Wpływ pracy na psychosomatykę

Psychosomatyka

Psychosomatyka jest to całościowe ujmowanie problemów człowieka chorego. Termin wprowadził do medycyny w 1818 roku J.Ch. Heinroth. Psychosomatyka zajmuje się rozpatrywaniem zależności psychosomatycznych, czyli dotyczących wpływu czynników psychicznych na organizm człowieka.

Badania w modelu patogenetycznym poszukują czynników natury psychicznej w powstawaniu chorób somatycznych i wpływających na ich przebieg.

Czynniki takie to:

• Osobowość

*Właściwości osobowości przedchorobowej osób, u których w ciągu pięciu lat rozwinęła się choroba wieńcowa (badania podłużne):

• Większa skłonność do przeżywania napięć emocjonalnych

• Silna potrzeba niezależności

• Podejrzliwość w stosunku do ludzi

• Środowisko i czynniki sytuacyjne

*Wysiłek adaptacyjny - spowodowany przez zmiany życiowe wysiłek psychofizyczny, który może prowadzić do powstania choroby, wskutek kumulacji zmian i przeciążenia procesu adaptacyjnego.

• Stres

Zaburzenia psychosomatyczne

Zaburzenia psychosomatyczne są to schorzenia (stany) wywoływane przez czynniki psychologiczne, które objawiają się za pośrednictwem symptomów o charakterze fizycznym. Wśród najpopularniejszych z nich wyróżniamy: wysypki, pieczenie skóry, uporczywe zgrzytanie zębami, bóle „urojone” (o nieznanej przyczynie), zaburzenia oddychania, krążenia oraz ciągłe uczucie obawy. Te dolegliwości są charakterystyczne dla wielu różnych rodzajów chorób, w przypadku tego schorzenia mają jedną wspólną cechę - nie da się wskazać fizycznych przyczyn ich występowania. Te objawy są bardzo ciężkie do właściwego zdiagnozowania, a ich przyczyny mają podłoże psychologiczne. W medycynie zaburzenia psychosomatyczne są określane jako zaburzenia nerwicowe, których przyczyną jest stres. Ciężko jest wymienić konkretny zakres chorób, które są charakterystycznymi schorzeniami o podłożu psychosomatycznym. Dawniej taki podział istniał i do chorób psychosomatycznych zaliczano między innymi anoreksję, astmę oskrzelową a nawet zapalenie stawów. Dziś uważa się taki podział za bezsensowny, ponieważ każda choroba, która sprawia, że nasze samopoczucie psychiczne się pogarsza, może być nazwana chorobą psychosomatyczną.

Choroby psychosomatyczne

• Choroba wrzodowa układu pokarmowego

• Choroby układu krążenia

• Otyłość o podłożu psychosomatycznym

• Zaburzenia snu

• Migreny

• Zaburzenia łaknienia

• Zaburzenia układu moczowo-płciowego o podłożu psychosomatycznym

• Zaburzenia wegetatywne

Klasyfikacja chorób psychosomatycznych według Manfreda Bleulera

• Choroby organiczne

• nadciśnienie tętnicze

• owrzodzenie żołądka

• owrzodzenie dwunastnicy

• wrzodziejące zapalenie jelita grubego

• choroba niedokrwienna serca

• przewlekły gościec stawowy

• Zaburzenia funkcjonalne

• przewlekłe zaparcia

• moczenie mimowolne

• zaburzenia seksualne

• tiki nerwowe

• Pośrednie zaburzenia psychosomatyczne

• otyłość

• uzależnienia

• samouszkodzenia

• samobójstwa

Klasyfikacja chorób psychosomatycznych według Engela:

• Zaburzenia psychogenne

• objawy konwersyjne

• reakcje hipochondryczne

• reakcje na zaburzenia psychopatologiczne

• Zaburzenia psychofizjologiczne

• objawy fizjologiczne towarzyszące emocjom i stanom afektywnym

• zaburzenia organiczne nasilane przez stres

Model wchodzenia i wychodzenia z choroby nowotworowej

* Nowotwór

Jest to grupa chorób, w których komórki organizmu dzielą się w sposób niekontrolowany przez organizm, a nowo powstałe komórki nowotworowe nie różnicują się w typowe komórki tkanki. Utrata kontroli nad podziałami jest związana z mutacjami genów kodujących białka uczestniczące w cyklu komórkowym: protoonkogenami i antyonkogenami. Mutacje te powodują, że komórka wcale lub niewłaściwie reaguje na sygnały z organizmu. Powstanie nowotworu złośliwego wymaga kilku mutacji, stąd długi, ale najczęściej bezobjawowy okres rozwoju choroby. U osób z rodzinną skłonnością do nowotworów część tych mutacji jest dziedziczona.

