Współczesne systemy polityczne, Politologia UW, Współczesne systemy polityczne

1/ Definicja systemu politycznego.

System polityczny - System polityczny to ogół organów państwowych, partii politycznych, oraz organizacji i grup społecznych - formalnych i nieformalnych - uczestniczących w działaniach politycznych w ramach danego państwa oraz ogół generalnych zasad i norm regulujących wzajemne stosunki między nimi.

*Podejście instytucjonalne: całokształt instytucji oraz relacji zachodzącymi między nimi (osoby, grupy, organy i ich rodzaje i wzajemne powiązania i współdziałania.

*Podejście funkcjonalne - proces polityczny dokonujący się w ramach poszczególnych wspólnot takich jak: państwo, związki zawodowe; ogół funkcji i ról wypełnianych przez elementy instytucjonalne.

*Całokształt instytucji, organizacji oraz zasad i norm prawnych regulujących stosunki publiczne w państwie jako najwyższej formie organizacji społeczeństwa.

*System polityczny państwa to określony, złożony układ wzajemnie powiązanych ze sobą elementów instytucjonalnych i funkcjonalnych, które tworzą polityczną organizację społeczeństwa

2/ Podsystem instytucjonalny systemu politycznego.

Podsystem instytucjonalny: obejmuje aparat państwowy, partie polityczne i zinstytucjonalizowane grupy interesu. Określa treść, podstawowe kierunki działalności, charakter obowiązujących norm w całej strukturze.

3/ Podsystem regulacyjny (normatywny) systemu politycznego.

Podsystem regulacyjny: obejmuje ogół norm za pośrednictwem których regulowane są stosunki społeczno-polityczne. Obejmuje normy prawne oraz reguły nienormatywne.

4/ Funkcja adaptacyjna systemu politycznego.

Przystosowywanie państwa do warunków stwarzanych przez otoczenie, ekonomię, politykę, naukę czy kulturę. Przejawiająca się m.in. w usprawnieniu działań instytucji oraz poszerzenia bazy działania systemu politycznego.

5/ Funkcja regulacyjna systemu politycznego.

Funkcja regulacyjna odnosi się do podporządkowania i ujednolicania działań politycznych. Dokonuje się to głównie poprzez normy polityczne oraz instytucjonalizację życia politycznego. Bez odpowiedniej unifikacji tych działań system polityczny nie mógłby istnieć i rozwijać się.

6/ Pojęcie państwa

Państwo - jest polityczną organizacją społeczeństwa, wyposażoną w suwerenną władzę, jest też organizacją terytorialną i przymusową.

*Państwo jest przymusową organizacją, wyposażoną w atrybuty władzy zwierzchniej po to, by ochraniać przed zagrożeniami zewnętrznymi i wewnętrznymi ład, zapewniający zasiedlającej jego terytorium społeczności, składającej się ze współzależnych grup o zróżnicowanych interesach, warunki egzystencji korzystne odpowiednio do siły ich ekonomicznej pozycji i politycznych wpływów [wg Mariusz Gulczyński: Nauka o polityce, Wyd. Druktur, Warszawa 2007].

7/ Formy Państwa

Forma państwa - to kształt struktury organizacyjnej w danym państwie w połączeniu z właściwą dla niego formą rządów

Jedna z pierwszych prób typologii form państwa podjął Arystoteles, który uważał, że forma państwa powstaje wskutek naturalnego historycznego rozwoju. Zakładał przy tym, ze każde społeczeństwo wytwarza właściwy dla siebie rodzaj państwa. Nie ma zatem jednego uniwersalnego wzorca.

monarchia, arystokracja
tyrania oligarchia demokracja

Współcześnie w typologii form państwa przyjmuje się następujące kryteria

kto skupia najwyższą władzę w państwie: na tej podstawie możemy wyróżnić: monarchie (Wielka Brytania, Szwecja) i republiki (Niemcy, Polska, Stany Zjednoczone)

sposób organizacji struktury administracyjnej: państwo unitarne (kraj ma strukturę jednolitą) i federacyjne (kraj jest podzielony na regiony, które zachowują określony rodzaj autonomii)

- sposób sprawowania rządów - demokratyczny, autorytarny, totalitarny lub wojskowy

8/ Cechy systemu prezydenckiego

Cechy systemu prezydenckiego:
- monizm władzy wykonawczej : prezydent wybrany w wyborach powszechnych pełni funkcję głowy państwa i premiera. Mianuje ministrów, którzy nie tworzą jednak rządu jako samodzielnego organu władzy wykonawczej - są tylko wykonawcami woli prezydenta.
- prezydent nie ma inicjatywy ustawodawczej
- niezależność i rozdzielność władzy wykonawczej i ustawodawczej : parlament nie może zażądać ustąpienia prezydenta ani powołanych przez niego ministrów z przyczyn politycznych.
- prezydent ponosi odpowiedzialność za naruszenie konstytucji i ustaw (odpowiedzialność konstytucyjna)
- system prezydencki zakłada sztywny podział władzy;
- między władzami dochodzi do różnego rodzaju „styków” czy „kontaktów” wynikających z przekonania o potrzebie wzajemnego powściągania się władz w myśl mechanizmu check ind balances;
- prezydent jest wybierany w głosowaniu powszechnym;
- kadencja prezydenta jest określona w czasie;
- akty wydawane przez prezydenta nie wymagają kontrasygnaty;
- prezydent ma możliwość wydania dekretów z mocą ustawy;
- ministrowie wchodzący w skład rządu odpowiadają jedynie przed prezydentem;
- osoby kierujące poszczególnymi działami administracji (ministrowie, sekretarze stanu) są tylko organami pomocniczymi prezydenta;
- powoływani są zwykle za zgodą parlamentu lub jednej z jego izb;
- gdy minister (sekretarz stanu) nie uzyska zgody parlamentu, prezydent musi zgłosić inną osobę;
- ministrowie (sekretarze) ponoszą odpowiedzialność karną za naruszenie Konstytucji, zdradę stanu, popełnienie przestępstwa. Nie odpowiadają zaś politycznie przed parlamentem, a wyłącznie przed organem władzy wykonawczej;
- istnieje jeden ośrodek władzy wykonawczej;
- podziałowi władz towarzyszy zasada równowagi i hamulców, a w efekcie kontroli;
- prezydent nie może rozwiązać parlamentu;
- prezydent jest głową państwa, sprawuje władzę wykonawczą;
- połączenie funkcji prezydenta i szefa rządu;
- prezydent nie jest odpowiedzialny politycznie, nie może być odwołany przez parlament;
- w swej działalności prezydent jest związany Konstytucją i ustawami wydawanymi przez parlament, nie ma z reguły prawa inicjatywy ustawodawczej, może jednak korzystać z prawa weta wobec ustaw;
- gdy dąży do wprowadzenia pewnych rozwiązań, zwraca się do parlamentu z orędziami i tylko w ten sposób pobudza jego aktywność ustawodawczą;
- ma prawo weta zawieszającego czyli zgłoszenia sprzeciwu wobec ustawy. Kongres może takie weto odrzucić większością dwóch trzecich głosów.
- w wielu krajach, gdzie istnieje ten system prezydent ma prawo wydawania rozporządzeń;
- ani prezydent ani ministrowie nie mogą łączyć swojego stanowiska z mandatem przedstawicielskim;
- prezydent i ministrowie (jak było wspomniane) odpowiadają karnie za naruszenie Konstytucji, zdradę stanu.
Przykładem prezydenckiego systemu rządów są właśnie Stany Zjednoczone oraz liczne republiki południowoamerykańskie i niektóre państwa Afryki.

9/ Cechy systemu parlamentarno gabinetowego.

- dualizm władzy wykonawczej : istnieją dwa organy władzy wykonawczej : głowa państwa oraz rząd z premierem na czele. Kompetencje tych organów są rozdzielone.

- parlament we współpracy z głową narodu powołuje rząd, który jest głównym organem władzy wykonawczej.

- parlament (a przynajmniej jego izba niższa, gdy jest on dwuizbowy) jest wybierany w wyborach powszechnych

- układ sił w parlamencie (lub podjęte w nim uzgodnienia gdy żadna z partii nie posiada większości) przesądza o powołaniu premiera i powołaniu rządu

- powiązanie i wzajemna kontrola władzy wykonawczej : rząd ponosi odpowiedzialność polityczną przed parlamentem, który może wyrazić wotum nieufności, oznaczające ustąpienie co najmniej jednego ministra, najczęściej zaś całego gabinetu. Rząd ma inicjatywę ustawodawczą oraz może wystąpić do głowy państwa z wnioskiem o rozwiązanie parlamentu

- rząd ma wpływ na rozwiązanie parlamentu (czasem jednej jego izby gdy jest dwuizbowy) przed upływem kadencji, co powoduje konieczność rozpisanie przedterminowych wyborów

- parlament jest wybierany w wyborach powszechnych

- między parlamentem a rządem istnieje system powiązań organizacyjnych, funkcjonalnych i personalnych (ministrowie mogą być i często są deputowanymi) co oznacza brak separacji władzy ustawodawczej i wykonawczej

- głowa państwa (w postaci prezydenta lub monarchy) nie kreuje polityki wewnętrznej, ani zagranicznej, spełnia jedynie funkcje reprezentacyjne i ceremonialne, a także wobec woli większości parlamentarnej (powołuje premiera, zarządza wybory przedterminowe)

10/ Cechy systemu mieszanego :

- zwany tez półprezydenckim, semiprezydenckim.

- realizuje tzw. „Arbitraż polityczny” tj. posiada nie tylko władzę rozstrzygania sporów między rządem a parlamentem, ale także - władzę arbitralną czyli podejmowaną dowolnie, stosownie do okoliczności.

- występują elementy systemu prezydenckiego i parlamentarnego

- nie występuje tutaj kontrasygnata (przy współdziałaniu z rządem)

- aby jakikolwiek system można kwalifikować jako system mieszany, musi istnieć powiązanie wszystkich jego cech, a nie wybiórczo tylko niektórych, bez tworzenia spójnej logicznie całości.

- jest połączeniem systemu prezydenckiego i parlamentarnego.

- W tym systemie prezydent ma szerokie uprawnienia, np. prawo do rozwiązania w dowolnym czasie parlamentu. Jednak nie jest szefem rządu, jak to ma miejsce w systemie prezydenckim.

- Prezydent wyłaniany jest w drodze głosowania powszechnego.

- Do jego zadań należy kształtowanie polityki zagranicznej, powoływanie premiera oraz poszczególnych ministrów, odwoływanie rządu.

- Do rządu należy prowadzenie bieżącej polityki.

- Ponosi on odpowiedzialność zarówno przed prezydentem jak i przed parlamentem.

- System mieszany obowiązuje we Francji i Rosji.

*Podstawową cechą systemu mieszanego jest dualizm kontroli konstytucyjności prawa. oznacza to, że badanie zgodności prawa z konstytucją sprawują zarówno sądy powszechne jak i centralny sąd konstytucyjny. System ten występuje obecnie w licznych państwach Ameryki Łacińskiej (np. Wenezuela, Kolumbia, Ekwador, Chile), a ponadto z licznymi modyfikacjami w Grecji i Portugalii. Cechą charakterystyczną jest to, że wyłącznie sądy konstytucyjne (niekiedy ich rolę pełnią Sądy Najwyższe) są władne do uznania normy za nieważną i nieobowiazującą, czyli tylko one mogą usunąć taką normę z porządku prawnego. Natomiast sądownictwo powszechne posiada możliwość niezastosowania prawa w konkretnej, zawisłej przed nim sprawą. Tak więc orzeczenie sądu powszechnego nie powoduje utraty mocy obowiązującej przez niezastosowany akt normatywny. W tym miejscu warto też wspomnieć o instytucji amparo występującej w państwach iberoamerykańskich, czyli instytucji zbliżonej do europejskiej skargi konstytucyjnej. Amparo polega na tym, że na Sądy Najwyższe mają możliwość uznania, na podstawie actio popularis, zarzutu niekonstytucyjności ustawy, dekretu bądź uchwały za uzasadniony, co skutkowało usunięciem takiego aktu z systemu prawnego.

11/ Cechy systemu parlamentarno - komitetowego

System parlamentarno-komitetowy :

-system parlamentarno-komitetowy jest oryginalnym rozwiązaniem szwajcarskim;

- wybrany w wyborach powszechnych parlament jako reprezentant narodu ma pełnię władzy w państwie, a pozostałe organy są mu podporządkowane. Parlament sprawuje nad nimi kontrolę, jednak nie może odwołać rządu.

- rząd jest komitetem wykonawczym parlamentu. Ma inicjatywę ustawodawczą, jednak nie może rozwiązać parlamentu.

- głowa państwa nie ma jasno określonych kompetencji. Jest powoływana przez parlament i przed nim odpowiedzialna. Nie może rozwiązać parlamentu.

- konstytucyjnie jest zapewniona przewaga parlamentu nad pozostałymi organami państwa.

- jednolitość władzy państwowej;

- parlament jest organem władzy najwyższej (posiada władzę ustawodawczą i wykonawczą);

- rząd powoływany jest przez parlament a nie przez głowę państwa (rząd jest komitetem wykonawczym parlamentu);

- rząd odpowiada politycznie przed parlamentem, ale konflikt na linii rząd-parlament może zostać rozstrzygnięty tylko na korzyść parlamentu;

- ministra nie można odwołać (ustępuje sam lub gdy nie zostanie wybrany do parlamentu w następnych wyborach);

- głową państwa zostaje członek rządu o najdłuższym stażu;

- głowa państwa odpowiada politycznie przed parlamentem (ponosi też odpowiedzialność karną);

- głowa państwa nie ma prawa rozwiązania parlamentu przed upływem jego kadencji

obowiązuje w Szwajcarii. W tym systemie parlament sprawuje władzę wykonawczą i ustawodawczą. Także parlament, a nie głowa państwa, powołuje rząd. Rząd jest politycznie odpowiedzialny przed parlamentem. W systemie parlamentarno-komitetowym nie można odwołać ministra, może on jedynie ustąpić sam, albo nie otrzymać mandatu w kolejnych wyborach. Urząd prezydenta sprawuje członek rządu o najdłuższym stażu. Obok odpowiedzialności karnej ponosi także odpowiedzialność polityczną przed parlamentem. Nie posiada uprawnień rozwiązania parlamentu przed upływem jego kadencji.

System parlamentarno-komitetowy (komitetowo-wiecowy; rządów zgromadzenia; konwentu) - system rządów występujący w konstytucji jakobińskiej z 1793, Komunie Paryskiej, oficjalnie w ustroju niektórych państw Bloku Wschodniego oraz we współczesnej Szwajcarii. Najważniejszą zasadą jest zasada jedności władzy, co oznacza, że nie występuje jej trójpodział. Całość władzy należy do parlamentu. Parlament powołuje pozostałe organy, określa również ich zadania i sprawuje nad nimi kontrolę. Rząd jako komitet wykonawczy parlamentu jest bezpośrednio wybierany przez parlament, przed którym jest odpowiedzialny. Głowa państwa nie może rozwiązać parlamentu przed końcem kadencji.

12/ Co oznaczają pojęcia państwo unitarne i złożone - podaj po 5 przykładów

Państwo złożone to państwo składające się z części zwanych stanami, landami, które posiadają pełną autonomię. Każda z części składowych państwa ma własny system prawny i administracyjny. Państwa złożone dzielą się na: federacje, konfederacje oraz unie.

Państwo unitarne — forma państwa najbardziej powszechna we współczesnym świecie, charakteryzująca się wewnętrzną jednolitością. Wszystkie jednostki administracyjne wchodzące w skład państwa są tak samo zorganizowane i podporządkowane organom centralnym, które określają ich ustrój i właściwość. Państwa unitarne możemy podzielić na państwa scentralizowane i zdecentralizowane. Ustrój scentralizowany charakteryzuje się wyznaczaniem lokalnych urzędników przez rząd centralny, który sprawuje zwierzchnią władzę nad organami regionalnymi. Ustrój zdecentralizowany ma miejsce, gdy organy regionalne są formowane niezależnie od rządu i istnieje dobrze rozwinięty samorząd terytorialny o znacznych kompetencjach, a władza centralna zastrzega sobie prawo do podejmowania tylko najważniejszych decyzji.

Państwa unitarne charakteryzują się:

-suwerenną władzą dotyczącą całego obszaru w takim samym zakresie

-jednością struktury organizacyjnej i brakiem podziałów na części składowe, które miałyby cechy „państwowości”

-brakiem samodzielności politycznej jednostek terytorialnych

13/ Czym charakteryzują się większościowe systemy wyborcze?

System większościowy polega na tym, że mandaty otrzymuje tylko ta partia, która zebrała określoną prawem większość głosów w danym okręgu. W systemie tym okręgi wyborcze są najczęściej jednomandatowe. Każda partia wystawia w okręgu tylko jednego kandydata i wyborca oddaje swój głos na tę lub inną partię, głosując na jej kandydata. Taki system eliminuje lub zmniejsza reprezentację partii małych, zapewnia jednak zazwyczaj stabilność rządów poprzez formowanie się w wyniku wyborów silnej większości parlamentarnej. Większościowy system wyborczy występuje między innymi w wyborach parlamentarnych w USA, Wielkiej Brytanii, Francji.

14/ Czym charakteryzują się proporcjonalne systemy wyborcze?

System proporcjonalny polega na tym, że podział mandatów między partie jest dokonywany odpowiednio do liczby głosów zebranych przez każdą z nich. Zasada proporcjonalności prawa wyborczego może być stosowana tylko wtedy, gdy tworzy się okręgi wielomandatowe i gdy istnieją zwalczające się partie polityczne, przystępujące do wyborów z własnymi programami i z osobnymi listami kandydatów. Proporcjonalny system wyborczy funkcjonuje w większości krajów postkomunistycznych, a także między innymi w Belgii, Danii, Holandii, Grecji. Do kilku dobrych stron systemu proporcjonalnego możemy zaliczyć miedzy innymi: w składzie organu przedstawicielskiego nie zachodzą takie deformacje, jak w systemie większościowym, znacznie lepsze zabezpieczenie interesów mniejszości, jest bardziej adekwatnym modelem dla systemu nieustabilizowanego a także większa sprawiedliwość demokratyczna.
Złymi stronami są między innymi: utrudnienia sformułowania rządu mającego poparcie parlamentu ? koalicje. Zaletami większościowego systemu wyborczego jest większa stabilność rządzenia, eliminacja ugrupować skrajnych. Wybrany rząd ma bardziej jednorodny charakter. By dana partia mogła rządzić nie jest konieczne tworzenie koalicji. Stworzone okręgi jednomandatowe powodują lepszą identyfikację wybranych przedstawicieli z wyborcami.

15/ Rola spikera w parlamencie brytyjskim.

Członek brytyjskiej Izby Gmin przewodniczący jej obradom. Nie należy mylić tej funkcji z inną o zbliżonej nazwie, lecz innym charakterze i roli - Przewodniczącym Izby Gmin. Spiker posiada bardzo szerokie kompetencje w zakresie sterowania przebiegiem obrad, natomiast nie zajmuje się ustalaniem listy spraw poruszanych na poszczególnych posiedzeniach (jest to domena przede wszystkim Przewodniczącego).

Spiker jest wybierany przez Izbę na pierwszym posiedzeniu po wyborach i jest to pierwsza decyzja, jaką podejmuje Izba w nowej kadencji. Do czasu jego wyłonienia obradami kieruje Ojciec Izby, którym zostaje deputowany o najdłuższym nieprzerwanym stażu, o ile nie jest członkiem rządu. Choć jak wszyscy członkowie Izby spiker należy do jednej z partii, wypełniając swą funkcję ma obowiązek zachować całkowitą bezstronność i nie prowadzić samemu aktywnej działalności politycznej. Ponieważ nie sprzyja to zdobywaniu popularności wśród wyborców, tradycyjnie żadna z trzech głównych partii nie wystawia w okręgu spikera z minionej kadencji kontrkandydata przeciw niemu. Tradycyjnie spikerzy sprawują swoją funkcję tak długo, aż sami nie zrezygnują. Jeśli spiker wyraża wolę pozostania na stanowisku i nie ma wobec niego poważniejszych zastrzeżeń, zostaje zwykle wybrany ponownie przez aklamację. Moment tuż przed wyborem jest jedynym, kiedy ma prawo wygłosić przemówienie o charakterze politycznym (najczęściej służące podziękowaniu własnym wyborcom). Prowadząc obrady, spiker nosi togę. Do 1992 elementem stroju była także peruka, jednak Betty Boothroyd, pierwsza kobieta na tym stanowisku, zaniechała jej używania, a jej następca podtrzymał tę decyzję. Spiker zajmuje miejsce na szczycie prostokąta, w kształcie którego jest sala obrad. Po jego prawej stronie zasiada partia rządząca, a po lewej (naprzeciwko rządu) opozycja.

16/ Izba Lordów w Wielkiej Brytanii.

Izba Lordów (ang. House of Lords) - izba wyższa dwuizbowego parlamentu brytyjskiego, który oprócz tego składa się też z Izby Gmin i Suwerena (panującej rodziny królewskiej). Nie jest to ciało wybieralne, lecz jego skład i struktura jest uwarunkowana wielowiekową tradycją

Aktualnie Izba Lordów składa się z 743 parów duchownych i świeckich, potocznie zwanych lordami.

Lordowie duchowni to najwyżsi hrarchowie Kościoła anglikańskiego, którzy zasiadają w Izbie tak długo, jak długo sprawują swoje funkcje kościelne (wiryliści). Obecnie zasiada w Izbie 26 lordów duchownych.

Lordowie świeccy pełnią swoją funkcję dożywotnio, chyba że Izba odbierze im tytuł lordowski. W grupie lordów świeckich wyróżnia się:

* 92 parów dziedzicznych

* 12 parów prawa

* 618 parów dożywotnich z których 14 to parowie

Izba Lordów pełni obecnie rolę ciała opiniującego ustawy uchwalane przez Izbę Gmin (bez prawa weta ostatecznego) oraz sądu najwyższego dla Anglii i Walii, Szkocji oraz Irlandii Północnej w sprawach cywilnych, zaś w sprawach karnych dla Anglii i Walii oraz Irlandii Północnej. Oprócz tego w ramach Izby Lordów działa wiele komisji specjalnych, które mimo że nie posiadają formalnego prawa do podejmowania decyzji, mają znaczny wpływ na życie polityczne w Wielkiej Brytanii.

Kompetencje ustawodawcze Izby Lordów są niewielkie i ograniczają się do prawa zgłaszania projektów ustaw do Izby Gmin oraz czasowego wstrzymywania uchwalania ustaw w drodze weta zawieszającego na okres nie dłuższy, niż dwie sesje (jeden rok).

17/ Wybory do Izby Gmin w Wielkiej Brytanii.

Wybory powszechne

Jedną z prerogatyw brytyjskiego monarchy jest zwoływanie i rozwiązywanie parlamentu. Za każdym razem gdy to nastąpi, automatycznie rozpoczynają się przygotowania do następnych wyborów. Bierne prawo wyborcze przysługuje każdemu dorosłemu (powyżej 21 lat) obywatelowi Wielkiej Brytanii, innych krajów Wspólnoty Narodów oraz Republiki Irlandii. Nie dotyczy to:

Członków Izby Lordów
Osób zajmujących eksponowane stanowiska w służbie Korony (jak sędziowie). Członkowie rządu mogą jednak kandydować.
Członków parlamentów innych państw Wspólnoty
Skazanym za zdradę, którym nie udzielono prawa łaski
Skazanym za naruszenie praw wyborczych w ciągu dekady poprzedzającej dane wybory.
Osobom odsiadującym długoletnie wyroki (powyżej roku)
Bankrutom

Istnieje również precedens dyskwalifikujący głuchoniemych, lecz taki przypadek nie zdarzył się już od stuleci.

Partia, która zdobędzie największą liczbę głosów tworzy rząd, a jej przewodniczący zostaje automatycznie premierem. Teoretycznie rząd powoływany jest przez monarchę, jednak w praktyce nie ingeruje on w prace parlamentu i rządu. Premier oraz większość ministrów zazwyczaj pochodzą z Izby Gmin, jednak niektórzy wybierani są spośród członków Izby Lordów.

Kadencja parlamentu trwa nie dłużej niż 5 lat, zazwyczaj parlament jest rozwiązywany przed upływem tego terminu. Monarcha wybiera odpowiedni termin w porozumieniu z premierem. Jednak to premier ma decydujący głos. Ma to miejsce w momencie najkorzystniejszym dla jego partii na reelekcję. Podobnie, monarcha automatycznie rozwiązuje parlament i rozpisuje nowe wybory, jeśli którakolwiek z izb przegłosuje wotum nieufności dla rządu lub nie zatwierdzi budżetu.

Wybory uzupełniające

Jeśli w trakcie kadencji parlamentu zajdzie taka potrzeba, w odpowiednim okręgu wyborczym można przeprowadzić wybory uzupełniające.

Miejsce w parlamencie może się zwolnić z wielu przyczyn, najbardziej oczywistą jest śmierć polityka; jednak rezygnacja nie jest jedną z nich: prawo nie zezwala składać tak ważnego urzędu. Przepis ten można ominąć przez ubieganie się u majordoma lub kanclerza o jedno ze stanowisk przy rodzinie królewskiej, którego nie można łączyć z pracą parlamentarną. Stanowiska takie jak Podczaszy Korony czy Podskarbi pałacu Northstead nie wiążą się z żadnym prawdziwym stanowiskiem i istnieją wyłącznie po to, by umożliwić parlamentarzystom ewentualne odejście z urzędu.

Jeśli MP zostanie wybrany na jedno z "prawdziwych" stanowisk, jak na przykład stanowisko sędziowskie, wtedy jego miejsce w parlamencie zwalnia się.

W przypadku podejrzenia o niestabilność umysłową, Speaker Izby może zarządzić badanie członka parlamentu przez dwóch niezależnych lekarzy. Jeśli po upływie połowy roku potwierdzą oni swą diagnozę o chorobie umysłowej, parlamentarzysta traci urząd. Podobnie musi upłynąć sześć miesięcy, nim miejsca w parlamencie zostanie pozbawiony bankrut.

18/ CZYM JEST GABINET CIENI W WIELKIEJ BRYTANII?

Gabinet cieni, instrument właściwy brytyjskiemu systemowi politycznemu, polegający na formowaniu alternatywnego rządu przez polityków głównej partii opozycyjnej. Partia, która odniosła zwycięstwo w wyborach formuje właściwy rząd, natomiast przywódca największej partii opozycyjnej powołuje gabinet cieni. Jest on odwzorowaniem struktury urzędującego rządu.
Gabinet cieni zbiera się pod kierownictwem przewodniczącego Izby Gmin, który uznany jest w Wielkiej Brytanii za lidera opozycji. Podczas posiedzeń gabinetu cieni analizowane są decyzje rządu oraz dyskutowana strategia polityczna opozycji.
Funkcjonuje również w Australii, Kanadzie, Nowej Zelandii oraz innych państwach, których system ustrojowy opiera się na modelu brytyjskim.

19/ JAKIE SĄ GŁÓWNE UGRUPOWANIA POLITYCZNE W WIELKIEJ BRYTANII?

