KOMUNIKACJA - działalność człowieka w zakresie techniki przewozu ludzi i ładunków oraz przekazywania informacji

KOMUNIKACJA = TRANSPORT + ŁĄCZNOŚĆ

TRANSPORT - przemieszczanie osób, ładunków wzdłuż określonej drogi za pomocą danego środka transportu

ŁĄCZNOŚĆ - przesyłanie myśli i wiadomości na odległość za pomocą różnych technicznych środków przekazu

Transport - (łac. transportare - przenoszę, przeprawiam) zespół czynności związanych z przemieszczaniem osób, dóbr materialnych i energii przy użyciu odpowiednich środków.

Oprócz samego przemieszczania transport obejmuje wszystkie inne czynności z nim związane:

• czynności ładunkowe: za-, wy-, i przeładunek

• czynności manipulacyjne i organizacyjne: ustalanie i
  egzekwowanie rozkładów jazdy i opłat taryfowych, itp.

Ogólnie transport to dział gospodarki funkcjonujący dla realizacji tych wszystkich czynności. Transport obejmuje:

• przewóz towarów

• przewóz osób

• przesyłkę mediów i energii

Droga - wydzielony pas przestrzeni przystosowany do ruchu pojazdów, tj. odpowiednio do tego urządzony

Transport drogowy kołowy

Podział dróg

1. drogi gruntowe

2. drogi o nawierzchni twardej:

1. drogi bite, tłuczniowe lub układane z kamieni polnych

2. o nawierzchni twardej ulepszonej (betonowe, asfaltowe, brukowane kostką kamienną, klinkierowe)

3. autostrady - drogi wielopasmowe o skrzyżowaniach bezkolizyjnych

Pierwsze drogi utwardzone o znaczeniu militarnym - IX w.p.n.e

Pierwsza droga o nawierzchni asfaltowej we Francji w 1854 r.

Pierwsze autostrady = lata 30 XX w. w N Włoszech (strada-droga) i Niemczech

Świat - samochody w użytkowaniu = 600 mln, w tym osobowe ¾, ciężarowe ¼, 1% = autobusy+autokary

Tabela. Drogi kołowe na świecie Tabela. Drogi kołowe na 100 km2

PODZIAŁ TRANSPORTU p.w.:

A - ŚRODOWISKA

1. Powierzchniowy (lądowy, wodny)

2. Podziemny (kopalniany, miejski - metro)

3. Powietrzny (lotniczy, poduszkowy)

4. Kosmiczny (satelitarny, wahadłowcowy)

Transport lądowy - 90% ogólnej pracy przewozowej

współczesnego świata

• transport drogowy kołowy

• transport szynowy

• transport przemysłowy

B - RODZAJU INFRASTRUKTURY EKONOMICZNEJ

1. drogowy

2. kolejowy (szynowy)

3. przesyłowy (rurociągowy)

4. morski

5. śródlądowy wodny (żegluga śródlądowa)

6. powietrzny (lotniczy)

7. pionowy

C - RODZAJU ŚRODKA PRZEWOZOWEGO

1. kołowy (zaprzęgowy, juczny, samochodowy, motocyklowy, rowerowy, kolejowy, tramwajowy)

2. linowy

3. rurociągowy (przesyłowy)

4. przewodowy

5. taśmociągowy

6. samolotowy

7. śmigłowcowy

8. balonowy

9. rakietowy

10. satelitarny

11. wahadłowcowo-kosmiczny

D - ZASIĘGU

1. wewnątrzzakładowy

2. międzyosiedlowy

3. wewnątrzregionalny

4. międzyregionalny

5. krajowy

6. międzynarodowy

7. kontynentalny

8. międzykontynentalny

E - INNE RODZAJE I KRYTERIA PODZIAŁU

1. zmechanizowany i niezmechanizowany (juczny, tragarzowy)

2. p.w. rodzaju napędu: parowy, spalinowy, elektryczny

3. p.w. charakteru przewozów: pasażerski, towarowy, regularny i nieregularny, publiczny, branżowy

Tabela. Przewozy w transporcie kołowym

Gęstość dróg

Świat- 50 km/ 100 km2

1. Japonia - 1120 tys. km, 296 km/ 100 km2

2. Holandia - 105 tys. km, 257 km

3. Szwajcaria - 71 tys. km, 173 km

4. Francja - 900 tys. km, 165 km

5. Dania - 71 tys. km, 165 km

6. W. Brytania - 387 tys. km, 159 km

7. Niemcy - 501 tys. km, 140 km

8. Polska - 348 tys. km, 111 km

9. Portugalia - 100 tys. km, 108 km

10. USA - 6.259 tys. km, 67 km

Autostrady - ponad 30 krajów

1. USA - 62 tys. km

2. Japonia - 47 tys. km

3. Kanada - 15 tys. km

4. Niemcy - 11 tys. km

5. Francja

6. Włochy

7. W. Brytania

8. Hiszpania

9. Holandia

10. Belgia

Polska ok. 800 km (autostrady poniemieckie, nowe autostrady: Kraków - Katowice, Września - Konin, Piotrków Tryb. - Częstochowa, Środa - Wrocław - Oława) w budowie A1, A2, A3, A4

