Adoptacja pierwotna:

• przystosowanie się przedsiębiorstwa do rynku

• bierne postrzeganie warunków i czynników rynku

• gromadzenie informacji o rynku

• proces uczenia się i usuwania niewiedzy - entropii

• charakter entropijny informacji

• fazy:

• stan max entropii czyli nieokreśloności - każda informacja usuwająca ten stan jest b. cenna

• w miarę zdobywania inf. i nieokreśloności pojaiwa się stan niepeności - rodzi wątliwości, alwe może dać podstawę do przypuszczeń

• każda nowa inf. w coraz miejsztm stopniu wpłuwa na usunięcie nieoreśloności - powstaje stan względnej pewności

Adaptacja wtórna:

• przystosowanie rynku do celów działania

• czynne oddziaływanie na rynek

• przetwarzanie informacji o rynku w celu odzziaływania na rynek

• charakter negentropijny inormacji - wykorzystanie iwedzy

Model grawitacji

Miernik masy - liczba ludnoścu, może być zamieniona na:

• liczbę gospodarstw domowych

• liczbę miejsc konsumpcyjnych

• liczbę magazynów i sklepów

• wielkość powierzchni sprzedażowej i magazynowej

• potencjal pordukcyjny rolnictwa

• liczbę młodzierzy szkolenej i studenckiej

• liczbę zarejestrowanych samochodów

• liczbę łożek w szpitalach

• nakłąd gazet i czasopism ... itp.

wagi - w_i:

• gęstość zaludnienia

• stopień urbanizacji

• wskaźnik industralizacji

• stopień technicznego uzbrojenia pracy

• woelkość zużytej energi na 1 mieszkańca

• dochód na mieszkańca

• powierzchnię lasów na mieszkańca

• powierzchnię plaż i akwenów na mieszkańca ... itp

Miernik odległości - dystans fyzyczny w km, milach, może być zamieniony na:

• odległośc mierzona czasem przejazdu

• koszt transportu

• długość drogi

• zużycie paliwa/ energii przy transporcie

• liczbę punktów przeładunkowych lub przystanków ... itp.

układ - obiekt wyodrębniony z otoczenia i powiązany z nim przy pomocy wejść i wyjść

system - zbiór złożony z elementów tworzących określoną całość powiązanych ze sobą za pomocą sprzężeń zwrotnych

Współczynnik rozmieszczenia Florence'a

przy obliczaniu bierzemy pod uwagę tylko sumę różnic dodatnich!!!

informuje o rozmieszczeniu jednego zjawiska względem drugiego.

tworzymy kolumny:

1	2	3	4	5	6
Woj.	powierzchnia	produkcja	odsetek powierzchni - s = pow/suma pow * 100%	odsetek produkcji - U = prod/suma prod * 100%	Si-Ui

Współczynnik koncentracji Lorentz'a

może być liczony gdy szereg jest monotoniczny!!!

tworzymy kolumny:

1	2	3	4	5	6	7	8 - nie trzeba	9	10	11
woj	ludność	sklepy	l sklepów na 1 tys. = sklepy/ludność	<= sortowanie	odsetek ludności n=lud/suma lud	ods. sklepów	skumulowany ods. l. = ods. l + ods. l poprz.	skumulowany ods. sklep. x= ods. s + ods. s poprz	(xi+xi-1) /2	kolumna 10*ni

Podział metod analizy skupień:

- hierarchiczne - prowadza do wyodrębnienia pełnej hierarchii skupień z monotonicznie wzrastającymi współczynnikami podobieństwa:

• • procedury łączenia (aglomeracyjne) - zakłada sie, że każdy obiekt stanowi początkowo odrębne skupienie - > zmniejszenie liczby skupień przez łączenie w grupy wyższego rzędu obiektów podobnych -> otrzymanie jednej grupy obejmującej wszystkie obiekty; w postępowaniu iteracyjnym w każdej iteracji bada sie sąsiedztwo obiektów a po ich polaczeniu sąsiedztwo skupień

• • procedury podziału - cały zbiór traktuje sie jako jedno skupienie n-elementowe; proces podziału polega na stopniowym zwiększaniu liczby grup, aż do otrzymania skupień jednoelementowych