Główne partie

Brytyjską scenę polityczną zdominowały dwie partie. Działają na terenie całego kraju i obejmują większość członków Parlamentu Europejskiego, Parlamentu Szkocji i Zgromadzenia Walii.

• Partia Konserwatywna, prawica i centroprawica

• Partia Pracy, centrowa, centrolewica.

Do miana trzeciej "siły" aspirują Liberalni Demokraci, centrowa, centrolewica.

20/ POZYCJA MONARCHY W SYSTEMIE POLITYCZNYM WIELKIEJ BRYTANII

Władca - król/królowa lub po prostu monarcha, sprawuje swoją władzę na zasadach dziedziczności. Powinniśmy jednak pamiętać, że tak naprawdę jego władza jest czysto reprezentacyjna. Można tu przytoczyć maksymę, która dobitnie odzwierciedla panujące w Wielkiej Brytanii stosunki, a mianowicie: król panuje, ale rząd rządzi. Cała rzeczywista władza znajduje się jednak w rękach parlamentu, gabinetu oraz sądów. W rękach monarchy pozostały pewne uprawnienia tzw. prerogatywy królewskie, o całkowicie reprezentacyjno - fasadowym znaczeniu. Dla przykładu można tu nadmienić, iż (…) król jest zwierzchnikiem i naczelnym wodzem sił zbrojnych, ma prawo wypowiadania wojny i zawierania pokoju, może zwoływać i rozwiązywać parlament, ma prawo sankcji ustaw, oraz prawo łaski, ponadto mianuje wszystkich wyższych urzędników (w tym członków rządu).(…)[3]. Pamiętajmy jednak o kolejnej ogólnej zasadzie, która wymaga podpisu (kontrasygnaty) odpowiedniego ministra przy decyzjach podejmowanych przez monarchę. Pamiętajmy jednak, iż władca jest dokładnie zorientowany w wydarzeniach politycznych, i biegu zdarzeń parlamentarnych, gdyż regularnie uzyskuje sprawozdania z prac tego organu oraz co tydzień udziela audiencji szefowi rządu.

Obecnie królową Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej jest Elżbieta II z dynastii Windsorów. Sprawuje tę funkcję od 1953 roku. Jej poprzednikiem był Jerzy VI Windsor, a następcą tronu jest książę Karol.

21/ . PARLAMENT REPUBLIKI FRANCUSKIEJ- STRUKTURA I WYBORY.

STRUKTURA

Parlament Francji jest władzą ustawodawczą panującą obecnie we Francji

Obecny system parlamentarny, bikameralny dzieli się na:

• Izbę wyższą (Chambre haute)- Senat Francji posiadający 321 miejsc

• Izbę niższą (Chambre basse)-Zgromadzenie Narodowe posiadający 577 miejsc

Organizacja władzy

Obie izby parlamentu urzędują w osobnych własnych siedziba którymi są:

• Pałac Luksemburski jest miejscem urzędowanie Senatu natomiast Pałac Burbonów jest miejscem spotkań Zgromadzenia Narodowego. Każda izba parlamentu ma swoje reguły oraz zasady którymi poddawani są jej członkowie.

Parlament spotyka się w trakcie jednej 9 miesięcznej sesji w trakcie roku. W razie nagłej sprawy, Prezydent może podjąć decyzję o zwołaniu specjalnej sesji parlamentu. Władza parlamentarna została osłabiona w trakcie istnienia Czwartej Republiki. Zgromadzenie Narodowe może przyjąć wotum nieufności dla rządu jeśli rząd nie uzyska absolutnej większości głosów. W rezultacie rząd (Premier oraz ministrowie) muszą zdobyć większość głosów ze strony ugrupowania które reprezentują a zarazem powinno posiadać wystarczającą ilość głosów aby przyjąć wotum zaufania. Okres rządzenia rządu i prezydenta pochodzących z przeciwnych obozów politycznych nazywa się koabitacją.

Członkowie parlamentu posiadają immunitet poselski. Obie izby parlamentu posiadają swoje komisje które zajmują się rożnymi sprawami związanymi z działaniem danej izby. Jeśli jest to konieczne w celu zbadań pewnych spraw związanym życiem izby może powstać komisja śledcza która może uchylić immunitet.

WYBORY

Zgromadzenie Narodowe we Francji (fr. Assemblée nationale) - we Francji, stanowi obecnie izbę niższą Parlamentu Francji, i wybierane jest na 5 lat w dwóch turach wyborów powszechnych, bezpośrednich i większościowych. Drugą izbą jest Senat, wybierany przez kolegium elektorów.

Bierne prawo wyborcze do Zgromadzenia Narodowego przysługuje obywatelom francuskim, którzy ukończyli 23 lata i korzystają z pełni praw publicznych. Czynne prawo wyborcze mają osoby pełnoletnie.

W Zgromadzeniu zasiada 577 parlamentarzystów. Wybory z czerwca 2007 pozwoliły na wybór trzynastej kadencji Zgromadzenia Narodowego Piątej Republiki (od 1958).

Siedzibą Assemblée nationale jest paryski Palais Bourbon.

Senat

Skład i sposób wyboru

Do września 2004 w Senacie zasiadało 331 członków, wybieranych na okres 9 lat. Od tego czasu liczba senatorów ulega jednak stopniowemu rozszerzeniu, aż w 2011 osiągnie 348. Ponadto kadencja została skrócona do 6 lat, a połowa składu wymieniana będzie co 3 lata, do tej pory zaś, co 3 lata wymieniano jedną trzecią składu izby. Senatorowie wybierani są w wyborach pośrednich, przez ok. 145 tys. elektorów - głównie przedstawicieli władzy lokalnej.

22/ PREZYDENT W SYSTEMIE POLITYCZNYM FRANCJI

Zgodnie z konstytucją prezydent Republiki (fr. Président de la République) miał być wybierany na siedem lat, jednak obecnie jego kadencję skrócono do pięciu lat w wyniku referendum konstytucyjnego z 2000 roku. To prezydent desygnuje kandydata na premiera, przewodzi Radzie Ministrów, jest zwierzchnikiem sił zbrojnych oraz ma prawo parafowania traktatów międzynarodowych. Prezydent ma prawo poddawania różnych kwestii politycznych pod referendum oraz może rozwiązać Zgromadzenie Narodowe. W sytuacjach nadzwyczajnych prezydent może przejąć pełnię władzy w państwie.

Zgodnie z systemem stworzonym przez de Gaulle'a prezydent ma dużą władzę. Jeżeli w parlamencie dominuje jego frakcja polityczna, to on decyduje kto będzie premierem oraz określa cele polityczne rządu. Jednak gdy frakcja prezydencka stanowi mniejszość parlamentu, prezydent musi wyznaczyć premiera wywodzącego się z opozycyjnej wobec siebie większości. Zjawisko względnej współpracy pomiędzy premierem i prezydentem wywodzącymi się z przeciwnych obozów politycznych nosi miano koabitacji i po raz pierwszy opisano je właśnie we Francji.

W takiej sytuacji dwukrotnie znalazł się Jacques Chirac - w latach 1986-1988 jako prawicowy premier przy socjalistycznym prezydencie oraz jako prezydent z socjalistycznym rządem w okresie od maja 1997 do 2002 roku.

23/ CZYM, MIEDZY INNYMI WE FRANCJI, JEST KOHABITACJA?

Koabitacja, kohabitacja (fr. cohabitation - współzamieszkiwanie) - w polityce współistnienie w obrębie władzy wykonawczej - rządu i prezydenta - pochodzących z przeciwnych obozów politycznych. Sytuacja taka ma miejsce, kiedy w trakcie trwania kadencji prezydenta zostaje wybrany parlament, w którego izbie niższej przewagę uzyskuje partia opozycyjna (lub koalicja partii) w stosunku do prezydenta. Wtedy prezydent zmuszony jest powołać premiera i rząd popierany przez większość parlamentarną, a następnie współpracować z nim oraz dzielić kompetencje władzy wykonawczej.

W Polsce od 1989 sytuacja, w której premier i prezydent wywodzili się z rywalizujących obozów politycznych wystąpiła czterokrotnie:

• 1993 - 1995 - rząd PSL-SLD i prezydent Lech Wałęsa;

• 1997 - 2001 - rząd AWS-UW i prezydent Aleksander Kwaśniewski;

• 2005 - rząd PiS i prezydent Aleksander Kwaśniewski;

• od 2007 - rząd PO-PSL i prezydent Lech Kaczyński.

24/ STRUKTURA SAMORZĄDU WE FRANCJI I CECHY

Francja posiada trzy stopniową strukturę samorządu terytorialnego (gminy, departamenty, regiony). Zgodnie z tradycja ustrojową tego kraju terytoria jednostek samorządowych są jednocześnie jednostkami podziału administracyjnego tworzącymi okręgi administracyjne. Zgodnie z tą zasadą występuje na poziomie gminy podwójny status mera. Z jednej strony jest on pracownikiem gminy, z drugiej urzędnikiem państwowym odpowiedzialnym przed zarządzającym departamentem prefektem. W porównaniu z innymi krajami europejskimi we Francji istnieje bardzo duża liczba małych gmin(36 599gmin). Około 22 tysiące gmin liczy mniej niż 500 mieszkańców, około 4 tysiące gmin ma mniej niż 100 mieszkańców.

Rada gminy jest podstawowym organem władzy. Jej posiedzeniem kieruje mer, powinny się one odbywać przynajmniej raz na kwartał z reguły praktyka mówi, że odbywają się 2 razy w miesiącu. Mer zobowiązany jest także do zwoływania posiedzeń rady na wniosek prefekta lub też jeżeli taki wniosek złoży co najmniej połowa członków rady. Radny we Francji, który nie uczestniczy w posiedzeniu rady może udzielać pisemnego upoważnienia innemu członkowi rady do głosowania w jego imieniu. Rada ma możliwość powoływania komisji programowych, którym przewodniczy z mocy prawa mer, najczęściej powołując w takim przypadku swego zastępcę, który zwołuje i prowadzi posiedzenia rady. Pozycja radnego zależy od stopnia zaszeregowania tzw. tabeli porządkowej. Miejsca na niej ustala się według daty pierwszej elekcji radnego oraz liczby uzyskanych głosów. W przypadku równej ilości decyduje wiek.

Organem wykonawczym gminy francuskiej jest mer. Wybierany jest ze składu rady na pierwszym posiedzeniu po wyborach. W głosowaniu tajnym, większości kwalifikowanej. Jeżeli dwie tury nie dają większości kwalifikowanej to odbywa się trzecia tura, gdzie decyduje większość zwykła. Kandydat na mera musi mięć ukończone 21 lat. Rada nie może pozbawić go funkcji, jeżeli nie zgadza się z jego polityką, może przyjąć postawę opozycji wobec jego projektów i wystąpić o dymisje mera lub spowodować swoje samorozwiązanie i w ten sposób doprowadzić do nowych wyborów.

Rada wybierana jest na 6 lat. Dla gmin o liczbie mieszkańców nieprzekraczającej 3,5 tysiąca. Wybory odbywają się w 2 turach metodą większościową. Głosując na przygotowane listy kandydatów, ta która uzyska największą liczbę głosów to są radni. Liczba radnych zależy od mieszkańców gminy. Najmniejsze rady składają się z 9 radnych, maksymalna liczba wybieranych radnych 69. Prawo kandydowania do rady 18 lat, przyjmuje się, że ¾ składu rady powinno mieszkać na terenie danej gminy. Niepołączalność stanowisk urzędniczych.

25/ BUNDESTAG- STRUKTURA, KADENCJA I WYBORY

Bundestag (pełna nazwa Deutscher Bundestag) - druga obok Bundesratu (Rady Federalnej) izba parlamentu Niemiec. Pierwsza kadencja Bundestagu rozpoczęła się 7 września 1949 roku. Od 1999 siedzibą jest budynek Reichstagu (Reichstagsgebäude) w Berlinie. Ustawowa liczba posłów wynosi obecnie 598 osób (od 2002 roku), ale liczba ta może się zwiększać o tzw. mandaty nadliczbowe (dodatkowe, nadwyżkowe), o czym niżej. Liczba posłów obecnej, XVI kadencji wynosi 612. Skład Bundestagu jest ustalany według ordynacji mieszanej co cztery lata na podstawie powszechnych, równych, bezpośrednich, wolnych wyborów, w głosowaniu tajnym (nazywanych w języku niemieckim Bundestagswahl).

Podział mandatów-Połowa mandatów jest rozdzielana w skali federacji proporcjonalnie do łącznej liczby głosów oddanych na listy poszczególnych partii politycznych. Podział mandatów odbywa się według metody Hare-Niemeyera (metody największej reszty). Do 1983 r. włącznie stosowano metodę d'Hondta. W drugim kroku, po ustaleniu liczby mandatów przypadających każdej z partii są one dzielone pomiędzy partyjne listy krajowe (również, od 1987 roku, metodą Hare-Niemeyera).

Aby pomimo tego umożliwić wyborcom wpływ na wybór konkretnych osób do Bundestagu, druga połowa mandatów jest przydzielana na podstawie głosowania większościowego. W każdym jednomandatowym okręgu wyborczym wybierany jest jeden kandydat - bezpośrednio zwykłą większością głosów, określanych jako głos pierwotny (Erststimme).

Wynikają z tego pewne komplikacje; mianowicie zdarza się, że liczba kandydatów jednej partii wybranych bezpośrednio w kraju związkowym przekracza liczbę miejsc przypadających krajowej liście tej partii w wyborach proporcjonalnych. Jednak wszyscy kandydaci wybrani bezpośrednio wchodzą do Bundestagu. Taki mandat jest określany jako mandat nadliczbowy (Überhangmandat).

W przeciwieństwie do innych parlamentów w Bundestagu nie występują mandaty wyrównawcze (Ausgleichsmandat), jak to ma miejsce na przykład w parlamentach krajów związkowych (landów).

Tym sposobem zdarza się często, że w Bundestagu jest więcej deputowanych niż przewidzianych uprzednio mandatów. Na przykład w roku 1998 było 13, a w 2002 5 mandatów nadliczbowych.

Klauzula 5%

Partia, która nie przekroczy progu 5% w wyborach proporcjonalnych (głosowanie na listę), nie wchodzi do Bundestagu - zasadę tę wprowadzono od 1953 roku. Jednak kandydaci wybrani bezpośrednio (głosami pierwotnymi) w każdym przypadku wchodzą do Bundestagu, nawet jeśli ich partia nie przekroczyła progu 5% w głosowaniu proporcjonalnym. Tak było w 2002 roku w odniesieniu do partii PDS.

Jednak jeśli jakaś partia ma przynajmniej trzech deputowanych z wyborów bezpośrednich (głosy pierwotne), to klauzula 5% nie obowiązuje, i ta partia wchodzi do Bundestagu z liczbą deputowanych stosownie do liczby głosów otrzymanych w wyborach proporcjonalnych - na przykład PDS w roku 1994.

Uprawnienia

Do podstawowych funkcji Bundestagu należą:

1) Funkcja ustawodawcza- ustawodawstwo jest podstawową domeną parlamentu, choć w praktyce zarysowuje się tutaj domena rządu

2) Funkcja kreacyjna- dot. powoływania innych organów państwowych, np. wybór kanclerza federalnego, wybór połowy składu Federalnego Trybunału Konstytucyjnego, współudział w wyborze prezydenta federalnego, współudział w powoływaniu sądów najwyższych

3) Funkcja kontrolna- wypełnianie za pomocą różnorodnych środków parlamentarnej kontroli, np. wielkie zapytania, małe zapytania, godzina aktualności, godzina pytań, komisje śledcze itd.

26/ ROLA PREZYDENTA W SYSTEMIE POLITYCZNYM NIEMIEC

Prezydent w Niemczech

Prezydent wybierany jest na okres 5 lat przez Zgromadzenie Federalne złożone z członków Bundestagu i takiej samej ilości członków Parlamentów Związkowych. Jego rola w państwie

podporządkowana jest zasadzie &bdquo;prezydent reprezentuje, a nie rzadzi”. Pełni on funkcja bezstronnego i apolitycznego arbitra. Podpisuje układy i traktaty międzynarodowe, wydaje akty urzędowe, które jednak wymagają kontrasygnaty. Dysponuje także prawem łaski.

Kontrasygnata, w języku łacińskim contra – sprzeciw, signo – podpisywać, to konstytucyjny wymóg podpisania urzędowego aktu głowy państwa - prezydenta, monarchy, przez premiera lub właściwego ministra. Kontrasygnata oznacza, że członkowie rządu, czyli premier i ministrowie przejmują na siebie odpowiedzialność polityczna za podpisany akt. Instytucja kontrasygnaty wynika z przyjętej zasady, że głowa państwa nie ponosi odpowiedzialności politycznej przed parlamentem. W Polsce, w myśl postanowień Konstytucji, akty urzędowe Prezydenta RP wymagają podpisu Prezesa Rady Ministrów, który ponosi odpowiedzialność przed Sejmem. Reguła ta nie dotyczy m.in. zarządzania przez prezydenta, wyborów do parlamentu, zwoływania pierwszego posiedzenia nowo wybranego Sejmu i Senatu, podpisania albo odmowy podpisania ustawy, składania wniosku do Trybunału Konstytucyjnego najwyższej Izby Kontroli, desygnowania i powoływania premiera, przyjmowania dymisji rządu, zwoływania Rady Gabinetowej, powoływania sędziów, a także Prezesa Narodowego Banku Polskiego, Prezesa Naczelnego Sadu Administracyjnego (sadownictwo administracyjne), prezesów Sadu Najwyższego, członków Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji.

Prezydent mianuje i zwalnia kanclerza wybranego przez Bundestag oraz mianuje i zwalnia ministrów na wniosek kanclerza. Ponadto ma prawo rozwiązać parlament, gdy ten nie potrafi wybrać kanclerza lub, gdy odmówi kanclerzowi udzielenia wotum zaufania. Prezydent nie ma prawa veta ustawodawczego, ale może przesłać projekt ustawy do zbadania jej zgodności z konstytucja, równie. ma prawo do kontroli trybu jego uchwalenia. Prezydent nie ponosi odpowiedzialności politycznej, ale może być pociągnięty do odpowiedzialności konstytucyjnej przez Bundestag lub Bundesrat, rozstrzygniecie w tej sprawie należy do Związkowego Trybunału Konstytucyjnego, który może pozbawić Prezydenta stanowiska.

27/ ROLA KANCLERZA W SYSTEMIE POLITYCZNYM NIEMIEC

Kanclerz i rząd federalny

Rząd federalny (niem. Bundesregierung) składa się z kanclerza związku (niem. Bundeskanzler) i ministrów związkowych. Kanclerz wybierany jest w następującej drodze:

kandydata desygnuje prezydent, musi go zaakceptować parlament bezwzględną większością głosów,

jeżeli kandydat prezydenta nie uzyska wymaganej większości głosów, prawo nominacji przechodzi na parlament, który desygnuje własnego kandydata, którego musi wybrać również większością bezwzględną,

jeżeli w ciągu 14 dni nie dokona wyboru kanclerza większością bezwzględną, może przystąpić do wyboru zwykłą większością (tzw. kanclerz mniejszości). Wówczas jednak kandydatura musi zostać poparta przez minimum 1/4 ogólnej liczby głosów.

Siedziba kanclerza, Berlin

Prezydent nie może odmówić mianowania kanclerza wybranego bezwzględną większością głosów. Natomiast jeżeli został wybrany większością zwykłą, wtedy prezydent może albo go mianować, albo rozwiązać parlament i zarządzić nowe wybory.

Osobny artykuł: Kanclerze Niemiec.

Kanclerz kieruje pracami rządu i określa jego skład. Kanclerz przedstawia prezydentowi wnioski o nominacje określonych osób na stanowiska ministrów. Prezydent nie może odmówić mianowania ministrem kandydata przedstawionego przez kanclerza.

Kanclerz wyznacza także jednego z członków gabinetu na wicekanclerza. Przeważnie otrzymuje on również tekę ministra spraw zagranicznych. Zwykle wicekanclerz pochodzi z mniejszej partii spośród tych, które tworzą koalicję.

Konstytucja RFN przewiduje instytucję tzw. konstruktywnego wotum nieufności. Parlament może wyrazić kanclerzowi wotum nieufności tylko w przypadku, kiedy jednocześnie dokona wyboru jego następcy, za pomocą bezwzględnej większości głosów. Jeżeli taka większość nie może się ukonstytuować, wówczas albo prezydent rozwiązuje parlament i rozpisuje nowe wybory, albo udziela poparcia kanclerzowi mniejszości i mianuje go. Parlament nie może wyrazić wotum nieufności wobec pojedynczego ministra, ale od razu wobec całego rządu (tzw. en bloc).

Kanclerz może także wykorzystywać instytucję wotum zaufania. Szef rządu zwraca się z wnioskiem o udzielenie mu wotum zaufania, mogąc połączyć go z projektem ustawy lub innego aktu prawnego. Wniosek musi zostać przyjęty bezwzględną większością głosów. W przeciwnym wypadku rząd upada, a parlament musi wybrać nowego kanclerza lub przynajmniej kanclerza mniejszości, aby liczyć na to, że prezydent nie zdecyduje się na jego rozwiązanie.

Kanclerz może również zgłosić do prezydenta federalnego wniosek o ogłoszenie ustawodawczego stanu wyjątkowego. Zgodę na to musi wyrazić również Bundesrat. Podczas jego trwania, każdy rządowy projekt ustawy odrzucony przez Bundestag, może być po uzyskaniu zgody Bundesratu uznany za obowiązujące prawo. Wyjątkiem jest zmiana konstytucji. Ustawodawczy stan wyjątkowy może trwać maksymalnie 6 miesięcy i może być ogłoszony tylko raz przez danego kanclerza.

28/ PARTIE POLITYCZNE W SYSTEMIE POLITYCZNYM NIEMIEC

System partyjny w Niemczech jest stosunkowo stabilny. Najważniejsze partie polityczne obecnie to: Unia Chrześcijańsko-Demokratyczna (Christlich Demokratische Union Deutschlands, CDU), Unia Chrześcijańsko-Społeczna (Christlich-Sociale Union in Bayern, CSU), Socjaldemokratyczna Partia Niemiec (Sozialdemokratische Partei Deutschlands, SPD), Wolna Partia Demokratyczna (Freie Demokratische Partei, FDP), Die Linke (Lewica) i Sojusz 90/Zieloni (Bündnis 90/Die Grünen). Ponadto trzy mniejsze ugrupowania: Narodowodemokratyczna Partia Niemiec (Nationaldemokratische Partei Deutschlands, NPD), Niemiecka Unia Ludowa (Deutsche Volksunion, DVU) i Niemiecka Unia Socjalna (Deutsche Soziale Union, DSU) mają swoje reprezentacje w landtagach.

W pierwsze lata po wojnie, w Niemczech Zachodnich panował system umiarkowanie wielopartyjny z dwiema partiami dominującymi (CDU-CSU i SPD). Jednak w latach 1953-1957 partią dominującą stała się CDU-CSU, bez której udziału niemożliwe było tworzenie rządu. W owym czasie najczęściej jej partnerem koalicyjnym było FDP. Poczynając od 1961 roku, w Niemczech wykształcił się na szczeblu federalnym tzw. system dwuipółpartyjny - u sterów władzy zmieniały się CDU-CSU i SPD, które zawierały koalicje z FDP. System ten trwał w zasadzie do połowy lat 90. XX wieku, gdy znaczenia nabrała inna mniejsza partia - Zieloni.

29/ W CZYM PRZEJAWIA SIĘ DUZE ZNACZENIE FRAKCJI W BUNDESTAGU?

Frakcja polityczna (z łac. fractio - łamanie) to zorganizowana i zdyscyplinowana grupa ludzi, która wyodrębniła się w ramach szerszego organizmu politycznego (nie zerwała z nim organizacyjnych powiązań). Jest ona świadoma własnych odrębności, które wynikają z akceptowania odmiennych idei, preferowania odmiennego stylu postępowania politycznego lub realizowania specyficznych celów.

Najczęściej wyróżnia się: frakcję partyjną oraz frakcję parlamentalną.

Frakcja partyjna

Pozostaje w strukturze organizacyjnej partii. Jej liderzy, pomimo forsowania odmiennych propozycji programowych lub personalnych, podporządkowują się decyzjom najwyższych władz partyjnych. Występowanie frakcji partyjnych jest możliwe w organizacjach, które uznają zasady demokracji wewnątrzpartyjnej i unikają wyraźnego zdefiniowania swej tożsamości programowej (takie partie określane są niekiedy mianem "partii jako koalicji frakcji").

Frakcja parlamentarna

Skupia wszystkich reprezentantów danej partii zasiadających w parlamencie. Niejednokrotnie grupa ta przejmuje odpowiedzialność za kierowanie partią i realizację jej programu na forum parlamentu. Decyduje też o przekształcaniu postulatów programowych partii w wytyczne polityki państwa.

W Wielkiej Brytanii frakcja parlamentarna dzieli się na tzw. frontbenchers (z ang. zasiadający w przednich ławach), czyli elitę frakcji (liderów), oraz tzw. backbenchers (z ang. zasiadający w tylnych ławach), czyli szeregowych deputowanych. W Niemczech członek frakcji nie należący do partii to hospitant.

Hospitant - w Niemczech osoba nie należąca do żadnej partii politycznej. Osoby te mogą jednak przystępować do dowolnie wybranej przez siebie frakcji parlamentarnej (do czego jest potrzebna zgoda organów frakcji), co w znacznym stopniu ułatwia sprawowanie przez nich mandatu, jako że członkom frakcji przysługują określone przywileje. W niektórych przypadkach hospitantów nie wlicza się jednak jako pełnowartościowych członków frakcji. Do tych sytuacji należy: obowiązek posiadania przez pozostałych członków frakcji 5% mandatów Bundestagu (wymóg niezbędny do istnienia frakcji), oraz obliczanie siły liczebnej frakcji (która wpływa np. na kolejność przemawiania). W Bundesracie nie ma hospitantów, jako że deputowani do tej izby nie zrzeszają się we frakcje, reprezentują bowiem kraj związkowy niezależnie od orientacji politycznej.

30/ Wyższa izba niemieckiego parlamentu skład i kompetencje.

Bundesrat (dosł. Rada Federalna) składa się z przedstawicieli rządów krajowych. Ich liczbę konstytucja uzależnia od liczby głosów należących do danego landu. Te zaś zależą od liczby jego ludności. Minimalnie kraj związkowy może posiadać 3 głosy. Kraje mające ponad 2 mln ludności posiadają 4 głosy, powyżej 6 mln mieszkańców - 5 głosów, a ponad 7 mln - 6 głosów. Do 1990 roku w Bundesracie było 41 przedstawicieli rządów krajowych i 4 pochodzących z Berlina Zachodniego; po zjednoczeniu Niemiec izba posiada 69 członków. Układ sił w Radzie wiąże się z federacyjną strukturą Niemiec, nadając większe niż wynikałoby to z wielkości znaczenie mniejszym krajom.

Członkowie Bundesratu posiadają tzw. mandat imperatywny. Oznacza to, iż są oni związani instrukcjami swoich rządów i muszą głosować w sposób przez nie nakazany. Głosy krajów muszą być oddawane jednolicie (en bloc). W przypadku jakichkolwiek rozbieżności, oddane głosy kraju związkowego są nieważne.