Tabela. Samochody osobowe w użytkowaniu Tabela. Samochody osobowe na 1000 mieszkańców

Tabela. Samochody ciężarowe w użytkowaniu Tabela. Autobusy i autokary w użytkowaniu

TRANSPORT SZYNOWY

Koleje normalnotorowe = 1435 mm = 60% ogólnej długości, szerokotorowe+pow. 1524 mm = 17%, wąskotorowe = 22% ogólnej długości.

Koleje normalnotorowe = Ameryka N, Europa, Azja= 30%

Koleje szerokotorowe = Rosja, Ukraina, Białoruś, kraje nadbałtyckie, Indie, Argentyna, Brazylia oraz na peryferiach Europy: Hiszpania, Portugalia, Finlandia, Irlandia.

Koleje wąskotorowe - Afryka, Ameryka S, Australia.

Kolej = trakcja parowa, spalinowa, elektryczna.

Udział kolei zelektryfikowanej = Szwajcaria 90% długości, Holandia 70%, Belgia 67%, Polska 50% (59%-2008 r.), Rosja 43%, Francja 40%, USA 1%

Tabele. Linie kolejowe eksploatowane [km]

Tabela. Długość linii kolejowych [km] na 100 km2 Tab. Przewozy w transporcie kolejowym

TRANSPORT TRAMWAJOWY

Pierwszy tramwaj konny - Anglia 1732 r.

Zelektryfikowany - Berlin 1881 r.

Bydgoszcz - 1888 r., następnie Poznań, Łódź, Wałbrzych, Grudziądz

Obecnie tramwaje posiada ok. 30 państw w ok. 300 miastach

60% sieci tramwajowej przypada na kraje b. ZSRR i Niemcy

METRO

Szybka elektryczna kolej miejska podziemna i naziemna

Pierwsze metro - Londyn - 1890 r., Metro Londyńskie - 400 km i 280 stacji

Najnowocześniejsze - Moskwa - 200 km=6 mln pasażer/dobę = 40% przewozów w mieście.

POLSKA - koncepcja metra - 1925 r.; rozpoczęcie budowy - 1982 r. - Warszawa, tzw. płytkie 9-10,5 m na linii N-S - dł. 23 km (łączące Kabaty z Młocinami); pierwszy odcinek oddany do użytku - 1995 r. - dł. 11 km i 11 stacji

RODZAJE TRANSPORTU PRZESYŁOWEGO

• Rurociągi

• Gazociągi

• Wodociągi

• Laktociągi

• Rurociągi technologiczne (np. solanka)

• Transport pneumatyczny (na niewielką odległość, np. pieniądze,
  listy)

• Linowy

• Taśmociągowy

• Przewodowy energetyczny

RODZAJE TRANSPORTU POWIETRZNEGO

• Samolotowy (lotniczy)

• Śmigłowcowy (helikopterowy)

• Sterowcowy (balonowy)

TRANSPORT LOTNICZY

Cechy transportu lotniczego

• Wysokie koszty eksploatacji

• Bezkonkurencyjny pw. szybkości

• Bezkonkurencyjny pw. długości trasy

• Bezkonkurencyjny pw. bezpieczeństwa

• Bezkonkurencyjny nad zatokami, między wyspami, na wielkich przestrzeniach Rosji, Kanady, Amazonii, Sahary, Australii, Chin, Mongolii, USA

TRANSPORT SAMOLOTOWY

Świat - długość sieci lotniczej - 8 mln km

• USA: Nowy York = 4 lotniska, Chciago - 3 lotniska, Atlanta, Los
  Angeles, Dallas, San Francisco, Miami, Boston, Detroit, Denver

• Europa: Londyn, Paryż, Frankfurt n. Menem, Moskwa, Rzym,
  Amsterdam, Zurich

• Azja: Tokio - 2 lotniska, Hongkong, Seul, Singapur, Bangkok

TABOR LOTNICZY

Świat - 35 tys. maszyn, w tym ¾ samoloty małe

Największy samolot komunikacyjny - Airbus A380 (Boeing 787)

Najszybszy samolot pasażerski - CONCORDE, 2150 km/h

NAJWIĘKSZE PORTY LOTNICZE - 2006 r.

Transport lotniczy świata (2005 r.) - przewozy:

- 3,5 MLD PASAŻ

- 70 MLN T TOW.

