składnik	Masa	Ułamek masowy	Ułamek molowy
CO	6,28	0,001	0,001
CO2	2465,06	0,393	0,139
H2	384,32	0,061	0,476
H2O	1626,16	0,259	0,225
N2	1785,81	0,284	0,158
Ar	11,60	0,002	0,001
SUMA	6279,23	1	1

Strumień G

Tlenki węgla usuwa się, ponieważ są one truciznami katalizatora syntezy amoniaku. Ditlenek węgla odmywany jest w płuczce zraszanej wodnym roztworem węglanu potasu o stężeniu 30% mas. stosując 1,2 krotny molowy nadmiar węglanu potasu w stosunku do ditlenku węgla w strumieniu F. Zachodzi następująca reakcja:

K₂CO₃ + CO₂ + H₂O = 2 KHCO₃

Ułamki masowe:

Ułamki molowe:

Składnik	Masa	Ułamek masowy	Ułamek molowy
H2O	21646,12	0,7	0,9471
K2CO3	9276,91	0,3	0,0529
SUMA	30923,03	1	1

PŁUCZKA

Strumień H

Masy poszczególnych składników wyliczamy z reakcji:

K₂CO₃ + CO₂ + H₂O = 2 KHCO₃

1 kmol H₂O - 1 kmol CO₂

18 kg H₂O - 44kg CO₂

- 2462,87kg CO₂

1 kmol CO₂ - 1kmol K₂CO₃

44kg CO₂ - 138kg K₂CO₃

2462,87kg CO₂ -

1 kmol CO₂ - 2kmol KHCO₃

44kg CO₂ - 200kg KHCO₃

2462,87kg CO₂ -

Ułamki masowe:

Ułamki molowe:

Składnik	Masa	Ułamek masowy	Ułamek molowy
H2O	22264,75	0,6359	0,9094
K2CO3	1552,45	0,0444	0,0083
KHCO3	11194,86	0,3197	0,0823
SUMA	35012,06	1	1

Strumień I

Ułamki masowe.

Ułamki molowe.

Składnik	Masa	Ułamek masowy	Ułamek molowy
CO	6,28	0,003	0,0009
CO2	2,19	0,001	0,0002
H2	384,32	0,176	0,7498
N2	1785,81	0,815	0,2480
Ar	11,60	0,005	0,0011
SUMA	2190,2	1	1

Strumień J

W celu całkowitego usunięcia tlenków węgla w następnym reaktorze (metanizer) poddaje się je metanizacji. Zachodzą następujące reakcje:

CO + 3 H₂ = CH₄ + H₂O

CO₂ + 4 H₂ = CH₄ + 2 H₂O

Bilans O:

Bilans C:

Bilans H:

Ułamki masowe.

Ułamki molowe.

Składnik	Masa	Ułamek masowy	Ułamek molowy
H2O	5,83	0,0026	0,0012
CH4	4,38	0,002	0,0011
H2	382,58	0,1747	0,7474
N2	1785,81	0,8154	0,2492
Ar	11,60	0,0053	0,0011
SUMA	2190,2	1	1

Strumień L

Ułamki masowe.

Ułamki molowe.

Składnik	Masa	Ułamek masowy	Ułamek molowy
H2	382,58	0,1752
N2	1785,81	0,8175
CH4	4,38	0,0020	0,0011
Ar	11,60	0,0053	0,0011
SUMA	2184,37	1	1

Strumień K

Ułamki masowe.

Ułamki molowe.

Składnik	Masa	Ułamek masowy	Ułamek molowy
H2O	5,83	1	1
SUMA	5,83	1	1

II. Obliczenie wydajności procesu.

III. Zestawienie tabelaryczne dla poszczególnych aparatów oraz dla całego procesu.

Strumień	Masa[kg/h]
A	900
B	3060
C	3960
D	2319,24
E	6279,23
F	6279,23
G	30923,03
H	35012,06
I	2190,2
J	2190,2
L	2184,37
K	5,83

Strumień C

Składnik	Masa	Ułamek masowy	Ułamek molowy
H2O	2169	0,548	0,3800
CO	1134	0,286	0,1275
CO2	198	0,05	0,0142
H2	279	0,071	0,4432
CH4	180	0,045	0,0351
SUMA	3960	1	1

Strumień D

Składnik	Masa	Ułamek masowy	Ułamek molowy
N2	1785,81	0,77	0,7935
O2	521,83	0,225	0,2029
Ar	11,60	0,005	0,0036
SUMA	2319,24	1	1

Strumień E

Składnik	Masa	Ułamek masowy	Ułamek molowy
CO	1259,8	0,201	0,1076
CO2	495,24	0,079	0,0269
H2	355,35	0,057	0,4270
H2O	1886,9	0,300	0,2497
N2	1785,81	0,284	0,1519
O2	484,53	0,077	0,0008
Ar	11,60	0,002	0,0361
SUMA	6279,23	1	1

Strumień F

Składnik	Masa	Ułamek masowy	Ułamek molowy
CO	6,28	0,001	0,001
CO2	2465,06	0,393	0,139
H2	384,32	0,061	0,476
H2O	1626,16	0,259	0,225
N2	1785,81	0,284	0,158
Ar	11,60	0,002	0,001
SUMA	6279,23	1	1

