PODSTAWY TURYSTYKI wykład I, turystyka


PODSTAWY TURYSTYKI

(T i R, wykłady, rok studiów 1 samestr 1)

HISTORIA TURYSTYKI W POLSCE I NA ŚWIECIE

Historia turystyki dzieli się na:

Podróże zaczynają się, gdy człowiek osiądzie gdzieś na stałe. Początkowo człowiek wyruszał na polowania lub w związku z wiarą (koczownicy nie są podróżnikami, gdyż koczownictwo jest trybem ich życia).

Pojęcie turystyki pojawiało się w wieku XVIII i IX. Historia turystyki opiera się głównie na odkryciach geograficznych, podróżach dla ratowania zdrowia, zdobycia wiedzy, zaspokojenie, potrzeb religijnych (podróże do miejsc świętych), dla poznania piękna i krajobrazów, kultury. Turystyka bada skutki podróżowania komunikację, bazę noclegową kierunki przemieszczania się, motywacje podróży.

Historia turystyki - obejmuje analizę ruchu turystycznego (komunikację, zagospodarowanie turystyczne, bazę noclegową i gastronomiczną), kierunki podróży, motywację. Analizuje się również przewodniki, przekazy, ustne opowieści).

Badania dziejów turystyki - opiera się przede wszystkim na przekazach, mitach (greckie, np. „Odyseja", rzymskie), pamiętnikach z podróży (Marko Polo), prasie, statystykach, efektach badań archeologicznych, środkach komunikacji (np. w celach handlowych). Szlaki pokonywano na początku pieszo, potem konno, na osłach, statkach, w samochodach itd. (samochody i pociągi pojawiły się w wieku XIX, na przełomie XIX i XX wieku - samoloty) turystami mogli być tylko ludzie wolni. Obecnie o turystyce dowiadujemy się ze statystyk, badań antropologicznych: z czasem w turystyce zaczęto wykorzystywać zwierzęta.

W. Rzymie antycznym rozwinął się przemysł gospodyń - gospodarz przyjąwszy gościa dawał mu wyżywienie, nocleg, opiekę itd.; gość był dla gospodarza kimś wyjątkowym. Z łaciny; "Gość gospodarzowi święty". Grecy gościli nawet wrogów. Gościnność wynikała z religijności. Pierwsza gospoda powstała w mieście Ur w Azji Mniejszej. W kulturach przed naszą erą gość był przyjmowany bezpłatnie. Opłaty pojawiły się dopiero u progu średniowiecza, kiedy zaczęło podróżować coraz więcej ludzi; były to dary symboliczne. Największym turystą wszechczasów był cesarz Habrin, który zjechał całe rzymskie imperium. W starożytności podróżowano do miast np. na olimpiadę, igrzyska. Rzymianie wnieśli największy wkład w dziedzinie dróg. To oni zaznaczyli szlaki przez Alpy. Powstały drogi konsularne (sięgały aż po Karpaty, Węgry). Pojawiły się pierwsze drogowskazy. Rzymskie drogi dzieliły się na cesarskie i lokalne (gorszej jakości). Pierwsze biuro podróży powstało również w cesarstwie rzymskim.

Wiek XVII i XVII to początek islamu. W średniowieczu rozwinęło się piractwo morskie i rozbójnictwo na drogach. Największą wartość miał wówczas bursztyn. Polska rozwijała się jako plemienne państewka. Ślady na polskich drogach pozostawili Rzymianie (szlaki bursztynowe). Szlaki główne były szlakami morskimi. W średniowieczu znane były już hospicja (pierwsze w Alpach we Włoszech). Pojawiły się pierwsze prywatne kwatery, hotele, w Polsce - Oberża (miasto), karczmy przy drogach budowano zajazdy dla podróżnych. Pierwszą 1- dniową wycieczkę zorganizował w Wielkiej Brytanii Thomas Cook pociągiem.

Pierwsi przewodnicy pojawili się w Egipcie (świątynie). Od XVII wieku pojawiają się podróże studentów (znane już w Krakowie w XIV wieku). Pierwsza słynna pielgrzymka do Rzymu odbyła się w 1300 roku. Odnaleziono szlaki do Indii i do Ameryki. XVIII wiek to początki transportu publicznego (konne dyliżansy główne trasy były w Anglii i we Francji); pojawiają się rozkłady jazdy. W XVI wieku Zygmunt August wprowadził komunikację pocztową - podróżni, szlachta, kupcy, intelektualiści. W Grecji pojawiły się przewodniki po trasach, opisów tras podróży dokonywali też Rzymianie. W wieku XIX pojawia się pojęcie turysty (pisarz francuski), rozwinęła się też komunikacja. Wiek XXI to urlopy, imprezy kulturalne, zloty, zjazdy, wielki rozwój bazy noclegowej.

Od X wieku rozwijały się liczne karczmy i gospody. W wieku XII zaczęły się podróże młodzieży. Do XVI wieku Polska była obszarem leśnym. O turystyce mówi się, że jest fenomenem XX wieku (rozwinęła się na dużą skalę; większe możliwości podróżowania). W XIX i XX wieku nastąpił rozwój obiektów, baz noclegowych. Zaczęto wprowadzać coraz więcej tras kolejowych, rozwinęła się kolej wysokogórska.

W XX wieku zaczęły pojawiać się wystawy turystyczne. W okresie międzywojennym, - targi, imprezy okolicznościowe. (np. Dni Krakowa, dni morza)

PODSTAWOWE POJĘCIA

TURYSTYKA - związana jest ściśle z rozwojem cywilizacyjnym; im większy poziom życia obywateli tym bardziej rozwinięta jest turystyka. Grand Tour - 1838 r. (wielka podróż, wycieczka). Ksawery. Łukaszewski wprowadził słowo turystyka.

Zostało, też stwierdzone,. że. turystyka to zespół stosunków i zjawisk, które wynikają z podróży i pobytu osób przyjezdnych, o ile nie następuje w związku z tym pojęcie pracy zarobkowej i osiedlenie się.

Wg Przesławskiego to całokształt zjawisk ruchliwości przestrzennej związanej z czasową i dobrowolną zmianą miejsca pobytu i środowiska życia oraz wejście w styczność osobistą z miejscem odwiedzanym.

To ogół działań ludzi, którzy podróżują i przybywają dla wypoczynku, w interesach innych celach przez nie więcej niż 1 rok w miejscach poza zwykłym otoczeniem.

TURYZM - określa naukę o turystyce.

TURYSTYCZNY - to przemieszczanie się turystów, zmiana miejsca pobytu. Ruch turystyczny to podróże podejmowane dla przyjemności, wypoczynku lub leczenia, odbywane pieszo lub jakim kolwiek środkiem komunikacji, nie zalicza się tu podróży w celach zarobkowych lub związanych ze zmianą miejsca zamieszkania.

KRAJOZNAWSTWO - obejmuje całokształt wiedzy o pewnym kraju lub regionie, gromadzący elementy rozmaitych działów wiedzy potrzebnych do znajomości tego kraju, podany w sposób ścisły ale popularny.

REKREACJA - to działalność podejmowana w czasie wolnym dla rozwoju własnej osobowości. Rekreacji nie wykonujemy wyczynowo ; działamy dobrowolnie.

CZAS WOLNY - to czas dla organizmu. Czas wolny to kategoria czasu poza pracą zawodową pozostającego do swobodnego i bezinteresownego oraz zgodnego z zainteresowaniami człowieka wykorzystania na wypoczynek uczestniczenie w zdobyczach współczesnej cywilizacji w społeczeństwie, rozwijanie zainteresowań własnych. Celem czasu wolnego jest bezpośrednia satysfakcja kojarzona z działalnością lub bezczynnością. Funkcje czasu wolnego: regeneracja sił człowieka, konsumpcja, rozwój kulturowy.

DEFINICJA. TURYSTY

- 1937 r. - Turysta to taka osoba, której podróż trwa co najmniej 24 godziny w kraju nie będącym krajem jej stałego zamieszkania. Po II Wojnie Światowej uznano, że turystą jest także młodzież ucząca się (1950 r. 1 - sza poprawka) oraz podróżujący tranzytem (1957 r., 2 poprawka).