Tabela. Przewozy pasażerów w transporcie lotniczym Tabela. Przewozy ładunków w transporcie lotniczym

PORTY LOTNICZE W POLSCE

 

Warszawa (Okęcie - im. F. Chopina) - 5 mln

Pozostałe porty lotnicze w kraju - 1,6 mln

1. Kraków (Balice - im. J. Pawła II)

2. Katowice (Pyrzowice)

3. Gdańsk (Rębiechowo - im. L. Wałęsy)

4. Poznań (Ławica)

5. Wrocław (Strachowice)

6. Szczecin (Goleniów)

7. Bydgoszcz

TRANSPORT ŚMIGŁOWCOWY

W przewozach sanitarnych, obsłudze platform wiertniczych, ekspedycjach naukowych, poszukiwaniu ławic rybnych, w budownictwie

Świat - 20 tys. zarejestrowanych śmigłowców, w tym ¼ w transp. publicznym

TRANSPORT BALONOWY

Od XVIII w., największy rozwój na pocz. XX w.

Balony wolne i sterowane-sterowce. W transporcie sterowce w Niemczech

Mała szybkość do 250 km/h

Wykorzystanie sportowe, transportowe i reklamowe

Transport morski

W międzynarodowych przewozach towarów obsługuje aż 70% obrotów handlowych.

Żegluga przybrzeżna - kabotażowa w Japonii 40% przewozów wewnętrznych, podobnie w USA, Kanadzie, Chinach, Rosji, Australii, Brazylii, Indonezji, Indiach, Włoszech

Kanały morskie

• Sueski - 161 km, otwarty w 1869 r., gł. 13 m, z Londynu 70%
  krócej niż dookoła Afryki

• Panamski - 82 km, od 1914 r., dzierżawiony i admin. przez USA

• Kiloński - 99 km

• Koryncki - 6 km, pod koniec XIX w.

Porty

• Uniwersalne

• Wyspecjalizowane:

• ropa naftowa: Mina al-Ahmadi (Kuwejt), Ras Tanura (A. Saud.)

• ruda żelaza - Narvik, Lulea

Tabela. Największe porty morskie

Tabela. Morska flota handlowa (liczba statków powyżej 100 BRT)

Transport wodny śródlądowy - na większą skalę od XVIII w., od pewnego czasu renesans; tani, ekologiczny

• Rosja - 100 tys. km, w tym 15% kanały: Wołga, Kama, Dniepr, Don, Dźwina, Peczora, Irtysz, Ob., Jenisej, Lena (VI-miesięczny okres zlodzenia)

• USA - rzeka św. Wawrzyńca, J. Ontario, Erie, Huron, Górne, Michigan

• Chiny - Jangcy, ograniczone wykorzystanie Huang-Ho - zamulenie, zmienny nurt

• Indie - Ganges, Indus

• Azja Płd. - Irawadi, Mekong

• Afryka - ograniczone wykorzystanie rzek ze względu na progi skalne - katarakty: Nil, Zair-Kongo, Niger, Zambezi

• Ameryka Płd. - Amazonka do Iquitos w Peru - 3 tys. Km., statki oceaniczne do Manaus/Brazylia, czyli 1800 km od Atlantyku

• Europa - Ren, Dunaj, Łaba, Tamiza, Sekwana, Odra. Kanały w Holandii ¾ dł. dróg śródlądowych

• POLSKA - 4 tys. km, w tym 380 kanały: Gliwicki, Bydgoski, Żerański, Elbląski, Augustowski

Największe znaczenie transportowe - Odra ¾ pracy przewozowej polskiej żeglugi śródlądowej

TRANSPORT I ŁĄCZNOŚĆ KOSMICZNA

• Pierwszy sztuczny satelita z Ziemi

  04.10.1957 r.

 

• Od 1960 r. satelity dla celów:

• meteorologicznych

• telekomunikacyjnych

• nawigacyjnych

• badań geofizycznych ziemi

• badania zanieczyszczeń

• geodezyjnych

• agrotechnicznych

• militarnych

• LOTY ZAŁOGOWE NA ORBITACH OKOŁOZIEMSKICH

• JURIJ GAGARIN 12.04.1961 r. - „WOSTOK 1“

• JOHN GLENN 1962

• NEIL AMSTRONG, EDWIN ALDRIN -20.07.1969 r.-„APOLLO 11”

• LOTY ORBITALNE LABORATORIÓW KOSMICZNYCH:

• 1971 R. - „SALUT 1” - ROSJANIE

• 1973 R. - „SKYLAB” - AMERYKANIE

• 1981 r. - ZBUDOWANO PIERWSZY WACHADŁOWIEC
  KOSMICZNY „COLUMBIA”

1 - RAKIETA, 2 - SATELITA, 3 - SAMOLOT

• NASTĘPNE PROMY KOSMICZNE

• „CHALLANGER”

• „DISCOVERY”

• „ATLANTIS”

• „ENDEAVOUR”

 

• KATASTROFY PROMÓW KOSMICZNYCH

• 1986 r. - „CHALANGER” - ZGINĘŁO 7 KOSM.