Pracami Rady Federalnej kieruje prezydent (przewodniczący) Bundesratu, funkcję tę sprawują kolejno szefowie poszczególnych rządów krajowych. Prezydent Bundesratu zwołuje, otwiera, odracza i zamyka posiedzenia izby. Musi zwołać posiedzenie Rady Federalnej jeżeli zażądają tego kraje federacji lub rząd państwa związkowego. Prezydent Bundesratu może przejąć funkcje prezydenta RFN, jeżeli ten nie jest w stanie pełnić swojej funkcji. Prezydent Rady przewodniczy także ciału kolegialnemu, w skład którego wchodzą wysłannicy każdej z reprezentacji rządowej. Ciało to ma charakter pomocniczy i doradczy względem prezydenta Bundesratu.

Bundesrat:

posiada tylko ograniczone uprawnienia ustawodawcze,

nie bierze udziału w pociąganiu do odpowiedzialności politycznej rządu,

ma prawo postawiania prezydenta RFN w stan oskarżenia,

bierze udział w wyborze sędziów Federalnego Trybunału Konstytucyjnego.

Rząd jest zobowiązany przez odpowiedni zapis w konstytucji do bieżącego informowania Bundesratu o stanie spraw, co wydaje się umożliwiać izbie wywieranie pewnych nacisków na kierunki prowadzenia polityki przez rząd federalny.

31/ JAKA JEST ROLA MONARCHY W SYSTEMIE POLITYCZNYM SZWECJI?

Monarcha

Król jest głową państwa, ale ma niewielkie uprawnienia. Przez wieki systematycznie tracił je na rzecz innych organów państwowych: parlamentu, rządu i innych urzędów centralnych. Formalnie jednak nadal jest podmiotem władzy wykonawczej. Najnowsza odsłona konstytucji tak ogranicza jego prerogatywy, że są one nawet mniejsze od uprawnień królowej brytyjskiej. Do kompetencji szwedzkiego króla zaliczamy zatem:

• reprezentowanie Szwecji wobec innych głów państw i dyplomatów,

• zwierzchnictwo w państwowym Kościele ewangelicko-augsburskim (luterańskim),

• uroczyste otwieranie sesji Riksdagu,

• wręczanie Nagrody Nobla,

• udzielanie rady, zachęcanie i ostrzeganie parlamentu i rządu.

Gwardia króla w Sztokholmie

Monarcha ma również prawo do informowania go przez premiera o stanie państwa i najważniejszych pracach rządu. Co ciekawe, król utracił funkcję zwierzchnika sił zbrojnych. Nie ma prawa również do wyznaczania premiera i zatwierdzania nominacji ministrów. Jednakże interesujące jest sformułowanie, które znajdujemy w "Akcie o formie rządu" mówiące, że król nie ponosi odpowiedzialności za swoje czyny. Obecnie na tronie szwedzkim zasiada Karol XVI Gustaw. Wywodzi się on z dynastii Bernadotte, której założycielem był marszałek Francji Jean-Baptiste Jules Bernadotte - późniejszy Karol XIV Jan.

32/ PARLAMENT W SZWECJI- STRUKTURA I WYBORY

STRUKTURA

Riksdag (szw. Sveriges Riksdag) - jednoizbowy parlament królestwa Szwecji, liczy 349 posłów.

Pierwszy raz zebrał się w 1435 w Arboga jako nieformalny zjazd szlachty szwedzkiej. Dopiero w 1527 r. uzyskał kształt formalny, kiedy to król Szwecji Gustaw I Waza wprowadził do parlamentu przedstawicieli czterech stanów królestwa: duchowieństwo, szlachtę, mieszczaństwo i chłopów. Parlament stanowy nosi w historiografii szwedzkiej nazwę Ståndsriksdagen. System ten utrzymał się do 1866 r., kiedy to zniesiono segregację stanową, a Riksdag przekształcił się w parlament dwuizbowy. W swoim obecnym kształcie został uformowany w II dekadzie XX wieku; od roku 1969 jest parlamentem jednoizbowym.

WYBORY

Wybory do Riksdagu są:

-powszechne,

-równe,

-bezpośrednie,

-w głosowaniu tajnym.

Kadencja parlamentu trwa 4 lata, choć jeszcze do 1994 roku trwała tylko 3 lata. Kandydaci na posłów rywalizują o 349 miejsc w Riksdagu. 310 mandatów pochodzi z okręgów, a 39 z krajowych list partyjnych. Ta druga grupa mandatów rozdzielana jest między partie, które dostały się do Riksdagu po przekroczeniu wymaganego progu 4% głosów w skali państwa. Partie, które nie uzyskały tych 4%, ale w jednym z okręgów zdobyły 12% głosów również mogą mieć swoich posłów w parlamencie, ale nie mogą uczestniczyć w rozdziale drugiej grupy mandatów. Deputowani są wybierani wg zmodyfikowanego, proporcjonalnego systemu wyborczego Sainte-Laguë. Obywatele, którzy ukończyli 18 lat uzyskują zarówno prawo wyborcze bierne jak i czynne .

Zasady działania Parlamentu

Charakterystyczna dla szwedzkiego parlamentu jest funkcja varamena, czyli zastępcy. Każdy poseł ma swojego zastępcę, co umożliwia przejęcie jego funkcji przez varamena, w sytuacji, gdy nastąpiła nawet krótka niemożność pełnienia obowiązków przez danego deputowanego. Varamen musi pochodzić z tej samej partii, co jego poseł. Riksdag jest głównym organem władzy w państwie. Posiada funkcję ustawodawczą i kontrolną. Dodatkowo jego pozycję wzmacnia wyłączne prawo do zmiany konstytucji i jej interpretacji. Szwedzi mimo że szanują ustawę zasadniczą, nie przywiązują dużej wagi do bezwzględnego przestrzegania jej. Ustawy wydawane przez Riksdag mogą być dalekie od zgodności z konstytucją. Dlatego też w Szwecji nie istnieje odpowiednik Trybunał Konstytucyjny. Taki stan rzeczy nazywamy dualizmem konstytucyjnym w traktowaniu ustawy zasadniczej . Jeśli chodzi o wspomnianą zmianę konstytucji to, aby ją przeprowadzić, Riksdag musi ogłosić bezwzględną większością głosów dwie identyczne uchwały, przy czym muszą je oddzielać wybory parlamentarne. Z tymi wyborami można przeprowadzić referendum konstytucyjne. Aby je przeprowadzić wystarczy jedynie zgłoszenie wniosku przez 1/10 ogółu posłów i przyjęcie go przez 1/3. Jeśli obywatele opowiedzą się przeciw zmianie, parlament nie może podjąć drugiej uchwały. Jeżeli obywatele będą za, procedura zmiany konstytucji jest kontynuowana przez nowo wybrany Riksdag . Kiedy jest już wybrany nowy parlament, powstaje Komitet Weryfikacji Wyborów, gdzie może być zaskarżone nieprawidłowe przeprowadzenie elekcji. W jej skład wchodzi: przewodniczący (zostaje nim sędzia lub były sędzia, który nie może być równocześnie deputowanym) a także sześciu członków .

Inną ciekawą funkcją w Riksdagu jest talman. Talman stoi na czele parlamentu. Do jego funkcji należy: wyznaczanie premiera, powierzanie mu misji tworzenia rządu, interpretacja parlamentarnych procedur, ustalanie kolejności zabierania głosu przez posłów. Talman musi pozostać bezstronny, więc nie głosuje i nie przemawia w imieniu swojej partii. Talman razem ze swoimi zastępcami, przewodniczącymi frakcji, szefem kancelarii Riksdagu tworzy Radę Przewodniczących, która ma duży wpływ na procesy ustawodawcze . Riksdag powołuje również czterech ombudsmanów m.in. do:spraw sprawiedliwości, wojskowych, ochrony konsumentów.

Ich główne zadanie to egzekwowanie odpowiedzialności rządu przed parlamentem. I tak ombudsman do spraw sprawiedliwości czuwa, aby ustawy były przestrzegane przez organy państwowe (z wyjątkiem rządu). Informacje o nadużyciach przekazuje opinii publicznej. Ombudsman do spraw wojskowych zajmuje się kontrolą przestrzegania ustaw ze sfery obronności: pełnienia służby wojskowej i funkcjonowania sił zbrojnych. Z kolei ombudsman do spraw ochrony konsumentów czuwa nad interesami kupujących, aby sprzedający przestrzegali prawa, dbali o jakość oferowanych produktów i byli uczciwi w kwestii cen. Interesy szwedzkiego konsumenta są naprawdę chronione. Oprócz ombudsmanów Riksdag powołuje również gubernatora Banku Szwecji, talmana, szefa kancelarii, sekretarza Riksdagu i przewodniczących stałych i specjalnych (ad hoc) komisji . Parlament powołuje również Doradczą Radę ds. Zagranicznych składającą się z:

-9 deputowanych,

-talmana

-króla.

Jest to organ, który zajmuje się, jak nazwa wskazuje, doradzaniem i kontrolą podmiotów zajmujących się prowadzeniem polityki zagranicznej. Wspomniane stałe komisje mają dużą autonomię. Są wybierane na podstawie układu sił partyjnych w parlamencie. Ich kompetencje to: opiniowanie projektów ustaw i uchwał przedłożonych później Riksdagowi. Komisje to miejsce dyskusji z udziałem ekspertów i ministrów, które krystalizują ostatecznie kształt i treść przyszłej ustawy. Jeśli chodzi o przedterminowe rozwiązanie parlamentu, to może ono nastąpić w dwóch przypadkach. W pierwszym musi zostać czterokrotnie odrzucona, przedłożona przez talmana kandydatura nowego premiera. W drugim, gdy rząd w ciągu tygodnia od uchwalenia wotum nieufności (istniejący w Szwecji dopiero od 1969) zarządzi nowe wybory.

33/ . CECHY SYSTEMU PARTYJNEGO W SZWECJI

System partyjny

Parlament Szwedzki

W latach powojennych w życiu politycznym Szwecji dominowała jedna partia: Szwedzka Socjaldemokratyczna Partia Pracy (SAP), która nieprzerwanie sprawowała władzę od 1932 do 1976 roku, kiedy przegrała wybory. Drugą porażkę poniosła w 1991 roku, ale następne wybory w latach 1994, 1998 i 2002 przyniosły jej powrót do władzy. Jak więc widać partia ta zdecydowanie dominuje w życiu politycznym Szwecji. SAP powstała w 1889 roku. Większość jej członków to działacze związków zawodowych. SAP jest zwolenniczką państwa opiekuńczego, popiera silny wpływ państwa na gospodarkę i równość społeczną. SAP przywiązuje również wagę do równouprawnienia kobiet. W rezultacie w Szwecji udział kobiet w wybieralnych organach politycznych dochodzi często do 50%.

Skrajnie lewicową partią jest Partia Lewicy (VP) utworzona w 1990 jako sukcesorka komunistów. Mimo swego radykalizmu, akceptuje parlamentarną drogę do socjalizmu.

Inną znaczącą partią jest Umiarkowana Partia Koalicyjna (MSP). Ugrupowanie to odwołuje się do wartości konserwatywnych i liberalnych. Członkowie tej partii są zwolennikami monarchii, zmniejszenia zakresu świadczeń socjalnych i obniżenia podatków. Reprezentuje interesy klasy średniej i wyższej.

Kolejna ważna partia to Ludowa Partia Liberałów (FP), która jest zwolenniczką socjalliberalizmu. Podobnie jak konserwatyści są przeciwnikami interwencjonizmu państwowego i rozrastania się systemu świadczeń socjalnych. W 2002 liberałowie w wyborach odnieśli spory sukces, uzyskując poparcie 13,3% głosujących.

Partia Centrum jest ugrupowaniem centrolewicowym, reprezentującą interesy farmerów i drobnej przedsiębiorczości.

Chrześcijańska Demokracja (KdS) określa siebie mianem centrum, alternatywą dla lewicy i prawicy.

W ostatnich wyborach do parlamentu weszli również Zieloni, dla których priorytetem jest oczywiście ochrona środowiska.

Jak więc widać system partyjny Szwecji bogaty jest w partie, ale dominuje w nim zdecydowanie jedna z nich - SAP, która jedynie co kilka kadencji Riksdagu traci władzę. Ostatni raz ją straciła w 2006, kiedy koalicję utworzyły MSP, CP, FP i KdS.

34/ RZAD I MINISTERSTWA W SZWEDZKIM SYSTEMIE POLITYCZNYM

Rząd

Turning Torso w Malmö

Rząd sprawuje władzę wykonawczą i składa się z premiera i powołanych przez niego ministrów. W Szwecji istnieją dwie kategorie ministrów. Pierwsza to ministrowie kierujący określonymi ministerstwami, a druga to ministrowie bez teki (tzw. radcy konsultanci). Ministerstwa nie są zbyt rozbudowane. Posiadają tylko funkcję kierowniczą i przygotowawczą ustaw, ponieważ istnieją obok nich rozbudowane urzędy centralne. Ich urzędnicy są apolityczni i dobrze wykształceni. Zadaniem tych urzędów jest bieżące zarządzanie. Taki stan rzeczy nazywamy dualizmem administracji rządowej. Dzięki niej zwiększa się sprawność działania instytucji państwowych. Wyjątkiem od tej zasady jest Ministerstwo Spraw Zagranicznych, które jako jedyne łączy funkcje kierowania i zarządzania. Premierem rządu zostaje zawsze przywódca partii rządzącej, choć nie zawsze większościowej, gdyż w Szwecji istnieje zasada szwedzkiego parlamentaryzmu mniejszościowego. Jej fenomen polega na tym, że możliwe są rządy partii, która w Riksdagu jest mniejszością. Wynika ona z pragmatyzmu Szwedów skłonnych do kompromisu i przedkładania interesu państwa nad interesem partyjnym. Z tej zasady często korzystała SAP.

Premiera powołuje talman. Propozycję przedstawia Riksdagowi. Jeżeli zostanie ona czterokrotnie odrzucona przez parlament, procedurę powołania premiera przeprowadza się dopiero po nowych, zarządzanych wyborach. Jeśli premier otrzyma wotum nieufności, do dymisji musi podać się cały rząd. Powoduje to m.in. niezwykle silną pozycję premiera w Radzie Ministrów. W Szwecji zdarzają się często długoletnie rządy jednego premiera. Dobrym przykładem jest Tage Erlander, który rządził w latach 1946-1969 .

Rząd oprócz odpowiedzialności przed Riksdagiem, ponosi również odpowiedzialność konstytucyjną. W Szwecji istnieje Komisja Konstytucyjna Riksdagu, która sprawdza, czy rząd jest praworządny i czy kieruje się w swojej polityce interesem Królestwa. Rząd powołuje własnych ombudsmanów, ale mają oni inne uprawnienia i zadania od ombudsmanów parlamentarnych. Powołani przez rząd zajmują się kontrolą przestrzegania prawa w określonych sferach życia publicznego. Rząd powołuje również Kanclerza Sprawiedliwości, którym zostaje wybitny prawnik. Jego główny cel to ochrona interesów państwa. Zajmuje się również kwestiami wolności prasy. Oprócz tego jest reprezentantem rządu w sporach cywilno - prawnych.

Obecnie premierem jest Fredrik Reinfeldt. Stoi na czele rządu większościowego. Obecny rząd składa się z premiera i 22 ministrów. Wśród nich jest 11 kobiet.

35/ Prezydent w systemie politycznym Republiki Czeskiej.

Prezydent jest wybierany na 5 lat na wspólnym posiedzeniu obu izb Parlamentu. Nie może sprawować funkcji dłużej niż dwie kolejne kadencje. Prezydent jest naczelnym dowódcą sił zbrojnych. Reprezentuje państwo na zewnątrz, a jedynym z najważniejszych narzędzi sprawowania władzy jest możliwość zawetowania ustaw uchwalonych przez Parlament, z wyjątkiem ustaw konstytucyjnych.

36/ Wybory parlamentarne w Republice Czeskiej.

W Republice Czeskiej istnieje system zwany bikameralizmem - oznacza to, że tamtejszy parlament złożony jest z dwóch izb. Składa się on z:

Izby Poselskiej (czes. Poslanecká sněmovna) - izba niższa, składająca się z 200 posłów, wybieranych na kadencję 4-letnią, wyłanianych za pomocą systemu proporcjonalnego, metodą przeliczania głosów jest metoda Hagenbacha-Bischoffa.

Senatu (czes. Senát) - izba wyższa, składająca się z 81 senatorów, wybieranych na 6 lat, skład izby odnawiany co 2 lata w 1/3, wyłanianych w wyborach większościowych.

Prawo do głosowania w wyborach parlamentarnych (prawo wyborcze czynne) ma każdy obywatel czeski, który ukończył 18 lat. Prawo do kandydowania do parlamentu (prawo wyborcze bierne) ma każdy obywatel czeski, który ukończył 21 lat (do Izby Poselskiej) i 40 lat (do Senatu).

Izba Poselska może być rozwiązana przez prezydenta w kilku przypadkach:

-gdy czas zawieszenia jej sesji przekracza konstytucyjne granice lub gdy w inny sposób doprowadzi ona do zablokowania swej działalności,

-gdy nie wyrazi ona zaufania takiemu nowo powołanemu rządowi, na czele którego stoi kandydat na premiera mianowany na wniosek przewodniczącego Izby,

-gdy w ciągu 3 miesięcy nie ustosunkuje się do projektu ustawy, z którym rząd związał kwestię zaufania.

Senat posiada ciekawą kompetencję - może, na wniosek rządu, wydawać dekrety z mocą ustawy w sprawach pilnych (wymagających ustawy), z wyjątkiem regulacji dotyczących budżetu, konstytucji, zamknięcia rachunków państwowych, ordynacji wyborczej i określonych umów międzynarodowych. Dekrety te muszą być następnie zatwierdzone przez Izbę Poselską (na następnym posiedzeniu tejże).

Główne partie polityczne: Czeska Partia Socjaldemokratyczna (Česká strana sociálně demokratická, ČSSD, centrolewicowa), Obywatelska Partia Demokratyczna (Občanská demokratická strana, ODS, centroprawicowa), Partia Zielonych (Strana Zelenych, ekologiczna), Komunistyczna Partia Czech i Moraw (Komunistická strana Čech a Moravy, KSČM), Unia Wolności - Unia Demokratyczna (Unie svobody - Demokratická unie, US-DEU, centrowa), Unia Chrześcijańskich Demokratów - Czechosłowacka Partia Ludowa (Krest'anská a demokratické unie- Československá strana lidova, KDU-ČSL, chadecka)

Wybory do obu izb Parlamentu są tajne, powszechne, równe i bezpośrednie. Wybory do Izby Poselskiej są proporcjonalne. W celu zdobycia mandatów w Izbie Poselskiej partia polityczna musi uzyskać przynajmniej 5% głosów. Wybory do Senatu są większościowe. Prawo do wybierania do obu izb Parlamentu ma każdy obywatel Republiki Czeskiej, który ukończył 18lat. Do Izby Poselskiej może zostać wybrany obywatel RCz, który ukończył 21 lat, a do Senatu obywatel, który ukończył 40lat.

40/ Parlament Holandii

Parlament Królestwa Holandii to Stany Generalne, składające się z dwóch izb:

Pierwsza Izba - składa się z 75 członków wybieranych na 4 lata przez parlamenty prowincji. Jej kadencja może być skrócona lub przedłużona.
Druga Izba - składa się z 150 deputowanych wybieranych w wyborach powszechnych i proporcjonalnych.

Czynne i bierne prawo wyborcze w Holandii wynosi 18lat.

Deputowani do parlamentu nie mogą być członkami rządu prowincji ani ministrami.

Budżet uchwala się osobno dla każdego ministerstwa. Każda izba może zostać rozwiązana królewskim dekretem. Izby mogą zbierać się wspólnie.

41/ Rząd Holandii

Rząd składa się z Króla (jest tylko częścią rządu) i ministrów. Premier i ministrowie powoływani są dekretem królewskim i to oni ponoszą odpowiedzialność - Król jest nietykalny. Ministrowie tworzą Rade Ministrów z premierem na czele. Liczba ministrów i ministerstw nie jest określona konstytucyjnie, a powoływane one są dekretami królewskimi. Wedle konstytucji rząd obraduje i decyduje o ogólnej polityce rządu i zapewnia jej jednolitość, zaś szczegółowe działanie leży w gestii Rady Ministrów. Wybory są przeprowadzane w systemie proporcjonalnym, co ma istotny wpływ na formułowanie rządów. Proporcjonalność powoduje rozdrobnienie sceny politycznej, a tym samym prowadzi do sytuacji, w której żadna partia nie może samodzielnie utworzyć rządu.

Proces formułowania rządu: po wyborach Królowa po zasięgnięciu opinii przewodniczących obu izb powołuje informatora, polityka cieszącego się prestiżem, ale niezajmującego się już czynnie polityką. Przeprowadza on konsultacje z liderami partyjnymi, a następnie przedstawia królowi sprawozdanie o możliwościach utworzenia rządu koalicyjnego. Następnie monarcha powołuje formatora, którego zadaniem jest ustalenie składu rządu na poziomie premiera, ministrów i sekretarzy stanu. Formator działa w bliskim porozumieniu z partiami tworzącymi rząd koalicyjny i może być on przyszłym premierem, lecz nie jest to koniecznością. Uzgodniony skład rządu przedstawiany jest Królowi, który następnie go nominuje. Rząd wraz ze Stanami Generalnymi sprawuje władzę ustawodawczą. Jest także odpowiedzialny przed parlamentem.

42/ Jaką funkcję pełni Rada Stanu w Holandii?

Działająca na podst. Art. 72 Konstytucji Królestwa Holandii składa się z monarchy jako przewodniczącego, wiceprzewodniczącego oraz 28 członków powoływanych dożywotnio przez monarchę.

Obowiązki Rady:

- wydawanie opinii rady Stanu lub jej wydziału w sprawie projektów ustaw i ogólnych przepisów administracyjnych;

- badanie sporów administracyjnych rozstrzyganych dekretami królewskimi i wydawanie orzeczeń;

-sprawowanie władzy królewskiej dopóki nie zostanie ustalone jej sprawowanie;

Rola monarchy jako przewodniczącego ograniczona jest do funkcji reprezentacyjnych, nie posiada on prawa głosu. Pozostali członkowie są odwoływani na własną prośbę lub po przekroczeniu określonego wieku, może ich tak odwoływać sama Rada.

43/ Kompetencje monarchy w systemie politycznym w Holandii

-Prawo do powoływania premiera, ministrów

- Wygłasza orędzie coroczne, w którym przedstawia założenia polityki realizowanej przez rząd

- Królowa jest głową państwa i stoi na czele gabinetu.

44/ Jakie funkcje pełni Komisarz Królowej w Holandii

- Przewodniczy Stanom Prowincjonalnym oraz Egzekutywie ( ma w niej prawo decydującego głosu)

- wykonuje polecenia władz naczelnych oraz nadzoruje i wykonywanie uchwał Stanów Prowincjonalnych i Egzekutywy.

45/ Jak dokonuje się wyboru burmistrza w Holandii.

Powoływany jest przez rząd na mocy dekretu królewskiego

46/ Belgia - ogólna struktura państwa.

Belgia jest państwem federalnym, a jej podział administracyjny odzwierciedla złożoną strukturę etniczną, językową i kulturową tego kraju. Belgia podzielona jest na 3 wspólnoty, 3 regiony oraz na 4 regiony językowe. Dwa z trzech regionów dzielą się dalej na prowincje, po 5 w każdym. Trzeci region to region stołeczny Brukseli. Ponadto najniższym stopniem podziału są gminy, których jest 589.

Trzy regiony autonomiczne Belgii:

Region stołeczny Bruksela
Flandria
Walonia

Trzy wspólnoty

Francuska
Flamandzka
Niemieckojęzyczna

Cztery regiony językowe:

Region francuskojęzyczny
Region niderlandzkojęzyczny
Dwujęzyczny region Brukseli
Region niemieckojęzyczny

Prowincje Belgii:

Flandria

Antwerpia
Brabancja Flamandzka
Flandria Wschodnia
Flandria Zachodnia
Limburgia

Walonia

Barbancja Walońska
Hainaut
Liege
Luksemburgia
Namur

Region stołeczny

Oprócz miasta na prawach gminy, nazwą Bruksela określa się także region stołeczny, który skupia również 18 innych gmin i liczy około 1 mln mieszkańców.

47/ Wyższa izba parlamentu w Belgii - struktura ( pyt. Parlament Belgii -struktura)

Parlament

Dwuizbowy, składa się z Izby Reprezentantów, Senatu i Króla.

- obie izby parlamentu mają charakter przedstawicielski;

- Izba Reprezentantów składa się ze 150 deputowanych wybieranych w wyborach powszechnych na 4 lata według ordynacji proporcjonalnej;

- Senat liczy 71 senatorów wybieranych na 4 lata:

a) 25 wybieranych jest bezpośrednio przez wyborców należących do niderlandzkiej grupy językowej

b) 15 wybieranych bezpośrednio przez wyborców z francuskiej grupy językowej

c) 10 desygnowanych przez Rade Flamandzką ze swojego grona

d) 1 wybierany przed Rade Wspólnoty Niemieckojęzycznej ze swego grona

e) 6 senatorów wybieranych jest przez powyższych 35 senatorów niderlandzkiej grupy językowej

f) 4 z powyższych 25 senatorów francuskiej grupy językowej.

W skład Senatu wchodzą również dzieci króla, a przypadku ich braku książęta belgijscy gałęzi rodziny królewskiej, która jest upoważniona do następstwa tronu.

48/ Rząd w Belgii - sposób wyboru

Wybory w Belgii są powszechne, tajne i proporcjonalne, a ponadto istnieje obowiązek uczestnictwa w nich. Czynne prawo wyborcze przysługuje obywatelom powyżej 18 roku życia, z wyłączeniem osób prawnie pozbawionych takiej możliwości, Bierne prawo wyborcze przysługuje obywatelom posiadającym pełnią praw cywilnych i politycznych, którzy na stałe mieszkają w państwie i ukończyli 21 lat. Liczba mandatów do ciał przedstawicielskich zależy od liczebności wyborców. Przykładowo w radach prowincji i gmin liczba członków zwiększa się proporcjonalnie do liczby mieszkańców. Liczba nazwisk kandydatów na listach wyborczych nie może przekraczać liczby mandatów Eliminuje to konieczność organizowania wyborów uzupełniających, gdy poszczególni parlamentarzyści opuszczają z różnych przyczyn swoje stanowiska. Głosowanie odbywa się miedzy godziną 8 a 13 w niedzielę, a swój głos można oddać tylko na kandydatów jednej listy wyborczej. Wybory odbywają się w jednej turze, a podział mandatów następuje najpierw na szczeblu okręgu wyborczego, a następnie na poziomie prowincji.

49/ Jakie są cechy charakterystyczne systemu partyjnego w Belgii.

Ponieważ wyborcy głosują na partię, a nie na kandydatów, toteż kandydat bezpartyjny ma nie wielkie szanse na mandat, Faktycznie to kierownictwo partyjne decyduje o osobowym składzie kandydatów na liście, a po wyborach o ewentualnym przystąpieniu do koalicji rządowej i linii przyszłej polityki rządu. Kierownictwo proponuje kandydatów na stanowiska rządowe, zatwierdza ich oraz decyduje o rozwiązaniu parlamentu i rozpisaniu nowych wyborów.