• • możliwość graficznego przedstawienia wyników podziału - dendrogram (drzewko połączeń), ilustrującego kolejne połączenia skupień coraz to wyższego rzędu

• • hierarchia pozwala ma określenie wzajemnego położenia skupień i zawartych w nich obiektów

• • wada - brak kryterium stopu dla ustalenia liczby skupień względnie jednorodnych; - tworzenie skupień w postaci łańcucha - powstawania skupień obiektów dość od siebie odległych

• powstawania skupień obiektów dość od siebie odległych

- nie hierarchiczne (m.in. obszarowe) podział obiektów na podobszary - hiperkule wyznaczone na podstawie arbitralnie przyjętego promienia - nie ma niebezpieczeństwa tworzenia łańcuchów, jednak niebezpieczeństwo podziału zbioru jednorodnego na grupy

Hierarchiczne procedury grupowania

• • ogólny schemat taki sam, różnice wynikają z odmiennego ujmowania odległości m. skupieniami

• • Punkt wyjścia - macierz odległości m. obiektami: D

• • Każdy obiekt tworzy odrębne skupienie - n skupień

Algorytm hierarchicznej procedury grupowania

1. przy danej macierzy odległości miedzy skupieniami wyznacza sie w macierzy element najmniejszy oznaczający parę skupień najmniej od siebie odległych

2. Skupienia G i G łączy sie w jedno nowe skupienie nadając mu numer p

3. z macierzy D usuwa sie wiersz i kolumnę o numerach q oraz podstawia sie n =n -1

4. Wyznacza sie odległości dpj (j 1,...,n) utworzonego skupienia G od wszystkich pozostałych skupień według wybranej metody. Wstawia sie je do macierzy D w miejsce p - tego wiersza, w p - tej kolumnie wstawia sie elementy djp

5. Powtarzanie kroków 1- 4 do momentu powstania jednego skupiska

Hierarchiczne procedury grupowania

• Ogólna formuła wyznaczania odległości podczas łączenia skupień

• lub tzw. kwadratowa formuła przekształcenia macierzy odległości:

• Różne metody - różnica w parametrach

Hierarchiczne procedury grupowania

Kryterium grupowania:

• • metoda najbliższego sąsiedztwa - odległość najmniejsza spośród wszystkich odległości pomiędzy punktami należącymi do poszczególnych skupień

• • metoda najdalszego sąsiedztwa (kompletnego połączenia) - największa odległość spośród wszystkich odległości miedzy punktami należącymi do łączonych skupień

• • metoda środka ciężkości - różnica miedzy średnimi arytmetycznymi z odległości miedzy jednostkami należącymi do każdego skupienia oddzielnie

• • metoda średniej grupowej - średnia arytmetyczna wyznaczona ze wszystkich odległości elementów tworzących te skupienia

• • metoda mediany - odległość środkowa

• • metoda Warda - różnica miedzy sumami kwadratów odchyleń odległości poszczególnych jednostek od środka ciężkości grup, do których te punkty należą

W(Di) = P(s₁)*s₁ + P(s₂)*s₂ + P(s₃)*s₃

P(s₁)=0,5 P(s₂)=0,2 P(s₃)=0,3

W(D₁)=15*0,5 + 2*0,2 - 10*0.3 = 4,9

W(D₂)=8*0,5 + 6*0,2 - 4*0.3 = 4

W(D₁)=-2*0,5 + 1*0,2 + 5*0.3 = 0,7

Warunki podejmowania decyzji rynkowych:

• pewność - wyieramy najwiekszą korzyść w ramach danej kolumny

• niepewność (znamy prawdopodobieństwa) - obliczmay przecietne oczekiwane korzyści i wybieramy max

• nieokreśloność (nie znamy prawdopodobieństw) :

• Kryterium maksyminowe - Walda - wybór najlepszego z najgorszych rozwiązań

• Kryterium minimaksowe - Sąvage'a - tablica żalu - wybieramy najmniejszą z największych strat

• Kryterium Laplace'a Bayes'a - przy stałym prawdopodobieństwie - obliczmay korzyści i wybieramy max

• Kryterium Hurwicza - znamy poziom opytmizmu (α), α*L+(1- α)*G L - wartość najlepsza, G - wartość najgorsza, wybieramy max