* Rodzaje nowotworów

• Nowotwór łagodny - nowotwór utworzony z tkanek zróżnicowanych i dojrzałych, o budowie mało odbiegającej od obrazu prawidłowych tkanek. Jego szkodliwy wpływ na ustrój może być spowodowany wydzielaniem hormonu, krwawieniami, czy też zamknięciem światła naczynia, uciskiem nerwu albo umiejscowieniem w ważnym dla życia narządzie np. sercu, rdzeniu kręgowym.

• Nowotwór złośliwy - nowotwór o małym zróżnicowaniu tkanek, za to o skłonności do odrywania się komórek. Nowotwór złośliwy często jest utożsamiany z rakiem, który jest tylko jedną z jego postaci . Inne nowotwory złośliwe to mięsak, potworniak niedojrzały, nowotwór anaplastyczny, chłoniak oraz glejak.

• Nowotwór miejscowo złośliwy - nowotwór o miejscowej złośliwości. Charakteryzuje się co najmniej jedną z trzech cech: albo dużą masą tkankową uciskającą otoczenie, albo zdolnością naciekania i niszczenia otoczenia lub zdolnością wszczepiania.

Psychosomatyczny model rozwoju nowotworu

*stres psychiczny - stres sprawia, że ludzie stają się podatni na choroby. Z badań wynika, że na podstawie liczby stresów, które kumulują się w okresie kilku miesięcy w życiu człowieka można przewidywać prawdopodobieństwo wystąpienia ciężkiej choroby. Krytyczne stresy zachodzą najczęściej 6 do 18 miesięcy przed wystąpieniem choroby.

*przygnębienie, rozpacz - to nie stres, ale sposób, w jaki na niego reagujemy stanowi o różnicy w podatności na chorobę. Efektem może być wystąpienie przygnębienia, rozpaczy, beztroski i braku nadziei-te uczucia poprzedzały rozwój nowotworu.

*układ limbiczny - jest ośrodkiem wszystkich procesów nerwowych, które są związane z funkcjami samozachowawczymi organizmu. Doświadczane przez człowieka uczucia przygnębienia i rozpaczy rejestrowane SA przez układ limbiczny.

*aktywność podwzgórza - układ limbiczny wywiera wpływ na organizm głównie przez niewielką strukturę mózgową, zwaną podwzgórzem.

*układ immunologiczny - jest naturalnym systemem obrony organizmu. Jego zadaniem jest m.in. osaczanie i niszczenie wszelkich komórek nowotworowych, które wszyscy miewamy czasem w swoim organizmie. Zahamowanie funkcji układu immunologicznego może jednak doprowadzić do rozrostu komórek raka.

*aktywność przysadkowa, układ endokrynny - w odpowiedzi na stres podwzgórze wysyła do przysadki sygnały prowadzące do zmian w równowadze hormonalnej organizmu utrzymywanej przez układ endokrynny. Jest to bardzo istotne, ponieważ zachowanie równowagi hormonów nadnerczy prowadzi do zwiększenia podatności na działanie substancji rakotwórczych.

*wzrost liczby komórek anormalnych - wynikiem tego może być wzmożona produkcja komórek anormalnych przy jednoczesnym osłabieniu zdolności układu immunologicznego do ich zwalczania.

*wzrost nowotworu - w momencie kiedy obrona organizmu przed intruzami jest najsłabsza, nasila się proces produkcji komórek anormalnych.

Psychosomatyczny model powrotu do zdrowia

*Interwencja psychologiczna - pierwszym krokiem do wyzdrowienia jest pomoc chorym w umocnieniu wiary w skuteczność leczenia i siłę własnego organizmu. Szczególnie ważne jest żeby zmieniać samoocenę chorego lub jego sposób postrzegania samych problemów.