Belgijski system partyjny cechuje tzw. Klientyzm, który polega na lojalności osób związanych z daną partią oraz poparciu ich przez organizacje wpisujące się w ten sam nurt.

50/ Jakie są kompetencje Króla Belgii

-posiada inicjatywę ustawodawczą

-sprawuje władzę wykonawczą

-nie odpowiada politycznie

-mianuje i odwołuje ministrów na wniosek premiera

-jego akty wymagają kontrasygnaty członków rządu, a ministrowie ponoszą za nie odpowiedzialność przed parlamentem

- może wydawać zarządzenia i decyzje niezbędne do wydawania ustaw, tzw. Ordonanse królewskie

-jest naczelnym zwierzchnikiem sił zbrojnych

-nadaje stopnie w armii, powołuje na stanowiska w administracji celnej i służbie granicznej z wyjątkiem przypadków określonych w ustawie

-nadaje odznaczenia wojskowe

-król może nadawać tytuły szlacheckie

-sprawuje zwierzchnictwo nad polityką zagraniczną, z wyjątkiem uprawnień w zakresie wspólnot i regionów

-układy międzynarodowe zawarte przez króla wymagają zgody obu izb

-monarcha nie ma prawa weta

-król może odroczyć posiedzenie obu izb

-król może rozwiązać Izbę przed upływem kadencji gdy:

a) odrzuci ona wniosek o zaufanie dla rządu i w ciągu 3 dni nie wskaże nowego premiera

b) uchwali wniosek o votum nieufności wobec rządu i nie wskaże w nim równocześnie nowego premiera

c) jeśli po dymisji rządu zwykłą większością głosów, Izba wyrazi na to zgodę. Rozwiązanie Izby Reprezentantów pociąga za sobą rozwiązanie Senatu.

52/ Miejsce monarchy w systemie politycznym Japonii

Władza wcale nie jest sprawowana przez zasiadającego na tronie cesarza. Cesarz w Japonii jest symbolem Państwa i jedności narodu. Wszelka działalność Cesarza w sprawach państwowych wymaga rady i aprobaty Rządu. Rząd ponosi za nią odpowiedzialność. Nie posiada władzy w zakresie kierowania państwem. Cesarz pełni głównie funkcje reprezentacyjne i ceremonialne

Kompetencje cesarza:

Mianuje Premiera powołanego przez Parlament;
Mianuje Prezesa Sądu Najwyższego powołanego przez Rząd;
Za radą i aprobatą Rządu, podejmuje w imieniu narodu działalność w następujących sprawach państwowych:

Promulguje poprawki do Konstytucji, ustawy, rozporządzenia Rządu i traktaty;
Zwołuje Parlament;
Rozwiązuje Izbę Reprezentantów;
Zarządza powszechne wybory do Parlamentu
Podpisuje ogólne i specjalne amnestie, akty złagodzenia kary, darowania wykonywania kary oraz rehabilitacje;
Przyznaje odznaczenia
Podpisuje dokumenty ratyfikacyjne i inne dokumenty dyplomatyczne w zakresie przewidzianym w ustawie
Przyjmuje obcych ambasadorów i ministrów;

52/ Parlament Japonii -struktura

Zgromadzenie Narodowe (Kokkai) - dwuizbowy parlament, najważniejszy organ przedstawicielski i zasadniczy organ władzy ustawodawczej w Japonii.

Jego dwie izby to :

Izba Reprezentantów - izba niższa, liczy 480 reprezentantów (4 lata) - wybierani w wyborach powszechnych i bezpośrednich
Izba Radców - izba wyższa, liczy 242 radców (6 lat) - połowa zmienia się co 3 lata - część jej członków pochodzi z wyborów powszechnych i bezpośrednich, część zaś jest wybierana przez kolegialne rady lokalne.

Izba niższa może być rozwiązana przez premiera, wyższa nie.

Czynne prawo wyborcze przysługuje obywatelom po ukończeniu 20 lat, bierne do izby niższej 25lat, do izby wyższej 30lat.

53/ Kampania wyborcza w Japonii

Charakterystyka kampanii wyborczej:

Do Izby Reprezentantów może trwać 15 dni, a do Izby Radców 18 dni;
Zabrania się chodzenia po domach, partie mają prawo odbyć tylko 4 spotkania wyborcze dla każdego kandydata;
Można mieć tylko 3 rodzaje ulotek lub plakatów, a treść powinna być rejestrowana w ministerstwie;
Każdy kandydat może korzystać z 2 bezpłatnych audycji w telewizji państwowej i 2 w prywatnych

54/ Parlament w Szwajcarii - struktura.

Zgromadzenie federalne składa się z dwóch izb:

Rada Narodu - w skład której wchodzi 200 członków, noszących miano „deputowanych narodu” (4 lata)

Rada Kantonów - reprezentacja kantonów, składa się z 46 „deputowanych kantonów” (od roku do 4 lat w zależności od kantonu)

System dwuizbowości szwajcarskiej ma charakter symetryczny, obie izby mają takie same prawa, zgoda obu izb jest konieczna dla uchwalenia czegokolwiek, a postępowanie ustawodawcze może rozpocząć się w każdej z izb. Na czele każdej z izb stoi przewodniczący, wybierany na rok, bez prawa powtórnego wyboru. Zajmuje się on kierowaniem pracami izby, a w przypadku równości głosów, ma głos rozstrzygający. W każdej izbie występuje dodatkowo ciało wewnętrzne - Biuro. Składa się ono z przewodniczącego, przewodniczących frakcji parlamentarnych (w Radzie Narodu) lub w skrutatorów (w Radzie Kantonów). Biura ustalają merytoryczny program każdej sesji, proponują sposoby prowadzenia obrad nad danymi zagadnieniami, liczebność i skład komisji, ustalają rezultaty głosowań plenarnych.

55/ Rząd w Szwajcarii

Funkcję rządu pełni w Szwajcarii Rada Federalna. W jej skład wchodzi 7 deputowanych z czterech najważniejszych partii. Liczba członków rządu jest odpowiednia do liczby departamentów. Organ jest powoływany na wspólnych obradach obu izb parlamentu. W składzie rządu muszą znaleźć się zawsze: reprezentanci 3 największych kantonów ( Zurych, Berno, Vaud), wszystkich 3 języków urzędowych ( zwyczajowo kantony niemieckie mają 4 przedstawicieli, francuskie - 2 zaś włoskie - 1), oraz 3 głównych wyznań religijnych. Szwajcarski ustrój nie dopuszcza rozwiązania rządu w czasie trwania kadencji. Dodatkowo w regulaminie Zgromadzenia Federalnego znajduje sie zapis, że "dotychczasowi członkowie Rady Federalnej podlegają reelekcji w kolejności określonej w oparciu o długość okresu, w którym piastują swoje stanowisko".

57/ Prezydent w systemie politycznym USA

Centralną postacią w systemie politycznym jest prezydent, który łączy funkcje głowy państwa i szefa rządu. Jego uprawnienia są bardzo szerokie. Jest on organem władzy wykonawczej, szefem rządu, szefem partii, stoi na czele administracji federalnej. Jest naczelnym dowódcą amerykańskich sił zbrojnych i posiada prawo użycia ich jak chce w czasie pokoju czy wojny - ma prawo także dowolnego użycia broni jądrowej czy innej broni niekonwencjonalnej, ale o wprowadzenie stanu wojny i zakończenie jej musi prosić Kongres. Jest głównym koordynatorem polityki zagranicznej. Dysponuje też prawem łaski.

Prezydent stoi na czele aparatu państwowego. Ma prawo za zgodą Senatu powoływać i odwoływać członków gabinetu (sekretarzy stanu), mianować urzędników różnych szczebli, powołuje również najwyższych funkcjonariuszy federalnych, szefów CIA i FBI, sędziów Sądu Najwyższego oraz innych wyższych urzędników. Prezydent mianuje też przedstawicieli USA poza granicami kraju.

Prezydent kieruje pod adresem Kongresu orędzia, w których zazwyczaj sugeruje podjęcie określonych decyzji ustawodawczych. Zawiera za radą i zgodą Senatu traktaty lub bez zgody Senatu umowy międzynarodowe, zatwierdza zarządzenia i uchwały wymagające zgodnego stanowiska obu izb parlamentu.

Prezydent może w drodze weta zawiesić przedstawiony przez Kongres projekt ustawy, którego nie akceptuje.

Prezydent dysponuje prawem weta:

regularnym - używa go jeżeli nie zgadza się na podpisanie regulacji ustawy;

kieszonkowym - w sytuacji jeżeli projekt ustawy trafia do podpisu w ciągu ostatnich 10 dni sesji Kongresu niezajęcie przez prezydenta stanowiska nie pozwala na wejście w życie ustawy,

Dodatkowo prezydent dysponuje wetem nieformalnym, które polega na tzw. „zamrożeniu” kredytów na realizację nie aprobowanej przez niego ustawy bądź nie wydaniu aktu prawnego koniecznego do wykonania takiej ustawy.

Weto prezydenckie (regularne) może być jednak odrzucone, gdy projekt ponownie zostanie przyjęty większością 2/3 głosów w Izbie Reprezentantów i w Senacie.

Prezydent nie ponosi odpowiedzialności politycznej przed Kongresem. Działa samodzielnie i na własną odpowiedzialność. Może być jednak postawiony w stan oskarżenia i usunięty ze stanowiska, jeżeli w drodze procedury impeachmentu zostanie uznany winnym zdrady, korupcji lub innego ciężkiego przestępstwa.

Procedura impeachmentu polega na tym, że Kongres staje się ciałem osądzającym Prezydenta. Ma on prawo pozbawić władzy Prezydenta przed upływem jego kadencji. Żeby orzec o winie Prezydenta potrzeba 2/3 głosów członków Kongresu. Oskarżenie przeciw prezydentowi formuje Izba Reprezentantów, a prezydenta sądzi Senat pod przewodnictwem Sądu Najwyższego. Orzeczenie następuje w wyniku głosowania obecnych na posiedzeniu senatorów, a orzeczenie skazujące może być jedynie wydane poprzez uzyskanie 2/3 głosów. Wyrok może zarządzić usunięcie z pełnionej funkcji i utratę zdolności do pełnienia jakiejkolwiek funkcji państwowej, jednak rzadko takie rozwiązanie jest stosowane.

Prezydent jest wybierany na cztery lata; wybory zawsze odbywają się w pierwszy wtorek po pierwszym poniedziałku listopada roku podzielnego przez cztery. Od 1937 zaprzysiężenie odbywa się 20 stycznia następnego roku, o godzinie 12 czasu waszyngtońskiego (18.00 czasu polskiego). Liczba kadencji jest konstytucyjnie ograniczona do dwóch. Prezydent USA jest wybierany w wyborach pośrednich. W dniu głosowania wybiera się teoretycznie, elektorów, tworzących Kolegium Elektorów. Ciało to nigdy nie konstytuuje się, a jego członkowie są - dla większości wyborców - anonimowi; elektorzy z każdego stanu zbierają się w pierwszy poniedziałek po drugiej środzie grudnia w siedzibie władz stanowych i tam oddają głosy. Zgodnie z art. II Konstytucji Stanów Zjednoczonych o sposobie doboru elektorów decyduje stanowa legislatura. System ten (liczba miejsc w kolegium zależy od liczby kongresmanów + 2 senatorów danego stanu) zakłada, że kandydat, który uzyskał choćby jeden głos przewagi w danym stanie uzyskuje cały pakiet jego głosów; system ten (który nie obowiązuje w Nebrasce i Maine, które umożliwiają wybór elektorów z różnych partii) ma swoje wady. Zdarza się bowiem, że kandydat, który uzyskał mniejszość w głosowaniu powszechnym, uzyskuje przewagę w kolegium elektorskim i zostaje prezydentem. Taka sytuacja miała miejsce w latach: 1824, 1876, 1888 i niedawno w 2000.

Obecnie w Białym Domu zasiada demokrata Barack Obama, wybrany na pierwszą kadencję w wyborach 4 listopada 2008 roku. Jest on 44 prezydentem USA.

58/ Kongres USA - skład i wybór

Skład:

Izba Reprezentantów

- Speaker - Przewodniczący; wybierany przez Izbę na pierwszym posiedzeniu (osoba z Partii która ma większość); obecnie Nancy Pelosi

257 Partia Demokratyczna

178 Partia Republikańska

Suma 435 deputowanych

Senat

- Przewodniczący - Wiceprezydent - Joe Biden

- Przewodniczący pro tempore (zastępca) - Robert Byrd

56 demokratów

41 republikanów

2 niezaleźni (przy Demokratach)

1 nie obsadzone

Suma 100 reprezentantów/senatorów

Wybory:

Wybory do Kongresu odbywają się zawsze w pierwszy wtorek po pierwszym poniedziałku listopada roku parzystego. Jednocześnie odbywają się często wybory do stanowych i lokalnych ciał legislacyjnych, władz wykonawczych (gubernatorzy czy burmistrzów). W dniu głosowania nie obowiązuje cisza wyborcza.

Izba Reprezentantów co 2 lata.

Czynne prawo wyborcze - 18

Bierne prawo wyborcze - 25 (obywatele od 7 lat)

Kandydaci wyłaniani poprzez prawybory i konferencje partyjne. Prawybory zamknięte - dopuszczeni są tylko wyborcy zarejestrowani jako członkowie partii. Prawybory otwarte - w tym samym czasie obie wielkie partie wybierają kandydatów. Oficjalnym kandydatem partii jest osoba uzyskująca zwykłą większość głosów(w 10 stanach musi być ona absolutna). Wybory w jednomandatowych okręgach wyborczych. Podział mandatów na zasadzie większości względnej

Senat kadencja 6 letnia, co 2 lata odnawiana jest 1/3 składu

Każdy stan deleguje 2 senatorów

Bierne prawo wyborcze - 30 (obywatele od 9 lat)

Czynne prawo wyborcze 18

59/ W jaki sposób realizowana jest zasada trójpodziału władz na przykładzie USA

Zasada trójpodziału władz w USA odnosi się do doktryn J. Locke oraz Ch. De Montesquieu i ma swoje odniesienie w konstytucji i praktykach polutycznych. Podział ma pomóc uniknięcia tyranii któregokolwiek z organów państwowych, tym samym zachowanie wolności osobistej i politycznej obywateli. Zasada zakłada rozdział władzy ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej, wykonywanej przez różne organy, jak również istnienie systemu hamulców i równoważenie poszczególnych organów państwa, uniemożliwiający dominację któregoś z nich nad pozostałymi. Aby uruchomić system równoważenia się władz, twórcy konstytucji poddali je różnym wpływom, tak żeby prezydent, członkowie Kongresu i sędziowie nie byli zawiśli ani jedni od drugich, ani od tego samego elektoratu. Prezydent miał być wybierany przez zgromadzenie elektorów, senatorowie przez legislatury stanowe, członkowie Izby Reprezentantów w głosowaniu powszechnym, sędziowie powoływani za zgodą Senatu przez prezydenta. Ponadto różne są okresy kadencji członków Senatu, Izby Reprezentantów, prezydenta; sędziowie powoływani są dożywotnio. Każda władza rządu centralnego posiada określone uprawnienia w wykonywaniu funkcji przez inną władzę. To co jest bowiem konieczne do sprawnego działania państwa, to nie całkowita niezależność i zupełna wyłączność funkcji, ale współzależność. System oddzielonych instytucji współuczestniczących w wykonywaniu funkcji państwowych czy też inaczej-wpływających na realizację funkcji państwowych. Kongres uchwala ustawy, prezydent może stosować weto, które w przypadku weta zwykłego może być przez Kongres obalone. Sąd Najwyższy może pozbawić mocy obowiązującej akty ustawowe Kongresu, ale prezydent posiada za zgodą Senatu prawo nominowania sędziów. Prezydent wykonuje prawo, ale konieczne do tego fundusze uchwalić może tylko Kongres. On też określa skład liczbowy SN, a nawet może zaproponować poprawkę do konstytucji zmierzającą do uchylenia dotychczasowego orzecznictwa. Hamulce podlegają ciągłemu rozwojowi i dobrze służą temu, aby aparat państwowy znajdował się (przynajmniej w dłuższych okresach) w stanie pożądanej równowagi.

60/ Partie polityczne w systemie USA

System dwupartyjny.

Partia Republikańska - GOP - Grand Old Party; symbol - słoń, kolor - czerwony

Data założenia 28 lutego 1854

Ideologia konserwatywny liberalizm, centroprawica

Republikanie popierają:

Wolny Rynek, niskie podatki, walkę z monopolami, mniej ograniczeń dla wielkich korporacji, walkę z przestępczością, prawo do posiadania broni palnej dla każdego, ograniczenie wydatków na pomoc socjalną, rozwój armii, walkę z terroryzmem

Trzy grupy ideowe: liberałów (Republikanie tylko z nazwy), konserwatywnych-liberałów, konserwatystów

Szef Komitetu Krajowego Michael Steele

Lider w Izbie Reprezentantów John Boehner

Lider w Senacie Mitch McConnell

Partia Demokratyczna - Democracy Party; symbol - osioł, kolor - niebieski

Data założenia 1820 (współczesna), 1792 (historyczna)

Ideologia Amerykański liberalizm, centrolewica

Demokraci popierają: państwa opiekuńcze, podatki progresywne, prawa mniejszości, walkę o równouprawnienie kobiet, legalną aborcję, legalną eutanazję, legalizację związków homoseksualnych,

Demokraci sprzeciwiają się: legalizacji broni palnej, wpływowi kościoła na państwo

Dwie grupy: liberałów i konserwatystów

Prezydent Komitetu Organizacyjnego Tim Kaine

Lider polityczny Nancy Pelosi

Lider w Izbie Reprezentantów Nancy Pelosi, Steny Hoyer

Lider w Senacie Harry Reid

Prezydent Barack Obama

Partie nie posiadają stałych programów, występują z platformami wyborczymi stanowiącymi zbiór zasad w zakresie polityki wewn. i zagr. państwa.

Przynależność do partii określa ustawodawstwo stanowe. Przynależność do partii sprowadza się do uczestnictwa w wyborach. Nie występuje członkostwo stałe. Liczbę członków określa się liczbą oddanych głosów oddanych na kandydata partii w wyborach na prezydenta.

Partie nie posiadają kół (organizacji) zrzeszających masy członkowskie.

Na czele partii stoją komitety ogólnokrajowe (National Committes), wybierane co 4 lata przez konwencje partyjne.

Średni szczebel - Komitety okręgowe (County Committes)

Najniższy szczebel - władze lokalne (Local Executives)

Do współdziałania całej organizacji dochodzi głównie w czasie wyborów prezydenckich, w okresie między wyborami organy prowadzą autonomiczną politykę.

Głównym zadaniem komitetów jest organizacja wyborów władzy miejscowej i nadrzędnej. Na czele stoi boss, przewodniczący krajowego komitetu jest głównym bossem. Przywódcą partii jest kandydat na prezydenta bądź urzędujący prezydent. Komitety krajowe prowadzą akcje propagandowe, zbierają fundusze, wyszukują przyszłych działaczy, organizują kampanie wyborcze.

Nie ma opozycji partii trzecich, z powodu istniejącego systemu większościowego oraz przesłanek historycznych.

61/ Wybory parlamentarne w Izraelu

Parlament - Kneset - jednoizbowy; 120 deputowanych wybieranych na 4-letnią kadencje; posłowie wybierani według ordynacji proporcjonalnej, przewidującej 2% próg wyborczy;

Czynne prawo wyborcze - 18

Bierne prawo wyborcze - 21

Mandaty przydzielone według metody Bader-Ofera(lokalna nazwa metody Hagenbacha-Bischoffa - zgodnie z tą metodą wyniki poszczególnych list partyjnych dzieli się poprzez dzielnik wyborczy, którym jest iloraz liczby ważnie oddanych głosów oraz ilości mandatów do obsadzenia powiększonej o jeden mandat fikcyjny; liczby całkowite z tego działania oznaczają liczbę mandatów uzyskanych przez poszczególne listy. W sytuacji, gdy pozostaną mandaty nieobsadzone stosuje się metodę największej reszty, zgodnie z którą mandaty dodatkowe przyznaje się kolejno ugrupowaniom, które posiadają największe reszty z danego dzielenia)

62/ Struktura i funkcjonowanie Knesetu

Parlament - wybiera rząd ma możliwość zastosowania wotum nieufności. Wybiera również prezydenta i ma możliwość jego odwołania. Parlament obraduje przez 8 miesięcy w roku - podczas sesji letniej i zimowej. Na sesjach odbywają się debaty generalne i głosowania dotyczące polityki i działalności rządy, a także projektów legislacyjnych. Aby ustawa została zatwierdzona, projekt musi przejść przez trzy czytania w parlamencie.

Ostatecznie ustawe podpisuje prezydent, premier i odpowiedni minister. Debaty parlamentu prowadzone są w dwóch językach hebrajskim i arabskim. W Knesecie nie ma wymaganego kworum. Prezydent nie ma prawa weta.

63/ Powoływanie premiera i rządu w Izraelu

Premier jest przedstawicielem zwycięskiej partii w wyborach do Knesetu, desygnowany przez prezydenta. Premier wyłania rząd, po czym musi uzyskać aprobatę Knesetu (parlament Izraela). Może on zdymisjonować członków gabinetu. Większość Ministrów jest dyrektorami agend rządowych (Ministerstw). Rząd odpowiada przed Knesetem.

65/ Struktura i funkcjonowanie Izby Deputowanych w Brazylii

Izba Deputowanych (niższa izba) składająca się z 513 parlamentarzystów wybieranych na 4 letnią kadencję. Posłowie wybierani są w wyborach ogólnych oraz poprzez proporcjonalną większość głosów. Liczba posłów jakie mogą wysłać brazylijskie stany zależy od liczby populacji. Największy pod względem ludności stan wysyła 70 posłów natomiast najmniejszy pod tym względem 8. Bierne prawo wyborcze - 21 lat. Liczba parlamentarzystów zmienia się co 2, 3, kadencje.

66/ Struktura i funkcjonowanie Senatu w Brazylii

Senat Federalny składa się z przedstawicieli stanów i Dystryktu Federalnego,

wybieranych według zasady większościowej. Obszar stanu i Dystryktu Federalnego stanowią okręgi wyborcze. Każdy Stan i Dystrykt Federalny wybierają trzech senatorów. Liczba senatorów jest stała. Może ulec zmianie tylko przy przyjęciu nowych stanów do federacji. Senat składa się z 81 senatorów ( po trzech senatorów z 26 stanów i Dystryktu Federalnego). Kadencja trwa 8 lat(co 4 lata następuje

wymiana 1/3-[1 kandydat] lub 2/3 składu[2 kandydatów]). Bierne prawo wyborcze -35 lat.

AD. 65 i 66

W Senacie Federalnym zasiadają przedstawiciele stanów. Senatorowie i deputowani

wybierani są wraz ze swoimi zastępcami, którzy w wypadku zwolnienia mandatu lub

otrzymania przez parlamentarzystę stanowiska we władzach wykonawczych zajmują jego miejsce. Senatorowie i deputowani nie są ograniczeni żadnymi nakazami i posiadają pełny immunitet. Przed Sądem Federalnym deputowani i senatorowie odpowiadają za popełnione czyny.

Parlament może:

1. uchwalić ustawy organiczne - normuje się ważne kwestie, jak np.: wydatki na pracowników administracji państwowej, organizacji terytorialnej państwa, ustroju Adwokatury Generalnej Państwa, ustroju sądownictwa wyborczego i inne.

2. wydawać dekrety ustawodawcze, w toku których następują regulacje dotyczące: ratyfikacji traktatów międzynarodowych, upoważnienia prezydenta do wypowiedzenia wojny, zawarcia pokoju, zezwoleń na pobyt obcych wojsk,

zawieszenia aktów prawnych egzekutywy, wyrażenia zgody na referendum i zwołanie plebiscytu. Dekrety ustawodawcze są wyłączone spod sankcji prezydenta.

Parlament nie może zostać rozwiązany przed upływem kadencji. Obie izby zwoływane są w celu: zmiany konstytucji, udzielania delegacji ustawodawczej prezydentowi, aprobowania traktatów międzynarodowych, określaniu stanu liczebnego wojska, a także rozstrzyganiu o losie projektu, który został odrzucony przez jedna z izb. Takim posiedzeniem kieruje przewodniczący Senatu.

67/ Jak jest wybierany i jakie posiada kompetencje Prezydent Brazylii

Wybory sa obowiązkowe!

Prezydent wybierany jest na 4 lata ( z prawem jednej reelekcji ) w wyborach powszechnych bezwzględną większością głosów. Jest on szefem rządu i głową państwa. Posiada władzę wykonawczą.

- powołuje i odwołuje ministrów

- wykonuje najwyższą władzę szefa administracji federalnej (przy pomocy ministrów)

- podpisuje umowy międzynarodowe

- utrzymuje relacje z innymi państwami, zawiera traktaty międzynarodowe (podlegające ratyfikacji przez Kongres), akredytuje przedstawicieli dyplomatycznych obcych państw

- sprawuje najwyższe dowództwo sił zbrojnych

- przedstawia projekt budżetu

- mianuje członków Federalnego Sądu Najwyższego i wyższych sądów, gubernatorów terytoriów związkowych, Prokuratora Generalnego, przewodniczącego i członków Banku Centralnego ( za zgodą Senatu Federalnego)

- ma prawo inicjatywy ustawodawczej

- sankcjonuje uchwalone przez Kongres ustawy

- wydaje rozporządzenia tymczasowe w czasie trwania sesji Kongresu

- ma prawo wydawania rozporządzeń wykonawczych(musi mieć upoważnienie wydane przez parlament)

- ma prawo wydawania rozporządzeń tymczasowych z mocą ustawy

- jest naczelnym dowódcą sił zbrojnych

- nadaje stopnie generalskie

- decyduje o wojnie i pokoju

- przedstawia parlamentowi projekt budżetu (na następny rok)

- mianuje dwóch członków Rady Republiki

68/ Partie polityczne w systemie politycznym Brazylii

System partyjny Brazylii charakteryzuje duże rozdrobnienie i zmienność. W parlamencie zasiadają członkowie co najmniej 15 partii. Dyscyplina wewnątrz stronnictw nie jest przestrzegana, stąd częste zmiany przynależności partyjnej wśród członków Kongresu. Do najważniejszych partii politycznych należą: lewicowa, proprezydencka Partia Pracujących (Partido dos Trabalhadores, PT), założona 1980, centrolewicowa Partia Brazylijskiej Socjaldemokracji (Partido da Social Democracia Brasileira, PSDB) — 1988, Partia Frontu Liberalnego (Partido da Frente Liberal, PFL) — 1984, centrowa Partia Brazylijskiego Ruchu Demokr. (Partido do Movimento Democratico Brasileiro, PMDB) — 1979, konserwatywna Brazylijska Partia Postępowa (Partido Progresista Brasileiro, PPB) — 1995.

72/ Czym charakteryzuje się system partyjny w Hiszpanii?

-system wielopartyjny, jednak bardzo zbliżony do systemu dwupartyjnego.
-Istnieją tam dwie dominujące partie polityczne: Hiszpańska Socjalistyczna Partia Robotnicza i Partia Ludowa.
-niemal niemożliwe jest odniesienie zwycięstwa wyborczego każdej z nich na tyle wysokiego, aby samemu utworzyć rząd.
-Inne liczące się partie to: Zjednoczona Lewica, Komunistyczna Partia Hiszpanii, czy Nacjonalistyczna Partia Basków.