Opłacalność badan rynkowych

Badanie opłacalności badan - przekonanie sie, na ile informacje pochodzące z badan rynkowych zmieniają wcześniejsze przewidywania reprezentowane przez prawdopodobieństwa p(Sj) zwane prawdopodobieństwami a priori

prawdopodobieństwa aposterior:

Kryterium oceny opłacalności badan rynku - wyższość maksymalnych oczekiwanych korzyści po odliczeniu kosztów badan w przypadku ich przeprowadzenia od oczekiwanych korzyści w przypadku braku badan

max korzyść = 7,9 SWDI=7,9-5,2=2,7

• SWDI (nazywana kosztem niepewności) - różnica miedzy maksymalna oczekiwana korzyścią, jaka można by osiągnąć przy doskonałej informacji a maksymalna oczekiwana korzyścią, jaka zostanie osiągnięta bez posiadania innej informacji niż tylko prawdopodobieństwa a priori

Miary odległości dla cech zerojedynkowych

Model równowagi cyklicznej = Model pajęczyny -

- funkcja ceny ze względu na czas

- sprzedawcy reagują na ceny z okresy poprzedniego

q₀ = f (P_t)

q_st = f (P_t-1)

• oscylacje tłumione |a_s| < |a_d| - dąży do ceny równowagi

• oscylacje wybuchowe |a_s| > |a_d|

• oscylacje periodyczne (stałe wahania)

zad. Na giełdzie oszacowano krzywą S i D na grykę. q_D= -P_t + 2000 q_S= 1,5 P_t-1 + 800

1. z jakim charakterem oscyluje

2. Na jakim poziomie cena i wadium dla 2 okresu t=0 cena=600

3. Jaka cena ustali się ostatecznie

4. Odchylenie od ceny równowagi w dowolnym okresie t

ad. 1. a_s=1,5 a_D= -1 |a_s|>|a_D| wybuch

ad. 2. q_D= -P_t + 2000 q_S= 1,5 P_t-1 + 800 p₀=600

p₁=? q₁=? p₂=? q₂=?

-P_t + 2000 = 1,5P_t-1 + 800

P₁ = -1,5P₀ + 1200 P₁=300

P₂ = -1,5P₁ + 1200 P₂=750

q₁= -300 + 2000 = 1700

q₂= -750 + 2000 = 1250

ad. 3. nie dojdzie do ceny równowagi gdyż jest to oscylacja wybuchowa

ad. 4. ^P_t= (a_S/a_D)^t * ^P₀

^P_t= (1,5/-1)^t * (600- (800-2000)/(-1-1,5))

^P_t= (-1,5)^t * 120

Pojemność rynku a jakość i wielkość oferty

• Jakość niska, wielkość mała - Q=S+Dn+Du

• Jakość niska, wielkość duża - Q=S+Du

• Jakość wysoka, wielkość mała - Q=S+Dn

• Jakość wysoka, wielkość duża - Q=S

Interwencjonizm mozna ograniczac dostep dostep do rynku sprzedawcom (koncesje, pozwolenia, dodatkowe oplaty) albo nabywcom (scigac towary np. narkotyki, ustalac kontyngenty), panstwo moze regulowac poziom ceny produktu (nizsza od ceny rownowagi-max, wyzsza od ceny rownowagi-min).

W przypadku niedoboru produktu moze powstac tzw. czarny rynek (czyli taki uklad podazy i popytu ktory funkcjonuje nielegalnie). Czarny rynek pojawia sie gdy cena jest wyzsza od ceny rynkowej. Podaz jest mniejsza niz podaz na rynku legalnym. Popyt jest mniejszy niz popyt na rynku legalnym (bo kupno wiaze sie z ryzykiem). Kary na czarnym rynku beda wyzsze od ceny max. ustalonej przez rzad, ale nizsze od cen ktore by byly gdyby rzad wogole nie ingerowal.

Problem usztywnienia podazy dotyczy produktow szybko sie psujacych np. owoce, produkty rolnicze. Przychody rolnikow zaleza od elastycznosci popytu MR=p(1+1/E) MR-przychody krancowe; E-wskaznik elastycznosci

Kleska urodzaju- gdy plony sa zbyt duze, ceny maleja, dochody rolnikow maleja (przy popycie nieelastycznym), przy popycie elastycz. przychody rolnikow wzrastaja.