*Nadzieja, oczekiwania - wiara pacjenta w możliwość wyzdrowienia, podejście do życia, które charakteryzuje się nadzieją i pozytywnymi oczekiwaniami

*Układ limbiczny - rejestruje nowe uczucia nadziei i pozytywne oczekiwania

*Aktywność podwzgórza - w momencie gdy układ limbiczny rejestruje te uczucia do podwzgórza przesłane zostają sygnały, które odzwierciedlają zmieniony stan emocjonalny-zawierającą zwiększoną wolę do życia

*Układ immunologiczny - podwzgórze odblokowuje układ immunologiczny, tak że siły obronne organizmu mobilizują się ponownie przeciw komórką anormalnym

*Aktywność przysadki, układ endokrynny - przysadka, otrzymawszy sygnały z podwzgórza, wysyła sygnały do pozostałej części układu endokrynnego i przywraca równowagę hormonalną organizmu

*Spadek liczby komórek anormalnych - w momencie, gdy zostaje przywrócona równowaga hormonalna organizm zaprzestaje intensyfikacji produkcji komórek anormalnych i pozostawia mniejszą liczbę do zwalczania przez terapię bądź odnowione siły obronne organizm.

Rola stresu, eustresu i dystresu w życiu człowieka.

Stres w terminologii medycznej, pojmowany jest jako zaburzenie homeostazy , spowodowany czynnikami fizycznymi bądź psychicznymi. Czynnikami które powodują stres mogą być czynniki umysłowe, fizyczne, anatomiczne bądź fizjologiczne. Stres jest stanem psychofizycznym w ludzkim organizmie, w którym na skutek działania różnych czynników ,zwanych stresorami ,zaczyna wzrastać napięcie. Stres ma bardzo duże znaczenie w życiu człowieka i może wywierać bardzo duży wpływ na jego zdrowie psychiczne oraz fizyczne. Sytuacje stresowe towarzyszą nam w codziennym życiu. Niektóre wywołują mniejsze inne większe napięcie, jedni ludzie reagują w sposób bardziej spokojny od innych. Nie zmienia to jednak faktu, iż stres, mały czy duży, zawsze zostawia w naszym organizmie jakieś ślady i ma wpływ na nasze dalsze życie oraz zdrowie. Związek między stresem i chorobą może być tak silny, że można na jego podstawie daną chorobę przewidzieć. Lekarze dostrzegli zależność, iż prawdopodobieństwo wystąpienia choroby wzrasta w okresie następującym po silnie stresującym wydarzeniu. Zauważono również, że silny stres emocjonalny przynosił choroby związane nie tylko z podatnością na wpływy emocjonalne, takie jak wrzody na żołądku bądź nadciśnienie, ale również choroby zakaźne czy bóle kręgosłupa. Chroniczny stres emocjonalny powoduje zahamowanie aktywności układu immunologicznego, co wywołuje zwiększoną podatność na choroby. Hamując układ immunologiczny, wywołuje się zaburzenia równowagi hormonalnej organizmu. Może to doprowadzić do zwiększenia produkcji komórek anormalnych, wówczas gdy organizm ma obniżoną zdolność do ich niszczenia. Doktor T. Holmes wraz z współpracownikami z Wydziału Medycznego Uniwersytetu Waszyngtońskiego, opracowali metodę obiektywnego pomiaru ilości stresu, na podstawie skali. Skala ta przypisuje wartości liczbowe, każdemu wstrząsającemu wydarzeniu z życia człowieka. Osoby które w ciągu roku uzyskały dużą ilość punktów, znacznie częściej zapadały na różne choroby. W tabeli umieszczono wydarzenia takie jak śmierć bliskiej osoby, zwolnienie z pracy czy przejście na emeryturę. Jednak obok negatywnych wydarzeń z życia człowieka, wymieniono również pozytywy, np.: wakacje , Boże Narodzenie czy znaczny sukces osobisty. Stało się dlatego, że mimo pozytywnego wydźwięku, zdarzenia te wymagają od nas zmiany przyzwyczajeń, sposobu odnoszenia się do ludzi czy wyobrażenia o sobie. Podsumowując , każde zdarzenie wywołuje u nas jakieś zmiany bądź wymusza potrzebę przystosowania się do niej, co nie jest dla nas wcale korzystne.

Istnieją 3 typy reakcji na stres, wyróżniamy: eustres, dystres oraz neustres.