1 Definicja systemu politycznego

System polityczny to ogół organów państwowych a także partii politycznych, organizacji społecznych oraz grup formalnych i nieformalnych uczestniczących w działaniach politycznych w ramach danego państwa, jak również ich wzajemne stosunki, tworzące funkcjonalną całość.

Każdy system składa się z pewnych określonych podmiotów:

organy państwowe (rządowe i samorządowe)
partie polityczne
realizacje
grupy formalne i nieformalne

2 Pojęcie państwa

Jest polityczną organizacją społeczeństwa, wyposażoną w suwerenną władzę, jest też organizacją terytorialną i przymusową. Państwo jest organizacją polityczną, gdyż koncentruje swoją aktywność wokół rządzenia.

Chmaj, Żmigrodzki: Państwo jest to trwały związek ludzi stale zamieszkujących dane terytorium podlegające władzy zwierzchniej

3 Funkcje państwa

Funkcje państwa można podzielić na funkcje zewnętrzne i wewnętrzne.

Funkcje zewnętrzne to funkcje obrony, ataku i utrzymania istniejącego stanu rzeczy. Funkcja ta jest realizowana przede wszystkim przez służby dyplomatyczne danego państwa.

Funkcje Wewnętrzne:

ochronna, związana z zagwarantowaniem bezpieczeństwa obywateli
regulacyjna, wiąże się ze skutkami działań organów państwa (nakazy, zakazy), wpływając na zachodzące już procesy (popieranie korzystnych, hamowanie niekorzystnych)
kulturalno-wychowawcza, kształtowanie określonych idei, poglądów politycznych, filozoficznych, moralnych, religijnych oraz kształtowanie różnych obszarów świadomości obywatelskiej
adaptacyjna - związana jest z dążeniem państwa do przekształcania się zgodnie z rozwojem cywilizacyjnym
innowacyjna - polega na tworzeniu przez państwo nowych procesów społecznych
socjalna - polega na ochronie najuboższych warstw społecznych
ekonomiczna - ingerencja państwa w procesy gospodarcze

4 Formy państwa

Forma państwa (FP) to struktura organizacyjna oraz całokształt sposobów i metod sprawowania władzy państwowej. W skład wchodzą 3 elementy: forma rządu (FR), reżim polityczny (RP) i struktura terytorialna (ST).

0x01 graphic

Przykłady:

Francja: republika, demokratyczny, unitarny

Niemcy: republika, demokratyczny, federacja

Hiszpania: monarchia, demokratyczny, unitarne

Belgia: monarchia, demokratyczny, złożone

Holandia: monarchia, demokratyczny, unitarne

5 Klasyfikacja systemów politycznych

System polityczny dzieli się następująco :

Ze względu na typ reżimu politycznego - generalnie reżimy polityczne można podzielić na demokratyczne i niedemokratyczne. Wśród reżimów demokratycznych wyodrębniamy następujące systemy rządów : parlamentarno- gabinetowe, prezydenckie, semiprezydenckie i parlamentarno-komitetowe. Wśród reżimów niedemokratycznych :totalitarne i autorytarne.
Ze względu na zasady organizacji aparatu państwowego - zasady organizacji aparatu państwowego dotyczą wzajemnych stosunków między naczelnymi organami państwowymi , a także charakteru instytucji głowy państwa. Zależności między głową państwa, a szefem rządu pozwalają opisywać systemy parlamentarne i prezydialne. Charakter instytucji głowy państwa leży u podstaw wyróżnienia monarchii i republiki.
Ze względu na strukturę terytorialną państwa - struktura terytorialna państwa, określająca relacje między centralnymi a lokalnymi organami państwowymi jest przesłanką na podstawie której dzielimy państwa na unitarne i złożone oraz autonomie.

6 Cechy systemu prezydenckiego

Prezydent jest jednocześnie głową państwa i szefem rządu

Prezydent i parlament są wybierani w drodze wyborów powszechnych

Prezydent nie ponosi odpowiedzialności przed Kongresem

Prezydent i ministrowie(sekretarze) ponoszą odpowiedzialność konstytucyjną za tzw. delikt konstytucyjny i przestępstwo pospolite w drodze procedury impeachmentu

Istnieje zakaz łączenia funkcji deputowanego i członka gabinetu

Prezydent nie ma prawa skrócenia kadencji parlamentu

7 Cechy systemu parlamentarno - gabinetowego

Istnienie parlamentu (a przynajmniej jednej z izb w przypadku struktury bikameralnej) wyłonionego w wyborach powszechnych

Układ sił w parlamencie ma decydujący wpływ na proces tworzenia rządu, przy czym premier powinien mieć poparcie „wygodnej” większości w parlamencie umożliwiającej mu prowadzenie polityki

Gabinet (a także poszczególni członkowie rządu) ponoszą odpowiedzialność polityczna przed parlamentem w drodze instytucji wotum nieufności

Głowa państwa oraz członkowie gabinetu ponoszą odpowiedzialność konstytucyjną za tzw. delikt konstytucyjny

Premierowi przysługuje prawo żądania rozwiązania parlamentu przed upływem kadencji, z czym wiąże się konieczność rozpisania przedterminowych wyborów

Głowa państwa posiada ograniczone kompetencje, spełnia jedynie funkcje reprezentacyjne i ceremonialne oraz organizacyjne

Nie występuje zasada separacji władz i np. ministrowie mogą i często są deputowanymi

8 Cechy sytemu mieszanego czyli semiprezydenckiego

a. Z reguły bezpośredni sposób powołania prezydenta przez naród w drodze wyborów powszechnych

b. Występuje tzw. dualizm egzekutywy, czyli władza wykonawcza należy do prezydenta i rządu, c. prezydent jest głową państwa, a premier szefem rządu odpowiedzialność konstytucyjna d. prezydenta przy jednoczesnym braku odpowiedzialności politycznej

e. Szeroki zakres kompetencji głowy państwa

f. Prezydent powołuje premiera, a na jego wniosek ministrów

g. Istnieje zasada niepołączalności mandatu deputowanego ze stanowiskiem w rządzie

h. Możliwość przed terminowego skrócenia kadencji parlamentu

9 Cechy systemu parlamentarno - komitetowy

Parlament jest najwyższym organem państwowym, który bezpośrednio powołuje i kontroluje zarówno głowę państwa, jak i rząd, który jest niejako komitetem wykonawczym parlamentu
Parlament jest także najwyższym organem reprezentującym suwerenne prawa narodu i wykonującym w jego imieniu władzę na zasadzie wyłączności
Głowa państwa nie może rozwiązać parlamentu, przed końcem jego kadencji

10 Co oznaczają pojęcia państwo unitarne i złożone - podaj po 5 przykładów

Państwo unitarne charakteryzuje jedność struktury organizacyjnej i brak podziałów na części składowe, które miałyby cechy „państwowości”. W tego typu państwach niższe struktury władzy zawsze podlegają władzom centralnym. Charakterystyczne cechy państwa unitarnego : jednolity system prawa materialnego i formalnego, jednolite obywatelstwo, jednolity system organów sądowych oraz organów prawodawczych i wykonawczych co najmniej na szczeblu centralnym, podział kraju na jednostki administracyjno - terytorialne z równoczesnym podporządkowaniem organów lokalnych organom centralnym.

Państwo federalne - jest zespoleniem wspólnoty terytorialno-politycznej. Cechą znamienną państwa federalnego jest złożoność tego organizmu państwowego składającego się z różnych jednostek państwowych o znacznym stopniu niezależności. Państwa federalne stanowią swoisty związek państw, które zrzekają się suwerenności na rzecz państwa federalnego. Państwo federalne określa strukturę terytorialno - polityczna członków federacji i podział uprawnień władczych. W państwie federalnym władza publiczna jest podzielona między władzę federacji a władze członków federacji. Strategiczne dziedziny polityki państwa, takie jak polityka zagraniczna , obronna i finansowa pozostają zarezerwowane dla państwa federalnego, a pozostałe przynależą do członków federacji.

11 Pojęcie demokracji

Demokracja to władza ludu demos- kratos ustrój państwa w którym obywatele mają prawnie zagwarantowany bezpośredni albo pośredni wpływ na podejmowanie decyzji państwowych. Warunkiem istnienia demokracji jest posiadanie przez ogół obywateli praw i wolności gwarantujących każdemu udział w sprawowaniu władzy.

W XX wieku najbardziej powszechną formą demokracji stała się demokracja parlamentarna polega ona na tym, że lud narów sprawuje władze za pośrednictwem wybranego parlamentu. Zasadę przedstawicielstwa realizuje się przez prawo wyborcze, kadencyjność i możliwość kontrolowania przedstawicieli w trakcie sprawowania mandatu. Współcześnie demokracja jest metodą szukania kompromisów między kolidującymi ze sobą interesami i dążeniami społecznymi, wola większości decyduje, ale nie oznacza ignorowania mniejszości. Współczesne demokracja dba o poszanowanie praw mniejszości.

12 Demokracja bezpośrednia i pośrednia

Demokracja pośrednia inaczej demokracja przedstawicielska - istotą rządów reprezentatywnych jest oddanie pełni władzy w ręce obieralnych przedstawicieli i ograniczenie uczestnictwa politycznego ogółu obywateli do aktu wyborczego.

Demokracja bezpośrednia - inaczej partycypacyjna. Wywodzi się z doświadczeń antycznych. Ideał ludowładztwa może być najpełniej urzeczywistniony w warunkach faktycznego zaangażowania wszystkich obywateli w życiu publicznym. Szczególnego znaczenia nabierają takie instytucje jak referendum, inicjatywa ludowa, czy tzw. weto ludowe, zapewniające bezpośredni i wiążący wpływ obywateli na treść decyzji państwowych.

13 Rodzaje demokracji bezpośredniej

a) referendum - przesądzające, konsultacyjne, ogólnonarodowe, lokalne

b) weto ludowe - jest to możliwość zatrzymania procesu ustawy czy innych praw

c) inicjatywa ludowa - możliwość wniesienia pod obrady parlamentu projektu ustawy

d) zabrania gminne - sposób zarządzania się w najmniejszych jednostkach władzy

e) badania opinii publicznej

14 Zasady demokracji politycznej

Zasady demokracji politycznej :

Zasada suwerenności narodu - wszystko od czego swój początek bierze władza jest naród
Zasada trójpodziału i równowagi władz
Zasada reprezentacji czyli, że ten suwerenny naród posiada swoich przedstawicieli
Uznanie wyborów za główne źródło legitymizacji władzy
Cykliczna odpowiedzialność polityczna
Instytucjonalna ochrona praw obywatelskich
Konieczność odbywania cyklicznych wyborów politycznych
Zasada swobody zrzeszania, w tym wolności zakładania partii politycznych
Zasada legalności opozycji
Zasada swobody w dostępie do stanowisk publicznych
Wolność przekonań i wypowiedzi

15 Jakie czynniki sprzyjają stabilności demokracji

Czynniki sprzyjające stabilności demokracji wg Lipseta

1 Wysoki poziom rozwoju gospodarczego państwa , jego industrializacja i względna zamożność materialna mieszkańców

2 Legitymacja władzy - stopień w jakim jej instytucje są cenione uważano za prawidłowe i właściwe

3 Poziom wykształcenia społeczeństwa i jego alfabetyzacja

4 Istnienie autonomicznych instytucji prawnych

5 Wysoki stopień urbanizacji kraju

16 Czym charakteryzują się większościowe systemy wyborcze

Charakteryzuje się on tym że mandat przyznaje się temu kandydatowi w okręgu jednomandatowym lub tej liście w okręgu wielomandatowym która uzyskała największą liczbę głosów. Podziału dokonuje się na podstawie zasady większości względnej (zwykłej) kandydat lub lista musi otrzymać więcej głosów niż konkurenci, co z kolei oznacza, że elekcja zakończy się po odbyciu pierwszej tury głosowania. System ten nazywany jest często systemem pluralistycznym. Można także dokonać podziału opierając się na zasadzie większości bezwzględnej, wówczas kandydat lub lista muszą uzyskać więcej niż połowę ważnie oddanych głosów. Jeśli w pierwszej turze żaden kandydat lub lista nie osiągnie wymaganego wyniku, to przeprowadza się drugą turę głosowania , dla której stosuje się dwa warianty :

1. Udziału tylko dwóch kandydatów lub list , które otrzymały w pierwszej turze najwięcej głosów, a wybór nadal kształtuje zasada większości bezwzględnej

2. Udziału wszystkich kandydatów lub list biorących udział w pierwszej turze, przy czym wybór w drugiej turze następuje względną większością głosów

17 Czym charakteryzują się proporcjonalne systemy wyborcze

Stosowanie zasady proporcjonalności wyłącznie alokację (podział) mandatów między poszczególne ugrupowania wyborcze czy partie polityczne , które zarejestrowały listy wyborcze proporcjonalnie do uzyskanych przez nie głosów. System ten wymaga przeprowadzenia tylko jednej tury wyborów, bo zawsze możliwe jest odpowiednie rozdzielenie mandatów. Sposób owego rozdzielania wymaga jednak użycia operacji matematycznych. Są to sposoby podziału mandatów według metody największych liczb np. formuły d'Hondta i formuły Saint- Lague oraz zmodyfikowanej formuły Saint-Lague oraz kwotowe, gdzie występuje obliczanie liczby mandatów według Hare'a, Hare'a-Niemeyera, Droopa, Hagenbach Bishoffa, Imperiali itp.

18 Struktura Izby Gmin w Wielkiej Brytanii

Izba Gmin liczy obecnie 659 członków wybieranych w wyborach powszechnych. 529 deputowanych jest wybieranych w Anglii, 72 w Szkocji, 40 w Walii i 18 w Irlandii Północnej według ordynacji większościowej: jednomandatowe okręgi wyborcze, wybór zwykłą większością głosów. Kandydat na deputowanego wpłaca kaucję w wysokości 1000 funtów, która jest zwracana jeśli kandydat uzyskał ponad 5 % głosów ważnych głosów. Ponadto do zarejestrowania kandydata wymagane jest poparcie udzielone przez co najmniej 10 wyborców. Czynne prawo wyborcze przysługuje obywatelom którzy ukończyli 18 lat , a bierne 21 lat. Okres pełnomocnictw Izby Gmin wynosi 5 lat. Izba Gmin nie ma określonej kadencji. Mandatu członka izby gmin nie mogą piastować urzędnicy służby cywilnej, osoby służące w siłach zbrojnych, policjanci i sędziowie. Izba gmin funkcjonuje w trybie sesyjnym. Każdą sesje otwiera mowa tronowa wygłaszana przez monarchę , w której podane są przyczyny zwołania sesji o przestawiany jest ogólny plan działań rządu. Obradom przewodniczy spiker. Mechanizm funkcjonowania Izby Gmin dostosowany jest do podziału na partie rządzącą i partię opozycyjną. Można także wyróżnić urzędy whipa czyli rzecznika dyscypliny partyjnej oraz funkcje lidera Izby Gmin. Wewnętrznymi organami izby są komisje.

Wyróżniamy następujące ich rodzaje :

- Komisje całej izby

- Komisje stałe lub podstawowe

- Komisje specjalne

- Komisje wspólne

- Komisje projektów ustaw prywatnych

19 Rola spikera w parlamencie brytyjskim

Spiker przewodniczy obradom izby gmin. Jest on wybierany na pierwszej sesji nowo wybranego parlamentu przed wygłoszeniem mowy tronowej. Nie ma wymogu aby spiker reprezentował partie większościową. Z urzędem spikera łączy się wymóg bezstronności i neutralności politycznej. Nie bierze on udziału w głosowaniu. W przypadku równego podziału głosów w trakcie głosowania w izbie , spiker zgodnie z konwenansem głosuje po stronie partii rządzącej. W trakcie przewodniczenia obradom izby spiker dokonuje wykładni zasad procedury parlamentarnej, decyduje o kolejności udzielania głosu, określa czy dany projekt ma charakter ustawy finansowej (a więc uchwalony z wyłączeniem izby lordów). Decyzje spikera ogłaszane publicznie stanowią precedensy, którymi kierują się jego następcy i członkowie izby.

20 Jak działa brytyjska izba lordów

Przewodniczącym jest lord kanclerz, który jest odpowiednikiem kontynentalnego ministra sprawiedliwości.

Izba Lordów nie jest organem kadencyjnym. Zbiera się na sesje wraz z Izbą Gmin w terminach określonych w proklamacji królewskiej. W sesji odbywa się około 155 posiedzeń izby. Kworum izby stanowi trzech lordów. Jednakże gdyby nad projektem ustawy lub kwestii związanej z ustawodawstwem delegowanym głosowało mniej niż 30 lordów, przewodniczący izby oznajmia, że uchwała nie została podjęta i będzie przedmiotem kolejnego głosowania. Struktura komisji w izbie lordów przedstawia się następująco: odpowiednikiem komisji stałych w Izbie Gmin jest jedyna komisja projektów ustaw publicznych, natomiast dla rozpatrywania projektów ustaw prywatnych powoływane są komisje dla projektów ustaw oprotestowanych . Cała Izba Lordów może przekształcić się w komisję , która odgrywa analogiczną rolę jak Komisja Całej Izby Gmin. W izbie funkcjonuje także Komisja ds. Wspólnot Europejskich. Na czele frakcji parlamentarnej partii rządzącej stoi Lord Strażnik Wielkiej Pieczęci który jest członkiem rządu, jego zadaniem jako rzecznika rządu w izbie lordów jest reprezentowanie egzekutywy, przedstawianie i wyjaśnianie jej działań i zamierzeń.

21.Wybory do izby gmin

W wyborach powszechnych według ordynacji większościowej wybiera się 659 członków w jednomandatowych okręgach. Wybór dokonywany jest zwykłą większością głosów. Kandydat na deputowanego wpłaca kaucję w wysokości tysiąca funtów, która jest zwracana jeśli uzyskał ponad 5 % głosów. Okres pełnomocnictw Izby Gmin wynosi 5 lat.

22.Czym jest gabinet cieni w Wielkiej Brytanii?

Gabinet cieni, instrument właściwy brytyjskiemu systemowi politycznemu, polegający na formowaniu alternatywnego rządu przez polityków głównej partii opozycyjnej. Partia, która odniosła zwycięstwo w wyborach formuje właściwy rząd, natomiast przywódca największej partii opozycyjnej powołuje gabinet cieni. Jest on odwzorowaniem struktury urzędującego rządu.
Gabinet cieni zbiera się pod kierownictwem przewodniczącego Izby Gmin, który uznany jest w Wielkiej Brytanii za lidera opozycji. Podczas posiedzeń gabinetu cieni analizowane są decyzje rządu oraz dyskutowana strategia polityczna opozycji.

23.Jakie są główne ugrupowania polityczne w Wielkiej Brytanii?

Partia Konserwatywna, Partia Pracy, Liberalni Demokraci, Walijska Partia Narodowa, Szkocka Partia Narodowa.

24 Pozycja monarchy w systemie politycznym Wielkiej Brytanii.

Monarcha jest głową państwa. Stoi na czele władzy wykonawczej oraz równocześnie jest jednym z członków brytyjskiej legislatywy. Monarcha jest zwierzchnikiem sił zbrojnych, zwołuje, odracza oraz rozwiązuje na wniosek premiera parlament, posiada prawo sankcji królewskiej wobec uchwalonych ustaw (nie praktykowane) oraz promologuje ustawy. Monarcha mianuje też ministrów, sędziów, parów oraz innych dostojników. Monarcha jest głową Kościoła Anglikańskiego.

Istnieje zasada nieodpowiedzialności politycznej oraz konstytucyjnej. Wszelkie akty w zakresie sprawa państwowych są wykonywane bezpośrednio przed ministrów.

25. Parlament Republiki Francuskiej- struktura.

Dwuizbowy parlament składa się ze Zgromadzenia Narodowego oraz Senatu. Zgromadzenie narodowe liczy 577 deputowanych zaś Senat liczy obecnie 321 senatorów ( w tym 12 przedstawicieli Francuzów zamieszkałych za granicą).

26. Parlament Republiki Francuskiej- wybory.

Deputowani do zgromadzenia narodowego są wybierani w wyborach powszechnych na 5 lat. Wszyscy kandydujący zobowiązani są do złożenia kaucji która zwracana jest gdy kandydat uzyskał co najmniej 5% głosów w okręgu. Wybory przeprowadzane są według systemu większościowego w dwóch turach: warunkiem uzyskania mandatu w I turze jest uzyskanie w okręgu bezwzględnej większości ważnie oddanych głosów. Jeżeli żaden z kandydatów nie uzyskał wymaganej większości po 7 dniach odbywa się II tura, do której przechodzą kandydaci, którzy uzyskali w I turze co najmniej 12,5% ogólnej liczby głosów- w II turze wybór następuje zwykłą większością.

Wybory do Senatu przeprowadza się w departamentach, które dzieli się na 3 grupy, tak aby łączna liczba kandydatów w każdej z grup departamentów stanowiła 1/3 składu Senatu. Co 3 lata przeprowadza się wybór senatorów w jednej z tych grup na 9 lat. Nie są to wybory powszechne- wyboru dokonują elektorzy. W skład departamentalnych kolegiów elektorów wchodzą: deputowani, radcy regionalni oraz generalni, delegaci rad municypalnych. Głosowanie w kolegiach jest obowiązkowe, przeprowadzane są w zależności od przydzielanych departamentom mandatów: w departamentach wybierających do 4 senatorów stosowany jest system większościowy (dwie tury), w wybierających większą liczbę - system proporcjonalny.

27.Procedura ustawodawcza we Francji.

Ustawy organiczne uchwalane są w specjalnym trybie: sprzeciw Senatu może być przełamany tylko bezwzględną większością głosów, ustawy organiczne dotyczące Senatu mogą zostać przyjęte tylko za jego zgodą oraz istnieje obligatoryjna kontrola konstytucyjności takich ustaw. Prawo inicjatywy ustaw zwykłych posiadają: premier oraz członkowie obu izb: istnieją projekty(składane przed premiera) oraz wnioski ustawodawcze(składane przez członków izb). Członkowie parlamentu nie mogą być inicjatorami ustaw: finansowej, upoważniającej rząd do wydawania ordonansów I ratyfikowania zobowiązań międzynarodowych. Projekt ustawy wnoszony jest do dowolnej izby, z wyjątkiem ustaw finansowych- te wnoszone są do Zgromadzenia Narodowego. Projekt ustawy przyjęty przez jedna izbę jest kierowany do drugiej. Jeśli brak jest zgody między izbami, projekt ustawy jest przesyłany między izbami aż do uzgodnienia stanowiska. Jeżeli to nie nastąpi premier może spowodować powstanie komisji mieszanej, która ma wypracować jednolity tekst. Jeżeli komisja nie przyjmie wspólnego tekstu lub uzgodniony tekst nie zostanie przyjęty przez izby to rząd może zażądać ostatecznego rozstrzygnięcia od Zgromadzenia. W tym przypadku Zgromadzenie przedkłada pod głosowanie tekst komisji lub ostatni tekst Zgromadzenia z ewentualnymi poprawkami Senatu. Projekt ustawy między uchwaleniem a promulgacją może być zaskarżony do Rady konstytucyjnej przez: prezydenta, premiera, przewodniczących obu izb, 60 deputowanych lub 60 senatorów. Prezydent posiada 15 dni na promulgowanie ustawy, a termin ten ulega zawieszeniu, jeżeli ustawa została zaskarżona do Rady Konstytucyjnej.

W tym czasie prezydent może zgłosić veto zawieszające w stosunku do ustawy lub niektórych jej postanowień, obalane bezwzględną większością głosów ogólnej liczby deputowanych. Jeżeli parlament w ciągu 50 dni nie zajmie stanowiska wobec ustawy z zakresu finansowania zabezpieczenia społecznego to rząd może ogłosić projekt ustawy w formie dekretu z mocną ustawy.

28.Prezydent w systemie politycznym Francji.

Wybierany jest w wyborach powszechnych na 5 lat, bez ograniczenia reelekcji. Kandydat musi mieć poparcie minimum 500 wyborów kwalifikowanych tj.: członków parlamentu, członków Rady Społeczno-Gospodarczej, radców generalnych, merów, w tym 10 reprezentantów departamentów lub terytoriów zamorskich. Prezydent zostaje wybrany w I turze bezwzględną większością głosów. Jeżeli żaden z kandydatów nie uzyskał tej większości to odbywa się druga tura, do której przechodzi dwóch kandydatów z największą liczbą głosów. W II turze wybór następuje także większością bezwzględną.

Prezydent czuwa nad przestrzeganiem konstytucji, zapewnia przez swój arbitraż właściwe funkcjonowanie władz publicznych, jak również ciągłość państwa. Jest gwarantem niepodległości, integralności terytorialnej oraz przestrzegania traktatów. Prezydent jest zwierzchnikiem sił zbrojnych, negocjuje oraz ratyfikuje traktaty na podstawie ustawy upoważniającej go do ratyfikacji. Jako gwarant niezawisłości sądownictwa, przewodniczy Najwyższej Radzie Sądownictwa, która przedkłada wnioski w sprawie awansowania sędziów I pociągania ich do odpowiedzialności dyscyplinarnej. Prezydent stoi na czele władzy wykonawczej - przewodniczy Radzie Ministrów ukierunkowuje prace rządu, wpływa na treść podejmowanych decyzji. Uchwalane przez rząd ordonanse oraz dekrety są podpisywane przez prezydenta, który może podpisu odmówić. Prezydent posiada kompetencje własne, które są wykonywane bez kontrasygnaty premiera lub właściwych ministrów - są to: ogłaszanie referendum, rozwiązanie Zgromadzenia, mianowanie I odwoływanie premiera, zwracanie się z orędziem do obu izb, nominowanie trzech członków Rady Konstytucyjnej. Kontrasygnacie podlegają m.in. Ratyfikacja umów międzynarodowych, promulgacja ustaw, inicjatywa przy zmianie konstytucji. Prezydent może poddać pod referendum każdy projekt ustawy w sprawie organizacji władz publicznych, reform w zakresie polityki ekonomicznej lub socjalnej, które wywierałyby wpływ na funkcjonowanie instytucji państwowych. Uchwaloną w referendum ustawę prezydent ma obowiązek podpisać. W sytuacji kryzysowej prezydent może podejmować wszelkie decyzje podyktowane okolicznościami. Prezydent ponosi odpowiedzialność konstytucyjną tylko za zdradę stanu.

29.Czym, między innymi we Francji jest, kohabitacja?

30. Bundestag - struktura, kadencja oraz wybory.

Bundestag liczy obecnie 669 deputowanych wybieranych w wyborach powszechnych na 4 lata. Wybory do Bundestagu są mieszane: 328 deputowanych wybieranych jest w okręgach jednomandatowych według systemu większości względnej, a pozostała część mandatów rozdzielana jest na szczeblu krajów według systemu proporcjonalnego. Wyborca posiada 2 głosy. Pierwszy oddaje na kandydata figurującego na liście w okręgu drugi na listę partyjną w landzie. Przy rozdziale mandatów uwzględnia się partie, które uzyskały ponad 5% ogólnej liczby głosów „drugich” lub minimum 3 mandaty bezpośrednio w okręgach.