- 1963 r. - ONZ Rzym, ustawowo przyjęto słowo „Turysta" . Turysta to człowiek odwiedzający, każda osoba, która przebywa w odwiedzanym kraju niezależnie od powodu odwiedzin z wyjątkiem zatrudnienia. Turysta to osoba, która w czasie pobytu spędziła co najmniej 1 noc w bazie hotelowej(w celach leczniczych, wypoczynkowych, krajoznawczych, służbowych, odwiedzin) wycieczkowicz to odwiedzający, który spędził w kraju mniej niż 24 godziny i nie korzystał z bazy hotelowej: są to również podróżujący pociągiem, statkiem.

MOTYWY PODRÓŻOWANIA

Turystykę można rozpatrywać na gruncie nauk humanistycznych, które traktuje się jako zjawisko społeczne lub na gruncie ekonomicznym: popyt (ruch turystyczny) i podaż (zapotrzebowanie).

Kryteria podziału turystyki:

CZYNNIKI ROZWOJU TURYSTYKI WIEJSKIEJ

W ciągu ostatnich dwudziestu lat dziesięć poważnych zmian o charakterze globalnym wywarło znaczący wpływ na sytuację na wsi. Każda z nich okazała się korzystna dla rozwoju turystyki wiejskiej.

  1. Miasta, które odgrywały dominującą rolę w procesie rozwoju przez ponad wiek utraciły część swojej atrakcyjności. Rosnąca przestępczość, niekorzystne środowisko pracy i miejsca zamieszkania narastający ruch uliczny i utrata poczucia wspólnoty doprowadziły do tego, że miasta wyszły z mody.

  1. W przeciwieństwie do miast obszary wiejskie stały się modnymi, bezpiecznym, zielonymi miejscami, które sie ceni odwiedza, a nawet, w których się mieszka i pracuje.

  1. Znacznie polepszył się transport i komunikacja. Stało się tak dzięki lepszym drogom, szybkim kolejom, lokalnym połączeniom lotniczym, telefonom, faksom i nowym mediom elektronicznym, głównie Internetowi. Problem odległości w sensie fizycznym, z którym borykały się społeczności wiejskie, prawie całkowicie przestał istnieć. Z wiejskimi obszarami turystycznymi (można obecnie bez problemu kontaktować i zazwyczaj łatwo jest do nich dotrzeć).

  1. Pojawił się cały szereg nowych możliwości gospodarczych, a turystyka wiejska jest tylko jedną z nich. Obecnie mamy do czynienia z coraz większą dywersyfikacją gospodarki. Rolnictwo nastawione na produkcję organiczną i specjalistyczną daje możliwości uzyskania wyższych cen. Odnotowuje się też renesans produkcji wyrobów rękodzielniczych. Wzrasta popularność prac zlecanych telefonicznie, centrów funkcjonujących na podstawie zamówień telefonicznych oraz specjalistycznych usług w dziedzinie piśmiennictwa, administracji i doradztwa. Turystyka wiejska stanowi część tej dywersyfikacji.

  1. Po dziesiątkach lat odpływu ludności wiejskiej do miast nowi mieszkańcy zaczynają napływać na tereny wiejskie. Niektórzy z nich to młodzi ludzie zakładający własne firmy, których przyciąga ładne otoczenie i niskie ceny nieruchomości. Inni to ludzie w średnim wieku, których pociąga perspektywa nowego startu wielu latach pracy w mieście. Jeszcze inni to osoby, które przeszły na wczesną emeryturę, mające duże doświadczenie i mnóstwo energii oraz pragnące zaangażować się w życie w środowisku wiejskim.

  1. Społeczności wiejskie nie czekają już na politykę państwa i urzędników, którzy rozważają ich problemy. Powstają dobrze poinformowane i efektywne grupy lokalne. Grupy te wykorzystują media, aby nagłaśniać ich sprawy i problemy. Zaczynają one także wykorzystywać Internet, dzięki któremu znajdują i wymieniają odpowiedzi na nurtujące ich problemy. Inicjatywy oddolne są rzeczywistym budulcem szeroko pojętego postępu na terenach wiejskich, szczególnie w zakresie turystyki wiejskiej.

  1. Polityka państwa również się zmienia. Zmniejszane są dotacje i bezpośrednie programy wspierania produkcji rolnej. Fundusze przeznacza się teraz na projekty rozwoju i modernizacji. Obecnie jest to polityka proaktywna, nastawiona na rynek, a nie przeciw niemu. Ponadto przyjmuje się koncepcje rozwoju zrównoważonego. Cześć tej tendencji nastawionej na zrównoważony rozwój gospodarki środowiska stanowi zrównoważona turystyka wiejska.

  1. Kobiety obejmują nowe role w życiu politycznym i gospodarczym na obszarach wiejskich Obecnie stają się one coraz bardziej sprawczyniami zmian, wnoszącymi do życia na wsi nowy sposób myślenia, nowe umiejętności, elastyczne podejście oraz umiejętność współpracy. Kobiety od wieków podejmowały równolegle wiele zajęć, łącząc prace domowe z pracą zarobkową. Dlatego ich doświadczenie w zakresie wielozawodowości wymagającej różnorakich umiejętności jest niezmiernie cenne. Kobiety odgrywają też specjalną rolę w tworzeniu atmosfery gościnności, która jest nieodłączną częścią turystyki wiejskiej.

  1. Obszary wiejskie zaczynają same się promować. Marketing był mało znanym pojęciem w dawnej społeczności wiejskiej. Obecnie marketing wiejskich regionów i produktów jest powszechnie stosowany i dotyczy to także turystyki. Specjalne koncepcje marketingu nastawionego na nisze rynkowe przynoszą wiele korzyści przedsiębiorstwom wiejskim. Mieszkańcy wsi zaczynają rozumieć, że muszą współzawodniczyć w świecie w którym moda dyktuje decyzje dotyczące kupna. A właśnie turystyka i artykuły żywnościowe podlegają w dużej mierze trendom mody.

  1. Wiejscy przedsiębiorcy stają się coraz bardziej odważni. Poszukają nowych pomysłów i czerpią je od kolegów i z regionów rozsianych po całym świecie. Konkurencja w turystyce wiejskiej jest coraz większa. Decyzje dotyczące urlopu podejmowane przez rodziny w dużych miastach mogą determinować perspektywy tworzenia miejsc pracy w wioskach

oddalonych o 10 000 km. Aby obszary wiejskie mogły być konkurencyjne, trzeba podejmować ryzyko, niezbędne do przetrwania w świecie międzynarodowej turystyki.

POZYTYWNE I NEGATYWNE NASTĘPSTWA ROZWOJU TURYSTYKI

Turystyka wiejska może generować korzyści, jak i straty: ekonomiczne, społeczne i środowiskowe. Aby uniknąć potencjalnych problemów, społeczność przystępująca do rozwijania turystyki oraz związane z turystyką podmioty gospodarcze i administracyjne powinny wspólnie przeprowadzać dokładną analizę sytuacji już na etapie planowania. Oto zestaw najważniejszych korzyści i kosztów, których wystąpienie trzeba rozważyć przy podejmowaniu decyzji (Majewski 1998).

Korzyści ekonomiczne:

Koszty ekonomiczne:

Korzyści społeczne:

Koszty społeczne:


Korzyści dla środowiska:

Koszty dla środowiska:

CZYNNIKI ROZWOJU WSPÓŁCZESNEJ TURYSTYKI

Czas wolny od pracy - urlopy, dni wolne od pracy; Austria wprowadziła urlopy od 1910 r. później także Rosja, polska, Czechosłowacja, Francja, Belgia Szwajcaria, Szwecja, Chile, Meksyk. Po II Wojnie Światowej urlopy rozprzestrzeniły się. Wydłużyły się weekendy, skrócił się czas pracy. Wydłużył się czas ruchu młodzieży i czas życia ludzi co spowodowało wzrost liczby turystów (np. emeryci)

Siła nabywcza ludności - wzrost zamożności przyczynia się do wzrostu liczby turystów.

Urbanizacja - jest to proces kulturowy unowocześniający społeczeństwo; wyróżnia się 4 typy:

Środowisko przyrodnicze i społeczne

Psychologiczne i socjologiczne konsekwencje rozwoju cywilizacji:

Dobra turystyczne - to dobro lub zespół dóbr danych przez naturę (coś niezwykłego w krajobrazie, np. katarakty na rzece, plaże, jeziora itd.), historię lub działalność ludzką na którą jest popyt turystów, naturalne dobra to góry, jeziora, pustynie itd. Działalność ludzka - produkcja na potrzeby turystyczne lub z nią związane, np. drogi. Podstawowe dobra turystyczne to takie, które powstały w celu zaspokojenia ruchu turystycznego. Dzielą się na walory turystyczne ( takie, które zaspokajają potrzeby ruchu turystycznego) i produkty pracy ludzkiej. Z kolei produkty te dzielą się na komplementarne (uzupełniające) dobra turystyczne, np. drogi, kolejki, baza noclegowa, gastronomiczna, lotniska i.t.d. oraz infrastruktura (społeczna - biura podróży, punkty informacji turystycznej, urządzenia sportowe i rekreacyjne oraz praturystyka - istnieje niezależnie od rozwoju turystyki, np. poczta, ośrodek zdrowia, sieć sklepów, lokalna komunikacja miejska).