Strumień G

Składnik	Masa	Ułamek masowy	Ułamek molowy
H2O	21646,12	0,7	0,9471
K2CO3	9276,91	0,3	0,0529
SUMA	30923,03	1	1

Strumień H

Składnik	Masa	Ułamek masowy	Ułamek molowy
H2O	22264,75	0,6359	0,9094
K2CO3	1552,45	0,0444	0,0083
KHCO3	11194,86	0,3197	0,0823
SUMA	35012,06	1	1

Strumień I

Składnik	Masa	Ułamek masowy	Ułamek molowy
CO	6,28	0,003	0,0009
CO2	2,19	0,001	0,0002
H2	384,32	0,176	0,7498
N2	1785,81	0,815	0,2480
Ar	11,60	0,005	0,0011
SUMA	2190,2	1	1

Strumień J

Składnik	Masa	Ułamek masowy	Ułamek molowy
H2O	5,83	0,0026	0,0012
CH4	4,38	0,002	0,0011
H2	382,58	0,1747	0,7474
N2	1785,81	0,8154	0,2492
Ar	11,60	0,0053	0,0011
SUMA	2190,2	1	1

Strumień L

Składnik	Masa	Ułamek masowy	Ułamek molowy
H2	382,58	0,1752
N2	1785,81	0,8175
CH4	4,38	0,0020	0,0011
Ar	11,60	0,0053	0,0011
SUMA	2184,37	1	1

Strumień K

Składnik	Masa	Ułamek masowy	Ułamek molowy
H2O	5,83	1	1
SUMA	5,83	1	1

IV. Bilans C, H i O dla całego procesu

C:

O:

H:

6. Gospodarka odpadami

Gaz wodorowy może być z wysoką efektywnością stosowany w procesach hydrorafinacyjnych. Procesy hydrorafinacyjne prowadzą nie tylko rafinerie przerabiające ropę, ale również liczne małe firmy, które przetwarzają odpadowe tworzywa sztuczne lub przepracowane oleje transformatorowe oraz smarowe poprzez ich termiczny kraking (pirolizę) do paliw płynnych.

Ditlenek węgla znajduje zastosowanie w przemyśle browarniczym, spożywczym, chemicznym oraz wydobyciu gazu i ropy naftowej. Dla zastosowań w przemyśle spożywczym (napoje gazowane, suchy lód dla potrzeb chłodniczych) i browarniczym wymagany stopień czystości stosowanego di tlenku węgla jest najwyższy.

W przemyśle chemicznym CO₂ znalazł główne zastosowanie w produkcji mocznika.

Mimo ze jest gazem cieplarnianym, zastąpił on szkodliwe dla warstwy ozonowej freony wykorzystywane do produkcji aerozoli. Ditlenek węgla wykorzystywany jest również do schładzania reaktorów jądrowych.

Stosowany jest też do uzdatniania wód przemysłowych:

• Neutralizacja poziomu pH wód ściekowych zanim zostaną zrzucone lub poddane biodegradacji.

• Optymalna regulacja poziomu pH przed uzdatnianiem fizyko-chemicznym

( np. flokulacja itp.).

• CO₂ jako organiczne źródło dwutlenku węgla zamiast węglanów.

• Odbudowa równowagi chemicznej np. w wodach wytrącających kamień.

• Regeneracja wymienników jonów, stosując żywice denitryfikacyjne.

Wspomniany wcześniej suchy lód posiada również szerokie zastosowanie:

• Czyszczenie suchym lodem jest to efektywny i ekonomiczny sposób podniesienia wydajności i jakości procesu mycia w wielu gałęziach przemysłu.

• Transport kriogeniczny:

- Transport próbek tj. głęboko zmrożonych produktów spożywczych, czekolad

- Chłodzenie wózków cateringowych używanych przez linie lotnicze, kolej

- Transport materiałów biologicznych i laboratoryjnych tj. krew, organy

- Przesyłki lotnicze

7. Bibliografia

Bortel Edgard ,Koneczny Henryk " Zarys technologii chemicznej" Wydawnictwo Naukowe PWN Warszawa 1992

Więcław- Solny Lucyna, Łabojko Grzegorz,Babiński Piotr  "Możliwość przemysłowego wykorzystania ditlenku węgla - badania nad zastosowaniem CO2 w procesie otrzymywania gazu syntezowego "- artykuł z serii Polityka Energetyczna Tom 12 zeszyt 2/2 2009

Edward Grzywa , Jacek Molenda „Technologia podstawowych syntez organicznych” Tom I Wydawnictwo Naukowo- Techniczne, Warszawa 1995

Jan Ogonowski „Przeróbka paliw stałych, ciekłych i gazowych” Pomoc dydaktyczna, Kraków 1994

Źródła internetowe:

http://polindustry.org.pl/przemysl/studium-wykonalnosci-zgazowania-wegla-w-%E2%80%9Epulawach%E2%80%9D-gotowe.html

http://www.nw.pwr.wroc.pl/~trawczynski/wyklady/%28wod_363r_www%29.pdf

---