Jeśli partia w landzie otrzyma więcej głosów „pierwszych” niż drugich i wprowadza do Bundestagu więcej kandydatów bezpośrednich niż proporcjonalnie wynikało to z liczby oddanych głosów oddanych na listę krajową to otrzymuje mandaty nadwyżkowe.

31.Rola prezydenta w systemie politycznym Niemiec.

Prezydent jest głową państwa i reprezentuje związek na zewnątrz, zawiera umowy z innymi państwami, mianuje i odwołuje sędziów związkowych. Prezydent ma prawo do rozwiązania Bundestagu oraz przedstawienie kandydata na kanclerza. Wszystkie akty prawne prezydenta są kontrasygnowane przez kanclerza i odpowiedniego ministra z wyjątkiem mianowania i odwoływania kanclerza i rozwiązanie Bundestagu. Prezydent ponosi odpowiedzialność konstytucyjną za umyślne naruszenie konstytucji lub ustawy związkowej.

32.Państwo federalne na przykładzie Niemiec

Niemcy są państwem federalnym podzielonym na 16 krajów związkowych, z których każdy ma swoja konstytucje i jednoizbowy parlament (z wyjątkiem Bawarii, która ma równie. i senat). Deputowanych do tych parlamentów wyłania się wyborach proporcjonalnych. W większości przypadków kadencja ich trwa 4 lata. Landy pod względem administracyjnym podzielone są na Landkreisy (zespoły gmin), a te z kolei na Gemeinde (gmina, zarząd lokalny), czyli podstawowe jednostki administracyjne. Kraje związkowe SA finansowo niezależne od rządu centralnego.

Władza ustawodawcza w Niemczech należy do dwuizbowego parlamentu. Rada Federalna (Bundesrat) to wyższa izba parlamentu niemieckiego. Jest ona organem niekadencyjnym.

Składa się z 69 członków, delegatów rządów krajów związkowych, które ich mianują i odwołują. Każdemu landowi przysługuje, co najmniej 3 głosy w Bundesracie, kraje związkowe zamieszkałe przez ponad 2 miliony mieszkańców maja 4 głosy, natomiast te, w których mieszka więcej niż 6 milionów mieszkańców – 5, a posiadające ponad 7 milionów mieszkańców maja 6 głosów. Stanowisko prezydenta albo przewodniczącego Bundesratu przechodzi z roku na rok w kompetencje innego kraju związkowego. W przypadku układu politycznego krajów związkowych układ polityczny w obu izbach to nie musi być taki sam. Mandat członków Rady jest imperatywny, oznacza to, że reprezentują oni w Bundesracie interesy swoich landów.

34.Rola kanclerza w systemie politycznym Niemiec.

Kanclerz określa strukturę organizacyjną rządu ustala regulamin wewnętrzny rządu federalnego (wymagający akceptacji prezydenta), określa wytyczne polityki, czuwa nad zabezpieczeniem jednolitości działania ministerstw i kieruje pracami rządu.

35.Partie polityczne w systemie politycznym Niemiec.

Unia Chrześcijańsko-Demokratyczna (CDU) -chadecko liberalna, Socjaldemokratyczna Partia Niemiec, Partia Wolnych Demokratów - centrowa,liberalna. Zieloni.

36.W czym przejawia się duże znaczenie frakcji w Bundestagu

Jedyne info:

Hospitant - w Niemczech osoba nie należąca do żadnej partii politycznej. Osoby te mogą jednak przystępować do dowolnie wybranej przez siebie frakcji parlamentarnej (do czego jest potrzebna zgoda organów frakcji), co w znacznym stopniu ułatwia sprawowanie przez nich mandatu, jako że członkom frakcji przysługują określone przywileje. W niektórych przypadkach hospitantów nie wlicza się jednak jako pełnowartościowych członków frakcji. Do tych sytuacji należy: obowiązek posiadania przez pozostałych członków frakcji 5% mandatów Bundestagu (wymóg niezbędny do istnienia frakcji), oraz obliczanie siły liczebnej frakcji (która wpływa np. na kolejność przemawiania). W Bundesracie nie ma hospitantów, jako że deputowani do tej izby nie zrzeszają się we frakcje, reprezentują bowiem kraj związkowy niezależnie od orientacji politycznej.

37.Jaka jest rola monarchy w systemie politycznym Szwecji?

Król jest głową państwa, ale zgodnie z artykułem 6 AFR zarządzenie państwem stanowi funkcje rządu. Monarcha posiada prawo otwierania sesji Riksdagu oraz przedowniczenia posiedzeniom gabinetu: jest zwierzchnikiem Kościoła Ewangelicko-Luterańskiego. Monarcha ma prawo do informowanie go przez premiera o stanie państwa i najważniejszych sprawach będących przedmiotem prac rządu. Tron szwedzki od 1818 roku należy do dynastii Bernadotte, a od 1973 roku królem jest Karol XVI Gustaw.

38.Parlament w Szwecji - struktura.

Jednoizbowy Riksdag, który liczy 349 deputowanych wybieranych w wyborach powszechnych na 4 lata. Riksdag powołuje specyficzne organy: działające niezależnie od komisji spraw zagranicznych Riksdagu Doradczą ds. Zagranicznych oraz Komisje Konstytucyjną.

39.Cechy systemu partyjnego w Szwecji.

Ciągłość rządów - przez prawie 40 lat w Szwecji rządziła jedna partia a przez ponad 20 lat krajem rządził jeden premier. Jest to efektem bardzo stabilnej i dojrzałej demokracji jaka panuje w tym kraju.

40.Wybory w Szwecji

Deputowani są wybierani według systemu proporcjonalnego: 310 mandatów rozdzielanych jest w okręgach, a 39 z krajowych list partyjnych. W podziale mandatów w okręgach uczestniczą tylko te listy partyjne, które uzyskały 4% głosów w skali państwa lub 12% w jednym z okręgów wyborczych. W podziale pozostałych 39 mandatów nie uczestniczą partie, które uzyskały mandaty w okręgach wyborczych tylko dzięki przekroczeniu bariery 12%. Jednocześnie z wyborami deputowanych wybiera się z listy tej samej partii tzn. zastępców deputowanych. Czynne i bierne prawo wyborcze posiadają osoby, które ukończyły 18 lat.

41.Rząd i Ministerstwa w szwedzkim systemie politycznym.

Premier, ministrowie oraz król tworzą Radę Państwa ale zazwyczaj rząd obraduje bez króla jak Rada Ministrów. Prawo powoływania rządu posiada Riksdag oraz talman, który proponuje kandydaturę na urząd premiera. Wybór premiera dokonuje się w ciągu 4 dni od zgłoszenia kandydatury. Kandydaturę uważa się za odrzuconą, jeśli wypowie się przeciwko niej bezwzględna większość wszystkich deputowanych. Głosy wstrzymujące się i nieobecne zaliczane są na korzyść kandydata - ten sposób głosowania określa się jako poparcie „większości negatywnej”. W przypadku odrzucenia kandydatury talman powtarza procedurę - może tak uczynić cztery razy. Jeśli nie uda się powołać premiera to zarządza się przedterminowe wybory.

Ministrów powołuje premier powiadamiając o tym jedynie Riksdag.

Istnieją dwie kategorie członków rządu: 1) ministrowie kierującymi określonymi ministerstwami - formalnie „radcy państwowi i szefowie departamentów” oraz ministrowie bez teki tzw. radcy konsultanci formalnie „ministrowie pomocniczy”. Rząd jest w zasadzie „politycznym sztabem planistycznym i koordynującym natomiast ciężar bierzącego administrowania wykonują agencje rządowe, których jest około 200.

1. System polityczny - ogół organów państwowych, partii politycznych oraz organizacji i grup społecznych, uczestniczących w działaniach politycznych w ramach danego państwa oraz ogół generalnych zasad i norm regulujących wzajemne stosunki między nimi.

2. Państwo- trwały związek ludzi stale zamieszkujący określone terytorium podlegającej władzy zwierzchniej. Jest polityczną, suwerenną, terytorialną i przymusową organizacją społeczeństwa.

3. Funkcja Państwa:

1)wewnętrzna:

-ochronna-zagwarantowanie bezpieczeństwa,

-regulacyjna-wiąże się z skutkami działań organów państwa,

-kulturalno-wychowawcza- rozpowszechnianie idei i poglądów politycznych,

-adaptacyjna

-innowacyjna-

-socjalna-tworzenie mechanizmów, które pozwolą na ochronę socjalną najuboższych,

-ekonomiczna-ingerowanie władzy w sferze gospodarczej

2) zewnętrzne:

-ochronna(defensywa),

-ataku(ofensywa),

-utrzymanie istniejącego stanu rzeczy,

4. Forma państwa- to całokształt sposobów i metod sprawowania władzy przez rządzących. Składają się na nią: forma rządów:monarchia, republika, ustrój terytorialny: panstwo unitarne i federaja oraz reżim polityczny:demokratyczny i autokratyczny.

5. Cechy systemu prezydenckiego: np.. USA

-głowa państwa, sprawuje władze wykonawczą

-połączenie funkcji prezydenta i szefa rządu.

-prezydent jest wybierany w głosowaniu powszechnym;

-kadencja prezydenta jest określona w czasie

-akty wydawane przez prezydenta nie wymagają kontrasygnaty;

-prezydent ma możliwość wydania dekretów z mocą ustawy

6. Cechy systemu parlamentarno-gabinetowego: np. Dania ,W.B

-rząd z premierem na czele jest powołany i odwołany przez głowę państwa, a odpowiedzialność polityczną ponosi przed parlamentem

-parlament jest wybierany w wyborach powszechnych;

-układ sił w parlamencie decyduje o powołaniu premiera i powołaniu rządu;

-rząd ponosi odpowiedzialność polityczną przed parlamentem,

-rząd ma wpływ na rozwiązanie parlamentu przed upływem kadencji,

-głowa państwa spełnia jedynie funkcje reprezentacyjne i ceremonialne,

7. System mieszany- np. Francja

-tzw. półprezydenckim. W systemie tym występują obok siebie elementy systemu parlamentarnego i prezydenckiego.

-Prezydent wybierany w wyborach powszechnych jest głową państwa.

-powołuje i odwołuje premiera

- ma władze wykonawcza ale nie jest szefem władzy wykonawczej,

-Premier jest szefem władzy wykonawczej

-Prezydent ma prawo rozwiązać parlament

8. Cechy systemu parlamentarno-komitetowego np. Szwajcaria

- parlament jest organem władzy najwyższej (posiada władzę ustawodawczą i wykonawczą);

-rząd powoływany jest przez parlament

-rząd odpowiada politycznie przed parlamentem,

-ministra nie można odwołać

-głową państwa zostaje członek rządu o najdłuższym stażu;

-głowa państwa odpowiada politycznie przed parlamentem

-głowa państwa nie ma prawa rozwiązania parlamentu przed upływem jego kadencji

9.Co oznaczają pojęcia państwo unitarne i złożone(5 przykładów):

PAŃSTWO UNITARNE

-jedność struktury organizacyjnej

-jednolity system prawa materialnego i formalnego

-jednolity system organów sądowych

-. (Przykłady: Polska, Węgry, Holandia, Czechy, Finlandia)

PAŃSTWO ZŁOŻONE:

-część składowa zachowuje pełną lub ograniczony zakres suwerenności

-określone kompetencje i własny system prawodawczy, wykonawczy i sądowniczy

-Np. USA, Szwajcaria, Niemcy, meksyk, kanada

10. Demokracja bezpośrednia - system polityczny, w którym decyzje podejmuje się przez głosowanie ludowe (min. referendum), w którym wziąć udział mogą wszyscy obywatele uprawnieni do głosowania i wyraża swoją opinie.

Demokracja pośrednia- decyzje podejmują przedstawiciele społeczeństwa wybrani w wyborach.

11. Rodzaje demokracji bezpośredniej:

-referendum

-inicjatywa ludowa,

-veto ludowe

-zgromadzenia ludowe

-plebiscyt:

-badanie opinii publicznej

12. Zasady demokracji :

Suwerenność narodu

Trójpodział i równowaga władzy

Reprezentacja

Instytucjonalna ochrona praw obywateli

Konieczność odbywania wyborów politycznych

Swoboda zrzeszania się

Legalność działania opozycji

Swoboda w dostępie do stanowisk publicznych

-Wolność przekonań i wypowiedzi

13. S.P. Huntington i „fale demokracji”: teza: demokracja nie rozwija się ciągle, lecz falowo

Fala demokratyzacji 1928-1926

Pierwsza fala odwrotu demokratyzacji 1922-1942

Druga fala demokratyzacji 1943-1962

Druga fala odwrotu od demokratyzacji 1958-1975

Trzecia fala demokratyzacji: od 1974

14. Jakie czynniki wpływają na stabilność demokracji:

-Wysoki poziom rozwoju gospodarczego państwa,

-Legitymizacja władzy

-Poziom wykształcenia społeczeństwa i jego alfabetyzacji

-Istnienie autonomicznych instytucji prawnych

-Wysoki stopień urbanizacji kraju

15. Czym charakteryzuje się większościowy system wyborczy:

-kandydat który uzyskał największa liczbą głosów zostaje wybrany. Wada systemu jest przyznanie znacznej większości parlamentarnej partii która zdobyła nie wielką przewagę w procentach głosów w skali kraju. Może doprowadzić do zwycięstwa partię która zdobyła w skali kraju mniej głosów niż partia pokonana.

a) Okręgi jednomandatowe(Francja)- Głosowanie odbywa się w okręgach jednomandatowych. Do uzyskania mandatu potrzeba uzyskanie względnej większości głosów przez kandydata, czyli uzyskanie większej ilości głosów niż każdy inny kandydat z osobna. Dzielimy na:

-zwykła większość(wygrywa ten co ma najwięcej), absolutna większość (ponad 50%) i głosowanie alternatywne- wybór absolutna większością w jednym głosowaniu.

b) Okręgi wielomandatowe- Każdy wyborca dysponuje tyloma głosami ile jest mandatów do obsadzenia w okręgu. Wybrani są ci kandydaci, którzy uzyskali kolejne największe ilości głosów. Stosowany np. w Polsce w wyborach senackich.

16. Proporcjonalny system wyborczy:

polega na tym że podział mandatów jest dokonywany odpowiednio do liczby głosów zebranych przez partie. Ordynacje dają duże rozdrobienie polityczne w parlamencie i stwarza trudności w tworzeniu rządu. Wprowadza się klauzule zaporową-minimalna ilośc % głosów. Brak w tym systemie monopolu jednej partii. Głosowanie odbywa się w jednej turze. System d'Hondt

-Przykład Holandia: posłowie są wybierani w okręgach jednomandatowych. Podział mandatów odbywa się po obliczeniu głosów oddanych na partię i ustaleniu jaki procent wyborców poparł daną partię.

17. Jaka jest rola partii w systemie politycznym: - stanowią czynnik aktywizujący społeczeństwo i państwo- ;kształtują opinie publiczne i postawy polityczne, reprezentują grupowe interesy; stanowią łącznik między wyborcami a strukturą państwową; pełni funkcje rządzenia,

18. Jakie wyróżniamy podstawowe rodzaje systemów partyjnych

a) Jednopartyjne - istnieje wiele partii, ale tylko jedna ma realne szanse na zdobycie większości np. w ZSRR Komunistyczna Partia Związku Radzieckiego;

b) Dwupartyjne - istnieją dwie partie dominujące nad pozostałymi, zmieniające się co jakiś czas u władzy np. w USA Partia Demokratyczna i Partia Republikańska;

c) Wielopartyjne - istnieje wiele partii, które rywalizują ze sobą o zdobycie i utrzymanie władzy. Żadna z nich nie ma szans zdobyć przewagi w parlamencie i tworzy koalicje. Polska

19. Jak dzielimy partie polityczne wg kryterium ideologicznego:

-monarchistyczne,

- konserwatywne,

- konserwatywno-liberalne,

- liberalne,

- liberalno-demokratyczne,

- chrześcijańsko-demokratyczne,

- chłopskie,

- chrześcijańsko-narodowe,

- robotnicze,

- feministyczne,

- socjalistyczne,

- komunistyczne.

20. Jaką rolę pełni monarcha we współczesnych demokratycznych monarchiach(podaj przykłady) w.b Elzbieta II

-charakter symboliczno - reprezentacyjny: uczestniczy w uroczystościach państwowych,

-król panuje ale nie rządzi

-na wniosek rządu zwołuje i rozwiązuje parlament

-stoi na czele władzy wykonawczej

-głowa państwa

- wybiera premiera

-prawo łaski

- mianowanie ministrów i ambasadorów, sędziów,

- nadawanie tytułów, odznaczeń

- zwierzchnik sił zbrojnych

- wypowiadanie wojny

- prawo weta wobec ustaw

21. Porównaj pozycję ustrojową prezydentów USA, Niemiec i Francji:

W przypadku tych trzech wymienionych państw mamy do czynienie z trzema różnymi systemami politycznymi: prezydenckim (USA), półprezydenkim (Francja) i kanclerskim (Niemcy)

a) USA system prezydencki

- wybierany jest na 4 letnia kadencje przez wybory pośrednie, wybierany przez kolegium elektorów, jedna reelekcja

- jest głową państwa i szefem rządu

- naczelnym dowódcą sił zbrojnych

- kieruje władzą wykonawczą, stojąc na czele administracji federalnej, za której działalność jest odpowiedzialny

- nie jest odpowiedzialny przed parlamentem

- pozbawiony zostaje jednak możliwości ustawodawczych

- powołuje przedstawicieli dyplomatycznych i najwyższych urzędników państwowych

- Prezydent ma prawo weta, które może być jednak odrzucone większością 2/3 głosów obu izb Kongresu

b) Francja mieszany

-stoi na czele władza wykonawczej

-wybierany na 5 letnia kadencje w wyborach powszechnych i bezpośrednich, bez ograniczeń reelekcji

- zwierzchnik sił zbrojnych,

- nie jest odpowiedzialny politycznie

-powołuje i odwołuje rząd

- przewodniczy posiedzeniom Rady Ministrów

- podpisuje dekrety z mocą ustawy

- obsadza szereg stanowisk państwowych

- Przysługuje mu prawo łaski

c) Niemcy system parlamentarno-gabinetowy

- głową państwa

-rezygnuje ze członkostwa w partii,

-zawiera umowy z innymi państwami,

-mianuje i odwołuje sędziów

- wybierany jest na 5 letnią kadencje przez Zgromadzenie Federalne z prawem jednej reelekcji,

- reprezentuje państwo na zewnątrz i pełni funkcje reprezentacyjną

-ponosi odpowiedzialność konstytucyjna za naruszenie konstytucji.

- odwołuje kanclerza i rozwiązuje Bundestag

-powołuje i odwołuje ministrów

-przedstawia Bundestagowi kandydata na kanclerza

22. Struktura Izby Gmin w wielkiej Brytanii:

-niższa izba dwuizbowego parlamentu brytyjskiego,

-liczy ok. 650 deputowanych,

- Czynne prawo wyborcze przysługuje obywatelom, którzy ukończyli 18 lat, a bierne - 21 lat. pełnomocnictwo 5 lat

-wybierany w czteroprzymiotnikowych wyborach.

-otwarcia sesji Izby dokonuje monarcha,

-obradom przewodniczy speaker.

-kandydat płaci kaucje która zostaje wzwrócona jak ponad 5% głosów.

-Partia, która zdobędzie największą liczbę głosów tworzy rząd, a jej przewodniczący zostaje premierem.

23.Rola spikera w parlamencie brytyjskim: polski marszałek

-członek Izby Gmin przewodniczący jej obradom,

-steruje przebiegiem obrad

-wybierany przez Izbę na pierwszym posiedzeniu

-sprawują swoją funkcję do momentu aż sami nie zrezygnują.

-Nie bierze udziału w głosowaniach ma decydujące słowo w sytuacji remisu,

-Odracza i przerywa posiedzenia izby

-Mianuje przewodniczących komisji

-Zarządza wybory uzupełniające

-wprowadzania limitu długości czasu przemówień i mówi kto ma mówić

24. Jak działa brytyjska Izba Lordów:

-izba wyższa,

-brak kadencji

-jej skład wyłania się na podstawie dziedziczenia i mianowania.

-skład liczby lordów jest różny ok. 700

-na czele stoi kanclerz

-izba pełni funkcję najwyższego sądu apelacyjnego

-pełni role ciała opiniującego ustawy uchwalone przez Izbę Gmin

-nadawanie i odbieranie tytułów szlacheckich

25. Wybory do Izby Gmin w Wielkiej Brytanii:

Czynne prawo wyborcze 18 lat Bierne 21 lat

Wybory odbywają się w okręgach jednomandatowych.

Nie mogą zasiadać w Izbie Gmin członkowie Izby Lordów,

Aby móc kandydować należy uzyskać poparcie 10 wyborców z danego okręgu i wpłacić kaucje 500 funtów, która przepada jeżeli nie uzyska 5 % w okręgu. Pozwala to na ubieganie się o mandaty różnym mniejszym ugrupowaniom

26. Czym jest gabinet cieni w wielkiej Brytanii: jest to tak zwany „rząd oczekujący”. Jego skład jest formowany przez partie opozycyjną. Jest on gotowy przejąć władzę w razie zwycięstwa wyborczego danej partii. Polega na tym, że każdy członek rządu ma odpowiadający mu "cień" w opozycji.

27. Jakie są główne ugrupowania polityczne w Wielkiej Brytanii:

Partia Pracy

Partia Konserwatywna

Liberalni Demokraci

Partia Niepodległości

Szkocka Partia Narodowa

Partia Zielonych

28. Pozycja monarchy w systemie politycznym Wielkiej Brytanii: 20 pyt.

-zwierzchnik kościoła anglikańskiego.

-nadawanie orderów.

29. Struktura władzy lokalnej w Wielkiej Brytanii:

-Jest to państwo zdecentralizowane, w którym administracja lokalna spoczywa na sędziach pokoju,

-Podstawowym organem w każdym hrabstwie jest rada, składająca się z radnych. Na jej czele stoi przewodniczący .

-Rada jest zarówno organem stanowiącym jak i wykonawczym.

-Ani rząd ani monarcha nie posiadają swojego „przedstawiciela” w żadnej jednostce terytorialnej.

30. Parlament republiki francuskiej-struktura:

-2 izbowy parlament

-Zgromadzenie Narodowe izbę niższą i wybierane jest na 5 lat w dwóch turach wyborów powszechnych, bezpośrednich i większościowych, 577 deputowanych ,

-Senat izba wyższa liczy 321 senatorów. Senatorowie wybierają jedną osobę spośród swego grona na przewodniczącego izby. Francuski Senat pełni przede wszystkim funkcję ustawodawczą. Jego konstytucyjnym zadaniem jest również sprawowanie kontroli nad rządem. Parlament może rozwiązać prezydent, zbiera się na jednej sesji zwyczajnej w roku, liczba posiedzeń max 120. obie izby mają uprawnienia kontrolne wobec rządu, wotum nieufności,

31. Parlament republiki francuskiej-wybory:

Do zgromadzenia narodowego:577 deputowanych wybieranych w wyborach powszechnych na 5 lat. Prawo wyborcze czynne mają obywatele po ukończeniu 18 roku życia, a bierne po 23 roku.

Kandydat zobowiązany jest do wpłacenia kaucji która zwracana po osiągnięciu 5% głosów. Wybory przeprowadza się w 2 turach. Do uzyskania mandatu w pierwszej turze wymagane jest uzyskanie bezwzględnej większości głosów nie mniej 25% . Jeżeli żaden z kandydatów nie uzyska wymaganej większości, po upływie tygodnia odbywa się druga tura, kandydaci tylko którzy uzyskali 12,5%. W II turze wybór następuje zwykłą większością. Przy równej liczbie wygrywa starszy.

Do senatu: 321 wybory przeprowadza się w departamentach które dzieli się na 3 grupy tak aby każda grupa stanowiła 1/3 senatu. Kandydaci są zobowiązani do wpłacenia kaucji która jest zwracana po uzyskaniu 10% w okręgu lub gdy wszyscy kandydaci uzyskają 5%. Co 3 lata przeprowadza się wybory senatorów w jednej z grup na 9 lat. Nie są to wybory powszechne-wybory dokonują elektorzy. Czynne prawo 23 lata a bierne 35.

32. Procedura ustawodawcza we Francji:

-Inicjatywa ustawodawcza posiada premier oraz obie izby

33. CZYM RÓŻNI SIĘ RADA GABINETOWA OD RADY MINISTRÓW WE FRANCJI?
- rząd odbywa dwa rodzaje posiedzeń: Rada Ministrów-oficjalne posiedzenie rządu pod przewodnictwem prezydenta, oraz Rada Gabinetu-to ogran przygotowujacy posiedzenia Rady Ministrów-kierowany przez premiera

34. Kompetencje prezydenta w systemie politycznym Francji: 21 pyt.

35. Czym, miedzy innymi we Francji, jest kohabitacja: Jest to zjawisko współpracy pomiędzy premierem i prezydentem wywodzącymi się z przeciwnych obozów politycznych. Sytuacja taka ma miejsce, kiedy w trakcie trwania kadencji prezydenta zostaje wybrany parlament, w którego izbie niższej przewagę uzyskuje partia opozycyjna. W takiej sytuacji dwukrotnie znalazł się Jacques Chirac

36.Cechy charakterystyczne gminy francuskiej:

-komuna- Jest to jednostka samorządu terytorialnego Francji. Wchodzi w skład departamentu i odpowiada zakresem działalności polskim gminom.

-Jest ich 36 tysięcy..

-Gminy różnią się od siebie zarówno skalą zaludnienia jak i

-Gmina ta jest okręgiem lokalnej samorządności oraz okręgiem administracji państwa.

-Gminom Przysługuje wszystkie kompetencje spraw lokalnych

-Organem ustawodawczym gminy jest rada gminy,

- wykonawczym mer- wybierany spośród członków rada gminy. Kadencja mera zaczyna się i kończy z kadencją rady

37. Przedstaw różnice między działaniem parlamentu we Francji i Wielkiej Brytanii

-izba wyższa w W. Brytanii pełni funkcje sądownicza , a parlament francuski nie,

-parlament brytyjski ustanawia prawo które nie może być unieważnione we Francji może unieważnić Rada Konstytucyjna lub prezydent,

-izba lordów-dziedziczenie , we Francji obie izby pochodzą z wyborów,

38. Bundestag-struktura kadencja wybory:

-ok. 600(zmienia się)deputowanych wybieranych w wyborach powszechnych na 4 lata

-wybory są mieszane 299 deputowanych wybieranych jest w wyborach jedno mandatowych wg systemu większości względnej

-299 mandatów rozdzielanych jest na szczeblu landów wg systemu proporcjonalnego

-wyborca posiada 2 głosy, 1 oddaje na kandydata a 2 na listę partyjną w landzie,

-przy rozdziale mandatów uwzglednią się partie które uzyskały 5%, lub 3 mandaty w okręgach

-czynne i bierne prawo 18 lat,

-Bundestag wybiera kanclerza federalnego, który proponuje skład rządu.