Polityka państwa w dziedzinie turystyki - polityka turystyczna to działalność polegająca na poszukiwaniu optymalnego zaspokojenia turystycznych potrzeb społeczeństwa, racjonalnego wykorzystania zasobów pracy kapitałów w sferze gospodarki turystycznej z poszanowaniem środowiska przyrodniczego, polegająca na kształtowaniu optymalnych z punktu widzenia funkcji turystyki rozmiaru i struktury ruchu turystycznego, na zastosowaniu praw ekonomicznych sferze gospodarki oraz na koordynowaniu rozwoju turystyki z uwzględnieniem jej funkcji i różnorodnych związków z innymi sferami życia w kraju.

Motywacje podróży turystycznych - (motywy turystyki - osobiste, społeczne, rodzinne):

Turystyka jest zachowaniem człowieka; jest zjawiskiem:

FUNKCJE TURYSTYKI

To całokształt skutków turystyki dla licznych sfer współczesnego życia. Dzieli się je na:

  1. pozytywne (eufunkcje)

  1. miastotwórcza

RODZAJE TURYSTYKI

(pobytowa .wypoczynkowa, wycieczkowa)

Krajoznawcza - poznawanie krajów.

Wiejska - wypoczynek na wsi i w jej okolicach, tzw. Agroturystyka - turyści przebywają w gospodarstwie rolniczym, mają kontakt z życiem na wsi (zwierzętami, polem itd.)

Kwalifikowana - to czasowa, dobrowolna, wymagająca przygotowania kondycyjnego i zawodowego turysty, chęć zmiany miejsca, przestrzeni, połączona ze zmianą codziennego trybu życia związana jest z

zaspokojeniem potrzeb ruchu, wysiłku fizycznego, osobistego kontaktu z innym środowiskiem społeczno przyrodniczym i kulturowym oraz potrzeb informacyjno - poznawczych; przykłady turystyki kwalifikowanej; piesza, wodna, narciarska, motorowa, rowerowa, trampingowa, skałkowa, szkoły przetrwania.

KRAJOWY RUCH TURYSTYCZNY

Cele podróży:

TURYSTYKA PRZYJAZDOWA DO POLSKI

1990-1995r. - intensywny wzrost przyjazdów do Polski

Najczęściej przekraczane przejścia graniczne:

Najczęściej przyjeżdżają do Polski:

Zagraniczni turyści najczęściej przyjeżdżają latem i jesienią Przebywają w miastach, w celach krajoznawczych, turystycznych, do rodziny, na zakupy, turystyka etniczna. Ponad 50% to turyści i przyjeżdżają do Polski wielokrotnie.

Zakwaterowanie:

TURYSTYKA WYJAZDOWA ZA GRANICĘ

1990 - 1995r: - wzrost liczby wyjazdów za granicę

1992r. - intensywny wzrost liczby podróży

Polacy najczęściej wyjeżdżają do krajów sąsiednich oraz:

Wyjazdy najczęściej odbywają się wiosną, latem, i jesienią. Wśród środków transportu dominuje samochód. Turyści najczęściej wyjeżdżają indywidualnie, często przebywają poza domem przez tydzień. Mieszkają głównie w miastach na kwaterach, u znajomych, u rodziny, w pensjonatach. Wśród tych podróżnych najczęściej spotykamy młodzież i w średnim wieku. Dominują ludzie z wykształceniem średnim lub wyższym.

TURYSTYKA MIĘDZYNARODOWA

W ruchu turystycznym uczestniczyło: Ilość wydanych pieniędzy:

1950r. - 25 mln osób 1950r. - 2mld 100 mln $

1960r. - 69 mln osób 1970r. - 1980r.- największe wpływy

1970r. - 160 mln osób 1995r. - 372 mld $

1980r. - 285 mln osób

1990r. - 425 mln osób

1995r. - 567 mln osób

2000r. - prawie 700 mln osób


REGIONY TURYSTYCZNE ŚWIATA

Europa: subregiony

Ameryka: subregiony

Afryka

Bliski Wschód

Azja Południowa i Azja Wschodnia z Pacyfikiem

ORGANIZACJA TURYSTYKI W POLSCE

Centralny organ administracji państwa; zajmuje się sprawami turystyki. Został utworzony w 1960r. jako GKKFiT (Główny Komitet Kultury Fizycznej i Turystyki) ustalony na mocy ustawy w sejmie. W 1978r. doszło do reformy i wyłoniono GKT (Główny Komitet Turystyki). W 1991 r. został powołany kolejny organ ds. turystyki UKFiT (Urząd Kultury Fizycznej i Turystyki). Funkcjonował od 1991 r. do 1999r. cele UKFiT to: rozwijanie infrastruktury, promocja turystyki, szkolenia i klasyfikacje bazy turystycznej.

Część zadań UKTiF przejął POT (Polskie Organizacje Turystyczne) oraz Ministerstwo Gospodarki Transportu Morskiego, które przekształciło się w roku 2000 w Ministerstwo Gospodarki ds. Turystyki. Na podstawie ustawy z dnia 7 maja 1999r. powstała Polska Organizacja Turystyczna jako organizacja przejmująca zadania operacyjne.

Celem utworzenia POT-u była realizacja polityki administracji publicznej, która miała zwiększyć efektywność środków finansowych przeznaczonych na realizację zadań administracyjnych. Zadania UKFiT:

Polska posiada Polskie Ośrodki Informacji Turystycznej za granicą. Podlegają POT i znajdują się:

POLSKIE ORGANIZACJE TURYSTYCZNE

W ramach ZHP działa Biuro Usług Turystycznych „HARCTUR" (1959)

PRZEDSIĘBIORSTWA TURYSTYCZE

Pierwsze największe biuro podróży ORBIS (1920r.) W 1950r. ORBIS wznowił swoją działalność powojenną. Do 1990r. rozwiną bazę hotelową (w latach 90 - tych zgromadził50-56 obiektów) był pierwszym inwestorem, który wprowadził w Polsce obsługę klientów na podstawie kart kredytowych. W latach 90 - tych rozpoczęto prywatyzację i powstały:

SPÓŁDZIELNIE

GROMADA - (1937r.) - Była utworzona jako uzupełnienie ORBISU, działała w środowisku wiejskim. Wznowiła swoją działalność w 1957r. jako członek CENTRALNEGO ZARZĄDU SAMOPOMOC CHŁOPSKA. Posiada własne hotele JUWENTUR (1957-1990)r.)

AL MATUR - nadal działa; grupowe wyjazdy studentów, noclegi.

Województwo Przedsiębiorstwo Turystyczne przyjęło wszystkie hotele oprócz ORBISU. Wiatach 80 - tych można było otwierać prywatne biura podróży.

MIĘDZYNARODOWE ORGANIZACJE TURYSTYCZE

WTO (Word Tourist Organisation - Światowa Organizacja Turystyki) powstała w 1975r. w Madrycie jako wyspecjalizowana agenda ONZ, zastąpiła Międzynarodowy Związek Oficjalnych Organizacji Turystycznych założona w 1925r. Zrzesza ponad 100 krajów (Polska jest jej członkiem). Celem organizacji jest propagowanie rozwoju turystyki na świecie, badanie, analiza, statystyka danych i obserwacja trendów w turystyce.

OECD (Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju) powstała w Paryżu w 1961r. jako następca

OEEC (Organizacji Europejskich Wspólnoty Gospodarczej; w 1948r.)

WATA (Światowe Stowarzyszenie Agencji Podróży) - założone w 1949r. z siedzibą w Genewie; zajmuje się sprawami turystyki

IATA (Stowarzyszenie Międzynarodowego Transportu Lotniczego) założone w 1945r. z siedzibą w Montrealu. Cele organizacji: bezpieczny, regularny transport pasażerski, współpraca międzynarodowa. Członkiem były krajowe linie lotnicze.

