§
Jedną z operacji częściej stosowanych w procesach kucia stali jest zgrzewanie. Polega ono na zagrzaniu łączonych części do temperatury białego żaru, oczyszczeniu powierzchni łączonych oraz złączeniu ich pod naciskiem prasy lub Jiderzeniami młota. Podczas ogrzewania do temperatury białego żaru (około 1300 °C) stal utlenia się na powierzchni, a produkty utleniania tworzące zgorzelinę przywarte do nagrzanej powierzchni utrudniają łączenie się części metalowych.
Do oczyszczania nagrzanych części używa się różnych topników, które topiąc się w wysokiej temperaturze rozpuszczają w sobie zgorzelinę. Tworzący się w tych warunkach żużel chroni metal przed ponownym utlenieniem. Jeżeli tak przygotowane powierzchnie zostaną do siebie dociśnięte, to ciekły żużel zostanie spomiędzy nich wyciśnięty, a czyste metaliczne powierzchnie połączą się ze sobą.
Rys. 167. Zasada spęczania
WWWW
'W/7. W^
Rys. 168. Spęczanie: a — środkowej części pręta, b — końca pręta
Rys. 169. Wydłużanie materiału: a—za pomocą nadkładki, b — za pomocą kowadeł wypukłych
Rys. 170. Rozszerzanie
^^^^\\^^' ^^^^^^^ -^^^^^^^ Rys. 171. Przebijanie grubych materiałów
Najtańszym topnikiem używanym do oczyszczania powierzchni podczas zgrzewania jest piasek kwarcowy, którym posypuje się przedmiot podczas ogrzewania. Niekiedy do tego celu używany bywa również boraks. Przed zgrzewaniem należy materiał przygotować mechanicznie. Sposób przy-
158
gotowania zależy od charakteru połączenia. Na rys. 173 a przedstawiono łączenie na styk czołowy, a na rys. 173 b zgrzewanie na zakładkę. Rys. 173 c przedstawia materiał przygotowany do wykonania spoiny klinowej, stosowanej do łączenia ze sobą dużych części.
a)
Rys. 172. Ręczne rozkuwanie pierścienia
Rys. 173. Zgrzewanie: a—na styk czołowy, b—na zakładkę, c— na klin
51. Kucie matrycowe
Matryca składa się z dwóch części odtwarzających, podobnie jak forma odlewnicza, kształty zewnętrzne wyrobu. Dolna część matrycy podczas pracy spoczywa na szabocie młota lub stole prasy. Część górna umocowana do bijaka młota lub suwaka prasy uderza w część dolną nieruchomą matrycy. Jeżeli w obszarze działania matrycy znajduje się dostatecznie plastyczny materiał, to przybierze on postać przedmiotu, którego kształty zewnętrzne odtworzone są w matrycy.
Na rys. 174 a przedstawiona jest matryca składająca się z połówek. Górna połówka matrycy 2 jest połączona z bijakiem 3 młota za pomoce klina 5 i wpustu 6, a dolna połówka l umocowana jest w obsadzie 4 klinem 7 i wpustem S. Obsada spoczywa w szabocie 10, z którą jest połączona za pomocą klina 9. Pomiędzy połówkami matrycy znajduje się materiał H, który pod działaniem młota lub prasy odkształci się plastycznie l wypełni wgłębienia matrycy, zwane wykrojem. Wykrój odpowiadający kształtem gotowej odkuwce (rys. 124 b) otoczony jest w płaszczyźnie podziału rowkiem, w którym zbiera się nadmiar materiału, czyli tzw. w y-p ł y w k a. Po odkuciu obcina się wypływkę w następnej operacji w specjalnym okrojniku.
Kucie matrycowe ma szereg zalet w porównaniu z kuciem swobód-^nym. Jako główne zalety można wymienić:
1. Krótki czas wykonywania odkuwki.
2. Możność wykonywania odkuwek o skomplikowanych kształtach.
159