Panstwo musi dazyc do tego aby wskaznik elastycznosci byl rowny -1, a dochod krancowy bedzie zerowy i nie zmienia sie przychod calkowity (TR=pq). Przy nieurodzaju rzad sprzedaje zapasy by ceny nadmiernie nie wzrosly. Gdy plony rosna by obnizyc cene mozna wprowadzic konkurencje. Panstwo zaczyna sprzedawac nadwyzki, ulatwia import. Przy popycie elastycznym panstwo dziala odwrotnie jak przy popycie nieelastycznym.

• cena maksymalna

• taki poziom ceny który nie może być wyższy niż poziom określony przez państwo,

• ma znaczenie gdy cena równowagi jest wyższa niż cena max (nie można jej osiągnąć)

• np. procent kredytu, wysokość stop lombardowej

• cena minimalna

• nie może być przekroczona w dół

• ma znaczenie dla rynku jeżeli ta cena jest wyższa niż cena równowagi

• np. minimalna stawka płac, minimalna cena skupu płodów rolnych

Efekt czarnego rynku

• to taki układ popytu i podaży, który funkcjonuje odrębnie od legalnego rynku

Podaż czarnorynkowa (S~) pojawia się jak cena produkcji jest bardzo niska. Jeżeli cena jest niższa od ceny max czarny rynek nie funkcjonuje. Podaż czarnorynkowa pojawia sie przy poziomie max ceny i powyżej ceny max. Przy większej ilości ryzyko rośnie dlatego cena jest większa - im wyższa cena tym mniejszy popyt. D~to popyt obniżony ze względu na ryzyko.

MR=p(1+1/e)

Gdy funkcja nie jest elastyczna to przy wzroście cen na produkt podaż spada - rosną straty. Gdy funkcja jest elastyczna to są stałe lub rosną .

Interwencjonizm państwa:

• w przypadku urodzaju państwo powinno skupować plony

• w przypadku nieurodzaju państwo ułatwia import

• w przypadku wzrostu plonu ułatwiać import, ograniczyć eksport, sprzedawać

• w przypadku spadku plonu - skup interwencyjny, ułatwienia w eksporcie, utrudnienia w imporcie.

• zwiększanie popytu poprzez sprzedanie zapasów

Zad. Funkcja popytu rynkowego na produkt rolny ma postać: q_D= 200 - 2*p,

przeciętna roczna podaż q_s*=80

Jakie działania powinno podjąć państwo, którego celem jest stabilizacja do q_s=90 przy założeniu nie ingerowania w poziom cen.

80 = 200 - 2*p

p_e=60 - cena średnia

Cena dla niezmiennych przychodów:

q=a/p

a=p_e*q_s*

a=60*80=4800

90=4800/p'

p' = 53,3

Popyt przy tej cenie

q_D=200-2,53,3 = 93,4 (taki będzie popyt, większy niż przeciętna roczna sprzedaż)

∆q=q_D-q_S= 3,4 - sprzedajemy lub sprowadzamy z zagranicy

Ocena ekspertow: szczegolne przydatne w nowej sytuacji na rynku (wprow.nowych prod., wejscie nowego konkurenta); koniecznosc dostosowania katalogu pytan zadawanych ekspertom do indywid. przypadku; zalecenia: objac wywiadem 5-10 ekspertow, eksperci winni reprezentowac rozne specjalnosci i rozna pozycje w hierarchi firmy, wywiad winna prowadzic bezstronna osoba, wyniki winno sie przedyskutowac ze wszystkimi eksper. Zalety: niskie koszty, mozliwosc przeprowadzenia analizy w krotkim czasie. Wady: ryzyko wspolnych bledow szacowania, ryzyko polit. sadow i myslenia zyczeniowego, subiektywizm szacunku lecz oparty na znajom.rynku i doswiadczeniu.

Badanie klientow: a)Ankietowe

-badania bezpośrednie - zadawanie pytan nt. zamiarow zakupow. Zalety: prostota, niski koszt, szybka realizacja. Wady: pytajac o cene zwracaja na nia uwage respondentow (wys.swiadomosc ceny u nabywcow), rozbieżność miedzy deklaracja a faktycznym zakupem (np.wstyd), cena rozpatrywana w izolacji od jakości, trudnosci w kwantyfikacji krancowej uzytecznosci dobra..