ONZ (Organizacja Narodów Zjednoczonych) z siedzibą w Nowym Jorku również zajmuje się sprawami turystyki. 1954r. - konferencja w Nowym Jorku w sprawie konwencji celnych

1963r. - konferencja w Rzymie, ustalona została rzymska marka turystyki

ORGANIZACJE HOTELARSKIE

MIĘDZYNARODOWY ZWIĄZEK HOTELARZY - powstał w 1946r., siedziba w Paryżu: połączone organizacje hotelowe-AIH(Międzynarodowy Związek Hotelarzy, 1869r. Kolonia)

- IHA (Międzynarodowy Związek Hotelarzy, 1921r. Londyn)

ZRZESZENIE POLSKICH HOTELI TURYSTYCZNYCH - (1962r.) jako kontynuator istniejącej od 1928r. naczelnej organizacji polskiego przemysłu hotelowego w Warszawie. Obecnie obowiązuje polskie zrzeszenie hoteli (w latach 90-tych zmiana nazwy).

EWP (Fundusz Wczasów Pracowniczych, 1954r.)-powstał dla ludzi pracy.

ORGANIZACJE TURYSTYCZNE W POLSCE

POLSKA AGENCJA PROMOCJI TURYSTYCZNEJ (1994r., Warszawa) - była przekształcona z COIT (Centralny Ośrodek Informacji Turystycznej, 1962r.)

POLSKA AGENCJA ROZWOJU TURYSTYKI (1993r„ Warszawa). Jej cele to: rozwój turystyki, realizacja

programu wspierania turystyki, adaptacja istniejących obiektów.

POLSKA IZBA TURYSTYKI (1990r., Warszawa) - organizacje samorządowe podmiotów gospodarczych

INSTYTUT TURYSTYKI (1962r., Warszawa) - ośrodek naukowo-badawczy turystyki, 5 oddziałów w Polsce, współdziała z ośrodkami w Polsce i na świecie.

STAN PRAWNY W POLSCE

1327 - Kazimierz Wielki wydaje Statut Wiślicki (Statut Obrony Karczmarzy)

1824 - pierwszy urzędowy akt prawny dotyczący hotelarstwa w Polsce, zbiór przepisów dla badaczy

domów zajezdnych przy drogach.

1938- pierwszy akt dotyczący hotelarstwa w sprawie stosowania nazwy „HOTEL"

1945- Zarządzenie Ministra Aprowizacji i Handlu w sprawie prowadzenia przemysłu gospodniego

1950- rozporządzenie rady ministrów w sprawie przekazania hoteli i zajazdów pod nadzór Ministra

Gospodarki Komunalnych (z wyjątkiem hotelu ORBIS)

1960- utworzenie GKKFiT (pierwsze niezależne ministerstwo)

1966- pierwszy system standaryzacji stanowiący klasyfikację i kategoryzację zakładów hotelarskich

opracowany przez ZPHT.

1974- utworzenie Wojewódzkich Przedsiębiorstw Turystycznych; przekazanie hoteli komunalnych

jednostkom podporządkowanym GKKFiT powstało GKT

1977 - zarządzenie przewodniczącego (minister) GKKFiT w sprawie rozwoju kategorii hoteli i obozowisk

turystycznych (oznaczenie kategorii hoteli gwiazdkami)

1978- zamiast GKKFiT powstało GKT

1985- zarządzenie przewodniczącego GKT dotyczące zasad kategoryzacji obowiązującego do

wprowadzenia ustawy o turystyce

29 sierpnia 1997r. podpisanie przez prezydenta A. Kwaśniewskiego Ustawy o Usługach Turystycznych

1 lipca 1998r. - wejście ustawy w życie

KADRA W TURYSTYCE

Grupa kadry zawodowej:

Grupa kadry społecznej:

19 wrzesień 1994r. - założenie rozwoju gospodarki i turystyki akt podpisany przez prezydenta Lecha Wałęsę i zatwierdzony przez Radę ministrów.

Założenia strategiczne:

FUNKCJE TURYSTYKI

To całokształt skutków rozwoju turystyki dla licznych sfer współczesnego życia

Pozytywne (eufunkcyjne)

Negatywne (dysfunkcje)

RODZAJE TURYSTYKI

Turystyka krajoznawcza - „poznajesz swój kraj pokochasz go więcej" - dewiza

Turystyka zdrowotna - świadome i dobrowolne udanie się na pewien , okres czasu poza miejsce zamieszkania w czasie wolnym od pracy w celu regeneracji organizmu dzięki aktywnemu wypoczynkowi fizycznemu i psychicznemu. Celem wiodącym jest odnowa sił

Turystyka socjalna - związana z polityką społeczną państwa, jest od niej zależna. Umożliwia najsłabszym uczestnikom społecznym podróżowanie

Turystyka alternatywna- przeciwieństwo turystyki masowej, łatwej konsumpcyjnej. Próba znalezienia innych form poprzez kontakt z przyrodą. Szanuje odbiorcę. Turysta kontempluje się przyrodą poznaje ją wie co zwiedzał

Turystyka religijna i pielgrzymkowa - Religijna - jeżeli dominują aspekty religijno - poznawcze.

Pielgrzymkowa - uczestnik kieruje się tylko pobudkami religijnymi. Dominują:

Turystyka motywacyjna - jest związana z krajami zamożnymi. Firmy fundują swoim pracownikom urlopy

(kompletny luksus) zachęcając do lepszej pracy

Turystyka kongresowa - związana z różnymi zjazdami, kongresami. Stolicą turystyki kongresowej jest Paryż. Inne ważne miasta to: Londyn, Genewa, Bruksela, wśród krajów przewodzą USA, Francja

Turystyka etniczna - (sentymentalna, ojczyźniana) - podróże urządzane do krajów swoich przodków np. Żydzi do Polski, Niemcy na Górny Śląsk

Turystyka polonijna - dotyczy tylko Polaków. Przyjazd do Polski ludzi z polskim pochodzeniem. POLONIA to 4-ta pod względem wielkości grupa etniczna na świecie. Około 1,5 mln. (USA, Kanada, były ZSRR, Niemcy, Brazylia)

Turystyka biznesowa - podróże ludzi w interesach. Pojawiła się w XX wieku, jest bardzo dochodowa

Turystyka morska - podróże turystów różnymi środkami morskimi. Wyróżniamy:

Turystyka wiejska - znana w Polsce już w XIX wieku. W XX wieku popularne „wczasy pod gruszą"

Turystyka kwalifikowana - czasowa dobrowolna, wymagająca przygotowania kondycyjnego i zawodowo - turystycznego, częstą zmianą miejsca w przestrzeni, połączoną ze zmianą codziennego trybu życia, zaspokojenie potrzeb ruchu i wysiłku fizycznego osobistego kontaktu z innym środowiskiem społecznym, przyrodniczym i kulturowym oraz potrzeb informacyjno - poznawczym. Typowy Polski produkt. Rodzaje turystyki kwalifikowanej:

Trekking - pochodzi od afrykańskiego plemienia.

Turystyka kulturalna - zwiedzanie różnych zabytków, obiektów kulturowych, przeszłych i współczesnych

Turystyka weekendowa - wyjazdy podczas weekendu

Ekoturystyka - objawia się minimalnym wpływem na środowisko naturalne. Turysta skupia się na obserwowaniu przyrody

Turystyka edukacyjna - (kursy językowe) uczestnictwo w różnych formach edukacji podczas podróży

KRAJOWY l MIĘDZYNARODOWY RYNEK TURYSTYCZNY

Baza noclegowa - w Polsce, miejsc noclegowych jest około 800 tyś. znajdują się w obiektach państwowych, spółdzielniach prywatnych i mających różnych inwestorów. Standard bardzo niski, spuścizna po PRL - u

Baza gastronomiczna - jest otwarta i zamknięta

Sieć komunikacyjna- drogi, koleje lotniska

Turystyka krajowa: Badaniem zajmuje się Instytut Turystyki.

Wyjazdy krótkoterminowe - do 4 dni włącznie, w 2000r. było 65,5 mln. Wyjazdy długoterminowe - od 4 dni wzwyż, w 2000r. było 25 mln Dominują wyjazdy z zakwaterowaniem u krewnych

Aktualnie turystyka w Polsce rośnie, ale jest mniejsza o około 15% od normy europejskiej. Dominuje młodzież.