Eustres (pozytywny stres) to stan fizycznego i psychicznego dobrego samopoczucia, w jakim umysł i ciało osiągają pełnię swoich możliwości. Eustres to stres konstruktywny. Terminem tym określamy również odroczone pozytywne efekty negatywnego stresu (np. stres przy egzaminie i późniejsza satysfakcja z powodu zdania egzaminu). Występuje też w takich sytuacjach, jak uprawianie sportów ekstremalnych czy podczas randki. Stan eustresu wiąże się z jasnością umysłu i szczytem formy .

Dystres (negatywny stres) to nadmierne obciążenie pozostające wtedy, gdy napięcie nie zostanie skutecznie rozładowane. Przedłużający się dystres jest szkodliwy, ponieważ zostaje zachwiana harmonia pomiędzy naszym umysłem i ciałem. Przestają one reagować prawidłowo, co może być m.in. przyczyną pojawienia się chorób psychosomatycznych. Dystres jest wynikiem nadmiaru stresu spowodowanego zbyt silną lub niedostateczną liczbą bodźców. Wiąże się np. z nadmiernymi wymaganiami szefa, ale też z utratą pracy czy brakiem kontaktów z bliskimi. 

Z kolei neustres to  to bodziec dla danej osoby neutralny w działaniu, który dla innych może być eustresowy lub dystresowy.

Zdarzenia z życia pacjentów.

Kluczową rolę w powstawaniu chorób przez sytuacje stresowe, odgrywa jednak nie sam stres a sposób w jaki sobie z nim radzimy. Bardzo ważne jest nasze podejście do sytuacji problemowych oraz stan emocjonalny jaki nam wówczas towarzyszy. Lekarz Galen, prawie 2000 lat temu zauważył taką zależność, że na raka rzadziej chorowały kobiety które były pogodne, niż te które wykazywały symptomy depresji. A oto kilka przykładów z życia osób chorych na nowotwór, które pokazują związek stanu emocjonalnego z powstawaniem choroby:

Betty Johnson miała 40 lat i cierpiała na zaawansowany nowotwór nerki. Rok przed zdiagnozowaniem choroby straciła męża. Chirurgiczny zabieg diagnostyczny wykazał, że nastąpił rozrost nowotworu poza nerkę i jego operacyjne usunięcie było niemożliwe. Kobietę poddano terapii minimalnymi dawkami promieniowania, jednak nadzieja na poprawę była niewielka. Wreszcie odesłano ją do domu przewidując, że będzie żyła tylko kilka miesięcy. Po powrocie do domu, Betty zakochała się i po pewnym czasie wyszła za mąż. Mimo prognozy rychłej śmierci, żyła nadal nie wykazując żadnych objawów choroby, przez 5 lat. Niestety drugi mąż porzucił ją, dobrawszy się do jej pieniędzy. Po kilku tygodniach do tego wydarzenia, nastąpił masywny nawrót nowotworu i niedługo po tym Betty umarła.

Millie Thomas miała prawie 70 lat. Przybyła ona do lekarza z przekonaniem, iż sama sprowadziła na siebie chorobę nowotworową, która już wcześniej u niej stwierdzono. Z rozmowy Millie z lekarzem wynikało, iż w miarę zbliżania się do wieku 70 lat, czyli obowiązkowego wieku emerytalnego dla nauczycieli szkolnych, uczniowie coraz bardziej ja irytowali a praca stawała się coraz mniej przyjemna. Będąc osoba niezamężną dzieliła mieszkanie z inna starsza panią, która również ostatnio bardziej ja denerwowała. Cały jej świat wydawał się zmierzać ku gorszemu. Millie zauważyła, że zaczęła więcej palić a wdychając dym myślała, że być może niedługo umrze. Uświadomiła sobie też, że kładąc się spać, każdego wieczora myśli o tym, że zostało jej o jeden dzień życia mniej. Paliła intensywnie przez kilka miesięcy, popadając w jeszcze większe przygnębienie. Następnie rozwinęły się u niej duże ataki kaszlu, aż do wykrztuszania krwi. Kiedy poszła do lekarza stwierdzono u niej raka płuc i przeprowadzono operację. Po zabiegu jednak powróciło do niej przygnębienie i w rezultacie zaczęła obawiać się nawrotu choroby. Millie była naszą pierwsza pacjentką która powiedziała, że sama wpędziła się w chorobę. Stwierdziliśmy, że wielu naszych pacjentów zrozumiawszy jaka rolę mogą pełnić w ich chorobie stany emocjonalne, przypomina sobie podobne myśli i odczucia. Często wspominają życzenie śmierci, poczucie beznadziejności lub myślą, iż śmierć jest jedynym wyjściem z sytuacji.