-Sprawuje także kontrolę nad rządem

-uchwala ustawy

39. Rola prezydenta w systemie politycznym RFN: pytanie 21

40. Jak wybiera się prezydenta Niemiec: wybierany przez Zgromadzenie Federalne składające się z deputowanych do Bundestagu i parlamentarzystów wybieranych przez parlamenty krajowe. Za wybranego uważa się kandydata który otrzymał bezwzględną większość głosów ustawowej liczby członków Zgromadzenia. Jeśli w 2 głosowaniach żaden kandydat nie uzyska większości to przeprowadza się 3 głosowanie w której wystarczy większość względna.5 letnia kadencja, z 1 reelekcją. Kandydat musi mieć ukończone 40 lat, być narodowości Niemieckiej oraz mieć pełne prawa wyborcze.

41. Państwo federalne na przykładzie Niemiec: Niemcy są państwem federacyjnym . Do władz federalnych zostało przekazane, stanowienie prawa, natomiast dla władz jednostek terytorialnych wcielanie tych przepisów prawa z życie. Federalnym władzom administracyjnym i sądowym, pozostawiony jest jedynie ogólny nadzór nad władzami jednostek federalnych z tym zakresie. Aktualnie RFN składa się z 16 landów. Wykazują one wszelkie cechy ograniczonej państwowości. Posiadają szeroką autonomie wewnętrzną, a w niektórych kwestiach stanowią własne prawa. Wspólna pozostaje najczęściej polityka zagraniczna i obronna.

42.Rola kanclerza w systemie politycznym RFN:

- stoi na czele rządu,

-określał kierunki polityki rządu,

-przysługuje prawo tworzenia rządu: wybiera ministrów i występuje do prezydenta z wiążącą propozycją ich mianowania lub odwołania.

-Kanclerz decyduje poza tym o liczbie ministrów i ustala zakres ich kompetencji

-jest jedynym członkiem rządu wybieranym przez parlament i tylko on przed nim odpowiada

43. Partie polityczne w RFN:

-CDU -Unia Chrześcijańsko-Demokratyczna

-SPD - Socjaldemokratyczna Partia Niemiec

-CSU - Unia Chrześcijańsko Społeczna

-Związek 90/Zieloni

-FDP - Partia Wolnych Demokratów

44. W czym przejawia się duże znaczenie frakcji w Bundestagu:

-zrzeszają posłów wg przynależności partyjnej,

-partie mają możliwość realizowania swoich celów, na nich opiera się koalicja

-frakcje obsadzają organy bundestagu,

45. Jaka jest rola monarchy w systemie politycznym Szwecji:

-głowa państwa, stanowi funkcję rządu ,

-posiada prawo otwierania sesji Riksdagu i przewodniczenia posiedzeniom gabinetu

-zwierzchnik koscioła ewangeliscko-luterańskiego

-jest podmiotem władzy wykonawczej

-wręczanie Nagrody Nobla,

-funkcja reprezentacyjna

46. Parlament w Szwecji- struktura:

-Riksdag jednoizbowy parlament liczy 349 posłów

-Kadencja parlamentu trwa 4 lata

-przewodniczącym jest Talman który stoi na czele parlamentu-wyznaczanie premiera

-Charakterystyczna dla szwedzkiego parlamentu jest funkcja varamena, czyli zastępcy. Każdy poseł ma swojego zastępcę, co umożliwia przejęcie jego funkcji przez varamena, w sytuacji, gdy nastąpiła nawet krótka niemożność pełnienia obowiązków przez danego deputowanego . Varamen musi pochodzić z tej samej partii, co jego poseł

głównym organem władzy w państwie. Posiada funkcję ustawodawczą i kontrolną

47. Jakie są cechy systemu partyjnego w Szwecji:

-występuje system wielopartyjny,

-system partyjne od lat 30 jest zdominowany przez partia: Szwedzka Socjaldemokratyczna Partia Pracy która obecnie rządzi

-Partia Lewicy

-Umiarkowana Partia Koalicyjna

-Ludowa Partia Liberałów

-Partia Centrum

48. Wybory w Szwecji:

-Riksdag-349 deputowanych wybieranych na 4 lata,deputowani są wybierani wg systemu proporcjonalnego

-310 mandatów rozdzielanych jest w okręgach a 39 z list partyjnych,

-w podziale mandatów uczestniczą te partię które uzyskały 4% w skali państwa lub 12% w jednym z okręgów wyborczych

-w podziale 39 mandatów uczestniczą te partie które uzyskały powyżej 12%

-bierne i czynne prawo wynosi 18 lat,

0x08 graphic
49. Rząd i ministerstwa w Szwedzkim systemie politycznym:

-premier ministrowie i król tworzą radę państwa, ale zazwyczaj rząd obraduje bez króla tworząc radę ministrów,

-sprawuje władzę wykonawczą,

-W Szwecji istnieją dwie kategorie ministrów. Pierwsza to ministrowie kierujący określonymi ministerstwami, a druga to ministrowie bez teki (tzw. radcy konsultanci).

-Ministerstwa Posiadają funkcję kierowniczą i przygotowawczą ustaw

-Premierem rządu zostaje zawsze przywódca partii rządzącej

-Premiera powołuje talman.

-Rząd powołuje ombudsmanów,

0x08 graphic
50. Jak doszło do utworzenia republiki Czeskiej

-17 listopada 1989 doszło do aksamitnej rewolucji która zapoczątkowała zmiany polityczne i i przebudowę systemy prawnego,

-9 stycznia 1991 uchwalono Kartę podstawowych praw i wolności

-25 listopada 1992 uchwalenie ustawy o zaniku federacji

-16 grudnia 1992 uchwalono czeska konstytucje

-1 stycznia 1993 w sposób pokojowy podzielona została na dwa niezależne i suwerenne państwa: Czechy i Słowację

0x08 graphic
51. Wybór prezydenta w systemie politycznym Republiki Czeskiej

-wybierany we wspólnym posiedzeniu obu izb(izby poselskiej i senatu)

-prawo zgłaszania kandydatów przysługuje grupie 10 deputowanych lub senatorów

-na prezydenta zostaje wybrany kandydat który otrzymał bezwzględną większość w obu izbach,

-w wyniku braku wymaganej większości po 14 dniach odbywa się 2 tura, w której bierze udział kandydat który uzyskał największą liczbę głosów w Izbie poselskiej i senacie,

-jeśli jest więcej kandydatów którzy otrzymali ta samą liczbę głosów w obu izbach dodaje się głosy uzyskane w obu izbach i przechodzi ten co ma najwięcej głosów,

-w 2 turze spośród 2 kandydatów wybrany zostaje ten co uzyskał najwięcej głosów obecnych deputowanych i senatorów,

-jeśli w 2 turze nie wybrano to w ciągu 14 dni odbywa się 3 tura i wygrywa ten co uzyskał bezwzględną większość głosów obu izb.

-wybierany na 5 lat z prawem jednej reelekcji

52. Struktura parlamentu w systemie politycznym Republiki Czeskiej:

-dwuizbowy parlament.

-Izby Poselskiej składająca się z 200 posłów, wybieranych na kadencję 4-letnią, wyłanianych za pomocą systemu proporcjonalnego,

-Senatu - izba wyższa, posiada prawo uchwalania dekretów z mocą ustaw, składająca się z 81 senatorów, wybieranych na 6 lat, skład izby odnawiany co 2 lata w 1/3, wyłanianych w wyborach większościowych w okręgach jedno mandatowych, kandydat musi uzyskać 1000 podpisów w okręgu którym kandyduje,

-obie izby posiadają inicjatywę ustawodawcza,

-izba może być rozwiązana przez prezydenta,

-izba poselska udziela wotum zaufania rządowi,

53. Wybory i progi zaporowe w systemie politycznym Republiki Czeskiej:

-izba poselska- koalicja- 5% dla jednej partii, 10%-dla 2 partii, 15%-3 partie, 20% 4 lub więcej

czynne prawo 19 lat , bierne do izby poselskiej 21 a do senatu 40,

każda partia musi mieć 10 tyś członków lub zebrać 10 tys podpisów

54. Prezydent Litwy-wybór i kompetencje:

-stoi na czele państwa i reprezentuje je,

-podpisuje umowy międzynarodowe,

-dowódca sił zbrojnych,

-ma prawo łaski

-mianuje premiera, sędziów,ministrów itp

-posiada inicjatywę ustawodawczą

-Posiada prawo weta wobec ustaw uchwalanych przez Seimas

-Prezydent może rozwiązać parlament, ale także seismas może odwołać prezydenta,

Wybierany na kadencję 5 lat. Z prawem jednej reelekcji. Kandydat musi ukończyć minimum 40 lat i od co najmniej 3 lat zamieszkiwać terytorium państwa, będąc jego pełnoprawnym obywatelem

-wygrywa te który w I turze uzyskał ponad 50% głosów, jeśli w wyborach uczestniczyło mniej niż 50% wyborców to wygrywa ten który uzyskał najwięcej głosów ale nie mniej niż 1/3 głosów,

-jeśli w 1 turze nie został wybrany to po 14 dniach odbywa się 2 tura w której uczestniczą 2 kandydaci z największą liczba w i turze. Wybór następuje większością głosów.

55. Parlament w systemie politycznym Litwy:

-jednoizbowy seimas-liczący 141 deputowanych wybieranych w wyborach powszechnych na 4 lata,

-wybory mieszane-71 mandatów w wyborach większościowych a 70 proporcjonalnie,

klauzula zaporowa wynosi 5%, a koalicja 7%. Każdy wyborca posiada dwa głosy: jeden oddaje na kandydata w swoim okręgu wyborczym (jednomandatowym), a jeden na listę partyjną. Prawo wyborcze czynne posiadają osoby, które ukończyły co najmniej 18 lat, a prawo wyborcze bierne lat 25. Aby wybory były ważne, obowiązuje wymóg minimalnej frekwencji 40%.

Seimas sprawuje władzę ustawodawczą i ustrojodawczą, powołuje m.in. członków Sądu Najwyższego, zarządza wybory prezydenckie i może odwołać prezydenta.

56. Jaka jest struktura parlamentu w Holandii:

-Stany Generalne składają się z dwóch Izb.

-Pierwsza Izba liczy 75 deputowanych wybieranych przez parlamenty prowincji na zasadzie proporcjonalnej, kadencja Izby wynosi 4 lata. Może być ona przedłużona jeśli, pełnomocnictwa stanów prowincji zostaną przedłużone ponad ten okres.

-Druga Izba liczy 150 deputowanych wybieranych w wyborach powszechnych na okres lat 4(może być wydłużona przez parlament ale nie max na 5 lat). Posiada inicjatywę ustawodawczą,

57. Jak powołuje się rząd w Holandii: Po wyborach Królowa po zasięgnięciu opinii przewodniczących obu izb powołuje informatora, polityka cieszącego się prestiżem. Przeprowadza on konsultacje z liderami partyjnymi i orientuje się która partia była by zainteresowana współpracą w przyszłym rządzie, a następnie przedstawia królowej sprawozdanie o możliwościach utworzenia rządu koalicyjnego. Następnie monarcha powołuje formatora, którego zadaniem jest ustalenie składu rządu na poziomie premiera, ministrów i sekretarzy stanu. Formator działa w bliskim porozumieniu z partiami tworzącymi rząd koalicyjny i może być on przyszłym premierem, lecz nie jest to koniecznością. Uzgodniony skład rządu przedstawiany jest Królowej, która następnie go nominuje. Tak powołany rząd nie musi się już ubiegać o uzyskanie wotum zaufania Drugiej Izby Stanów Generalnych.

58. Jaką funkcje pełni rada stanu w Holandii: Składa się z członków rodziny królewskiej i 20 członków zasłużonych w działalności publicznej. Sprawuje ona czasowo władze królewską w przypadku braku monarchy lub regenta, wydaje opinie o projektach ustaw, zawieranych układach międzynarodowych, wymagających zatwierdzenia przez Stany, opiniuje akty Stanów Prowincji podlegające zatwierdzeniu przez monarchę. Rada sprawuje też funkcje trybunału administracyjnego.

59. Kompetencje monarchy w systemie politycznym Holandii: Jest głową państwa, wraz ze stanami generalnymi sprawuje władze ustawodawczą, a władza wykonawcza należy całkowicie do niego. Sprawuje zwierzchnie kierownictwo nad stosunkami międzynarodowymi( za zgodą stanów), sprawuje dowództwo nad siłami zbrojnymi. Wydaje ogólne przepisy administracyjno-prawne przyjmujące formę dekretów. Król mianuje i odwołuje ministrów, musi jednak liczyć się z większością parlamentarną, mianuje szefa rządu

60. Jakie funkcje pełni komisarz w Holandii:

-mianowany jest dekretem królowej,

-w posiedzeniach egzekutyw a decydujący głos,

-nadzór zwierzchni nad instytucjami w terenie,

-przez jego ręce przechodzi poczta do stanów

-podpisuje korespondencje,

-reprezentuje prowincje

-wykonuje instrukcje rządu,

61. Jak dokonuje się wyboru burmistrza w Holandii:

-powoływany jest dekretem królewskim na wniosek ministra spraw wewn., na 6 lat, rzadko bywa powoływany z grona radnych czy mieszkańców gminy.

62. BELGIA - STRUKTURA PAŃSTWA
- monarcha konstytucyjna
- państwo . ma charakter federacyjny
- Belgia podzielona jest na wspólnoty i regiony
- 3 wspólnoty:
-3 regiony

- Cztery regiony językowe
- władzami wspólnot i regionów są rady i rządy
- regiony dzielą się na prowincje - gminy

63. Parlament Belgii- struktura: Jest dwuizbowy, składa się z Izby Reprezentantów i Senatu oraz de iure króla, Izba reprezentantów liczy 150 deputowanych, wybieranych w wyborach powszechnych co 4 lata,. Senat natomiast liczy 71 deputowanych z których 25 jest przedstawicielami niderlandzkiej grupy językowej, 15 francuskiej, 10 jest desygnowanych z grona Rady Flamandzkiej, 10 z grona Rady Wspólnoty Francuskiej, 1 z Rady Wspólnoty Niemieckojezycznej. Następnie oni ze swojego grona wybierają pozostałych senatorów. Czynne prawo wynosi 18 lat a bierne 21, parlament powołuje 2 ombudsmanów -którzy badają skargi obywateli

64. Rząd w Belgii- sposób wyboru:

-I etap- monarcha prowadzi konsultacje z przedstawicielami partii polit., i grup społ-ekon.

-następnie król powołuje informatora,-sprawdza czy możliwe jest stworzenie koalicji,

-na podstawie informatora król powołuje formatora który prowadzi rozmowy co do koalicji i programu rządowego,

-formator jako premier wygłasza expose i przedstawia skład rządu,

-rząd musi otrzymać wotum zaufania,

65. JAKIE WARUNKI MUSI SPEŁNIAĆ KANDYDAT NA RADNEGO W BELGII?
- powinien być w momencie wyborów mieszkańcem Belgii
- powinien znać jeżyk obowiązujący w danej gminie
- w tej samej gminie 2 kandydaci na radnego nie mogą być w związku małżeńskim nie mogą być spokrewnieni. dwaj radni nie mogą zawrzeć związku.

66. Jakie są cechy charakterystyczne systemu partyjnego w Belgii

-1965 - Okres ekstremalnego pluralizmu, wystepuja partie-chrzescijańsko ludowa, partia społeczno-chrzescijańska, partia socjalistyczna,

66. Jakie są kompetencje króla w Belgii:

-głową państwa

-posiada władze ustawodawczą,

-Mianuje i odwołuje ministrów na wniosek premiera.

-naczelnym zwierzchnikiem sił zbrojnych,

-sprawuje zwierzchnictwo nad polityką zagraniczną,

-powołuje premiera,

-Nadaje tytuły szlacheckie i ordery

67. Monarcha w Japonii

-cesarz -funkcja dziedziczna

-głowa państwa niekiedy zwierzchnik wszystkich władz,

-nie ponosi odpowiedzialności za swoje decyzję. Ponoszą za niego ministrowie,

-podpisywanie ustaw,

-zwołanie i rozwiązanie parlamentu,

-zarządzanie wyborami do parlamentu

-pełni funkcje reprezentacyjna

68. Parlament Japonii- struktura: kakkai

-z Izby Reprezentantów - Izba reprezentantów liczy 500 deputowanych, wybieranych w wyborach powszechnych na 4 lata. 300 deputowanych wybieranych jest w wyborach większościowych, a 200 wybieranych proporcjonalnie

Izby Radców,-składa się z 252 członków wybieranych na 6 lat, a co 3 lata wymieniana jest połowa składu. 100 deputowanych wybieranych jest w wyborach proporcjonalnych z list krajowych, natomiast 152 w jedno lub wielomandatowych okręgach wyborczych.

-czynne prawo 20 lat, bierne do Izby reprezentantów 25 a do I.radców 30lat.

69. Czym charakteryzuje się kampania wyborcza w Japonii:

-do izby reprezentantów może trwać 15 dni, a do izby radców 18 dni.

-zabrania się chodzenia po domach, partie maja prawo odbyć tylko 4 spotkania wyborcze dla każdego kandydata,

-można mieć tylko 3 rodzaje ulotek lub plakatów, a treść powinna być rejestrowana w ministerstwie,

-każdy kandydat może korzystać z 2 bezpłatnych audycji w TV państwowych i 2 w prywatnych.

70.Procedura ustawodawcza w Japonii:

Inicjatywa ustawodawcza przysługuje członkom obu izb i rządowi. Projekt ustawy może być skierowany do dowolnej Izby, jednak w większości są one kierowane do Izby reprezentantów. Po uchwaleniu projektu ustawy przesyłany jest on do Izby Radców, która może go przyjąć lub odrzucić. Za odrzucenie projektu uważa się również nie podjęcie decyzji przez Izbę Radców w ciągu 60 dni od otrzymaniu projektu ustawy. W wypadku odrzucenia projektu ustawy, staje się on ustawą gdy zostanie ponownie przyjęty przez Izbę reprezentantów większością 2/3 głosów obecnych deputowanych.. Uchwalona ustawę promulguje cesarz. Łatwiejsze jest uchwalenie budżetu i ustaw akceptujących traktaty międzynarodowe- jeżeli Izba Radców wyrazi sprzeciw, to i tak decyzja Izby Reprezentantów staje się decyzją parlamentu.

71. Parlament w Szwajcarii- struktura:

Jest to organ dwuizbowy Zgromadzenie federalne.

Rada Narodowa składa się z 200 deputowanych,w wyborach powszechnych , wybory odbywają się w kantonach i półkantonach

Rada Kantonów składa się z 46 deputowanych .

Dwuizbowość szwajcarska jest przy tym całkowicie egalitarna: prawa obu Izb są takie same, na każde rozstrzygnięcie musi być wyrażona ostateczna zgoda obu izb, pojedynczo zaś izby mogą podejmować jedynie pewne akty niewiążące.

-Kadencja obu izb jest jednakowa i wynosi 4 lata, wybory odbywają się jednocześnie. Zgodnie z zasadą dwuizbowości obie izby obradują odrębnie ,

obu izba przysługuje inicjatywa ustawodawcza,

funkcje: ustawodawcza ,lekcyjna ,kierownicza ,Kontrolna, sądowa

-Na czele każdej izby stoi przewodniczący, wybierany na 1 rok

72.Rząd w Szwajcarii skład i sposób wyboru

-rada federalna składa się z 7 członków wybieranych przez Zgromadzenie Federalne.

-Członkami rządu muszą być osoby z różnych kantonów

-Rząd Szwajcarii działa na zasadzie kolegialności

-3 kantony o największej liczbie obywateli posiadają zawsze przedstawicieli w rządzie,

-na czele rządu stoi przewodniczacy-prezydent federacji wybierany na rok

-rada federalna-najwyższa władza rządząca i wykonawcza,

-prowadzi politykę zagraniczną,

-czuwa nad bezpieczeństwem,

73.Jakie są rodzaje gmin w Szwajcarii:

-gminy ogólne,

-gminy obywatelskie,

-gminy specjalne

74. Czym są gminy obywatelskie w Szwajcarii:

-takie gminy do których należą wyłącznie obywatele i ich potomkowie,

-są pozostałością pierwszych gmin szwajcarskich

-należą obywatele którzy uzyskali obywatelstwo gminy,

75. Jak zarządzane są gminy w Szwajcarii:

w gminach występuje rada gminy na jej czele stoi przewodniczący

rada gminy organ wykonawczy

pełna autonomia w zakresie gospodarki, oświaty, kultury

76. Prezydent w systemie politycznym USA- wybory:

-prezydent jest wybierany w wyborach pośrednich na 4 lata z prawem jednej reelekcji

-musi mieć ukończone 35 lat,nie może być karany

-zamieszkujący w Stanach Zjednoczonych przez co najmniej 14 lat,

-Zgłaszać kandydatów mogą grupy wyborców, partie polityczne, a także sama kandydat,

-kampania wyborcza składa się z 3 faz: 1-prawybory nominacja kandydata przez partie, 2-wybory powszechne-obywatel głosuje na elektorów, 3-wyboru prezydenta dokonuje kolegium elektorów.

77. Prezydent w systemie politycznym USA- kompetencje

-szef rządu,

-stoi na czele gabinetu,

-zwierzchnik sił zbrojnych,

-sprawuje władze wykonawczą,

-szef administracji federalnej,

-szef dyplomacji kieruje polityka zagraniczna,

-promotor ustaw

78. W jaki sposób można odwołać prezydenta USA przed upływem kadencji

-ponosi odpowiedzialność prawna i w drodze procedury impechametu zostanie uznany winnym łapownictwa, zdrady lub innego ciężkiego przestępstwa,

-decyzje podejmuje Izba reprezentantów zwykłą większością głosów , sądzi Senat podejmując decyzje 2/3

79. Izba Reprezentantów w USA- skład i wybór

-435 członków wybieranych w wyborach powszechnych na 2 kadencje,

-jednomandatowe okręgi wyborcze. Wybór następuje większością,

-czynne prawo 18 lat bierne 25, będąca obywatelem USA od co najmniej 7 lat

-Posiedzeniom przewodniczy speaker, który jest przewodniczącym większości partyjnej. podejmuje decyzje o przebiegu obrad

80. Senat w USA- skład i wybór:

-100 członków, których kadencja wynosi 6 lat, z tym, że co 2 lata wymieniana jest 1/3 składu izby. Senatorowie reprezentują stany

-z każdego stanu pochodzi po 2 senatorów,

-czynne prawo 18, bierne 30, obywatel 9 lat musi zamieszkiwać ten stan

-przewodniczącym Senatu jest wiceprezydent. Bierze on udział w głosowaniu tylko w przypadku równego podziału głosów

81. W jaki sposób realizowane jest zasada trójpodziału władz na przykładzie USA:

-hamulce i równowaga-polega na tym że sąd najwyższy kontroluje Kongres, Kongres-prezydenta a prezydent sąd najwyższy,

82. Partie w systemie politycznym USA:

-system dwupartyjny liczą się tylko dwie partie polityczne: Partia Demokratyczna i Partia Republikańska,

-Partia Zielonych

83. Wybory parlamentarne w Izraelu

-partie reprezentowane w Knesecie automatycznie rejestrują swoje listy,

-pozostałe partie muszą przedstawić listę kandydatów z poparciem 2,5 tys, wyborców oraz wpłacić kaucje, jest zwracana jak partia uzyska co najmniej 1,5%,

-każda partia która uzyska 1,5% ma prawo posiadania 1 miejsca w Knesecie,

-kraj stanowi jeden okręg wyborczy. Ogólna liczba głosów oddanych na partie 1,5% jest dzielona przez 120

-każda partia uzyskuje tyle mandatów ile razy w oddanej na nią liczbie głosów występuje wielokrotność minimum,

-reszte głosów dostają partie które dostały najwięcej nadwyżkowych głosów,

- czynne prawo 18, a bierne 21

84. Struktura i funkcjonowanie Knesetu:

-posiada władze ustawodawcza

uchwala prawa, nadzoruje działalność rządu,

ma władzę usunięcia Prezydenta, premiera i jego rządu poprzez głosowanie braku zaufania oraz ogłoszenia wcześniejszych wyborów

120 deputowanych wybieranych na 4-letnią kadencję.

Każda przegłosowana ustawa musi być podpisana przez Prezydenta

Izba obraduje pod przewodnictwem wybranego na początku kadencji przewodniczącego

85. Powołanie premiera i rządu w Izraelu:

-Prezydent desygnuje na premiera lidera partii lub koalicji wyborczej, która wygrała wybory. Musi mieć ona przynajmniej 61 głosów poparcia w 120-osobowym Knesecie.

-Od chwili mianowania premier ma 28 dni na ustalenie składu i programu gabinetu. Premier oraz połowa ministrów muszą być członkami parlamentu - rząd (z premierem) nie może liczyć mniej niż 8 a więcej niż 18 osób. Kiedy Kneset zaaprobuje rząd, może on przystąpić do pracy.

86. Parlament Meksyku- skład i wybór:

-Izba Deputowanych 500-300 bezpośrednie wybory, 200 z list, kadencja 3 lata

-senat 128 powszechne bezpośrednio większościowe, 6 lat

87. Głowa Państwa w Meksyku- wybór i kompetencje:

-bez możliwosci reelekcji, na 6 lat wybory powszechne

-kandydat musi mieć ukończone 35 lat

-szef rządu

-mianuje ministrów,

-prawo łaski

-prawo weta wobec ustaw

88. Sposób wyboru i liczebność Izby deputowanych w Brazylii

-Izba Deputowanych-513 deputowanych wybieranych w wyborach powszechnych na 4 lata ,wg systemu proporcjonalnego,

-czynne prawo 18 lat, bierne 21, obowiązek 18-69

89. Skład i wybór członków senatu w Brazylii:

-senat federalny. Liczy 81 senatorów wybieranych w wyborach powszechnych na 8 alt,

-co 4 lata wymieniana jest 1/3 lub 2/3 składu,

-senatorowie wybierani są wg systemu większościowego

-jeżeli senat jest odnawiany 1/3 to wyborcy głosują na 1 kandydata,

-2/3 głosuje się na 2 kandydatów,

- czynne prawo 18, bierne 35

90. Kto posiada bierne i czynne prawo wyborcze w Brazylii:

-obowiązkowe od 18-69,

91. Struktura i funkcjonowanie Izby Deputowanych w Brazylii:

-posiada inicjatywę ustawodawcza,

-rozpatruje projekty ustaw zgłaszane przez prezydenta i sądy,

-nie może być rozwiązany przed upływem kadencji,

-może wydawać dekrety ustawodawcze:upoważnienie prezydenta do wypowiedzenia wojny, zawarcia pokoju,

-wspólne posiedzenie izb

92. Struktura i funkcjonowanie Senatu w Brazylii:

-inicjatywa ustawodawcza,

-nie może być rozwiązany przed upływem kadencji,

-wspólne posiedzenie izb: zmiana konstytucji,

-wspólnym posiedzeniom kieruje przewodniczący senatu,

-aprobuje traktaty i umowy miedzy narodowe

93. Jak jest wybierany i jakie posiada kompetencje prezydent Brazylii:

-wybory powszechne,

-4 lata,

-prawo jednej reelekcji,

-głowa państwa i szefa rządu,

-sprawuje władze wykonawcza,

-powołuje i odwołuje ministrów,

-dowódca sił zbrojnych,

-wydawanie rozporządzeń z mocą ustaw

-jeśli nie ma bezwzględnej większości to jest 2 tura 2 kandydatów i większość względna

94. Partie polityczne w systemie politycznym Brazylii:

Partia Brazylijskiego Ruchu Demokratycznego

Brazylijska Partia Socjaldemokratyczna

Partia Pracujących

Partia Frontu Liberalnego

Demokratyczna Partia Pracujących

Brazylijska Partia Pracy

95. System władzy lokalnej w Brazylii:

-Brazylia dzieli się na 26 stanów i 1 dystrykt federalny -stolica,

-stany dzielą się na gminy miejskie i wiejskie,

-stany posiadają własne zgromadzenia ustawodawcze,

-władza wykonawcza należy do gubernatorów,-4 lata

-gubernator stanowi rząd stanowy,

96. Jaką role pełni Gubernator Generalny w Kanadzie: jest on reprezentantem monarchy brytyjskiego w Kanadzie. Działa przy pomocy Rady, czyli rządu federalnego. Zarządza wybory do Izby Gmin, zwołuje sesje, mianuje senatorów, udziela lub odmawia udzielenia sankcji ustawom oraz powołuje premiera. Kadencja 6 lat.