-badania pośrednie - pytania b.subtelne o zwyczaje nabywcze i znajomość produktow (z odp mozna wyprowadzic f.zbytu) Wady metod ankietowych: zniekształcenie proby, zniekształcenie odpowiedzi (odp jakich w domniemaniu respondentow oczekuje badacz), niedokładność odpowiedzi

-conjoint analysis - badanie lacznego wpływu na popyt wielu czynnikow - pytanie nie tylko o cene ale także o inne cechy oferty, odp. maja odzwierciedlac preferencje miedzy przedlozonymi waraiantami cech; na podstawowe odp dot. preferencji oblicza sie oddzialywanie ceny i innych cech oferty na decyzje nabywcze; mozna obliczyc ile warta jest dla nabywcy dana cecha i jej warianty w kategoriach pienieznych (ustalanie cech uwzgl. w badaniu; ustal. poziomow/wariantow kazdej cechy; rozprojektowanie kwestionariusza i przeprowadz. wywiadu; oszacowanie funkcji preferencji wartosci uzytecznosci; oszacowanie funkcji popytu dla rynku lub jego segmentow)

b)Experymenty cenowe (kontrolowane badanie rynku) - przeprowadzane w warunkach rzeczywistych lub pozorowanych - nastepuje ustalenie roznych cen i rejestrowanie zachowania testowych nabywcow. Testy laboratoryjne - symulowanie zakupow, badani otrzymuja określono kwote na dokonanie zakupow spośród produktow roznych marek, systematycznie zmienia się cene testowej marki. Krytyka; sztucznosc sytuacji, znieksztalcenie wynikow, mala skala, wysokie koszty, duzy blad wyniku.

Niekontrolowane badania rynku:

-Dane maja charakter szeregow czasowych lub przekrojowo-czasowych (z roznych obszarow, segmentow rynku) wlasnych lub danych wtornych ze źródeł zewnętrznych.

-istotne - zróżnicowanie cen by można było zmierzyc ich wpływ; problem ekonomicznego sensu modelu.

-uzywanie w analizie procedur regresji; ocena kilku alternatyw zmiennych objaśniających modelu; zalecenie przyjecia modelu najprostszego przy porównywalnej jakości modelu.

-niebezpieczenstwo blednego szacunku na podstawie danych chronologicznych (koniecznosc zachowania warunku ceteris paribus)

-koniecznosc uzupełnienia danych cenowych danymi o poziomie innych determinant popytu (koszty, dochody, inflacja, zmiany w populacji)

-metody regresji stosowane przy szacowaniu funkcji popytu: regresja prosta (problem niskiego wspolczynnika determinacji0, regresja wieloraka (uwzgl. zmiany ilosci produktu odnoszone do 1% zmian innych czynnikow; problem wspolliniowosci tych zmiennych-trudnosci w wyodrebnieniu wplywu na popyt kazdego czynnika z osobna)

np. popyt na piwo

Q-konsumcja piwa

I-wskaznik doch.

p-przecietna cena

п-przecietny poziom cen detal. innych towarow, g-wskaznik mocy piwa

Fundusz swobodnej decyzji-to co pozostaje z doch. po odliczeniu oplat, podatkow, kosztow utrzymania, wyzywienia

S	D	cena	ilość
cst.	wzr.	wzr.	wzr.
cst.	spad.	spad.	spad.
wzr.	cst.	spad.	wzr.
spad.	cst.	wzr.	spad.
wzr.	wzr.	wzr./const/spad.	wzr.
spad.	spad.	wzr./const/spad.	spad.