Edith Jones odkryła, że jej mąż, ojciec 6 ich dzieci, miewa pozamałżeńskie przygody. Nie wierzyła, że może tą sytuację tolerować, nie uznawała także rozwodu. Mimo wszystko nie wyobrażała sobie również pozostania w takim związku. Wydawało jej się, że nie ma alternatywy i czuła się jak zamknięta w pułapce. Po pewnym czasie Edith zachorowała na raka i zmarła. Dla niej właśnie śmierć była rozwiązaniem problemu.

Rola stresu w organizmie człowieka-podsumowanie.

Stres zarówno dobry jak i zły pobudza nas do działania oraz wywołuje u nas różnorakie reakcje. Sytuacje stresowe mogą mieć na nas negatywny wpływ i wywoływać różne choroby. Mogą być one jednak również pozytywne i mobilizować nas do działania.

Czynnikami stresogennymi, mogą być: 

-czynniki zewnętrzne - presja środowiska, przytłaczająca ilość zajęć, zmiana szkoły lub mieszkania, złe warunki pracy, monotonia,
- czynniki wewnętrzne - nierealistyczne oczekiwania, brak poczucia sprawowania kontroli, przynależności, kwalifikacji, kompleksy.

Reakcja na stres:

- wzrost aktywności systemu nerwowego
-zwiększony poziom adrenaliny we krwi
-palpitacje serca, wzrost ciśnienia, bóle głowy, pleców, żołądka
- lęk, smutek, irytacja
-stany depresyjne

Ergoterapia

Ergoterapia zwykle definiowana jest jako „leczenie pracą”, co nie jest do końca prawda, ponieważ techniki stosowane w ergoterapii zawierają elementy różnych form terapii.

Np.: arteterapii, terapii zajęciowej, muzykoterapii czy rehabilitacji funkcjonalnej.

Są one wykorzystywane w różnych proporcjach i są one dostosowane do indywidualnych potrzeb pacjenta. Są to zamierzone działania, oparte na wiedzy medycznej, psychologicznej, socjalnej i rzemieślniczej.

Głównym założeniem ergoterapii jest usprawnianie chorych, nauczenie ich samodzielności oraz niezależności.

Ujednolicona przez światowe organizacje definicja ergoterapii to działanie poprzez zajęcie (aktywność) wspierające zdrowie i dobre samopoczucie chorych, którzy mają trudności z wykonywaniem codziennych czynności.

Wiele trudności przysparza im np. wstawanie z łóżka, poruszanie się, przygotowanie i spożywanie posiłków, jak również ubieranie się czy pisanie. Cały dzień to dla nich zmaganie się z czasem i z własnymi możliwościami. Dlatego też głównym celem ergoterapii jest wspieranie chorych w podejmowaniu aktywności i umożliwienie im czynnego udziału w codziennym życiu.

Zajęcia ergoterapeutyczne w placówkach prowadzi się zwykle przy współpracy całego zespołu specjalistów, takich jak lekarze, rehabilitanci, logopedzi, psychologowie, tak by osiągnąć możliwe jak najlepsze wyniki w poprawie stanu ogólnego - zarówno psychicznego, jak i fizycznego.

Zdrowie psychosomatyczne

W książce „Triumf życia” O. Simontona czytamy, iż niektórzy twierdzą, że choroba miała charakter „psychosomatyczny”, że była tylko w głowie pacjenta, była jego imaginacją, a zatem nie była prawdziwa. Stwierdzenie to, nie wyszło jednak spod ręki autora, ponieważ on z nim się zupełnie nie zgadza. Twierdzi on natomiast, że choroba psychosomatyczna, to choroba, która ma swoje źródło, lub przyczynę zaostrzenia, w psychologicznych procesach jednostki.

Przykładem tego może być np. wrzód w żołądka, który rozwinął się za sprawą przeżywanego lęku i nerwicy, czyli ma podłoże psychosomatyczne, a jest jednak jak najbardziej prawdziwy.

Związek chorób nowotworowych z psychosomatyką nie jest jednak powszechnie akceptowany.

Już w 1959r. Dr Eugene Pendergrass, podkreślał konieczność leczenia całego chorego, a nie tylko fizycznych objawów. Dlatego tak ważną rzeczą jest, aby zadbać o zdrowie psychiczne pacjenta, ponieważ pozytywne myślenie, praca, zainteresowania, mogą przyczynić się do znacznej poprawy zdrowia pacjenta.