TURYSTYKA PRZYJAZDOWA DO POLSKI

Po stanie wojennym spadek. W latach 90-95 gwałtowny wzrost. Najczęściej przekraczane są przejścia w kolejności: drogowe, kolejowe, lotnicze, morskie. Najliczniej przyjeżdżają sąsiedzi; Niemcy, później kraje Benelux, Skandynawii, Austrii, Francji, USA. Najczęściej przyjeżdżają latem i jesienią. Przebywają w miastach (interesy, zakupy, zwiedzanie). Kwaterują w hotelach, u rodziny, oraz na kwaterach prywatnych. Ponad 40% turystów przyjechało ponad 4 razy.

TURYSTYKA WYJAZDOWA

Lata 90-95 intensywny wzrost Polaków (największy wzrost w 1992 roku). Cele: głównie krajoznawstwo i turystyka. Dominują kraje sąsiednie, później Francja, Holandia, Belgia, Szwajcaria, Włochy, Austria. Jeździmy najczęściej samochodem, w lecie i jesieni. Indywidualnie bez podróżników. Pobyt - około 7 nocy. Głównie w miastach; kwatery, znajomi. Podróżują głównie ludzie młodzi i w średnim wieku - ponad 40% (wykształcenie średnie i wyższe)

TURYSTYKA MIĘDZYNARODOWA

Początki w połowie XX wieku

1950 -25 mln

1960-69 mln

1970-160 mln

1980-285 mln

1990-425 mln

1995-567 mln

2000- blisko 7000 mln

PODSTAWY TURYSTYKI

Bdania pierwotne prowadzi się wyłącznie w celu ustalenia wielkości ruchu i jego struktury, natomiast badania wtórne sprowadzają się do ustalenia wielkości ruchu w sposób pośredni - poprzez badanie zjawisk mniej lub więcej związanych z ruchem (np. sprzedaz biletów na określone środki transportu, bilety wstępu do muzeów itd.).

Badanie pierwotne dzieli się na:

Badania pełne mogą być prowadzone na granicy lub w bazie noclegowej. Powyższe stwierdzenie już zawiera w sobie pewną nieścisłość bowiem badania w bazie noclegowej są pełne w umownym tego słowa znaczeniu. Otóż korzystający z bazy noclegowej choćby jedną tylko noc są turystami, a zatem tego typu metoda nie jest w stanie wyodrębnić wielkości ruchu wycieczkowiczów.

Każda z dwóch wyżej wymienionych metod ma wady i zalety, o których warto tu wspomnieć. Badania na granicy pozwalają na określenie wielkości ruchu. Nie zawsze możliwe jest ustalenie jego struktury choćby z punktu widzenia tak podstawowych cech jak czas pobytu (turysta, wycieczkowicz), motyw podróży itd.

Tego typu i inne informacje możliwe byłyby do uzyskania pod warunkiem wręczania każdemu z przekraczających granicę dodatkowej ankiety, co obecnie w wielu przypadkach jest wręcz niemożliwe. Nie chodzi tu tylko o ograniczenie przepustowości granicznego punktu kontroli ale też o elementy psychologiczne.

Tego typu dodatkowe formalności są niechętnie przyjmowane przez turystów. Ponadto przekraczaniu granicy towarzyszy na ogół pewien współczynnik podświadomego nawet zdenerwowania. Ankieta taka, jeśli nie ma być zwrócona w momencie przekraczania granicy, jest często nie wypełniania i nie odsyłana do adresata. Warto dodać tu jeszcze jeden istotny aspekt badań ankietowych, o których mowa, a mianowicie wysokie koszty

Badania graniczne mają jednak swoje zalety, ponieważ

  1. pozwalają na, w miarę dokładne, określenie wielkości ruchu odwiedzających, niekiedy, o czym była mowa wyżej, również turystów;

  2. można na ich podstawie dokładnie określić ważną cechę ruchu, jaką jest sezonowość;

  3. pozwalają na ustalenie struktury ruchu według środka transportu.

Rozmiary współczesnego ruchu turystycznego spowodowały, że badania pełne prowadzone na granicy należą do rzadkości. I tu można ustalić następującą prawidłowość. Im bardziej liberalne są formalności graniczne i im większy jest przyjazdowy ruch turystyczny oraz im większa jest rola drogowych przejść granicznych, tym rzadziej stosuje się pełne badania graniczne.

Drugą metodą, umownie nazwaną badaniami pełnymi, są badania prowadzone w bazie noclegowej. Metoda ta nie odzwierciedli całego ruchu odwiedzających, w tym wycieczkowiczów. Ponadto mogą wystąpić dodatkowe ograniczenia. Chodzi o to, czy rejestracja obejmuje wszystkie obiekty bazy, czy tylko jej fragment - na przykład hotele. Poza tym w niektórych państwach dane takie ograniczone są tylko do tzw. obiektów sklasyfikowanych, czy licencjonowanych.

Rejestracja w bazie umożliwia wyodrębnienie dodatkowych cech strukturalnych, takich jak region czy państwo wysyłające, turysta krajowy czy zagraniczny, czas pobytu w obiekcie. Nie jest możliwe, bez dodatkowych badań (ankiet), ustalenie innych ważnych cech strukturalnych z podobnych względów, o których była mowa przy badaniach granicznych.

Podstawowa wadą badań (notowań) w bazie noclegowej jest to, że jeden turysta w trakcie pobytu w danym państwie czy regionie może korzystać z kilku obiektów bazy noclegowej. Tego typu badania nie uwzględnią też osób korzystających z noclegów u rodziny i znajomych oraz, co warto powtórzyć, w obiektach nie sklasyfikowanych, nie składających sprawozdań statystycznych. Warto zaznaczyć, że w niektórych państwach notowania turystów w bazie noclegowej są jedynymi źródłami informacji o ruchu turystycznym. Spowodowane jest to odchodzeniem od pełnych badań granicznych. Jeśli w takich przypadkach podaje się liczbę odwiedzających, to jest ona wielkością szacunkową.

Innym jeszcze miernikiem popytu w ramach badań pełnych, związanych z bazą noclegowa, jest liczba udzielonych noclegów. Miernik ten ma te same wady i zalety jakie wymieniono wyżej z tym, że dodatkowo może być wykorzystany do ustalenia bardzo ważnego innego wskaźnika, jakim jest przeciętny czas pobytu turystów i współczynnik wykorzystania bazy noclegowej.

Drugą metoda badania popytu efektywnego są badania częściowe. Opiera się je na próbie reprezentacyjnej bardzo starannie dobranej według ściśle ustalonych kryteriów, albo wybranej losowo. Badania takie mają tę podstawową zaletę, że pozwalają na ustalenie cech ruchu niemożliwych do wykrycia przy stosowaniu wyżej opisanych metod.

Najpoważniejszym problemem przy tego typu badaniach jest dobranie odpowiedniej próby reprezentacyjnej. Duży wpływ na to ma zakres i stopień szczegółowości oczekiwanych wyników. Należy jednak w tym miejscu przypomnieć jak skomplikowaną kategorią ekonomiczną jest popyt turystyczny oraz jak wiele czynników go kształtuje. Trudność doboru próby powiększają między innym takie zjawiska jak sezonowość i szczególnie sygnalizowana grupa czynników społeczno-psychologicznych.

Z powyższych względów badania częściowe wymagają współpracy specjalistów reprezentujących różne dyscypliny naukowe; wymagają bardzo sprawnej organizacji. Wszystko to powoduje, że są one kosztowne. Dlatego też na ogół przeprowadzają je

wyspecjalizowane instytucje specjalnie niekiedy do tego powołane i niekiedy też finansowane przez organa państwowe. Z powyższych względów są one przeprowadzane co jakiś czas, ustalony w danym państwie.

METODY BADANIA I STRUKTURA WYDATKÓW TURYSTYCZNYCH

Efektywny popyt turystyczny może być określany poprzez wielkość wydatków, jakie ponoszą odwiedzający w miejscach czasowego pobytu. Jest to najczęściej wskaźnik dodatkowy, uzupełniający informacje o ruchu turystycznym. Poziom wydatków przyjeżdżających jest niezwykle ważny z punktu widzenia efektów ekonomicznych. Każda miejscowość (region, państwo) recepcyjna dąży do tego, aby uzyskać z tytułu przyjazdów odwiedzających możliwie największe wpływy pieniężne.

Dużym uproszczeniem jest twierdzenie, że im wyższa będzie liczba odwiedzających, tym większe będą wpływy środków pieniężnych pochodzące z miejscowości (regionów, państw) wysyłających. Znane są bowiem przypadki, że wzrostowi ruchu wcale nie towarzyszy zwiększanie wpływów.