Elastyczność

E_xy=(dy/dx)*(x/y)=f'(x)*x/y

Elastyczność dochodowa popytu

• w miarę wzorstu dochodów zmienjasz ję % udział wydatków na żywność i dobra niżego rzędo w całości wydatków konsumpcyjnych

• procentywy udział wyadatków na odzież i obuwie nie ulega więksym zmiaonom

• nieznacznie rośnie % udział wydatków na mieszkanie, światło, opał

• wzrasta % udział wydatkó na dobra trwałego użytku a następnie za zapokojenie potrzeb wyżzeszgo rzedu w zakresie kultury, zdrowia, rekreacji, edukacji

• informuje o ile % zmienia się popyt przy jednoprocentowej zmianie dochodów

• podmioty o niższych dochodach charaakteryzują się niższym wspólczynnikiem elastyczności

• Elastyczność dochodowa punktowa

- różnicowa

- różniczkowa

• Elastyczność dochodowa łukowa

Klasyfikacja popytu ze względu na elastyczność dochodowa

• sztywny - EI=0 - nie reaguje na zmiany dochodów

• o elastyczności jednostkowej (neutralnie elastyczny) - EI=1 - proporcjonalny

• elastyczny - EI>1 - reagujący z stopniu więcej niż proporcjonalnym na zmiany dochodów - dobra luksusowe

• nieelastyczny - 0<EI<1 - reagujący z stopniu mniejszym niż proporcjonalnym na zmiany dochodów - dobra pierwszej potzreby (podsatwowe dobra zywnościowe)

• odwrotnie elastyczny - 0>EI - reagujący na zmiany dochodów w przeciwnym kierunku - dobra niższego rzędu (zmieniaki, pieczywo) - efekt substytucyjnny - zastępowanie dóbr niższego rzędu dobrami lepszymi jakościowo przy wzrosei dochodów.

• Znajomość - możliwość przewidzenia kształtowania sie popytu

Elastyczność cenowa popytu

• wyżsyzm cenom odpowiedza większa elastyczność

Efekt substytucyjny - wzrost ceny jednego powoduje że jest ono relatywnie droższe, konsument zastępuje je realtywnie tańszym

Efekt dochodowy - wzrost ceny obniąz dochód realny konsumenta

• Elastyczność cenowa punktowa

Elastyczność cenowa łukowa - przeciętna elastyczność miedzy dwoma punktami

Klasyfikacja popytu ze względu na elastyczność

• sztywny - Ep=0 - doskonale nieelastyczy - zmiana cany nie wywołuje żadnej zmianuy wielkości popytu - artykuly podstawowe, niezbędne w życiu codzinnym niemające substytutów (sól) oraz takie które nabycie staje się czasem koniecznością (tumny, leki)

• doskonale elastyczny - Ep→-∞ - dla danej ceny popyt może przybierać dowolne rozmary - warunek konkurencji dokonałej

• o elastyczności jednostkowej (neutralnie elastyczny, proporcjonalny) - Ep=-1 - produkty standardowe, tytoń, herbata

• elastyczny - Ep<-1 - % zmianan popytu jest większa niż zmiana ceny na dane dobro, dobra luksusowe, wyzszego rzędu (samochody, dziala sztuki)

• nieelastyczny - -1<Ep<0 - popyt mało wrażliwy na ruchy cen - dobra pierwszej potrzeby, art. żywnościowe

• odwrotnie elastyczny - Ep>0 -

czynniki determinujące elatyyczność cenową:

• dobra niezbędne są nieielatyczne

• im więcej substytutów tym większa elastyczność

• produkty mające niewielki udział w wydatkach konsumentów jest małoelastyczny

• im wyższy poziom ceny tym większa elastyczność

• popyt jest bardziej elastyczny w długim okresie

giętkość cen - dotwotność elatyczności - o ile % należy zmienić cene an dane dobro byl popyt na to dobro zmienił się o 1%

określanie zmian w wielkości sprzedaży

ustalenie obniżki cen potrzebnej do upłynnienia nadmiernych zapasów

Nietypowe zależności miedzy cena a wielkością popytu

• efekt (paradoks) Giffena - efekt dochodowy > efektu substytucyjnego -

• paradoks Veblena (efekt prestiżu)

• paradoks spekulacyjny (efekt oczekiwania)

• efekt naśladownictwa

• efekt snobizmu

• Elastyczność mieszana popytu

- łukowa

- elastyczność mieszana a relacje miedzy dobrami:

• dobra substytucyjne E>0

• dobra komplementarne E<0

• dobra niezależne? E=0

im większ E tym silniejszy związek

- w podaży: substytucyjność ES<0, komplementarność ES>0 (wzrost cen dobra powoduje wzrost podaży dobra do niego komplementarnego)

1

---