I w tym właśnie może przydać się ergoterapia.

Dwuletni plan leczenia Simontona

Praca nad procesami umysłowymi i duchowymi jest bardzo ważna.

Plan Simontona ma na celu przede wszystkim zmienić dotychczasowe przyzwyczajenia pacjentów w kilku podstawowych obszarach. Ma za zadania urzeczywistnić pragnienia.

Każdy pacjent ma za zadanie ułożyć swój własny plan, który uwzględniał będzie obrane przez siebie cele w 6 obszarach. Cele te mają stanowić minimum tego, co chce się osiągnąć.

Tworzenie planu

Tworzenie planu, uwzględniać ma 6 obszarów:

1. CELE ŻYCIOWE - Wszelkie przejawy aktywności, które odpowiadają na pytanie „Po co tu jestem?” Mogą dotyczyć pracy, roli, jaką pacjent odgrywa w rodzinie, przejawów realizacji duchowych i obywatelskich powinności, wszystkiego co nadaje życiu sen i smak

2. ROZRYWKA- Wszystko, co bawi pacjenta lub sprawie mu przyjemność

3. ĆWICZENIA - Każda aktywność fizyczna lub czas spędzony na rozmyślaniu o wysiłku fizycznym

4. WSPARCIE Z ZEWNĄTRZ- Czas, który pacjent spędza z rodziną i przyjaciółmi lub czas spędzony z psychoterapeutą, duszpasterzem, grupą religijną bądź grupą wsparcia

5. DIETA- To nie tylko co spożywamy pacjent, lecz także każdy wysiłek który ma związek z żywnością lub odżywianiem - przygotowanie posiłków, zażywanie witamin, uczestniczenie w grupach wsparcia, które zajmują się dietą

6. TWÓRCZE MYŚLENIE - Medytacja i wyobrażenia znalazły się w tej kategorii jako specyficzne formy świadomej relaksacji.

Terapia pracą we wdrażaniu Planu Dwuletniego w życie

Analizując kolejno punkty Planu Dwuletniego, dochodzimy do wniosku, że elementy ergoterapii zastosować możemy w prawie w każdym z punktów. Zaczynając od początku, „Cele życiowe”. Jako cel możemy postawić sobie np. nabycie umiejętności grania na gitarze, bądź chociażby obsługi komputera, co może nie tylko poprawić samopoczucie, ale może być również przydatną umiejętnością, która może podnieść nasze kwalifikacje zawodowe.

Rozrywka jak i zainteresowania są bardzo ważnym elementem walki z chorobą, ponieważ nic tak jak przyjemność nie podnosi człowieka na duchu. Do rozrywek zaliczyć możemy różnorodne formy spędzania wolnego czasu takie jak np.: granie w gry planszowe, gra w karty, oglądanie meczu, rozwiązywanie krzyżówek itp. Ćwiczenia również odgrywają ważna rolę w procesie zdrowienia. Jak zostało już wcześniej wspomniane, ergoterapia ma za zadanie usprawniać chorych. Zgodnie z polskim przysłowiem „W zdrowym ciele zdrowy duch”, twierdzę, że nic tak dosłownie nie usprawnia chorych fizycznie, ale również psychicznie, jak ruch i ćwiczenia. Wykonywane mogą one być przez pacjenta samodzielnie, jak również w zorganizowanych grupach. Mogą być to np. zajęcia jogi.

Kolejnym punktem jest dieta.

Zdrowe odżywianie, odpowiedni dobór witamin i minerałów z pewnością może pozytywnie przyczynić się do poprawy zdrowia pacjenta. Nie każdy jednak wie, jak taka dieta powinna wyglądać, jakich składników powinno się używać, a jakich powinno się wystrzegać. Kolejny raz z pomocą może przyjść ergoterapia wraz z terapią zajęciową. Przedmiotem zajęć, mogłoby być np. przygotowywanie zdrowych posiłków.