• 2003 r. - „COLUMBIA“ - ZGINĘŁO 7 KOSM.

• ZAWIESZONO LOTY DO 26.07.2005 r.

• OD 1973 r. EUROPEJSKA AGENCJA KOSMICZNA w TULUZIE
  (gł. FRANCJA, NIEMCY) - „ARIAN”

GŁÓWNE OŚRODKI STARTÓW KOSMICZNYCH

 

• Kosmodrom „Bajkonur” (Kazachstan)

• Kosmodrom „Archangielsk” (Rosja)

• Ośrodek lotów kosmicznych przyl. „Canaveral” (Floryda)

• Ośrodek koordynacji lotów kosmicznych - Houston (USA)

• Kosmodrom ESA w Gujanie Francuskiej

• Kosmodromy w Chinach, Japonii, Indiach i Australii

RODZAJE ŁĄCZNOŚCI

 

1. POCZTA

2. TELEGRAFIA

3. TELEFONIA

4. TELEKOMUNIKACJA BEZPRZEWODOWA OPARTA O INFRASTRUKTURĘ NAZIEMNĄ (RADIO, RADIOTELEFONIA, TELEWIZJA)

5. TELEKOMUNIKACJA ZA POMOCĄ SZTUCZNYCH SATELITÓW

POCZTA

• Pierwsze listy 2400 l p.n.e., gońcy, konno VI w. p.n.e. W Persji,
  pojazdy zaprzęgowe za Juliusza Cezara w I w.p.n.e.

• Pierwszą publiczną pocztę z Wiednia do Brukseli uruchomiono
  na pocz. XVI w.

• Pierwszy znaczek - Wielka Brytania w 1840 r.

• Najgęstszą sieć placówek pocztowych mają Niemcy i W.
  Brytania - 2,5 tys. os/1 urząd; POLSKA - 4,5 tys. os/1 urząd

TELEGRAFIA

• Przesłanie wiadomości w formie różnego rodzaju znaków lub
  obrazów nieruchomych

• Pierwsza napowietrzna linia telegraficzna w 1844 r.
  Waszyngton-Baltimore - 62 km

• 1845 r. - pierwsza podziemna linia telegraficzna Nowy York-
  New Jersey, przez rzeka Hudson

• 1850 r. - kabel telegraficzny na dnie kanału La Manche

• Rozwój telegrafii na przełomie XIX i XX w.

• Najdłuższa sieć telegraficzna - USA, najgęstsza W. Brytania i inne
  kraje Europy Zach.

• Obecnie rozwój w tzw. krajach „trzeciego świata”

TELEFONIA

• Pierwsza rozmowa telefoniczna międzymiastowa - 1882 r. Paryż -
  Bruksela

• Transoceaniczne kable telefoniczne

• Transkontynentalna linia kablowa między Nowym Yorkiem a San
  Francisco w 1929 r.

• POLSKA - pocz. XIX w., 1918 r. - dwie centrale: Kraków, Poznań

• Linie światłowodowe. Najdłuższy kabel światłowodowy (przewody
  kwarcowe) łączy Wyspy Japońskie z Brytyjskimi, umożliwiając
  przeprowadzenie jednocześnie 155 tys. rozmów telefonicznych

TELEKOMUNIKACJA BEZPRZEWODOWA

Radio

Fale elektromagnetyczne odkryto w 1870 r. Pierwsza rozgłośnia radiowa - Belgia (1914 r.)

Liczba radioabonentów - 1,2 mld

USA - 2000 aparatów/1000 mieszk.

Kanada, Australia, W. Brytania, POLSKA - 350

Telewizja

Pomysł przesyłania obrazów ruchomych - koniec XIX w.

Pierwsza audycja telewizyjna - W. Brytania (1936 r.).

Telewizja kolorowa - USA (1956 r.)

Świat - 1 mld telewizorów

USA - 800/1000 mieszk.

Japonia, Niemcy, W. Brytania - 500

POLSKA - 400

TELEKOMUNIKACJA BEZPRZEWODOWA

Radiotelefon

Umożliwia łączność między samolotami, pociągami, statkami, od pocz. XX w.

Pierwsza rozmowa międzykontynentalna W.Brytania-USA (1927r.)

Radiofonia przywoławcza

Odbiornik przywoławczy (pager) odbiera sygnał lub informację, które pokazują się na wyświetlaczu w systemie cyfrowym lub literowym

Telefonia komórkowa

Tabela. Odbiorniki telewizyjne Tabela. Telefony komórkowe

Tabela. Użytkownicy internetu

Źródło: Świat w liczbach 2006/07, WSiP, Warszawa 2007

---