97. W jaki sposób powoływani są członkowie senatu w Kanadzie: Senatorowie są mianowani przez gubernatora generalnego na prośbę premiera rządu federalnego. Nominacji dokonuje się tylko w odniesieniu do tzw. „osób kwalifikowanych”, posiadających obywatelstwo Kanady i majątek powyżej 4 tysięcy dolarów kanadyjskich.

98. Wybory do Kanadyjskiej Izby Gmin: 301 deputowanych wybieranych jest w wyborach powszechnych, równych bezpośrednich i tajnych według systemu większościowego, w okręgach jednomandatowych, wybór większością zwykłą. Wybory powszechne ogłasza Gubernator generalny na wniosek Premiera.

Kandydaci wpłacają 1 tysiąc dolarów kanadyjskich kaucji, połowa tej sumy jest zwracana jeżeli został wybrany, lub uzyskał co najmniej 15 % ważnych głosów. Obowiązuje czynne i bierne prawo wyborcze od 18 lat. Kadencja Izby Gmin wynosi 5 lat.

99. Jak przebiegał proces demokratyzacji RPA:

-Postacią symbolizującą walkę z państwem prześladującym czarnych obywateli był Nelson Mandela. Za swój wkład w demokratyczne przemiany Mandela otrzymał w roku 1993 pokojową Nagrodę Nobla,

-w 1962 roku zamknięty wyszedł w 1985 większość życia spędził w więzieniu,

100. Jaka jest struktura parlamentu w RPA:

-niższa Zgromadzenie Narodowe oraz wyższej Narodowej Rady Prowincji.

-Izbę niższą powołuje się w wyborach powszechnych w okręgach wielomandatowych i zasadą proporcjonalności.

-Izbę wyższą - Narodową Radę Prowincji - powołują lokalne parlamenty każdej z 9 prowincji (po 10 deputowanych z każdej prowincji).

-Izba niższa liczy 400 deputowanych, a wyższa 90. Każda z 9 prowincji posiada swój lokalny parlament i swój rząd.

101. Jak wybiera się parlament w Hiszpanii:

Parlament Hiszpanii czyli Kortezy Generalne, składa się z 2 Izb: Kongresu Deputowanych oraz Senatu (obie Izby wybierane są na okres lat 4). Obie Izby pochodzą w wyborów powszechnych i bezpośrednich. Prawa wyborcze tak czynne jak i bierne, posiadają obywatele którzy ukończyli 18 rok życia. Posłowie do kongresu wybierani są w wyborach proporcjonalnych, a głosy przeliczane są metodą d' Hondta. Próg wyborczy stanowi 3 %, a okręgiem wyborczym jest prowincja. W senacie który liczy 251 członków, 208 parlamentarzystów wybiera się wg systemu większościowego, przy zachowaniu zasady równej reprezentacji wszystkich prowincji: każda prowincja wybiera 4 senatorów, pozostali senatorowie są dysygnowani przez zgromadzenie ustawodawcze poszczególnych wspólnot autonomicznych.

102. Jaka jest wewnętrzna struktura parlamentu w Hiszpanii:

-Parlament Hiszpanii czyli Kortezy Generalne, składa się z 2 Izb:

-Kongresu Deputowanych( który liczy 300-400 posłów)

-Senatu (liczącego 251 senatorów).

-Obie Izby wybierane są na okres lat 4.

-Kongres jest ciałem o charakterze ogólnopolitycznym,

-senat jest izba reprezentacji terytorialnej.

Izbą wyższą- kongres. Jedynie przed nim ponosi odpowiedzialność rząd.

-Organami parlamentu są: organy kierownicze izb, stałe deputacje, oraz komisje parlamentarne.

103. Jak się powołuje rząd w Hiszpanii:

-powoływany przez monarchę , lecz musi się cieszyć zaufaniem Kongresu, przed którym ponosi odpowiedzialność polityczną.

-Proces tworzenia rządu składa się z dwóch etapów:1) król proponuje kongresowi kandydata na szefa rządu, który następnie prosi o zaufanie Izby; 2) król powołuje na wniosek premiera członków rządu. Jeżeli kongres absolutną większością głosów ogólnej liczby deputowanych wyrazi zaufanie ( udzieli inwestytury) kandydatowi, monarcha mianuje go szefem rządu. Natomiast gdy to nie nastąpi w ciągu 48 godzin odbywa się drugie głosowanie nad tą samą kandydaturą, po czym tym razem wystarczy zwykła większość głosów. Jeżeli oba powyższe głosowania nie zakończą się wyrażeniem zaufania, król przedstawia nowo wybrane kandydatury. Jeżeli w ciągu 2 miesięcy od pierwszego głosowania żaden z kandydatów nie uzyska zaufania kongresu król rozwiązuje obie Izby i zarządza nowe wybory.

104. Jaka jest struktura władzy lokalnej w Hiszpanii:

-Hiszpania dzieli się na:

17 wspólnot autonomicznych

2 miasta autonomiczne

50 prowincji

-Samorząd terytorialny w Hiszpanii jest trójszczeblowy.

-Tworzą go:

gminy,

prowincje oraz

wspólnoty autonomiczne.

Dwa pierwsze szczeble są samorządem lokalnym.

Organy samorządowe w gminie to: Rada gminy .Na czele rady stoi Burmistrz

Władzami prowincji są natomiast: prezydent, wiceprezydenci,

105. Czym charakteryzuje się system partyjny Hiszpanii:

-system wielopartyjny, jednak bardzo zbliżony do systemu dwupartyjnego.

-Istnieją tam dwie dominujące partie polityczne: Hiszpańska Socjalistyczna Partia Robotnicza i Partia Ludowa.

-niemal niemożliwe jest odniesienie zwycięstwa wyborczego każdej z nich na tyle wysokiego, aby samemu utworzyć rząd.

-Zjednoczona Lewica, Komunistyczna Partia Hiszpanii, czy Nacjonalistyczna Partia Basków.

41. Prezydent wybierany na wspólnym posiedzeniu obu izb, głosujących jednak oddzielnie. Kadencja wynosi 5 lat, z prawem jednej reelekcji. Prezydent jest głową państwa, naczelnym dowódcą sił zbrojnych, zawiera i ratyfikuje umowy międzynarodowe (zawieranie umów może przekazać rządowi). Akty prawne prezydenta wymagają kontrasygnaty premiera, lub odpowiedniego ministra. Prezydent ma prawo uczestniczyć w posiedzeniach rządu, żądać od niego lub jego członków zdania sprawy oraz rozpatrywać z rządem lub jego członkami problemy, które należą do ich kompetencji.

42. Parlament republiki Czeskiej składa się z dwu izb: Izby Poselskiej liczącej 200 posłów wybieranych na okres 4 lat oraz Senatu liczącego 81 senatorów wybieranych na okres 6 lat. Co dwa lata wybiera się jedną trzecią składu Senatu

43. a) dla partii politycznych próg wynosi 5%

b) dla koalicji złożonej z dwóch partii 7%

c) dla koalicji złożonej z trzech partii 9%

d) dla koalicji złożonej z więcej niż trzech partii 11%

Określone w ustawie warunki obniżają każdy z ww. progów o jeden punkt procentowy

44. Prezydent wybierany w wyborach powszechnych na 5 lat z prawem jednej reelekcji.Za wybranego na urząd uważa się kandydata który w I turze przy ponad 50% frekwencji otrzymał więcej niż połowę głosów. Jeżeli w wyborach uczestniczyła mniej niż połowa wyborców, za wybranego uważa się kandydata, który uzyskał najwięcej głosów jednak nie mniej niż 1/3 ogólnej liczby wyborców. Jeżeli w I turze prezydent nie zostanie wybrany po 14 dniach odbywa się II tura, w której uczestniczą dwaj kandydaci z największą liczbą głosów z I tury i wybór następuje zwykłą większością głosów. Prezydent stoi na czele państwa i reprezentuje je, rozstrzyga najważniejsze problemy polityki zagranicznej i wraz z rządem ją prowadzi; podpisuje umowy międzynarodowe, jest naczelnym wodzem sił zbrojnych, przedstawia Seimasowi coroczne orędzie o stanie Litwy. Akty prawne prezydenta są kontrasygnowane przez premiera lub odpowiedniego ministra.

45. Parlament jednoizbowy Seimas, który liczy 141 deputowanych wybieranych na 4 lata. Wybory do parlamentu odbywają się systemem mieszanym, gdzie każdy obywatel ma 2 głosy: jeden oddaje na kandydata ze swojego okręgu (obowiązuje system większościowy), drugi na kandydata z listy ogólnokrajowej (system proporcjonalny).Progi wyborcze wynoszą 5% dla partii i 7% dla koalicji uzyskane w skali kraju Uprawnienia Seimasu: zarządza wybory prezydenta, ale może zdjąć go także z urzędu, niezależnie od opinii Sądu Konstytucyjnego, większością kwalifikowaną 3/5,ma zapisaną w konstytucji wyłączność ustawodawczą, zatwierdza nowy rząd i przez całą kadencję sprawuje nad nim kontrolę (także nad poszczególnymi ministrami) przez tajne, podwójnie głosowane votum nieufności, votum zaufania przy powołaniu nowego gabinetu lub gdy zmieniła się połowa składu obecnego, stworzenie stanowiska lidera opozycji i powszechną praktykę zapytań poselskich, powołuje Kontrolerów Państwowych, którzy sprawdzają prawidłowość zarządzania majątkiem państwowym i prawidłowość wykonywania założeń budżetu, głosuje wniosek o zmianę konstytucji (oprócz art.1 i 14 które mogą być zmienione tylko drogą referendum) dwukrotnym głosowaniem 2/3 większości bezwzględnej, większością 3/5 może pozbawić mandatu deputowanego

46. Parlament Królestwa Holandii to Stany Generalne, składające się z dwóch izb:

* Pierwsza Izba - składa się z 75 członków wybieranych na 4 lata przez parlamenty prowincji. Jej kadencja może być skrócona lub przedłużona.

* Druga Izba - składa się ze 150 deputowanych wybieranych w wyborach powszechnych i proporcjonalnych.

Partia która nie posiadała w izbie niższej reprezentacji przed wyborami wpłaca depozyt w wysokości około 450 Euro który jest zwracany jeśli partia uzyska ¾ podstawowej kwoty wyborczej

Inicjatywa ustawodawcza należy do Drugiej Izby lub do monarchy, następnie trafia do Rady Stanu (monarcha, członkowie jego rodziny, 20 osób zasłużonych dla Holandii desygnowanych przez monarchę) i tam jest opiniowany. Następnie projekt trafia do Drugiej Izby (tam jest uchwalany), potem do Pierwszej Izby i trafia do podpisu monarchy. Każda izba może zostać rozwiązana królewskim dekretem. Izby mogą zbierać się wspólnie, a wspólne sesje nazywane są jako Stany Generalne i są zwoływane w składzie podwojonym ,Pierwsza Izba 150 i Druga Izba-300 deputowanych (deputowani dodatkowi powoływani są w trybie zwykłym) - w następujących sytuacjach: wybór monarchy, ustanowienie regenta. Wspólne sesje obu izb bez podwajania składu dotyczą wypowiedzenia wojny i zawarcia pokoju.

47. Rzad składa sie z Króla (jest tylko częścią rzadu) i ministrów. Premier i ministrowie

powoływani sa dekretem królewskim i to oni ponosza odpowiedzialnosc - Król jest

nietykalny. Ministrowie tworza Rade Ministrów z premierem na czele. Liczba ministrów i

ministerstw nie jest okreslona konstytucyjnie, a powoływane one sa dekretami królewskimi.

Obecna struktura Rady Ministrów kształtowała sie od roku 1983, kiedy to uzyskała

konstytucyjne podstawy działania. Wedle konstytucji rzad obraduje i decyduje o ogólnej

polityce rzadu i zapewnia jej jednolitość, zas szczegółowe działanie leży w gestii Rady

Ministrów.

Holandia od roku 1917 przeprowadza wybory w systemie proporcjonalnym, co ma istotny

wpływ na formułowanie rzadów. Proporcjonalność powoduje rozdrobnienie sceny polityczne,

a tym samym prowadzi do sytuacji, w której żadna partia nie może samodzielnie utworzyc

rzadu.

Proces formułowania rzadu: po wyborach Królowa po zasiegnieciu opinii przewodniczacych

obu izb powołuje informatora, polityka cieszacego sie prestiżem, ale nie zajmujacego sie już

czynnie polityka. Przeprowadza on konsultacje z liderami partyjnymi, a nastepnie

przedstawia królowi sprawozdanie o możliwościach utworzenia rzadu koalicyjnego.

Nastepnie monarcha powołuje formateur (formatora), którego zadaniem jest ustalenie składu

rzadu na poziomie premiera, ministrów i sekretarzy stanu. Formateur działa w bliskim

porozumieniu z partiami tworzacymi rzad koalicyjny i może byc on przyszłym premierem,

lecz nie jest to koniecznością. Uzgodniony skład rzadu przedstawiany jest Królowi, który

nastepnie go nominuje. Tak powołany rzad nie musi się już ubiegać o uzyskanie wotum

zaufania Drugiej Izby Stanów Generalnych. Wynika to z prostego powodu: proces

formułowania rządu jest czasochłonnym, a w tym czasie poparcie dla rzadu w parlamencie

łatwo ocenic

48. Działająca na podstawie artykułu 73 Konstytucji Królestwa Holandii składa sie z monarchy

jako przewodniczącego, wiceprzewodniczącego oraz 28 członków powoływanych

dożywotnio przez monarchę. Jak mówi konstytucja do obowiązków Rady należy:

„wydawanie opinii rady Stanu lub jej wydziału w sprawie projektów ustaw i ogólnych

przepisów administracyjnych”

„badanie sporów administracyjnych rozstrzyganych dekretem królewskim i wydawanie

orzeczeń

oraz sprawowanie władzy królewskiej dopóki nie zostanie ustalone jej sprawowanie.

Rola monarchy jako przewodniczącego ograniczona jest do funkcji reprezentacyjnych, nie

posiada on prawa głosu. Pozostali członkowie są odwoływani na własna prośbę lub po

przekroczeniu określonego wieku, może ich tak odwołać sama Rada.

49. Monarcha jest głową państwa, władzę ustawodawczą sprawuje wspólnie z Stanami Generalnymi, a władza wykonawcza należy doń całkowicie (jedynie formalnie).Monarcha sprawuje zwierzchnie kierownictwo nad stosunkami międzynarodowymi- ratyfikuje umowy międzynarodowe(za zgodą Stanów), sprawuje dowództwo nad siłami zbrojnymi. Jednak większość uprawnień monarchy jest wykonywana przez rząd. Monarcha wydaje ogólne przepisy administracyjno prawne przyjmujące formę dekretów Król mianuje i odwołuje ministrów jednak musi się liczyć z większością parlamentarną

50. Komisarz królowej odgrywa podwójną rolę co sytuuje jego stanowisko w szczególnym miejscu organizacyjnej administracji prowincjonalnej. Z jednej strony reprezentuje administrację centralną. W tym charakterze wizytuje wszystkie gminy na terenie prowincji i informuje ministra spraw wewnętrznych o swoich szczególnych ustaleniach a także o tych aktach gminy które w jego ocenie są sprzeczne z prawem lub interesem publicznym. Do komisarza należy realizacja pewnych zadań w sferze utrzymania porządku publicznego, przeciwdziałania klęskom i zagrożeniom oraz udzielanie w tych sytuacjach pomocy.

Z drugiej strony zaś stanowisko to jest niezależnym stanowiskiem prowincjonalnym . W swej drugiej roli komisarz przewodniczy radzie i zarządowi prowincji , jest również niezależnym organem odwoławczym a także reprezentuje prowincje na zewnątrz.

51. Powoływany jest przez rząd na mocy dekretu królewskiego. Jego zadaniem jest stanie na

straży praw i dbanie o dobro państwa. Funkcja burmistrza cieszy się niezwykłym uznaniem i

zazwyczaj jest w wstępem do kariery politycznej na szczeblu centralnym.

52. Główna przyczyna wprowadzenia struktury federalnej były problemy etniczne,

językowe, ekonomiczne i społeczne. Struktura państwa obejmuje obecnie: federacje,

wspólnoty, regiony, prowincje, gminy. Belgia podzielona jest na trzy wspólnoty, trzy regiony

oraz cztery grupy językowe. Dwa Regiony: Flandria i Walonia dzielą się kolejno

na prowincje(po pięć w każdym). Najniższym stopniem podziału są gminy.

Trzy regiony autonomiczne Belgii: Region stołeczny Bruksela, Flandria, Walonia

Kompetencje regionów: planowanie rozwoju miast i wsi, ochrona środowiska,

wykorzystanie wody i ziemi, rolnictwo, budownictwo, zatrudnienie, administracja lokalna,

transport, roboty publiczne, sprawy ogólnogospodarcze, polityka naukowa, stosunki

z zagranicą

53. Dwuizbowy, składa się z Izby Reprezentantów i Senatu.

Izba Reprezentantów składa się ze 150 deputowanych wybieranych w wyborach

powszechnych na 4 lata według ordynacji proporcjonalnej. Senat liczy 71 senatorów wybieranych na 4 lata: 25 wybieranych jest bezpośrednio przez

wyborców należących do niderlandzkiej grupy językowej, 15 wybieranych bezpośrednio

przez wyborców z francuskiej grupy językowej, 10 desygnowanych przez Rade

Flamandzka ze swego grona i 1 wybierany przez Rade Wspólnoty Niemieckojęzycznej ze

swego grona, 6 senatorów wybieranych jest przez powyższych 35 senatorów

niderlandzkiej grupy językowej, a 4 przez powyższych 25 senatorów francuskiej grupy

językowej. W skład Senatu wchodzą również dzieci króla, a w przypadku ich braku książęta belgijscy

gałęzi rodziny królewskiej, która jest upoważniona do następstwa tronu. (od 18 roku

życia, głos pełnoprawny od 21 lat) - obecnie książęta Filip i Laurent oraz księżniczka

Astrid.

54. Monarcha prowadzi konsultacje z przedstawicielami partii politycznych i grup

społeczno-ekonomicznych. Następnie król powołuje informatora, który orientuje się co do

możliwosci stworzenia stabilnej koalicji rządowej. Na podstawie sprawozdań informatora,

król powołuje formatora, który prowadzi oficjalne rozmowy w sprawie utworzenia koalicji

rzadowej, opracowania programu rzadu oraz podziału tek ministerialnych. Formator jako

premier wygłasza expose przed Izba Reprezentantów oraz przedstawia skład rzadu. Rzad

musi uzyskac votum zaufania tylko w izbie niższej

55.

56. Monarcha posiada inicjatywę ustawodawcza, sprawuje władzę wykonawczą, nie odpowiada politycznie, mianuje i odwołuje ministrów na wniosek premiera, jego akty wymagają kontrasygnaty członków rządu, a ministrowie ponoszą za nie

odpowiedzialność przed parlamentem, może wydawać zarządzenia i decyzje niezbędne do wydawania ustaw, tzw. Ordonanse królewskie, jest naczelnym zwierzchnikiem sił zbrojnych, nadaje stopnie w armii, powołuje na stanowiska w administracji celnej i w służbie

granicznej z wyjątkiem przypadków określonych w ustawie, król może nadawać tytuły szlacheckie, sprawuje zwierzchnictwo nad polityka zagraniczna, z wyjątkiem uprawnień w zakresie wspólnot i regionów, monarcha nie ma prawa veta, król może odroczyć posiedzenie obu izb, król może rozwiązać Izbę przed upływem kadencji.

57. Monarcha w Japonii

* cesarz - funkcja dziedziczna

* głowa państwa, niekiedy zwierzchnik wszystkich władz

* nie ponosi odpowiedzialności za swoje decyzje - ponoszą je za niego ministrowie

* podpisywanie ustaw

* zwoływanie i rozwiązywanie parlamentu

* zarządzanie wyborami do parlamentu

pełni funkcje reprezentacyjne

58. Zgromadzenie Narodowe - parlament

Czynne prawo wyborcze mają obywatele pełnoletni (dwudziestoletni), bierne do Izby Reprezentantów, ci którzy ukończyli 25 lat a do Izby Radców 30.

Izba Reprezentantów

* izba niższa

* liczy 480 deputowanych, wybieranych w wyborach powszechnych na 4 lata. 300 z nich wybieranych jest wg ordynacji większościowej, a 180 proporcjonalnej

Izba Radców

* izba wyższa

* składa się z 242 członków wybieranych na 6 lat, a co 3 lata wymieniana jest połowa składu. 146 jest wybieranych z 47 okręgów prefekturalnych (pojedyncze głosy, nie przekazywane), a 96 jest wybieranych z listy ogólnokrajowej na zasadach ordynacji proporcjonalnej

59. Charakterystyka kampanii wyborczej

* do Izby Reprezentantów może trwać 15 dni, a do Izby Radców 18 dni

* zabrania się chodzenia po domach, partie maja prawo odbyć tylko 4 spotkania wyborcze dla każdego kandydata

* można mieć tylko 3 rodzaje ulotek lub plakatów, a treść powinna być rejestrowana w ministerstwie

* każdy kandydat może korzystać z 2 bezpłatnych audycji w telewizji państwowej i 2 w prywatnych

60. Parlament (Zgromadzenie Federalne)

Curia Confoederationis Helveticae - siedziba parlamentu i rządu szwajcarskiego w Bernie

Zgromadzenie Federalne - parlament szwajcarski (niem. Bundesversammlung, fr. Assemblée fédérale, wł. Assemblea Federale, retorom. Assemblea Federala) składa się z dwóch izb:

* Rada Narodu (niem. Nationalrat, franc. Conseil National, wł. Consiglio Nazionale, retorom. Cussegl Naziunal) - w skład której wchodzi 200 członków, noszących miano "deputowanych Narodu",

* Rada Kantonów (niem. Ständerat, franc. Conseil des Etats, wł. Consiglio degli Stati) - reprezentacja kantonów, składa się z 46 "deputowanych kantonów". 6 spośród 26 kantonów (dawne "półkantony") wybiera po jednym tylko reprezentancie, a pozostałych 20 - po dwóch.

System dwuizbowości szwajcarskiej ma charakter symetryczny ("egalitarny") - obie izby mają takie same prawa, zgoda obu izb jest konieczna dla uchwalenia czegokolwiek, a postępowanie ustawodawcze może się rozpocząć w każdej z izb.

Konstytucja wspomina o kadencji wyłącznie Rady Narodu (4 lata), która nie może być rozwiązana przedterminowo. Nie precyzuje czasu trwania kadencji Rady Kantonów - zasady wyborów do RK regulują bowiem konstytucje poszczególnych kantonów. Pojęcie kadencji nie odnosi się do całej Rady, tylko do jej członków (trwa - w zależności od wewnętrznych przepisów kantonalnych - od roku do 4). Ustawodawstwo kantonalne jest jednak w tej sferze zasadniczo zbieżne.

Zgromadzenie Federalne ma niezwykle szerokie uprawnienia. Wyróżnia się szereg jego funkcji. Najważniejsze to:

* ustawodawcza (również dokonywanie zmian konstytucyjnych),

* elekcyjna (wybór rządu - Rady Federalnej, prezydenta i wiceprezydenta, Kanclerza Federalnego, przewodniczącego i wiceprzewodniczącego Trybunału Federalnego, generała (głównodowodzącego armią),

* kierownicza (wobec rządu)

* kontrolna - nadzór nad rządem, nad stosunkami z zagranicą, zatwierdzanie sprawozdania finansowego państwa, formowanie parlamentarnych komisji śledczych,

* sądowa - rozstrzyganie sporów kompetencyjnych, o ważności inicjatywy ludowej, udzielanie łaski osobom skazanym

Sesja plenarna Rady Narodu, jednej z izb Zgromadzenia Federalnego

Na czele każdej izby stoi przewodniczący, wybierany na 1 rok, bez prawa powtórnego wyboru. Do pomocy ma on dwóch wiceprzewodniczących. Zajmuje się on kierowaniem pracami izby, a w przypadku równości głosów, ma głos rozstrzygający.

W każdej izbie występuje dodatkowo ciało wewnętrzne - Biuro. Składa się ono z przewodniczącego, przewodniczących frakcji parlamentarnych (w Radzie Narodu) lub skrutatorów (w Radzie Kantonów). Biura ustalają merytoryczny program każdej sesji, proponują sposoby prowadzenia obrad nad danymi zagadnieniami, liczebność i skład komisji, ustalają rezultaty głosowań plenarnych itd.

Biura obu izb tworzą Konferencję Koordynacyjną. Ustala ona priorytet czasowy rozpatrywania poszczególnych spraw przedstawianych parlamentowi i ustala plan jego funkcjonowania w ramach sesji, a także zapewnia odpowiednie kontakty z Radą Federalną.

Izby obradują w ramach 4 sesji w roku. Początek każdej sesji ustalony jest w sposób trwały w odpowiedniej ustawie. Natomiast sesje nadzwyczajne zwoływane są wtedy, gdy zażąda tego Rada Federalna lub minimum 1/4 deputowanych którejś z izb. Na sesję nadzwyczajną zbierają się obie izby. Quorum to obecność większości ich członków.

Pomimo iż w parlamencie szwajcarskim znajdują się przedstawiciele różnych partii, to jednak nie można mówić tutaj o systemie partyjnym w pełnym tego słowa znaczeniu. Rząd powoływany jest przez parlament, ale nie jest on rządem koalicyjnym - ponieważ nie ma w nim przywódców partii politycznych, tylko ci, którzy zostali do niego powołani. Członkami rządu nie mogą zostać parlamentarzyści.

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Współczesne systemy polityczne2, Politologia UW, Współczesne systemy polityczne
wsp, Politologia UW, Współczesne systemy polityczne
pytanie 71 Tryb Stanu, Politologia UW- III semestr, System polityczny rp
System Polityczny RP - WYKŁAD 12, POLITOLOGIA UW, System Polityczny RP(1)
System Polityczny RP - WYKŁAD 10, POLITOLOGIA UW, System Polityczny RP(1)
System Polityczny RP - WYKŁAD 11, POLITOLOGIA UW, System Polityczny RP(1)

więcej podobnych podstron