Obrazowanie myślowe

Simonton twierdzi, ze obrazowanie myślowe należy do jednych z najbardziej wartościowych narzędzi jakie udało się mu znaleźć, aby pomóc pacjentom nauczyć się wiary w swoją zdolność do wyzdrowienia z choroby. Proces ten nie tylko nie tylko skutecznie motywuje do powrotu do zdrowia, lecz także ułatwia samopoznanie i wywołanie twórczej zmiany w innych obszarach życia. Obrazowanie myślowe, to nic innego niż obrazowanie w myśli pożądanych wydarzeń. Za ich pomocą człowiek formułuje w myślach jasne oświadczenie swoich pragnień. Poprzez jego powtarzanie dochodzi wkrótce do tego, że zaczyna się spodziewać, iż to co upragnione na pewno się wydarzy. W rezultacie tych pozytywnych oczekiwań człowiek zaczyna działać w sposób zbieżny z osiągnięciem pożądanego celu i rzeczywiście przyczynia się do jego realizacji.

Pierwsze użycie

Simonton po raz pierwszy użył techniki obrazowania myślowego w 1971 roku u pacjenta uważanego za medycznie nieuleczalnego. Chory 3 razy dziennie praktykował wyobrażanie sobie nowotworu, kuracji niszczącej guz i białych krwinek atakujących komórki rakowe i usuwających je z ciała, kończąc ćwiczenia wizualizacją własnego powrotu do zdrowia. Pacjent „beznadziejny” pokonał swoją chorobę i żyje do dziś.

Proces tworzenia wyobrażenia myślowego

1. Utwórz w myślach obraz dolegliwości lub bólu, który Ci teraz dokucza w formie, w jakiej potrafisz to sobie przedstawić.

2. Wyobraź sobie leczenie jakie obecnie stosujesz i zobacz jak eliminuje źródło twojej choroby lub wzmacnia zdolność twego organizmu do jej zwalczania.

3. Wyobraź sobie, jak mechanizmy obronne twego organizmu, eliminują w naturalnym procesie źródło schorzenia lub bólu.

4. Zobacz siebie zdrowym i wolnym od choroby i bólu.

5. Wyobraź sobie jak podążasz z powodzeniem ku realizacji swoich celów życiowych.

6. Pogratuluj sobie współuczestnictwa w powrocie do zdrowia. Wyobraź sobie jak ćwiczysz proces relaksacji i obrazowania myślowego trzy razy dziennie, bez zasypiania i rozpraszania uwagi.

Należy jednak zwrócić uwagę jaką wizualizację swojej choroby wymyślił pacjent, ponieważ niekiedy może ona być nieprawidłowa i wpłynąć ujemnie na proces leczenia.

Wartości pozytywnych obrazów myślowych.

Obrazowanie myślowe jest wykorzystywane do zmotywowania pacjentów do walki z chorobą oraz dostarczenia im narzędzi do wpływania na układ immunologiczny. Pacjenci mieli systematycznie przeprowadzać ćwiczenia, nikt jednak nie wnikał i w ich treść. Pewien pacjent mimo systematycznego powtarzania obrazów myślowych, stwierdził, iż jego stan pogarsza się z dnia na dzień. Wtedy właśnie lekarze poprosili go aby opisał im swoje wyobrażenia.

Okazało się, że postrzegał on własnego raka jako wielkiego czarnego szczura, który jest atakowany przez małe żółte pigułki. Pacjent wyobrażał sobie, iż szczur od czasu do czasu zjada owe pigułki i przez chwilę choruje, ale w końcu zawsze dochodzi do siebie i gryzie go jeszcze bardziej. Zapytany o wyobrażenia białych krwinek , stwierdził, że wyglądają one jak jajka w inkubatorze które któregoś dnia się wylęgną.

To właśnie treść wyobrażeń myślowych pacjenta, miała wpływ na jego pogarszający się stan. Rak w jego oczach był dużym, silnym, czarnym szczurem-czyli czymś co trudno pokonać, a leczenie wyobrażał sobie jako małe, prawie bezsilne pigułki, które od czasu do czasu pomagały, jednak szczur zawsze wygrywał. Podobnie było z innymi pacjentami, jedni wyobrażali sobie swój nowotwór jako wielką skałę, która od czasu do czasu jest szczotkowana przez szczoteczki, które mają za zadnie ją oczyścić ale jednak niewiele mogą zdziałać.

Doświadczenia te uświadomiły lekarzom jak ważna z walce z chorobą jest treść wyobrażeń myślowych pacjentów. Przede wszystkim muszą być one pozytywne.