Teraz można stwierdzić, że wielkość ruchu może być tylko jednym z czynników decydujących o wielkości wpływów. Jeśli jednak rosnącemu ruchowi przyjazdowemu nie towarzyszy wzrost wpływów, to stanowi to sygnał, iż popełniono zasadnicze błędy w prowadzonej polityce turystycznej, bądź polityki takiej w ogóle nie prowadzono.

O wielkości wydatków turystów, a zatem też o wielkości wpływów miejscowości (regionów, państw) recepcyjnych decydują następujące czynniki:

Nasuwa się tu zatem wniosek, że o spełnieniu powyższych warunków decydowała będzie atrakcyjność turystyczna miejscowości recepcyjnej. Atrakcyjność ta nie może się ograniczać do potocznego jej rozumienia, kojarzonego z walorami turystycznymi. Dodatkowymi bowiem elementami współdecydującymi o tejże atrakcyjności jest dostępność komunikacyjna i zagospodarowanie turystyczne.

Te dwa elementy, a szczególnie ostatni, powinny stwarzać taką sytuację, aby odwiedzający, po pierwsze, chciał wydawać pieniądze, a po drugie, miał gdzie je wydawać.

Wydatki na turystykę to wydatki konsumpcyjne ponoszone przez odwiedzających w czasie ich podróży oraz pobytu w miejscu docelowym".

Pojęcie wydatków na turystykę obejmuje bardzo wiele pozycji począwszy od zakupu dóbr i usług konsumpcyjnych związanych z podróżą i pobytem, kończąc zaś na zakupie drobnych przedmiotów osobistego użytku, pamiątek i prezentów dla rodziny i przyjaciół.

Określenie wszystkich występujących tu pozycji jest praktycznie niemożliwe. Dlatego też łatwiej będzie wymienić te rodzaje wydatków, których, według WTO. nie powinno traktować się jako wydatki turystyczne. Należą do nich:


Z punktu widzenia miejsca dokonywania wydatków, można podzielić je na:

Jak widać, część wydatków turystycznych wystąpi w miejscu stałego zamieszkania. Region recepcyjny powinien być zainteresowany tym, aby wielkość tych wydatków przed podjęciem podróży turystycznej była możliwie najmniejsza. Tak się jednak nie stanie, jeśli miejscowość docelowa jest słabo zagospodarowana, bądź podaż turystyczna jest uboga, ograniczona do minimum (noclegi, baza żywieniowa). Tak się też nie stanie wtedy, kiedy w miejscowości docelowej występują braki rynkowe w odniesieniu do podstawowych nawet niekiedy produktów.

Strukturę wydatków turystów można rozpatrywać z punktu widzenia rzeczowego. I tak wyróżnia się tu wydatki na:

Kwoty ujęte w pozycji 1-3 są wydatkami niezbędnymi. Muszą być one dokonane, ponieważ wiążą się z potrzebami egzystencjalnymi. Ich wysokość zależy od dominującego strumienia popytu i podporządkowanej mu podaży. Jeśli do danej miejscowości przyjeżdżają turyści z regionów o wysokim poziomie rozwoju gospodarczego, o wysokiej stopie życiowej, to podaż turystyczna może i musi być na poziomie akceptowanego standardu, a zatem oferowany poziom cen może być odpowiednio wysoki.

Odwrotnie, jeśli przyjeżdżający wywodzą się z regionów o relatywnie niskiej stopie życiowej, to należy zaoferować taki standard. bazy, który nie stworzy cenowej bariery rezygnacji z przyjazdów. Stąd też na przykład oferowana baza noclegowa musi mieć niższy standard, co w konsekwencji powoduje niższy poziom cen.

Podobne uwagi odnoszą się do bazy transportowej i żywieniowej.

Ostania spośród wymienionych pozycja - „inne usługi", może być zaliczona do wydatków niekoniecznych, które mogą mieć miejsce, ale nie muszą. Posługując się wspomnianą klasyfikacją bazy turystycznej, dokonaną przez O. Rogalewskiego, będą to kwoty przeznaczane na korzystanie z bazy towarzyszącej. Tu też mogą wystąpić okoliczności, najczęściej losowe, kiedy niektóre z tych wydatków stają się niezbędne (usługi lecznicze, motoryzacyjne, niektóre usługi materialne, np. szewskie, pralnicze, krawieckie).

WTO proponuje dzielić wydatki z punktu widzenia rzeczowego na:


EKONOMICZNE FUNKCJE TURYSTYKI WPROWADZENIE

Turystyka spełnia wiele funkcji w życiu społeczno-gospodarczym współczesnego świata. Kompleksowe rozpatrywanie znaczenia turystyki wybiega poza znaczenie ekonomiczne. Turystyka jest ważnym elementem społecznym, edukacyjnym, ekologicznym (w pozytywnym i negatywnym znaczeniu), czy politycznym. Pełni różne funkcje z punktu widzenia całego państwa, jak i konkretnych jego regionów, czy miejscowości recepcyjnych.

Przyjazdy turystów wywołują skutki gospodarcze nie tylko w regionach recepcyjnych, ale w całym kraju. Mają one wpływ zarówno pozytywny jak i negatywny.

Analiza funkcji gospodarczych turystyki powinna obejmować pozytywne i negatywne skutki tego zjawiska. Konsumpcja turystyczna jest zjawiskiem rozłożonym w czasie i w przestrzeni, składającym się z pewnych etapów. Należy określić fazy i zbadać, jakie skutki gospodarcze turystyki występują w każdej z tych faz. Przestrzenny charakter konsumpcji turystycznej powoduje, że do efektów ekonomicznych badanego zjawiska dołącza się transport, który sam w sobie jest czynnikiem pobudzającym gospodarkę regionów tak wysyłających, jak i recepcyjnych. Realizację konsumpcji w czasie, od momentu podjęcia decyzji o wyjeździe do faktycznego korzystania z nabytego produktu w miejscu czasowego pobytu, pozwala na wyodrębnienie wyraźnych jej etapów:

0x08 graphic
0x01 graphic


Etap I (przygotowanie) występuje w miejscu stałego zamieszkania potencjalnego turysty. Jest to etap, który na ogół pomijano przy charakterystyce ekonomicznych funkcji turystyki, a który jest niezwykle ważny. Ekonomiczne skutki wyjazdów turystycznych mogą bowiem i powinny pobudzać gospodarczo również regiony wysyłające.

Etapy II (podróż - tam) i IV (podróż - z powrotem) wiążą się z funkcjami gospodarczymi rozwoju transportu. Dopiero etap III może być utożsamiany z tradycyjnie pojmowanymi pozytywnymi funkcjami rozwoju turystyki w regionach recepcyjnych.

Etap V (podsumowanie) to ocena wyjazdu turystycznego i podjęcie decyzji co do utrwalenia konsumpcji turystycznej czy też rezygnacji z niej (zawiedzione oczekiwania) w okresach następnych.

Warto jeszcze na omawiane zagadnienie spojrzeć z innego punktu widzenia. Otóż we wszystkich tych etapach można wyodrębnić fazę inwestycyjną i eksploatacyjną. Każda z nich różni się pod względem skutków ekonomicznych, rozpatrywanych szczególnie w okresie krótkim i długim.

EKONOMICZNE ZNACZENIE TURYSTYKI W MIEJSCU STAŁEGO ZAMIESZKANIA

Planowane podróże turystyczne wywołują istotne skutki, co do zachowań potencjalnego turysty w miejscu stałego zamieszkania, takie jak:

  1. Zmiany w strukturze dotychczasowej konsumpcji wynikające z planowanej podróży, celem wygospodarowania środków pieniężnych bądź uruchomienia oszczędności (rezerw) lub podjęcia dodatkowej pracy.

  2. Powstanie zapotrzebowania (popytu) na artykuły związane z planowaną podróżą (sprzęt turystyczny, artykuły związane z podróżą itp.).

  3. Na skutek realizacji dwóch powyższych zmian nastąpi pobudzenie inwestycji lub zwiększenie produkcji wyżej wymienionych artykułów ze wszelkimi tego skutkami ekonomiczno-społecznymi (wzrost zatrudnienia, podatki itd.).

  4. Rozwój instytucji (produktów) ułatwiąjących podrózowanie (wzrost zatrudnienia, nowe zawody)

  5. Zróżnicowanie produktów (oferty) rynku poprzez przywóz towarów z miejsca czasowego pobytu, co może być korzystne z punktu widzenia bezpośredniego konsumenta.