Lekarze odkryli również fakt, iż treść wyobrażeń myślowych pacjentów zmienia się wraz z ich stanem psychicznym. Udowodniono to na podstawie przypadku naukowca Johna Browninga, który wyobrażał sobie swoje białe krwinki jako armię białych rycerzy na białych koniach, która zabija komórki rakowe. Jednak przed dwoma nawrotami choroby, John widział w szeregach własnej armii, czarnych, przypuszczalnie złych rycerzy, bądź postrzegał armie jako słabą i niezdolną do walki.

Doktor Jean Achterberg-Lawili, opracował coś co nazywa się `kryteria pozytywnego obrazowania', które są stosowane do oceny zawartości czyjegoś obrazowania myślowego. Pacjenci wzajemnie analizują swoje wyobrażenia i wzajemnie szukają alternatyw które są bardziej pozytywne. Wiadomym jest, iż każdy człowiek ma inna postrzeganie świata i coś co dla niego jest pozytywem dla kogoś innego może być czymś negatywnym . Ważne jest zatem to aby każdy pacjent wyobrażał sobie coś co dla niego ma wartość pozytywną . Jednak istnieje kilka wskazówek, których każdy pacjent przestrzegać powinien.

*Komórki rakowe należy wyobrażać sobie jako coś słabego, co można łatwo zniszczyć.

* Leczenie należy wyobrażać sobie jako coś silnego, władczego i zdolnego do pokonania nowotworu. Proces wyobrażeniowy wzmacnia się gdy wpływ leczenia na nowotwór jest całkowicie widoczny i zrozumiały.

*Z racji tego, że leczenie dotyka zarówno chore jak i zdrowe komórki, te zdrowe należy wyobrażać sobie jako dostatecznie silne i zdolne do zregenerowania się.

*Chory powinien wyobrażać sobie ogromną liczbę białych krwinek, które są bardzo silne, rwą się do walki i są silniejsze od komórek rakowych.

*Martwe komórki powinno widzieć się jako wymazywane z organizmu w sposób normalny i naturalny, jako coś oczywistego.

*W zakończeniu procesu wyobrażeniowego, pacjent powinien widzieć siebie jako osobę zdrową, pełną życia, energii oraz odnoszącą sukcesy i realizującą swoje cele życiowe.

Jednak w procesie tworzenia wyobrażeń myślowych ,mogą występować pewne problemy.

Np. jeśli pacjent ma problem z wywołaniem obrazu swojego nowotworu, może to świadczyć o tym, że doświadcza silnego lęku przed chorobą, boi się tego, że jego organizm nie będzie w stanie zwalczyć choroby. Wtedy powinno się wyobrazić sobie masę szarych komórek w miejscu w którym znajduje się nowotwór, ponieważ szary jest kolorem neutralnym a to może pomóc zneutralizować uczucia jakie pacjent żywi wobec choroby. Jednak podstawa jest wyobrażenie sobie raka jako coś słabego.

W wyobrażeniu samego procesu leczenia , pomaga postrzeganie go jako przyjaciela i sojusznika, zaś w przypadku białych krwinek, powinno się je postrzegać jako naturalne siły obronne. Podobno cechy które pacjenci przypisują swoim białym krwinkom, są odzwierciedleniem problemów psychologicznych z jakimi się borykają. Problemy te mogą przyczynić się do choroby a także przeszkadzać w powrocie do zdrowia dlatego też powinno się, białym krwinkom przypisywać cechy które uważa się za najlepsze i najsilniejsze u siebie samego.

Ważne jest również w jaki sposób pacjenci wyobrażają sobie siebie samych jako zdrowych, odzyskujących energię życiową. Jeśli mają oni z tym problem oznacza to, że trudno im uwierzyć, że tak naprawdę mogą wygrać walkę z chorobą. Aby sobie pomóc można np. przypomnieć sobie siebie samego w najlepszej zdrowotnej formie, przypomnieć sobie własne samopoczucie i przenieść je na sytuacje teraźniejszą. Podobnie jest z obrazem celów życiowych, o których powinno się myśleć jako spełnionych i czerpać z tego satysfakcję.

Podsumowanie

Terapia pracą z pewnością ma bardzo duży wpływ na psychosomatyczny aspekt walki z chorobą.

Praca, a szczególnie sukcesy w niej i efekty, przebywanie w grupie mają pozytywny wpływ na zdrowie psychiczne pacjentów. Pozytywne myślenie oraz obrazowanie myślowe wpływa dodatnio na przezwyciężanie choroby.

---