  6. Wydatkowanie środków pieniężnych w miejscu zamieszkania, które mogły zostać przeznaczone na zakup produktu turystycznego w miejscu recepcji turystycznej.

Ocena funkcji ekonomiczno-społecznych turystyki nie powinna sprowadzać się do stwierdzeń, że wyjazdy turystyczne są niekorzystne, gdy dochodzi do zjawiska wydatkowania środków finansowych w miejscu zamieszkania, gdyż korzyści związane z pobudzeniem inwestycji, produkcji, wzrostem zatrudnienia są większe niż straty wynikające z takiego odpływu pieniędzy, a ponadto występują efekty mnożnikowe.

Wyżej wymienione prawidłowości gospodarcze, związane z popytem turystycznym w regionach wysyłających, mogą ale nie muszą wystąpić. Wtedy to wyjazdy będą kojarzyć się tylko z odpływem środków pieniężnych czyli zjawiskiem per saldo negatywnym.

Podsumowanie (etap V) jest kumulowaniem popytu turystycznego. Planowanie kolejnej podróży intensyfikuje procesy pobudzenia wzrostu gospodarczego, jednak pod warunkiem pozytywnych wrażeń pozostających po konsumpcji ostatniego produktu turystycznego.

Innym elementem wzmagającym rozwój społeczno-gospodarczy obszaru wysyłającego turystów jest transport. Właściwa infrastruktura transportowa zdecydowanie przyczynia się do intensyfikacji procesów gospodarczych poprzez:

Rozwój infrastruktury transportowej jest procesem bardzo kapitałochłonnym. Popyt turystyczny jest z kolei zjawiskiem sezonowym. Pełna zdolność przewozowa wykorzystywana jest w okresie krótkim, co wpływa na jej rentowność. Dlatego też rozwój infrastruktury transportowej dla potrzeb turystyki powinien być skoordynowany z ogólną infrastrukturą służącą całej gospodarce i wykorzystywaną w ciągu całego roku.

Często występuje jeszcze inna zależność wskazująca, iż jeden i ten sam region jest regionem wysyłającym jak również recepcyjnym (czyli przyjmującym turystów).

EKONOMICZNE ZNACZENIE TURYSTYKI W MIEJSCU CZASOWEGO POBYTU

Ekonomiczne funkcje turystyki kojarzono najczęściej z tą fazą konsumpcji turystycznej, co jest spojrzeniem niepełnym, ale ma uzasadnienie historyczne.

Przyjazdy turystów, najczęściej o wyższym poziomie dochodów w stosunku do ludności regionu czy państwa recepcyjnego, kojarzono z napływem przywożonych przez nich środków pieniężnych, bo to było najbardziej widoczne, szczególnie w przypadku zagranicznego ruchu przyjazdowego.

Spojrzenie takie jest zresztą zgodne z rzeczywistością bowiem z przyjazdami turystów wiążą się transfery środków pieniężnych z regionów czy państw wysyłających. Trzeba jednak z całym naciskiem podkreślić, że jest ono niewystarczające bowiem turystyka spełnia w miejscu czasowego pobytu wiele innych jeszcze niezwykle ważnych funkcji.

I tak np. należy do nich aktywizacja zawodowa lokalnych społeczności, która wyraża się dwojako: poprzez wzrost zatrudnienia i w wyniku dywersyfikacji zawodowej (powstawanie nowych zawodów).

Przyjazdy turystów wymuszają tworzenie nowych miejsc pracy. Usługowy charakter produktu turystycznego sprawia, że relatywnie niewielkie są możliwości substytucji pracy żywej przez uprzedmiotowioną. Należy podkreślić, że nowe miejsca pracy powstają nie tylko w sektorze turystycznym, lecz także w wielu sektorach pozaturystycznych, takich jak budownictwo, rolnictwo, handel,

obsługujących ruch turystyczny.

Przyjazdy turystów są czynnikiem pobudzającym szeroko rozumiany popyt w regionach recepcyjnych. Ten zaś stymuluje rozwój podaży, a zatem produkcji. Uruchamia to cały mechanizm pobudzania wzrostu gospodarczego w sposób intensywny. Świadczenie produktu turystycznego na ogół prowadzi do wzrostu dochodów miejscowej ludności co też pobudza popyt i produkcję. Recepcja ruchu turystycznego prowadzi też do wzrostu dochodów lokalnego budżetu, co wiąże się przede wszystkim z systemem podatkowym, toteż turystyka może być bardzo ważnym i korzystnym elementem lokalnej polityki gospodarczej. Udział lokalnego kapitału w tworzeniu i świadczeniu produktu turystycznego gwarantuje, że środki pieniężne pozostaną w regionie recepcyjnym i uruchomią mechanizmy pobudzenia gospodarczego.

Turystyka jest czynnikiem umożliwiającym redystrybucję dochodów, co pozwala na wykorzystywanie jej w celu aktywizacji regionów mniej rozwiniętych gospodarczo. Recepcja turystów zagranicznych prowadzi do przejmowania dochodów uzyskiwanych w innych państwach oraz przyczynia się do promocji gospodarczej regionów czy państw recepcyjnych.

Ruch turystyczny może się okazać niekorzystny i wówczas można wskazać zagrożenia, jakie mogą pojawić się w regionie

recepcyjnym:

Bariera jakościowa może wiązać się z:

    1. brakiem odpowiednio wykwalifikowanych kadr bądź niektórych ich grup. Zjawisko takie wystąpi z większym prawdopodobieństwem wtedy, kiedy dany region koncentruje się na recepcji zagranicznego ruchu turystycznego (bariera językowa). Usunięcie takiej luki może prowadzić do konieczności dodatkowych, dużych nakładów na rozwój odpowiedniego szkolnictwa.

    2. poziomem płac i wystąpi w regionach recepcyjnych, które charakteryzują się wysokim współczynnikiem rozwoju gospodarczego (dominujący segment współczesnego rynku). Wiele miejsc pracy w sektorze turystycznym to miejsca nie wymagające wysokich kwalifikacji, a zatem relatywnie nisko opłacane, często poniżej przeciętnego poziomu w danym regionie. Może to spowodować sytuację, że wykonywanie zawodów turystycznych będzie nieatrakcyjne dla lokalnej społeczności mimo mniejszego lub większego bezrobocia. Z drugiej strony zwiększenie płac limituje turystyczny rynek nabywcy. Dlatego też na współczesnym rynku turystycznym występuje zjawisko zatrudniania w sezonie turystycznym pracowników wywodzących się z regionów czy państw (o niższym poziomie rozwoju gospodarczego) spoza obszaru recepcji.

      • uwzględnienie w budownictwie obszaru recepcyjnego kosztów związanych z rozbudową infrastruktury i jej bieżącej obsługi, które w związku ze wzrostem ruchu turystycznego wzrastają.

Turystyka jest czynnikiem pobudzającym wzrost gospodarczy w regionie recepcyjnym tylko wtedy, kiedy zostanie wkomponowana w strategię rozwoju gospodarczego.

TURYSTYKA MIĘDZYNARODOWA JAKO ZJAWISKO GOSPODARCZE

Turystyka międzynarodowa i zagraniczna nie są synonimami.

Kryterium rozróżniającym powyższe określenia jest obszar terytorialny będący przedmiotem zainteresowania. Określenie „zagraniczny" powinno używać się tylko w odniesieniu do jednego państwa. Dlatego też prawidłowe będą, przykładowo, następujące stwierdzenia: zagraniczny ruch turystyczny Polski, Hiszpanii itd.

Pojęcie „międzynarodowy" dotyczy grupy państw, która może być różnorodnie pojmowana: jako kontynent, jako subregion, jako ugrupowanie gospodarcze czy polityczne. Stąd powinno się używać takich określeń jak międzynarodowy ruch turystyczny w Europie, czy w subregionie zachodnim Europy.

Ruch turystyczny we współczesnym świecie praktycznie wszędzie odbywa się w dwóch kierunkach i obejmuje dwa strumienie, a mianowicie przyjazdy i wyjazdy. Określenia „zagraniczny ruch turystyczny Polski" czy „międzynarodowy ruch turystyczny w Europie" oznacza, że dotyczą one całości wymiany, a mianowicie zarówno przyjazdów, jak i wyjazdów. Otóż z punktu widzenia pojedynczego państwa ruch turystyczny dzielony jest przez WTO na trzy strumienie:

Taka klasyfikacja jest klarowna i nie budząca wątpliwości bowiem strumienie 2 i 3 są niczym innym jak zagranicznym ruchem turystycznym danego państwa.

Pojęcia turystyki aktywnej (czynnej) i pasywnej (biernej) mogą być rozpatrywane z dwóch punktów widzenia, tj. aktywności turystycznej i wpływu na bilans płatniczy państwa.

0x08 graphic
0x01 graphic

TURYSTYKA ZAGRANICZNA JAKO EKSPORT NIEWIDZIALNY

Z charakteru produktu turystycznego wynika, że jego wymiana z zagranicą może być potraktowana jako import i eksport niewidzialny. Określenia te używane są w odniesieniu do tych pozycji przychodowych i rozchodowych bilansu płatniczego, które wynikają z wymiany usług, z transferów dochodów z majątku zagranicznego, czy też transferu dochodów z należności zagranicznych.

Rozwój eksportu produktu turystycznego jest fragmentem nowego zjawiska, jakie zarysowało się i dynamicznie rozwinęło po II wojnie światowej, a mianowicie międzynarodowej wymiany usług. Wpłynęło na to wiele czynników, wśród których za najważniejsze uważa się wzrost zamożności społeczeństw i dysponowanie większym wymiarem czasu wolnego, a także powstawanie now'ych rodzajów usług

Szacuje się, że usługi stanowią około 50% całego obrotu niewidzialnego. Drugą połowę stanowiły dochody z kapitału, przekazy emigrantów i transakcje oficjalne.

Wielu autorów zajmujących się międzynarodową wymianą usług uważa, że eksport usług jest na ogół bardziej efektywny niż eksport dóbr rzeczowych. I tak W. Januszkiewicz twierdzi, iż decydują o tym trzy główne czynniki:

Najczęściej wymienia się następujące argumenty przemawiające za wyższą efektywnością eksportu produktu turystycznego:

Wśród głównych czynników osłabiających efektywność eksportu produktu turystycznego, należy wymienić:

EKSPORTU PRODUKTU TURYSTYCZNEGO

Na pewno powyższy miernik jest wskaźnikiem odzwierciedlającym wielkość wpływów, ale wskaźnikiem obciążonym dużym

błędem.

Czynniki wpływające na ostateczną wielkość wpływów państwa z tytułu eksportu produktu turystycznego można podzielić na 4 następujące grupy:

Położenie geograficzne jest niezwykle ważnym czynnikiem decydującym o orientacji gospodarczej związanej z eksportem produktu turystycznego. Determinuje ono charakter naturalnych, i nie tylko naturalnych, walorów turystycznych. Względy ekonomiczne powodują, że najważniejsze jest położenie państwa z punktu widzenia głównych rynków turystycznych. Większe możliwości eksportu produktu będą miały państwa usytuowane w Europie niż te położone na Bliskim Wschodzie czy w regionie Azji Wschodniej i Pacyfiku.

Innymi słowy, pod pojęciem położenia geograficznego należy tu rozumieć umiejscowienie bądź oddalenie od głównych rynków wysyłających współczesnego świata. Ważne jest też usytuowanie w stosunku do głównych strumieni ruchu przebiegających w danym regionie. Chodzi mianowicie o to czy dane państwo ma, z racji owego położenia, charakter tranzytowy, czy też jest celem podróży pobytowych o charakterze krajoznawczym czy wypoczynkowym.

Liczba turystów będzie ważnym wskaźnikiem jeśli uwzględni się strukturę i charakter ruchu. Przede wszystkim chodzi tu o stwierdzenie, czy jest to ruch tranzytowy, jednodniowy, czy pobytowy. Wszystkie jego rodzaje pociągają określone skutki gospodarcze ale różnią się one i jakościowo, i ilościowo. Przede wszystkim wymagają innego rodzaju zagospodarowania. I co najważniejsze, w przypadku każdego z wymienionych strumieni inna jest struktura wydatków, które ponoszą odwiedzający.

Mówiąc o ruchu należy zwrócić uwagę na strukturę geograficzną przyjazdów, przy czym nie chodzi tu o poziom gospodarczy państw, z których wywodzą się główne strumienie przyjeżdżających.

W interesie państwa recepcyjnego leży dołożenie starań, aby w ruchu przyjazdowym największy udział mieli odwiedzający o wysokiej stopie życiowej w miejscu stałego zamieszkania. Ich wydatki w miejscu czasowego pobytu będą większe, ale pod warunkiem, że umożliwi się im dokonywanie takich wydatków poprzez odpowiedni poziom zagospodarowania turystycznego.

Im większy będzie poziom wydatków turystów, przypadający na jedną podróż, czy też jeden dzień pobytu, tym większe będą wpływy eksportu produktu turystycznego. Państwo recepcyjne powinno podjąć takie działania, aby odwiedzający nie ograniczali swoich wydatków do tego, co jest niezbędne.


Baza towarzysząca musi być na tyle rozwinięta i zróżnicowana, aby w ogólnej kwocie wydatków jak największy był udział sum przeznaczanych na to, co wiąże się z bazą towarzyszącą.

Jeśli ten warunek nie jest spełniony, to w praktyce stosowana jest często polityka wysokich cen, szczególnie w bazie noclegowej. Nie prowadzi ona do uzyskiwania optymalnych korzyści z eksportu usług turystycznych. Wręcz przeciwnie, może być istotnym czynnikiem powodującym stagnację wielkości ruchu lub wręcz jego zmniejszenie w przyszłości.

Przeciętny czas pobytu jest wypadkową wyżej omówionych czynników.


Rekreacja wywodzi się od łacińskiego słowa, recreo, co oznacza posilić, wzmocnić.

Rekreacja - to zespół zachowań, które realizuje człowiek w swoim czasie wolnym. To proces wypoczynku po pracy a wiec regeneracja sił, usuwanie skutków zmęczenia, restytucja organizmu. Rekreacja to zjawisko społeczno - kulturowe, którego podstawę stanową: wzrost, ilości czasu wolnego oraz związane z nim formy zachowań ludzi.

Turystyka - dotyczy zarówno działalności gospodarczej jak i ruchu turystycznego; istnieją trudności w zdefiniowaniu wielofunkcyjności polegającej na tym, że badaniem nad turystyką zajmują się różne dyscypliny naukowe i stąd można mówić o definicji a aspekcie przestrzennym, ekonomicznym, socjologicznym, geograficznym - istnienie podmiotów formułujących definicje turystyki na własne potrzeby - ONZ, GUS, organy celne.

Turystyka - przez turystykę rozumie się zespół stosunków i zjawisk społeczno - gospodarczych, które wynikają z podróży i pobytu poza miejscem stałego zamieszkania a wpływają na przeżycie rekreacyjne, estetyczne, intelektualne jej uczestników oraz zaspokajają ich potrzeby, jeśli nie wystąpiło w związku z tym osiedlenie się i stała praca zawodowa.

WTO - Światowa Organizacja Turystyki, wg nich turystyka obejmuje ogół czynności osób, które podróżują i przebywają w celach: wypoczynkowych, służbowych i innych, nie dłużej niż rok bez przerwy poza swoim codziennym otoczeniem.

Turyzm - całokształt zagadnień teoretycznych, geograficznych, statycznych, gospodarczych, prawnych, kulturowych, społecznych związanych z ruchem uzdrowiskowo - turystycznym.

Funkcję popytu spełnia ruch turystyczny, funkcję podaży sfera obsługi ruchu turystycznego oparta na środkach materialnych i organizacyjnych tworzących szeroko rozumianą gospodarkę turystyczną.

Przemysł turystyczny - termin oznacza przedsiębiorstwa i obiekty oferujące urządzenia i usługi dla turystów, jest on najczęściej grupowany wg branż dostarczających określony, cząstkowy produkt turystyczny (hotelarstwo, gastronomia).

Gospodarka turystyczna - jest szerszym pojęciem przemysłu turystycznego, bowiem poza nim obejmuje inne branże związane z turystyką np. transport, handel, kulturę, rekreację.

Sektor turystyczny - część gospodarki, której wspólną funkcją jest zaspokajanie potrzeb turystów, składa się z branż związanych z turystyką w zakresie zaopatrzenia turystów a nie mieszkańców.

Cele podróży turystycznych:


Kryteria, rodzaje turystyki:

Podział turystyki (wg Kubkowej):

Podział turystyki ze względu na motywy wyjazdu:

Strategia rozwoju krajowego produktu turystycznego Polski:

    1. Turystyka biznesowa:

    1. Miejska i kulturowa: