Psychologia emocji i motywacji - zagadnienia.

1. Emocje z perspektywy głównych kierunków psychologii

2. Emocja strachu jako moduł ewolucyjny

3. Klasyczne teorie emocji

4. Czynniki wyzwalające emocje

5. Mózgowe mechanizmy emocji

6. Ekspresja emocji

7. Emocje a poznanie

8. Rozwój emocji

9. Regulacja i kontrola emocji

10. Emocje a osobowość

11. Emocje a inne konstrukty psychologiczne

12. Motywacje z perspektywy współczesnych orientacji psychologicznych

13. Motywacyjne funkcje emocji

14. Poznawcze podstawy emocji

15. Motywacja osiągnięć

16. Motywacja wewnętrzna

Emocje z perspektywy głównych kierunków psychologii

Emocje z perspektywy introspekcjonizmu, behawioryzmu, psychoanalizy, modelu poznawczego.

Potoczna koncepcja emocji:

EKSPRESJA

ZDARZENIE → UCZUCIE → NAPIĘCIE FIZJOLOGICZNE

DZIAŁANIE

Relacje między bodźcem a doświadczeniem wewnętrznym.

Psychoanaliza:

Emocje nieświadome - występują nawet przy braku świadomego doświadczenia występującej emocji. Nieświadomość emocji - nieświadomość dynamiczna.

EMOCJA - TWIERDZENIE TEORETYCZNE

Np. nieświadomy gniew → nadmierna uprzejmość w zachowaniu; zachowanie symboliczne - nieświadome poczucie winy.

Emocje są wypierane, bo stanowią zbyt duże zagrożenie dla jednostki.

Psychoanaliza - plusy ujęcia:

• Zwróciła uwagę na emocje

• Rewolucyjny proces

• „przechowała” emocje w czasach, gdy nie spełniały one zbyt dużej roli w psychologii

Psychologia - minusy ujęcia:

• Rozumienie emocji w kontekście „odkrycia”

Kontekst uzasadnienia - pytanie o empiryczną bazę uzasadnienia emocji:

„Kto ma oczy do patrzenia i uszy do słuchania, może się przekonać, że żaden śmiertelnik nie jest w stanie utrzymać niczego w tajemnicy. Kiedy milczą jego usta, gada za pomocą koniuszków jego palców, zdrada sączy się z niego każdym porem ciała”.

Freud (1905)

Pytanie o kryteria trafności diagnozy emocji - to co mówi nam badany to zniekształcony wycinek. Osoba może bronić się przed trafną diagnozą.

Kryterium - nasilenie objawów, potem wyparcie symptomów pojawiających się emocji.

Brak pokory u psychoanalityków - psychologia jest bardzo młoda nauką, potrzeba większej świadomości posiadanej wiedzy i braków w niej.

Behawioryzm:

W latach 20. XX wieku w psychologii doszli do głosu przedstawiciele nowego nurtu zwanego behawioryzmem. Na ich czele stoi Pawłow i Watson (błąd: występuje zasadnicze podobieństwo między pawłowizmem a behawioryzmem, w warstwie badawczej; różnice są widoczne w warstwie wyjaśniania, dlatego pawłowizm ≠ behawioryzm).

BODZIEC → REAKCJA

Bodziec wyznacza reakcję z wyłączeniem tego, co między nimi mogło zadziałać (Np. procesy psychiczne → epifenomeny nie wpływające na zachowanie; procesy neurofizjologiczne).

Pawłowizm (psychoneurofizjologia)

BODZIEC → Ο → REAKCJA

Teoria identyczności:

„dajcie mi tuzin zdrowych niemowląt (…) a gwarantuje, że mogę losowo wybrać jedno z nich i wyszkolić go na dowolnego specjalistę: lekarza, prawnika, artystę, kupca, żebraka czy złodzieja”.

J. Watson (1913)

Warunkowanie klasyczne i teza ekwipotencjalności (cechy bodźca nie maja większego znaczenia dla przebiegu warunkowania).

Poznawczy model emocji:

Nieświadomość poznawcza - procesy automatyczne, nieświadome, szybkie, przez co bardziej efektywne. Świadomość związana jest z refleksją.

Psychologia ewolucyjna:

Duże znaczenie dla psychologii emocji. Powstała wcześnie, niemal równolegle do początków psychologii (2 połowa XIX wieku) → introspekcjonizm.

Karol Darwin:

• 1859 - :O powstawaniu gatunków…”

• „O pochodzeniu człowieka”

• „O wyrazie uczuć u człowieka i zwierząt”

Warstwa empiryczna miała dla niego duże znaczenie.

„O powstawaniu gatunków…”

• Organizmy dziedziczą cechy przodków → przypadkowe zmiany: mutacje.

• W środowisku występują ograniczone zasoby, o które organizmy muszą rywalizować.

• Niektóre organizmy Ssą lepiej dostosowane do danych warunków środowiska, bo mają cechy, których nie posiadają ich konkurenci.

• Organizmy lepiej dostosowane do środowiska mają większe szanse przeżycia i wydania na świat potomstwa („sukces reprodukcyjny”)

Pokrewieństwo z szympansem.

Człowiek rozumny - środkowo-wschodnia część Afryki.

Wyjątkowość chromosomu Y - znaczna część DNA w linii męskiej przekazywana w dokładnej postaci (z wyjątkiem pewnych mutacji) → informacje o czasie i miejscu przemieszczania się grup Homo sapiens.

Mutacje unikalne:

przed: AGCTGACT

po: GACAGACT

Rzadkie, bierne przekazywane z ojca na syna przez tysiące lat. Stosowane do wyróżnienia kilku dużych grup, do których może być przyporządkowany każdy mężczyzna (haplogrupy).

Teorie doboru naturalnego - dotyczy nie tylko biologicznych struktur organizmu, ale także zachowania - nowy projekt psychologii.

Przyczyny odrzucenia:

• Błędne badania antropologów

• Opór w psychologii - dominacja behawioryzmu i psychologii poznawczej (zasada ekwipotencjalności).

Fałszywe przekonanie o założeniach psychologów ewolucyjnych:

• determinizm ewolucyjny - środowisko nie ma znaczenia, tylko genetyka; nie ma możliwości zmian w dziedziczeniu; albo środowisko, albo dziedziczenie.

Zachowania ludzi i zwierząt są wynikiem interakcji 2 czynników:

• adaptacji wykształconych w toku ewolucji

• środowiska, które wpływa na dziedziczenie

Oba te czynniki są bardzo ważne.

Problemy adaptacyjne charakteryzują się cechami:

• występowały z dużą częstotliwością w ewolucyjnej historii gatunku

• są to uwarunkowania, które mają wpływ na reprodukcję indywidualnych organizmów - bez względu na to, jak pośredni może to być wpływ i bez względu na…

Mózg jest naturalnie zaprogramowanym systemem przetwarzania informacji, którego funkcją jest rozwiązywanie problemów adaptacyjnych.

Pojecie instynktu jest często niesłuszne przeciwstawiane pojęciu uczenia się. Chodzi tu o złożone mechanizmy zaprogramowane do rozwiązywania problemów adaptacyjnych. Problemy te to:

• występują u wszystkich normalnych organizmów

• rozwijają się bez żadnego świadomego wysiłku i przy braku jakiejkolwiek formalnej instrukcji

• są stosowane bez uświadamiania sobie leżącej u ich podstaw logiki

• różnią się one od bardziej ogólnych zdolności przetwarzania informacji; faktycznie można je traktować jako instynkt uczenia się.

Świadomość jest jedynie wierzchołkiem góry lodowej - obojętnie czy działa mechanizm wyparcia czy nie, część procesów nie jest uświadamiana, co zwiększa ich szybkość i efektywność.

Adaptacje psychiczne we współczesnym środowisku mogę generować pewne problemy - umysł i jego adaptacje różnie niż kiedyś, bo przystosowane do innego trybu życia i środowiska - zmiany na drodze ewolucji; problemy w tamtym środowisku były inne niż dzisiaj, tamte adaptacje mogą powodować problemy, np. moduł emocji strachu.

Produkty uboczne adaptacji ewolucyjnych - trzeba odróżnić adaptacje od produktów ubocznych. Np. chodzenie na 2 nogach - złożony mechanizm → dziś umożliwiają realizację zadań, które kiedyś nie miały znaczenia i nie były przydatne → produktem ubocznych chodzenia na 2 nogach jest zachowanie równowagi na desce surfingowej.

Podejście funkcjonalne:

1. Jaką funkcję pełni dana emocja? Najważniejsze pytanie - jaką funkcję pełniły w przeszłości?

2. Szerokie rozumienie emocji - czy są realizowane określone zadania? (Czy emocje w ogóle istnieją? Czy istnieją emocje podstawowe i pochodne?)

3. Emocje nie muszą być uświadamiane - sens zadania zostaje zachowany mimo braku świadomości jego wykonywania.

4. Emocje jako moduły ewolucyjne - wielomodułowa struktura umysłu - różne organy w organizmie spełniają różne funkcje → specjalizacja w ramach umysłu, psychiki, np. moduł strachu.

Emocja strachu jako moduł ewolucyjny

Strach - najczęściej badana emocja. Większość badań przeprowadzona na zwierzętach, głównie na szczurach z wykorzystaniem szoku elektrycznego. Badania te miały duże znaczenie dla psychologii.

Warunkowanie strachu - perspektywa ewolucyjna. - Henry Harlow

Badania nad makakami. Makaki - mają predyspozycje do pewnych zachowań (błędne założenie o wpływie środowiska i „tabula rasa”). Ważny argument - na świat przychodzimy z pewnymi mechanizmami zachowań.

Laboratorium Susan Mineki (WGTA)

Klatka stosowana do badania zachowań makaków w różnych sytuacjach eksperymentalnych. Pudełko na pokarm za ruchomą żaluzją. Eksperymentator niewidoczny 9lustro weneckie). Mierzono ile czasu upłynęło zanim zbliżyły się do pokarmu, gdy w klatce było obecny żywy wąż boa, gumowy wąż, gipsowy model węża i inne przedmioty.

*Węże i pająki - prototypowe bodźce dla emocji strachu.

Makaki na wolności - silna reakcja strachu na widok węża. Makaki w klatce - brak oznak strachu. Wniosek: reakcja strachu na widok węża jest wynikiem wyuczenia.

Moduł strachu - częściowo niezależny system behawioralny, neuronalny i emocjonalny.

Laboratorium Mineki (Sackett-Self-Selection-Circus).

Klatka w kształcie heksagonalnym z przylegającymi mniejszymi klatkami (strach wynikiem wyuczenia się).

Wyniki te wydają się potwierdzać, że makaki na wolności odczuwają strach na widok węża, co jest reakcją powstałą w procesie warunkowania (obserwacja u innych starszych osobników).

Warunkowanie klasyczne vs obserwacja.

Warunkowanie obserwacyjne - czas latencji dłuższy.

Obserwacyjne warunkowanie może prowadzić do powstania silnej i utrzymującej się w czasie gotowości do reagowania strachem na określone bodźce. Warunkująca reakcja strachu obejmowała nie tylko czas latencji, ale również zachowania, które są regulowane przez AUN.

Obserwowanie u modela reakcji strachu na bodźce neutralne nie prowadzi do powstania warunkowej reakcji strachu. Małpy jednych rzeczy uczą się łatwo, a innych bardzo trudno lub w ogóle się nie uczą. Podstawą dla selektywnego procesu uczenia się strachu na określone bodźce jest raczej filogeneza niż ontogeneza, ponieważ małpy nie miały żadnych doświadczeń…

Warunkowanie strachu u ludzi - Ohme.

Bodziec bezwarunkowy - szok elektryczny.

Bodźce warunkowe - fotografie węży, pająków, domów, kwiatów i grzybów.

Zmienna zależna - reakcja elektrodermalna.

Procedura klasycznego warunkowania - szok pojawiał się po odstępie 8 sekund po prezentacji bodźca warunkowego.

Automatyzacja aktywacji strachu

*Metoda wstecznego maskowania (<30 ms)

Osoby z wysokim lękiem na węże

Osoby z wysokim lekiem na pająki (w obu przypadkach nie były to fonie).

Grupa kontrolna

Bodźce - fotografie węży, pająków, kwiatów i grzybów.

*Tachistoskop - urządzenie umożliwiające ultrakrótkie prezentacje bodźców neutralnych (kilka milisekund).

Czas prezentacji na tyle krótki, by bodziec nie został spostrzeżony i na tyle długi, żeby bodziec zadziałał.

Emocja strachu a ból - Jamie Rhudy

Emocja strachu wpływa na wrażliwość na ból:

• hiperalgezja - obniżenie progu odczuwania bólu - większa wrażliwość

• hipoaglazja - podwyższenie progu odczuwania bólu - mniejsza wrażliwość.

Duża odporność na ból - adaptacja do środowiska, realizacja pewnego programu działania.

Wynik: hipoalgezja.

Badano też inne zmienne:

• odczucie intensywności bólu

• odczucie nieprzyjemności bólu

• temperatura palca

• przewodnictwo skóry

• tempo bicia serca

Kluczowe znaczenie ma rodzaj bodźca:

• słaby

• umiarkowany

• bardzo silny

Jeśli bodziec był silny i wywołał silną reakcje strachu - hipoalgezja.

Jeśli bodziec był słaby i wywołał słabą reakcję strachu - hiperalgezja.

W tym badaniu stosowano bodźce bardzo silne.

Emocja strachu a percepcja wysokości - Stefanucci, Proffitt

Ocena wysokości przez osoby dorosłe.

Patrząc z góry przeceniamy wysokość - mniejsze ryzyko zagrożenia z punktu widzenia ewolucji. Patrząc z dołu - niedocenianie wysokości lub ocena bardzo zbliżona do rzeczywistego wyniku.

Wynik:

• rzeczywista wysokość - 8 metrów

• ocena z dołu - ok. 10 metrów

• ocena z góry - ok. 12 metrów

Strach jako stan odczuwany w danym momencie lub jako cecha.

• Jako stan - im większy strach tym wyższa wysokość

• Jako cecha - względnie stała predyspozycja do odczuwania strachu

Inne efekty emocji strachu:

• Korelacja pozorna - związek między bodźcami o znaczeniu ewolucyjnym a Np. szokiem elektrycznym

• Wpływ na procesy uwagi - badania nad detekcja bodźców ewolucyjnych (rozpoznanie twarzy gniewnej wśród wielu radosnych szybciej niż na odwrót).

Wnioski:

• U naczelnych (także u ludzi) moduł strachu jest aktywizowany przez specyficzne bodźce, w szczególności takie, dla których bardzo prawdopodobne jest ewolucyjne pochodzenie.

• U ludzi moduł strachu jest aktywizowany przez ewolucyjne bodźce strachu, bez udziału świadomości. Ewolucyjny moduł strachu bardzo trudno poddaje się wpływom świadomej kontroli poznawczej.

• Moduł strachu jest zawiadywany przez obwody neuronalne umiejscowione w centralnej części ciała migdałowatego.

• Ewolucyjne bodźce strachu często stają się przedmiotem ludzkich fobii, co pozwala zrozumieć ich selektywny charakter pod względem obiektów i sytuacji, do których się odnoszą.

Martin Seligmann (1971)

Klasyczne warunkowanie nie jest zadowalającym wyjaśnieniem procesu powstawania fobii. Fobie są bardzo odporne na proces wygaszania. Dotyczą tylko niektórych obiektów. Powstają w skutek jednorazowego kontaktu, a oddziaływanie…

Fobie powstają w wyniku procesu uczenia się. Charakteryzują się predyspozycją biologiczną. Ten rodzaj uczenia się jest selektywnie odporny na wygaszanie, prawdopodobnie ma charakter niepoznawczy i nie wymaga więcej niż jednorazowego kontaktu z obiektem.

William James (1892/2002)

„Instynkt definiuje się jako zdolność do zachowania się w sposób prowadzący do osiągnięcia określonych celów bez przewidywania tych celów i bez uprzedniego wyuczenia się (previous education in the performance)”.

„Instynkty są impulsami do przejawiania specyficznych zachowań w odpowiedzi na specyficzne bodźce”.

„Instynkty są ogólnego typu odruchami”.

„Instynkty nie SA zawsze ślepe ani niezmienne”.

„Niezależnie od tego jakimi instynktami został pierwotnie obdarzony człowiek lub zwierzę, jego zachowanie pod wpływem instynktów…”

Klasyczne teorie emocji

Jamesa teoria emocji (1884)

„Emocje są jedynie odczuwaniem stanu emocjonalnego”.

„Co to jest emocja?”

1. Przedmiot wewnętrzny lub jego wyobrażenie działające na narząd zmysłowy powoduje w nim stan pobudzenia nerwowego = impulsy nerwowe biegną do mózgu, gdzie powstaje obraz przedmiotu. (rzeczy-tylko-spostrzegane)

2. Z kory impulsy nerwowe biegną do narządów wewnętrznych (mięśni i skóry) wywołując w nich zmiany fizjologiczne (Np. przyspieszone bicie serca).

3. Reakcje cielesne wzbudzają impulsy nerwowe, które wracają do kory mózgowej w formie wrażenia cielesnego - odzwierciedlenie w świadomości zmian fizjologicznych.

Emocje to:

• Nic innego jak odczuwanie zmian cielesnych

• Przede wszystkim zaś zmian cielesnych regulowanych przez AUN, które są najbardziej istotne w tym sensie, że są konieczne i wystarczające dla powstania emocji.

Carl Lange (1834-1900) - autor tzw. „Naczyniowo-ruchowej teorii emocji”, w której zmiany cielesne (zwłaszcza w układzie krążenia) uznaje za czynnik całkowicie determinujący charakter poszczególnych emocji. Kontynuacja myśli wyrażonej przez Destutta de Tracy (1754-1649), a wcześniej jeszcze przez Kartezjusza („Namiętności duszy”, 1649)

Kartezjusz: jeśli A jest przyczyną b, to A styka się z B (przekaz energii z A do B). Stałe procesy cielesne wpływają na procesy mentalne, psychiczne i emocjonalne → interakcjonizm.

James - paralelizm psychofizyczny.

Różnica w stosunku do Wundta teorii emocji - James pomylił przyczynę ze skutkiem, zmiany cielesne nie są potrzebne do wzbudzania emocji (Wundt).

Manipulacje wynikają z teorii - James nie przeprowadził żadnych badań, oparł się jedynie na samych rozważaniach, analizach porównawczych, doświadczeniach życiowych.

„Jeśli moja teoria jest prawdziwa, to powinien z niej wypłynąć wniosek, że każde dowolne zbudzenie tzw. Przejawów danej emocji, powinno dać w wyniku samą emocję”.

„Wszelkie grube emocje (silne procesy somatyczne) i uczucia (emocje subtelne - znacznie słabsze zmiany cielesne: moralne, estetyczne, intelektualne) składają się z tych zmian cielesnych, które zwykle nazywamy ich manifestacją lub następstwem; wydaje mi się, że gdybym ustalił uczucie cielesne, zostałbym pozbawiony życia emocjonalnego”.

Spór o interpretację teorii Jamesa - Phoebe Ellsworth (1994).

Chociaż w teorii Jamesa „odczucia zmian cielesnych są koniecznym warunkiem emocji, to jednak interpretacja całej sytuacji jest istotą doświadczenia emocjonalnego”. Zatem „procesy cielesne łącznie z percepcją obiektu generują emocję”. „Z chwila, gdy obiekt zostaje rozpoznany, jego emocjonalne konsekwencje w jakiejkolwiek teorii emocji muszą zostać wzbudzone raczej przez całą sytuację, którą ten obiekt sugeruje, niż przez samą jego obecność”.

Zdanie Ellsworth teoria Jamesa jest podobna do poznawczych teorii emocji w tym sensie, że za ważne uznaje się reakcje poznawcze i fizjologiczne.

Różnice ważniejsze niż podobieństwa:

• Inne zmiany fizjologiczne (Ellsworth)

• U Jamesa czynnik poznawczy nie jest konieczny (interpretacja jest niemal czystą percepcją).

Niektóre z twierdzeń Jamesa były całkowicie błędne, a inne zbyt niejasne lub wewnętrznie sprzeczne:

• W mózgu nie ma żadnych ośrodków emocji

• Nie wyjaśnił, czy fizjologiczne sprzężenie emocji jest przyczyną czy komponentem emocji

• Krytyka Langego za przesadne akcentowanie znaczenia wisceralnego sprzężenia zwrotnego…

Kontynuatorzy teorii Jamesa.

Chociaż James mięśniom szkieletowym przypisywał mniejszą rolę niż innym organom cielesnym w procesie inicjowania emocji, to jednak uwzględnił również to źródło sprzężenia zwrotnego jako integralny komponent jego teorii.

Jednak dopiero w 1951 r. Nina Bull określiła bliżej…

Silvan Tomkins (1963/64)

Większość badaczy tropi wewnętrzne zmiany cielesne kierując się teorią Jamesa-Langego. Z pewnością są one ważne, ale bardziej istotna jest ekspresja, której dostarcza twarz. Ten rodzaj ekspresji emocji jest odbierany nie tylko przez inny, ale także przez ten sam podmiot - za pośrednictwem sprzężenia zwrotnego, które jest zarówno szybsze jak i bardziej złożone…

Silvan Tomkins (1980)

Najważniejszym czynnikiem w procesie powstania subiektywnego poczucia emocji jest skóra pokrywająca mięśnie twarzy. Znajdują się w niej receptory, które…

Hipoteza mimicznego sprzężenia zwrotnego:

1. Gdy doświadczenie emocji pojawia się spontanicznie, to powinna występować korespondencja między ekspresją mimiczną a subiektywnym doznaniem pod względem intensywności oraz specyficzności.

2. Zgodnie z teorią Jamesa

1. Napięcie fizjologiczne regulowane przez AUN (reakcja autonomiczna) również koresponduje z ekspresją mimiczną pod względem intensywności, specyficzności

2. Co najmniej reakcje autonomiczne są inne dla pozytywnych i negatywnych emocji.

Leviston, Ekman, Friesen (1083, 1992)

Empiryczna weryfikacja mimicznego sprzężenia zwrotnego.

Metody: konstruowanie ekspresji mimicznych (standardowa twarz kontrolna, mimiczne ekspresje emocji), metoda Stanisławskiego

Zmienne: reakcje fizjologiczne

Osoby w różnym wieku, osoby z różnych kultur - Amerykanie, Minangkabau - Zachodnia Sumatra (system matriarchalny) - specyficzne zasady okazywania emocji - nie okazują gniewu; emocja jako akcent w relacjach interpersonalnych.

1. Wyniki badań dowodzą, że dowolnie kontrolowane mimiczne ekspresje emocji wywołują zróżnicowane wzorce co najmniej niektórych reakcji fizjologicznych, regulowanych przez AUN.

2. Wzorce tych reakcji fizjologicznych są podobne w różnych kulturach.

3. Wyniki tych badań są sprzeczne z modelem zakładającym, że pojawiające się reakcje fizjologiczne zostały uwarunkowane z powodu częstego występowania ekspresji mimicznych i aktywacji fizjologicznych → co najmniej w odniesieniu do gniewu.

4. Uzyskany efekt niezależny od wizualnego sprzężenia zwrotnego w odniesieniu do twarzy.

5. Nie stwierdzono u badanych (Minangkabau) wpływu konstruowanych ekspresji mimicznych na pojawienie się zróżnicowanych doświadczeń emocjonalnych → orientacja na stany wewnętrzne/ aspekt interpersonalny.

6. Im bardziej konstruowane ekspresje mimiczne są podobne do spontanicznych ekspresji mimicznych, tym wyraźniej są zróżnicowane wzory reakcji fizjologicznych.

7. Uzyskanych w tym badaniu efektów nie można wyjaśnić wpływem trudności w wykonywaniu różnych konfiguracji mimicznych.

Krytyka teorii Jamesa - Sherrington (1900)

Empiryczna weryfikacja jednego z postulatów teorii Jamesa. Zachowanie zwierząt po przecięciu dróg eferentnych - powinny zniknąć reakcje fizjologiczne. Wniosek: na pewno James nie miał racji - inicjowanie emocji poprzez odczucia zmian somatycznych w organach wewnętrznych. Sprzężenie zwrotne nie inicjuje emocji, może jedynie zwiększyć jej intensywność.

Badania Barda nad reakcją złości u zwierząt.

Konsekwencja usunięcia kory - reakcja złości na mało znaczące bodźce, które wcześniej nie wywoływały tej emocji (coś musi hamować emocję).

Konsekwencje usunięcia podwzgórza - mimo silnego bodźca występuje szczątkowa reakcja emocjonalna.

Teoria Canzona-Barda:

1. Centralny ośrodek mózgu odpowiedzialny za emocje - podwzgórze

2. Procesy zachodzące w podwzgórzu są źródłem doświadczenia emocjonalnego

3. Podwzgórze jest także źródłem typowych reakcji emocjonalnych

4. Reakcje trzewne są niespecyficzne, takie same dla wszystkich emocji

5. Reakcje trzewne przebiegają zbyt wolno, by mogły decydować o tym, jaka pojawi się emocja

6. Reakcje emocjonalne pojawiają się jednocześnie/równolegle z doświadczeniem emocjonalnym

7. Żeby pojawiły się prawdziwe zachowania emocjonalne nie musi się pojawic wcześniej doświadczenie emocjonalne

Schachtera teoria poznawczo-fizjologiczna

Komponenty stany emocjonalnego.

Emocja = interakcja napięcie fizjologiczne + interpretacja sytuacji

Napięcie fizjologiczne determinuje intensywność, ale nie jakość stany emocjonalnego.

Poznawcza interpretacja decyduje o tym, jakiej emocji doświadcza podmiot. Obecność jedynie tych 2 czynników (napięcie i poznawcza interpretacja) nie wystarcza.

Implikacje:

1. Jeśli intensywność napięcia fizjologicznego zostanie zredukowana, to proporcjonalnie zmniejszy się także intensywność odczucia emocjonalnego.

2. !!! Jeśli nastąpi błędna atrybucja „nieistotnego” napięcia do źródła emocji, to pojawi się silniejsze odczucie emocjonalne.

3. Jeśli nastąpi błędna atrybucja napięcia fizjologicznego do źródła naturalnego, spowoduje to zmniejszenie intensywności stanu emocjonalnego.

„Atrybucja nieistotna” - sztucznie wywołane napięcie, Np. poprzez podanie środków farmakologicznych.

Empiryczna weryfikacja implikacji nr 2.

Paradygmat „błędnej atrybucji” transferu pobudzenia - Zillmann (1971).

Zastosowanie teorii Schachtera do stanów napięcia pojawiających się sekwencyjnie.

W badaniach pokazano, że wcześniejsze wykonywanie ćwiczeń fizycznych:

1. nasila seksualne podekscytowanie jako reakcję na oglądanie filmów erotycznych

2. zwiększa oceny atrakcyjności/lubienia atrakcyjnej kobiety i zmniejsza te oceny, gdy kobieta jest mało atrakcyjna

3. nasila negatywny nastrój u osób, które otrzymały odnoszące się do nich negatywne informacje

4. nasila wrogie reakcje agresywne w reakcji na prowokację.

Efekt transferu pobudzenia nie pojawia się, gdy osoby badane znajdą się w sytuacji emocjonalnej, bezpośrednio po działaniu czynnika nasilającego napięcie fizjologiczne. Mało prawdopodobne jest wtedy zainicjowanie błędnej atrybucji. Eliminacja alternatywnego wyjaśnienia - „zwiększone napięcie ogólnie nasila dominującą reakcję.”

Mechanizmy aktywacji emocji. Czynniki wzbudzające emocje.

Co jest minimalnym warunkiem wzbudzania emocji?

Odruch orientacyjny (reakcje na nowy bodziec - Pawłow), wzdrygnięcie a emocja zaskoczenia.

Stanowisko Woodwortha i Schoesberga, Tomkinsa i Plutchika.

Stanowisko Landisa o Hunta.

Stanowisko Lazarusa.

Woodwortha, Schoesberga - „Psychologia eksperymentalna”

Relacja między odruchem orientacyjnym i emocją zaskoczenia - są takie same, tyle że odruch orientacyjny to maksymalne natężenie emocji zaskoczenia.

Landisa i Hunt - w reakcji orientacyjnej są pewne elementy charakterystyczne dla emocji; odruch orientacyjny - reakcja preemocjonalna.

Lazarus - odruch orientacyjny i emocja zaskoczenia to dwie różne kwestie.

Ekman, Friesen, Siemens (1985)

Procedura badawcza - kamera do mikroanalizy powstałych zachowań (1 sekunda - 50 klatek).

Bodziec niespodziewany - nagły hałas, wystrzał z pistoletu.

Bodziec oczekiwany.

Hamowanie reakcji odruchowej - osoba wiedziała, kiedy pojawi się wystrzał, dlatego miała powstrzymać wszystkie swoje reakcje na wystrzał.

Symulowanie reakcji odruchowej - nie było wystrzały, pojawiało się światełko w lustrze, dzięki czemu osoba wiedziała, kiedy ma symulować reakcję na wystrzał.

Hamowanie reakcji orientacyjnej.

Zarówno wyniki dla hamowania r. orientacyjnej i dla sytuacji oczekiwanego bodźca - w obu tych sytuacjach wiedziano, że nastąpi wystrzał.

Pomimo prób hamowania nie udało się tego dokonać.

Różnice między odruchem orientacyjnym a emocjami.

Stały i bardzo krótki czas latencji reakcji orientacyjnej → czas latencji emocji nie jest stały ani nie musi być krótki.

Czas trwania reakcji orientacyjnej (200/300 ms) - czas trwania niektórych emocji może być krótki, ale nie aż tak krótki.

Reakcji orientacyjnej nie można symulować - co najmniej niektóre osoby potrafią całkowicie stłumić przeżywane emocje („urodzeni aktorzy”). Brak możliwości bardzo krótkiego czasu latencji w przypadku ekspresji orientacyjnej - czas latencji nie może być wskazówką fałszywej ekspresji.

Antycypacja zmniejsza, ale nie eliminuje reakcji orientacyjnej - co najmniej w przypadku zaskoczenia antycypacja bodźca emotogennego eliminuje tę emocję.

Łatwe i trafne wzbudzanie reakcji wzdrygnięcia - brak jednolitego reagowania na większość bodźców emotogennych (znaczenie procesów oceny poznawczej).

Teoria oceny poznawczej.

Ludzie reagują różnymi emocjami na tę samą sytuację w zależności od tego, jak ją interpretują, czyli oceniają poznawczo.

Założenia:

1. Zróżnicowane oceny poznawcze powodują zróżnicowane emocje.

2. Różnice w ocenach poznawczych są przyczyną występowania różnic indywidualnych w reakcjach emocjonalnych.

3. Wszystkie sytuacje, do których przypisany jest ten sam wzorzec oceny poznawczej będą wzbudzać tę samą emocję.

4. Oceny poznawcze poprzedzają i wzbudzają emocję.

5. Dzięki procesom oceny poznawczej jest bardziej prawdopodobne, ze emocję będą adekwatnymi reakcjami na sytuację, w których się pojawiają.

6. Mimowolne i nieadekwatne oceny poznawcze wyjaśniają irracjonalne aspekty emocji.

7. Zmiany oceny poznawczej mogą wyjaśnić rozwojowo i klinicznie indukowane zmiany emocji.

Przewidywanie emocji na podstawie ocen poznawczych - Simer i Mauss (2007)

Badania te dokonują weryfikacji ogólnej teorii, a nie teorii jakiegoś jednego autora. Podstawowe twierdzenie można sformułować w postaci pytania: Czy na podstawie ocen poznawczych można przewidzieć emocję?

Procedura badawcza:

Zdarzenie neutralne; osoby badane oglądają film, który budzi emocje bardziej pozytywne niż negatywne

Zdarzenie emotogenne.

Ocena emocji; poczucie winy, wstyd, złość, smutek, rozbawienie, zadowolenie.

Kwestionariusz ocen poznawczych.

W tym badaniu ocena emocji polegała na założeniu z góry jakie emocje mogą się pojawić. Do ciała przyczepiono czujniki, przy których mówiło się badanym, że będą one mierzyć zmiany fizjologiczne, w rzeczywistości chodziło o wzbudzenie emocji.

Kwestionariusz ocen poznawczych:

• kontrolowalność - „Miałem poczucie kontroli nad tym co się działo, gdy wykonałem te zadania”

• znacznie - „To zadanie było dla mnie ważne”

• nieprzewidywalność - „Nie spodziewałem się tego”

• przypisanie odpowiedzi innym

• atrybucja odpowiedzialności

Sprawdzano czy występuje różnica, między emocją przed indukcją (po obejrzeniu filmu) i po indukcji (czyli negatywnych wypowiedzi osoby prowadzącej)

EMOCJE ---------------- [przed indukcją] ------------- [po indukcji]

• złość

• poczucie winy

• wstyd

• smutek

• rozbawienie

• zadowolenie

Najważniejsza jest analiza korelacji między poszczególnym wymiarem oceny poznawczej a przewidywaną emocją. Związek istotny pojawił się tylko między niektórymi wymiarami. Największy związek 0,307-309 - to stosunkowo korelacja słaba. Brak związku między odpowiedzialnością a poczuciem winy siebie. Znaczenie a złość też nie ma zależności - ten związek jest zbyt słaby od strony wariancji.

Procesy oceny poznawczej w przypadku gniewu.

• Za istotną determinantę gniewu jest pojawienie się przeszkody w realizacji celu.

Roseman (1991) gniew wiąże się z brakiem nagrody lub wystąpieniem kary w dany sytuacji.

Lazarus (2001) stwierdza, że aby pojawił się gniew musi zostać zaktywizowany (...)

Wynik - przeszkoda (frustracja) spostrzegana jako intencjonalna spowodowana w szczególny sposób generuje gniew.

• Przypisywanie innym odpowiedzialności za pojawienie się przeszkody

Ktoś innym musi zostać uznany za przyczynę tego co się zdarzyło. Zakłada się, że tego rodzaju atrybucja różnicuje między wstydem i poczuciem winy a gniewem

Wynik:

• Spostrzeganie sytuacji jako niesprawiedliwej lub nieuprawnionej

Zdarzenie gniewne to takie, w którym coś lub kogoś „zaburzył” zakwestionował to co powinno się (...)

• Spostrzegana kontrolna nad sytuacją

Żeby pojawił się gniew musi wystąpić pewne poczucie kontroli nad sytuacją i poczucie możliwości wpływu poradzenia sobie z wyzwaniem.

Wynik - Wynik wielu badań wskazuje, że spostrzegana możliwość poradzenia sobie z problemem i jej brak nie miały wpływu na relacjonowany stan doświadczenia emocji od gniewu. W sytuacji bezradności wiele osób okazuje wrogość.

Ocena Teorii Oceny Poznawczej (możemy ją oceniać w dwóch wymiarach)

• w ocenie automatycznej

• oceny refleksji

Nie bardzo mówi o tym, że emocje mogą wstępować bez wystąpienia oceny poznawczej to znaczy, że omija pewne przypadki. Są to takie sytuacje, które są związane z neuronalnym systemem aktywacji emocji. Dwa rodzaje danych sugerują, że procesy neuronalne mogą wzbudzać emocje przez pośrednictwa procesów poznawczych.

1. Badanie psychofarmakologii nad powiązaniem neurotransmiterów i leków z emocjami (lęk i smutek)

2. Badanie nad bezpośrednią stymulacją struktur neuronalnych, które leżą u podłoża emocji.

Indukcja emocji drogą elektrycznej stymulacji struktur mózgowych - Penfield (1958) i Hess (1957).

Walter Rudolf Hess stymulował różne obszary mózgu i obserwował reakcje emocjonalne

1. Reakcje somatyczno - motoryczne (np. ekspresję mimiczną i zmiany postawy ciała)

2. Reakcje regulowane przez autonomiczny układ nerwowy; tempo bicia serca

3. Zachowania instrumentalne np. ucieczka, atak

4. Stany psychiczne np. odczucie emocji

Stymulował obszary związane z podwzgórzem. Hass zauważył, że drażnienie elektryczne różnych obszarów podwzgórza powoduje różne emocje aby były zachowania instrumentalne. Ale potrzebne są sygnały idące ze środowiska. Ponieważ aby pojawiła się kwestia ATAKU musi pojawić się jego obiekt

Motywacyjne systemy aktywacji emocji - Izard

Motywacja obejmuje obok emocji stany popędowe powiązane z cyklicznie pojawiającymi się procesami fizjologicznymi jak głód, pragnienie, sex, zmęczenie a także z bólem.

BÓL (LeDeux) wskazał możliwość, że ból może wzbudzać emocje bez angażowania procesów poznawczych. Receptory bólu wysyłają drogami wielosystemowy model aktywacji.

Mózgowe mechanizmy emocji - Cannona i Barda

Model w największym stopniu zajmujący się stronno biologiczno - neuronalną.

Papeza teoria obwodu neuronalnego.

Kora sensoryczna zakręt obręczy

Hipokamp jądra przednie wzgórza

wzgórze

podwzgórze

Bodziec emotogenny reakcje cielesne

Model Paula Mcleana - teoria „trójjedynego mózgu” (spojrzenie ewolucyjne)

• mózg gadzi; zwoje podstawy mózgu, to struktura ewolucyjnie najstarsza, istnieje zarówno u gadów, ptaków oraz ssaków. Część ta odpowiada za zachowania umożliwiające codzienną egzystencję, regulację temperatury to tak zwana wrodzona wiedza behawioralna

• mózg paleossaków; układ limbiczny, wiedza afektywna to subiektywne odczucia i reakcje

Struktury układu limbicznego nastawione są na przetrwanie jednostki oraz na przetrwanie gatunku (np. opieka nad dziećmi)

Ciało migdałowate: wycięcie tego elementu u małp powodowało zanik reakcji emocjonalnych np. lęku, objawów agresji.

• J. LeDoux- u ludzi jest biologicznym kluczem do zrozumienia procesów emocjonalnych

• mózg neossaków; kora nowa, obszar ten odgrywa istotną rolę we wzbudzaniu i koordynowaniu procesów emocjonalnych u ludzi, między innymi wiedza deklaratywna

• 80% objętości całego mózgu stanowi u ludzi struktura kory nowej

• płaty czołowe - wyraźne połączenia z układem limbicznym

• półkule mózgowe - prawa półkula jest ściślej związana z rozpoznawaniem emocji

• obszary prawej półkuli mają lepsze połączenia z ciałem migdałowatym

• odczuwanie emocji = lewa półkula - emocje pozytywne; prawa półkula - emocje negatywne

• emocje nie mogłyby się pojawić gdyby nie pewne substancje chemiczne: neruoprzekaźniki ( ze względu na rolę jaką odgrywają w przekazywaniu impulsów są niezbędnym elementem pojawienia się emocji i ich rozpoznawania oraz ekspresji; hormony, neuromodulatory (np.. peptydy, są odpowiedzialne za odczuwanie bólu)

Układ limbiczny; struktura systemu limbicznego

	Struktury anatomiczne		Efekt stymulacji ciała migdałowatego		Oznaki strachu lub test behawioralny
Ciało migdałowate	Podwzgórze		Aktywacja układu sympatycznego		- tempo bicia serca - ciśnienie krwi - kolor skóry
		Aktywizacja jądra przyramiennego i miejsca sinawego		- nasilone oddychanie		- dyszenie -dystress oddechowy
		Jądra grzbietowo - pokrywkowe		- dopamina - norepinefryna		- napięcie EEG
		Istota szara				Znieruchomienie hypoalezja
		Część podstawna przodomózgowia		acetylocholina		- czujność - uwaga
		Nerw trójdzielny Jądro motoryczne nerwu twarzowego				-mimiczna ekspresja strachu
		podwzgórze		wzrost ACTH		KORTYKOSTERON - reakcja stresowa
		Układ siateczkowy			- nasilone odruchy

Badanie reakcji orientacyjnej - Patric.

Mikroelektrody były doczepiane do mięśni okrężnych oczu do zewnętrznej części po lewej stronie i one umożliwiały bardzo dokładny pomiar skurczu. Okazuje się, że w przypadku gdy wywołana jest reakcja orientacyjna (...)

„wyolbrzymienie reakcji orientacyjnej”

siła reakcji orientacyjnej

Slajdy przyjemne slajdy

neutralne slajdy

nieprzyjemne

Badanie warunkowych reakcji strachu - LeDoux

Wzgórze sensoryczne ciało migdałowate

Reakcja emocjonalna

Bodziec emotogenny

Bardzo ważna rolę pełnią tu uszkodzenia ciała migdałowatego - pacjentka z SM

Konsekwencje - ciało migdałowate jest w szczególny sposób powiązane z reakcją strachu nie tylko w sensie wyzwolenia tej reakcji ale okazywania.

Badana ma szczególne trudności z rozpoznawaniem strachu emocji mimicznych powodowane lejami wrodzonej choroby. Tak samo w osób charakteryzujących się cechami psychopatii pojawia się deficyt w zakresie rozpoznawania strachu. Występuje grupa osób u których występuje lepsze rozpoznawanie emocji strachu związane jest to z większym zjawiskiem empatii. Obustronne uszkodzenie jąder ciała migdałowatego. Normalnie funkcjonujące podkorowe i korowe struktury mózgu. Brak zdolności do wytwarzania warunkowej reakcji strachu. Tylko jedna postawa w zachowaniach wobec innych osób (postawa przyjazna w stosunku do osób znanych i obcych, nawet takich, którym nie można ufać). Selektywny deficyt w rozpoznawaniu mimicznych ekspresji strachu.

Rozpoznawanie mimicznych ekspresji strachu a zachowania społeczne - Marsh, 2007

• Ocena atrakcyjności fizycznej twarzy jako paradygmat badawczy dla zachowań prospołecznych

• Deficyt zdolności do rozpoznawania mimicznych ekspresji strachu i smutku

• Związek między trafnością rozpoznawania mimicznych ekspresji strachu a poziom dyspozycyjnej empatii mierzonej kwestionariuszowo

	smutek	strach
Atrakcyjność twarzy	0,02	0,55*

P<0,001

Nieograniczony i niekontrolowany czas rozpoznawania ekspresji.

Marsh - 3 pytania.

1. Jak trudne były pytania?

2. Jak bardzo starałeś się być uprzejmy w ocenie?

3. Jak bardzo starałeś się być obiektywny w ocenie?

Pytanie 2. powiązane w trafnym rozpoznawaniem atrakcyjności twarzy.

Wadą badania jest to, że czas na rozpoznanie mimicznej ekspresji emocji nie był ograniczony ani kontrolowany. Bez kontroli i jednakowego czasu nie można odrzucić tezy, że ci, którzy lepiej rozpoznali emocję mieli więcej czasu na analizę fotografii twarzy.

Badania na studentach prawa - związek między trafnością rozpoznania smutku a wysokością oceny atrakcyjności twarzy.

Rozpoznanie subtelnych ekspresji emocji jest poniżej progu przypadkowości, zbliżony do rozpoznawania pełnej ekspresji.

Replikacja modyfikowanego eksperymentu Marsh (studenci psychologii). Brak wstępnych badań materiałów.

	smutek	strach
Atrakcyjność twarzy	0,084	0,054

Różnice w odpowiedziach na pytanie 2.

Ciało migdałowate a deprywacja snu - Walter, 2008

Grupa eksperymentalna - deprywacja snu

Grupa kontrolna

Funkcjonalny Rezonans Magnetyczny

Bodźce: neutralne i emocjonalne fotografie

Czas badania: doba, noc, doba

Porównanie - wykorzystanie zadań o charakterze poznawczym.

Wynik - deprywacja snu ma negatywny wpływ na procesy poznawcze.

Wyniki rezonansu - ciało migdałowate bardziej aktywne u osób z deprywacją snu. Po zastosowaniu bodźców emocjonalnych różnica widoczna u osób z deprywacją snu, większa aktywność jąder ciała migdałowatego. Brak różnicy w przypadku bodźców neutralnych.

Osoby badane rozpoznawały też mimiczne ekspresje emocji - 7 podstawowych ekspresji emocji.

Wyniki: w grupie z deprywacją snu poziom trafności był wyższy.

Empiria - lepsza trafność w przypadku strachu i gniewu; pozostałe emocje - brak istotnych różnic w obu grupach.

Wniosek - ciało migdałowate przetwarza informacje stanowiące zagrożenie.

Spekulacje Waltera - po deprywacji organizm przestawia się na inne reagowanie - musi być bardziej czujny (?)

Ekspresje emocji

Międzykulturowe badania procesu oceny poznawczej - Scherer (1997)

1. Czy ocena zdarzeń emotogennych jest różna u przedstawicieli różnych kultur?

2. Czy w stosunku do tych samych emocji występują podobne oceny poznawcze w różnych kulturach?

3. Badano oceny poznawcze dla 7 emocji w 37 krajach całego świata.

4. Ok. 3 tysięcy respondentów (po ok. 50% kobiet i mężczyzn)

„Pomyśl o sytuacji lub zdarzeniu, które powodowało u ciebie powstanie emocji gniewu:

1. Czy spodziewałeś się, że takie zdarzenie może się pojawić (przewidywalność)

2. Czy samo zdarzenie było przyjemne czy nie? (przyjemność)

3. Czy to zdarzenie pomogło ci czy udaremniło osiągnięcie celu? (przeszkoda w realizacji celu)

4. Czy sytuacja lub zdarzenie było niesprawiedliwe?(niesprawiedliwość)

5. Jak myślisz, kto był w największym stopniu odpowiedzialny za to zdarzenie? (przyczyny zewnętrzne)

6. W jakim stopniu byłeś zdolny do poradzenia sobie z tym zdarzeniem lub jego konsekwencjami?( poradzenie sobie ze zdarzeniem)

7. Gdyby to zdarzenie było spowodowane przez twoje zachowanie lub zachowanie innych osób, to byłoby ono oceniane przez innych jako niemoralne? (niemoralność)

8. Jak to zdarzenie wpłynęło na twoją ocenę samego siebie? (zgodność z Ja)

Radość - emocja pozytywna, pełna uniwersalność w różnych kulturach.

Strach - różnice w pewnych krajach (Afryka, Ameryka Płd.)

Wpływ kultury wyższy w przypadku niektórych wymiarów odnośnie emocji samoświadomościowych. Wymiar niesprawiedliwości najmocniejszy jeśli chodzi o wzbudzanie emocji.

Koncepcja Mimicznych Programów ekspresji Emocji.

1. Jest 7 (+/- 2) emocji podstawowych.

2. Każda podstawowa emocja jest uwarunkowana genetycznie i dlatego uniwersalna. Występuje koherencja dotycząca charakterystycznych wzorców: ekspresji mimicznych, zmian fizjologicznych, odczuć subiektywnych, a także zachowań.

3. Generowanie i rozpoznawanie zróżnicowanych ekspresji mimicznych jest funkcją systemu sygnałowego, który pełni ważną rolę w rozwiązywaniu istotnych problemów adaptacyjnych. Wzorce mimiczne są do pewnego stopnia podobne u człowieka i u najbardziej spokrewnionych z nim naczelnych.

4. Każdy stan emocjonalny , który nie posiada własnego sygnału mimicznego nie jest emocją podstawową, dlatego bardzo ważne jest zidentyfikowanie tych ekspresji mimicznych, które sygnalizują tę samą emocję w różnych kulturach.

5. Wszystkie inne emocje są subkategoriami lub mieszaninami emocji podstawowych.

6. Intencjonalne generowanie ekspresji mimicznych umożliwia symulowanie ekspresji spontanicznych. Dobrowolnie przyjmowane wyrazy mimiczne podlegają wpływom kultury i procesom uczenia się. W różnych kulturach występują odmienne zasady okazywania emocji. Prawdziwe emocje często jednak „przeciekają” i można je wykryć stosując precyzyjny pomiar ekspresji mimicznych (kodowanie ruchów twarzy).Ekspresje, których nie może wykryć oko ludzkie mogą być badane przez elektromiograf lub specjalne kamery.

7. Ekspresja mimiczne 7 (+/- 2) emocji podstawowych są łatwo rozpoznawalne przez członków różnych kultur z całego świata.

8. Zdolność do rozpoznawania emocji na podstawie ekspresji mimicznych jest raczej wrodzona niż uwarunkowana kulturowo. Zdolność ta pojawia się dość wcześnie i umożliwia w 1 roku życia odczytywanie u opiekuna nie tylko ogólnych stanów pozytywnych lub negatywnych - Np. ekspresje strachu czy gniewu są dla dziecka innymi sygnałami.

Badania ekspresji mimicznych u osób niewidomych.

Darwin - porównanie ekspresji u dzieci niewidomych od urodzenia i dzieci widzących.

Eibl-Eibesfeld (1970) - niewidome dzieci niepełnosprawne intelektualnie w wieku od 2 do 10 lat. Badanie spontanicznych ekspresji mimicznych w różnych sytuacjach emotogennych.

Ortega, Iglesias, Fernandez Caraliaza (1983)

Badali dzieci niewidome w wieku od 7 do 13 lat. Stwierdzili, że spontaniczne ekspresje mimiczne były podobne do tych u dzieci widzących i niewidomych, ale różnice były istotne pod względem ekspresji intencjonalnych (pozowanych).

Pozowane ekspresje dzieci niewidomych były:

• W mniejszym stopniu podobne do prototypowych ekspresji podstawowych emocji niż pozowane ekspresje u dzieci widzących

• Istotnie gorzej rozpoznawane przez obserwatorów niż pozowane ekspresje dzieci widzących

Galati - Trafność ocen ekspresji pozowanych …

Galati, Miceli, Sini (1990)

Badali po 10 dzieci niewidomych i widzących w wieku od 6 miesięcy do 4 lat. Filmowane spontaniczne ekspresje w 7 konkretnych sytuacjach, które miały wzbudzać różne emocje. Ekspresje dzieci niewidomych zostały ocenione subiektywnie jako bardziej intensywne, a ekspresje negatywne dzieci widzących były czasami oceniane jako pozytywne, czego nie stwierdzono w przypadku dzieci niewidomych.

Matsumoto, Willingham (2001)

-Rejestrowanie na wideo zachowań mimicznych i poddawanie ich analizie (obiektywnej).

-Czy pojawiają się i jakie specyficzne konfiguracje, które wcześniej zostały wykryte jako konfiguracje specyficzne dla poszczególnych kategorii emocji.

-Rozróżnienie na uśmiechy Duchenne (uśmiech, który jest - potocznie określając - szczery, wyrażający rzeczywiście przeżywaną emocję radości; taki uśmiech różni się pod względem morfologii ekspresji mimicznej od uśmiechu „społecznego” - pełniącego funkcje komunikacyjną - tym, że angażuje mięśnie okrężne oczu oraz podniesieniem policzków do góry) i nieDuchenne (uśmiech „społeczny”, np. wymieniany z kimś przy powitaniu). Duchenne to francuski fizjolog, który interesował się ruchami twarzy i badał je za pomocą stymulacji elektrycznej; działający jeszcze przed Darwinem.

-Zdobycie złotego medalu - przewaga uśmiechów Duchennowskich, zdobycie srebrnego medalu - przewaga uśmiechów nieDuchennowskich.

-Nie da się ukryć prawdziwej ekspresji emocji ponieważ „przecieka” ona niezależnie od tego, co chcemy pokazać.

-Ekspresje mimiczne generowane raczej przez czynnik biologiczny.

Międzykulturowe badania rozpoznawania mimicznych ekspresji emocji:

Silvan Tomkins (opowiadanie się po stronie uniwersalności, ekspresje determinowane biologicznie)

Paul Ekman (przystępując do badań zakładał raczej specyficzność ekspresji emocji niż ich uniwersalność)

Carroll Izard

Prekursor - Karol Darwin. Jako pierwszy stosował fotografię w badaniach ekspresji emocji. Stosował tą metodę tylko w odniesieniu do mieszkańców Anglii.

Ekman - badanie ludów (niepiśmiennych, odizolowanych od „białego” świata) w Nowej Gwinei.

Ekman i Izard uzyskali niezależnie od siebie zgodne wyniki w swoich badaniach - poziom rozpoznawania przewyższa poziom przypadkowego zgadywania.

Wyniki badań Ekmana i Izarda stopniowo uzyskiwały w psychologii coraz większą akceptację. Jednoznacznie potwierdzają one hipotezę, że określone ekspresje twarzy w sposób uniwersalny są powiązane z poszczególnymi emocjami. Odkrycie to może być zatem traktowane jako dowód na rzecz ewolucyjnych źródeł emocji.

Naab, Russell (2007) - rozpoznawanie spontanicznych ekspresji mimicznych:

20 fotografii ekspresji spontanicznych opracowanych przez Ekmana (na podstawie badań przeprowadzonych w Nowej Gwinei). Dla pojedynczych ekspresji trafność wynosiła od 4,2 - 45,8 %, średnia 24,3%. Wynik znacznie poniżej poziomu trafności w uzyskanych w rozpoznawaniu pozowanych ekspresji mimicznych! Mniej niż połowa ekspresji została rozpoznana, zgodnie z przewidywaniami Ekmana, powyżej poziomu przypadkowego zgadywania. Znacznie braku dynamiki i różnic kulturowych.

James Russell - odczytywanie emocji z twarzy:

Perspektywa dymensjonalno - kontekstualna (Między iluzją a trafnością rozpoznawania emocji z twarzy - eksperyment Lwa Kuleszowa, 1917 r.).

Twarz nie sygnalizuje żadnej specyficznej emocji.

Obserwator spostrzegając twarz uzyskuje dwa rodzaje informacji:

1) Informacje o charakterze nieemocjonalnym - „quasi fizyczna” (np. usta informują czy ktoś mówi, czy milczy, czy śmieje się, czy płacze, czy robi grymasy, czy dmucha itd.; informacja jest „quasi fizyczna w znaczeniu literalnym, opisowym).

2) Ogólna ocena przyjemności i pobudzenia - obie informacje są odczytywane z twarzy automatycznie w różnych kulturach.

Te dwie podstawowe informacje, łącznie z informacjami o sytuacji i osobie bodźcowej, decydują o tym czy (jeśli w ogóle) zostanie spostrzeżona (przypisana) jakaś specyficzna emocja.

Wymiary przyjemności i pobudzenia nie reprezentują specyficznych emocji, ale są cechą występującą w wielu różnych emocjach.

Wymiary przyjemności i pobudzenia opisują przestrzeń psychologicznej oceny.

Są one kluczowe dla procesu spostrzegania innych wymiarów, ale uwzględnienie innych wymiarów jest także możliwe.

Jakiekolwiek bodźce emocjonalne - twarze, słowa, ton głosu, działania, czynniki aktywizujące emocje - mogą być umieszczone w przestrzeni przyjemność i pobudzenie.

Krytyka koncepcji Mimicznych Programów Ekspresji Emocji: pytanie czy np. w emocji zaskoczenia ludzie podnoszą brwi i górne powieki oraz otwierają usta, o ile nie maskują i nie hamują swoich ekspresji ? - brak wyników badań, które pozwalałyby udzielić pozytywnej odpowiedzi na to pytanie.

Twierdzenie, że wszyscy ludzie na całym świecie wyróżniają te same kategorie emocji nie jest prawdziwe.

Antropologowie i językoznawcy dostarczają danych, które są sprzeczne z tym założeniem.

Np. u Utku - mieszkańców arktycznej części Kanady - występują następujące kategorie emocji strachu:

Iqhi - odczucie aktualnego zagrożenia fizycznego.

Kappia - antycypacja fizycznej szkody.

Ilira - strach przed problemami społecznymi.

Nie ma przekonujących dowodów empirycznych na występowanie uniwersalnych mimicznych ekspresji emocji.

-„Gwinejczycy w odpowiedzi na historyjkę o ataku dzikiej świni mogli wybierać strach dlatego, że fotografia ukazywała kogoś silnie pobudzonego, wpatrującego się w coś (wytrzeszcz oczu). Zgodnie z tą interpretacją badani wybierali tak samo często ekspresję zaskoczenia, która charakteryzuje się także silnym pobudzeniem połączonym z wytrzeszczem oczu”.

Eksperyment Carrolla i Russela:

Badani zapoznają się z pewnym zdarzeniem:

Jest to historia kobiety, która postanowiła zaprosić swoją siostrę do jednej z najbardziej drogich i ekskluzywnych restauracji w mieście. Kilka miesięcy wcześniej zarezerwowała stolik. Kiedy razem z siostrą zjawiła się w restauracji w umówionym terminie, kelner poinformował ją, że stolik będzie wolny za około 30 minut. Inni klienci po krótkim czasie oczekiwania byli kierowani do stolika. Kobieta poskarżyła się kelnerowi, ale ten ponownie oświadczył, że wszystkie miejsca są zajęte, mimo że minęła już godzina i nie wiedziała kiedy zwolni się stolik.

Badanym pokazano fotografię tej kobiety z ekspresją strachu. Grupa kontrolna nie słuchała tej historyjki.

Polecenie: przypatrz się uważnie twarzy tej kobiety i powiedz jaką emocję ona odczuwa.

Wyniki: grupa kontrolna - większość rozpoznała strach, grupa eksperymentalna - strach 0%, złość 60%.

Jeśli określony wzorzec ekspresji mimicznej sygnalizuje strach, to emocja ta powinna być rozpoznana bez względu na informację, której dostarcza sytuacja.

To nie specyficzna ekspresja mimiczna, ale występujące u tej kobiety natężenie nieprzyjemności i pobudzenia łącznie z „quasi fizyczną” informacją o twarzy mają większy wpływ na to, jaka emocja jest spostrzegana niż kontekst sytuacyjny.

Silne nieprzyjemne odczucie i wysokie pobudzenie, a także wytrzeszcz oczu są zgodne z pewnym zakresem emocji, a nie z jedną specyficzną emocją. Chodzi o „ćwiartkę od godziny 9 do godziny 12”. Sytuacja ta ma wpływ na to jaka emocja z tego zakresu zostanie spostrzeżona.

Kolejna historyjka: Jest to historia kobiety, która udała się na wyścigi konne, aby kupić zakład za 500 dolarów. Wszystkie pieniądze postawiła na konia nr 7. Wygra sporą sumę pieniędzy jeśli ten koń zajmie 1 lub 2 miejsce. Obserwuje jak konie mijają linię mety i jej faworyt jest na drugim miejscu. Polecenie: przypatrz się dobrze tej twarzy i powiedz jaką emocje odczuwa ta kobieta (pytanie dla grupy kontrolnej i eksperymentalnej).

Elfenbein, Ambady (2002) - koncepcja dialektu niewerbalnego:

1) Język komunikowania emocji jest uniwersalny. Jednak w różnych kulturach występują odmienne dialekty przejawiające się w ekspresjach emocji.

2) Takie niewerbalne dialekty mogą wpływać na poziom trafności w rozpoznawaniu ekspresji mimicznych.

Efekt lepszego rozpoznawania emocji u członków grupy własnej niż obcej wykryty w badaniach Ekmana. Np. w badaniach Izarda (1971) grupy z Europy i USA rozpoznały trafnie od do 83% fotografii z ekspresjami emocji, grupy azjatyckie 65%, a afrykańskie tylko 50%.

We wszystkich tych badaniach poziom trafności rozpoznawania mimicznych ekspresji emocji jest wyższy od poziomu przypadkowego zgadywania, ale występuje też efekt lepszego rozpoznawania emocji u członków własnej grupy kulturowej niż obcej.

Badanie rozpoznawania ekspresji emocji przy użyciu kanału wizualnego, wokalnego oraz obu kanałów jednocześnie (wideo). Reanaliza - tylko badania z użyciem fotografii mimicznych ekspresji emocji (119 niezależnych grup wywodzących się z 42 krajów). Efekt bardziej trafnego rozpoznawania mimicznych ekspresji emocji u członków grupy własnej niż obcej - 10%.

Międzykulturowe badania spontanicznych ekspresji mimicznych u niemowląt - Linda Camras:

1) Czy spontaniczne ekspresje emocji u niemowląt są takie same w różnych kulturach jak zakłada teza uniwersalizmu?

2) Czy morfologia ekspresji emocji u niemowląt jest identyczna jak u dorosłych?

3) Czy niemowlęta przejawiają zróżnicowane ekspresje mimiczne dla odmiennych emocji negatywnych?

Badanie polegało na tym, że w jednym przypadku unieruchamiano dzieciom ręce - co prowadziło do emocji złości, oraz powodowano hałas za ich plecami - emocja strachu.

Warunek poprzedzający powstanie gniewu:

• Ekspresje mimiczne - przewidywana emocja:

• marszczenie nosa - wstręt

• horyzontalnie rozciągnięte usta - strach

• brwi podniesione i ściągnięte do siebie - strach

• ukośne brwi ściągnięte do siebie - smutek

• zaciśnięte usta - gniew

• pogłębienie bruzdy nosowo-wargowej - smutek

• obniżenie kącików ust podniesienie podbródka - smutek

Warunek poprzedzający powstanie strachu:

• Ekspresje mimiczne - przewidywana emocja:

• brwi podniesione i ściągnięte do siebie -???

• zaciśnięte usta - ???

• ukośne brwi ściągnięte do siebie - ???

• marszczenie nosa - ???

• horyzontalnie rozciągnięte usta - ???

• pogłębienie bruzdy - ???

• ???

Wnioski:

1) Stwierdzonych różnic międzykulturowych nie można wyjaśnić kulturowymi regułami okazywania. Przyjmuje się, że proces modyfikowania (np. drogą tłumienia lub maskowania) spontanicznych ekspresji nie występuje w pierwszym roku życia, aczkolwiek inne aspekty reaktywności emocjonalnej już w tak wczesnym okresie mogą być kształtowane kulturowo. W tym badaniu wykazano, ze wpływ czynnika???

2) Uzyskane wyniki podważają jedno z głównych założeń Mimicznych Programów Emocji. Mianowicie to, że od początku życia występuje stały związek między przeżywaną emocją a ekspresją mimiczną???

3) Brak intersytuacyjnej i intrasytuacyjnej specyficzności sugeruje, że związek „emocja-ekspresja mimiczna” prawdopodobnie jest sterowany nie tylko wewnętrznym odgórnym programem mimicznym???

4) Wyniki tego badania można wyjaśnić jeszcze w inny sposób. Być może dzieci w pierwszym roku życia doświadczają tylko pozytywnych i ogólnie negatywnych stanów w formie dystresu przejawiającego się różnymi komponentami mimicznymi ekspresji specyficznych emocji negatywnych, które występują u starszych dzieci i dorosłych. Być może w toku rozwoju te różne komponenty ekspresji mimicznej zostają dopiero zintegrowane w zróżnicowane ekspresje poszczególnych emocji???

5) Trzeba wskazać na pewne wątpliwości, które mogą pojawiać się co do efektywności zastosowanych procedur generowania emocji. Wydaje się, że mniej zastrzeżeń budzi procedura bezbolesnego unieruchomienia???

Międzykulturowe badania ekspresji wokalnych Banse et al. (2001):

Strategia konstruowania wielojęzykowych zdań pozbawionych znaczenia.

Wokalna ekspresja emocji a różnice indywidualne na wymiarze ekstrawersji - Liebermann i Rosenthal (2001):

Ekstrawertycy mają większe kompetencje społeczne niż introwertycy.

Składnikiem kompetencji społecznej jest dobre odczytywanie komunikatów niewerbalnych.

Próbując dokonać afektywnej ewaluacji innych kierujemy swoją uwagę na wskazówki niewerbalne. Wbrew temu, czego można by oczekiwać na podstawie powyższych stwierdzeń, nie udało się potwierdzić empirycznie, że ekstrawertycy lepiej odczytują komunikaty niewerbalne niż introwertycy. U ekstrawertyków bardziej efektywnie działają procesy pamięci roboczej prawdopodobnie w wyniku działania w korze przedczołowej noradrenaliny.

Hipoteza: introwertycy nie mają możliwości tak efektywnego i jednoczesnego wykonywania wielu zadań jak ekstrawertycy.

Wokalna ekspresja emocji a różnice indywidualne na wymiarze ekstrawersji (Liebermann, Rosenthal, 2001):

Ekstrawertycy mają większe kompetencje społeczne niż introwertycy.

Składnikiem kompetencji społecznej jest dobre odczytywanie komunikatów niewerbalnych.

Próbując dokonać afektywnej ewaluacji innych kierują swoją uwagę na wskazówki niewerbalne.

Wbrew temu czego można by oczekiwać na podstawie powyższych stwierdzeń nie udało się potwierdzić empirycznie, ze ekstrawertycy lepiej odczytują komunikaty niewerbalne niż introwertycy.

U ekstrawertyków bardziej efektywnie działają procesy pamięci roboczej prawdopodobnie w wyniku działania w korze przedczołowej noradrenaliny.

Hipoteza; introwertycy nie mają możliwości tak efektywnego i jednoczesnego wykonywania wielu zadań jak ekstrawertycy.

Ta zdolność zależy od tego, w jakim stopniu pamięć robocza może kontrolować realizację różnych celów jednocześnie takich jak procesy podtrzymywania rozmowy (CM) i procesów odzwierciedlonej oceny (RA).

Jeśli odczytywanie komunikatów niewerbalnych pojawia się jako cel drugoplanowy wobec innych celów, co prawdopodobnie występuje w większości interakcji interpersonalnych, to introwertycy powinni mniej trafnie odczytywać komunikaty niewerbalne niż ekstrawertycy.

Jeśli natomiast odczytywanie komunikatów niewerbalnych pojawia się poza kontekstem jednoczesnego wykonywania wielu celów lub gdy jest celem pierwszoplanowym w kontekście innych drugoplanowych celów, to introwertycy powinni tak samo trafnie odczytywać komunikaty niewerbalne jak ekstrawertycy.

Badano diady (pary).

Na koniec kwestionariusz zawierający 5 pytań:

• Czy Twój partner polubił Cię w tej rozmowie?

• Jak bardzo Twój partner chciałby spotykać się z Tobą w przyszłości?

• W jakim stopniu Twój partner był przyjaźnie nastawiony do Ciebie?

• Jak bardzo Twój partner był wobec Ciebie miły?

• Jak bardzo Twój partner wspierał Cię podczas tej rozmowy?

Oceniano na 7-stopniowej skali: wcale nie - bardzo mocno.

Aby ocenić jak wykonywanie wielu zadań wpłynęło na trafne odczytywanie komunikatów niewerbalnych, zbadano w jakim stopniu odzwierciedlona ocena uczestnika rozmowy korespondował z oceną sędziów czysto wokalnego aspektu rozmowy czyli po odfiltrowaniu treści.

Różnica między introwertykami, a ekstrawertykami -natężenie błędów w ocenie partnera:

• Ocena partnera jako zadanie drugoplanowe: introwertycy wypadli słabiej niż ekstrawertycy.

• Ocena partnera jako zadania pierwszoplanowe: introwertycy prawie tak samo jak ekstrawertycy.

EMOCJE A POZNANIE

Robert Bolesław Zajonc - 23.11.1923. - 03.12. 2008. (Bardzo ważna postać jeśli chodzi o psychologię emocji, wywarł na nią duży wpływ. Polak pracujący w USA. Warto pamiętać, że Zajonc urodził się w Łodzi. Wraz z rodzicami jako młody chłopak tuż przed rozpoczęciem II Wojny Światowej przeniósł się do Warszawy, gdzie zginęli jego rodzice. Odniósł poważne rany, następnie został wywieziony na roboty do Francji, później pracował jako tłumacz w Anglii, następnie przeniósł się do USA.)

Zjawisko czystej ekspozycji bodźca - Zajonc (1968):

Powtarzalna i „czysta” ekspozycja bodźca jest wystarczającym warunkiem do tego, aby zwiększyła się jego pozytywna ocena (samo powtarzanie się, sam kontakt z danym powtarzającym się bodźcem, bez jakichkolwiek towarzyszących temu wzmocnień jest wystarczający do tego, byśmy odnosili się do tego bodźca bardziej pozytywnie).

Wyniki badań o charakterze korelacyjnym.

Dane o częstotliwości występowania słów w pracach drukowanych zostały już opublikowane wcześniej (Thordnike i Lorge, 1944). (Im częściej ktoś się z danym słowem styka, tym bardziej pozytywnie powinien to słowo oceniać. Przykładowo: kategoria owoc - słowem, z którym najczęściej się stykamy jest jabłko.).

Zjawisko czystej ekspozycji bodźców - dane eksperymentalne:

Czy zjawisko jest wynikiem działania ukrytych wymagań eksperymentalnych?

Krytyka powołująca się na działanie ukrytych wymagań opiera się na dwóch założeniach:

1. Uczestnicy są świadomi tego, że różne bodźce są eksponowane z różną częstotliwością i ta świadomość jest podstawą do wydawania zróżnicowanych ocen emocjonalnych.

2. Heurystyka, którą się kierują przy wydawaniu ocen głosi, ze często eksponowane obiekty powinny być oceniane bardziej pozytywnie.

Zajonc (1968) - plan badawczy z porównaniami wewnątrzgrupowymi.

Plan porównań międzygrupowych:

>Grupa I - różne bodźce eksponowane: jeden raz.

>Grupa II - różne bodźce eksponowane: dwa razy

>Grupa III - różne bodźce eksponowane: pięć razy

>Grupa IV - różne bodźce eksponowane: dziesięć razy

>Grupa V - różne bodźce eksponowane: dwadzieścia pięć razy

Wprowadzenie tego nowego planu pozwalało uzyskiwać dokładnie takie same wyniki jak w poprzednim badaniu.

Bernstein przeprowadził metaanlizę 134 opublikowanych artykułów, w których opisano 208 niezależnych badań. Do swojej analizy włączył te badania, w których brali udział ludzie, nie stosowano niczym wzmocnionej ekspozycji, czyli stosowano czystą ekspozycję i stosowano jakąś formę pomiaru oceny . ???

Wnioski:

1.We wszystkich tych badaniach wystąpił efekt czystej ekspozycji.

2. Liczba ekspozycji miała wyraźny wpływ, najsilniejsze efekty ekspozycji występowały, gdy liczba prezentacji mieściła się w przedziale od 1 do 9 , średnie efekty występowały w przedziale od 10 do 99 prezentacji i najsłabsze efekty dawały 100 i więcej prezentacji.

3. Efekty czystej ekspozycji pojawiały się, gdy stosowano losową sekwencję bodźców i nie występowały, gdy stosowano zblokowane prezentacje.

4. Czas trwania ekspozycji miał wyraźny wpływ. Najsilniejsze efekty pojawiały się, gdy wynosił on mniej niż 1 sekundę, mniejsze efekty w przedziale 1 - 5 sekund i jeszcze mniejsze przy dłuższym czasie ekspozycji.

Model I:

częstotliwość ekspozycji bodźców

Model II:

Częstotliwość ekspozycji bodźców

Czysta ekspozycja bodźców podprogowych

Bodźce podprogowe - ekspozycje: 1 ms / Bodźce nadprogowe - ekspozycja 1 s / Reakcja:

Pięciokrotna ekspozycja w kolejności losowej każdego z dziesięciu wieloboków / Para / Rozpoznawanie lub ocenianie (który bardziej ci się podoba?)

Zajonc, Murphy (1993):

W dwóch próbach eksperymentalnych - 10 tych samych ideogramów pokazywano dwukrotnie - raz poprzedzonych afektem negatywnym (pokazywano twarz z ekspresją złości), a raz pozytywnym (pokazywano twarz z ekspresją radości). Analiza wyników dotyczy tych 10 ideogramów.

Procedura suboptymalnych (zdegradowanych ) ekspozycji.

Technika wstecznego maskowania. Prezentacja bodźca poprzedzającego (twarzy) przez 4 ms poprzedzała następującą później prezentację bodźca właściwego który pełnił rolę bodźca???

Wyniki:

1. Na skali „podoba się - nie podoba się”. Średnie oceny ideogramów poprzedzanych przez pozytywne bodźce były istotnie wyższe od średnich ocen ideogramów poprzedzanych negatywnie.

2 Średnie oceny ideogramów poprzedzanych pozytywnie były istotnie wyższe, a poprzedzanych negatywnie istotnie niższe od kontrolnego warunku braku poprzedzania.

Postulaty R. Zajonca:

1. Reakcje emocjonalne są nieuniknione.

2. Sądy emocjonalne mają tendencję do bycia nieodwołalnymi.

3. Reakcje emocjonalne są trudne do zwerbalizowania.

4. Reakcje emocjonalne nie muszą zależeć od procesów poznawczych.

5. Reakcje emocjonalne mogą być oddzielone od treści.

6. W sądy emocjonalne zaangażowana jest struktura Ja.

Porównanie efektu czystej ekspozycji bodźców podprogowych i nadprogowych:

Czysta ekspozycja bodźców podprogowych w znacznie większym stopniu nasila ich pozytywną ocenę niż czysta ekspozycja bodźców możliwych do rozpoznania.

Im więcej trafnie rozpoznanych bodźców, tym mniejszy efekt czystej ekspozycji podprogowej. Prawidłowość ta sugeruje, że świadomość eksponowanych bodźców hamuje wzrost pozytywnej oceny.

Czas prezentacji bodźca ma istotne znacznie zarówno w przypadku czystej ekspozycji bodźców prezentowanych nadprogowo jak i podprogowo, ale zależność jest odwrotna. Im dłuższy czas trwania bodźca podprogowego, tym silniejszy efekt czystej ekspozycji.

Czy efekty podprogowej ekspozycji bodźców są względnie trwałe?

Czas utrzymywania się efektów czystej ekspozycji podprogowej.

Czy afekt wzbudzony podprogową ekspozycją bodźców wywiera wpływ na zachowanie? (Bernstein, 1987):

Wpływ czystych ekspozycji podprogowych twarzy.

DWA SYSTEMY MOTYWACJI

Psychologia motywacji - Klegminna, Klegminna (1981). 98 różnych definicji motywacji w psychologii.

Kristen Bent Madsen - Współczesne teorie motywacji PWN 1980.

Różne podejścia do dużej liczby teorii motywacji:

• Antyteoretyczne - nie zwraca uwagi na teorię, pomija ją. (Inteligencja to to, co mierzy test na inteligencję). Nigdy nie jest tak, że ktoś podchodzi teoretycznie do motywacji - zawsze posługuje się jakąś ukrytą koncepcją.

• Monoteoretyczne - wybór jednej koncepcji wg różnych kryteriów, które rzadko odwołują się do tego, że koncepcja została empirycznie potwierdzona (wybiera się te koncepcje, które nam „pasują”, z którymi się dobrze pracuje). Pomijanie aspektów podejmowanych przez inne koncepcje.

• Eklektyczne - łączy wiele koncepcji. Ale czy takie łączenie jest zasadne?

• Integrujące - przyjmuje założenia leżące u podstaw różnych koncepcji. (w jakim zakresie i czy w ogóle można łączyć te różne założenia?)

McClelland.

Badanie rozpoczęli przyjmując założenie, że ludzie w niewielkim stopniu uświadamiają sobie, co stanowi motywację ich zachowań. Dlatego zajęli się motywacja implicite w przeciwieństwie do motywacji werbalizowanej explicite - motywację jasną. W pewnym sensie zajmowali się motywacją ukrytą Każde doświadczenie emocjonalne jest powiązane ze specyficznym stanem motywacyjnym. Nawiązuje tutaj do podejścia biologicznego we wzbudzaniu emocji.

TRADYCYJNY MODEL MOTYWACJI MCCLELLANDA - 1987

Bodziec sygnał - uruchamia odpowiedni program motywacyjny.

McClelland - 1953 - motywacja osiągnięć to utrzymująca się w czasie potrzeba doskonalenia swoich umiejętności i zdolności oraz wykonywania zadań zgodnie z najwyższymi standardami. Potrzeba ta przejawia się w swobodnych opowiadaniach (TAT) w formie następujących tematów (spisywanie fantazji pojawiających się pod wpływem obrazów (TAT - obrazy z TAT Morgana i Murraya - 1935):

• Technika PSE - Picture Story Exercise, w której opowiadania są kodowane

• PSE okazała się trafną i rzetelną metodą badania potrzeby osiągnięć (nAchievement)

• Analiza wypowiedzi -niski/wysoki poziom motywacji osiągnięć

Różnica z podejściami psychoanalitycznymi:

• McClelland - może spełniać wymogi trafności i rzetelności potrzeby osiągnięć

• Problemem jest brak procedur stosowania tych technik, nie tkwi on w samej metodzie.

Technika PSE. Potrzeba osiągnięć manifestuje się w opowiadaniach PSE w formie następujących tematów:

• Chęci lepszego wykonania zadania niż obowiązujące standardy

• Uzyskanie unikalnych wyników

Kwestionariuszowe metody badania potrzeby osiągnięć:

• Skala motywacji osiągnięć - Personalisty Research Form - Jackson - 1984)

• „Satysfakcję w pracy mogę mieć tylko wtedy, gdy jestem najlepszy w swojej dziedzinie”.

• „Moim celem jest zrobienie czegoś, co chociażby w małym stopniu byłoby lepsze od tego, co zostało zrobione do tej pory”.

Analiza setek badań prowadzonych w ciągu wielu lat wykazała, że nie ma istotnej korelacji między kwestionariuszami motywacji osiągnięć a techniką PSE (wspólna wariancja <3%).

Jawna motywacja osiągnięć.

Przypisywana sobie motywacja osiągnięć jest jednym z elementów składowych pojęcia Ja, werbalnie wyrażanej wiedzy i dlatego może być badana metodami kwestionariuszowymi. Ten rodzaj motywacji osiągnięć był powiązany z celami i oczekiwaniami, które są normatywne dla jakiejś grupy (rodzina, grupa rówieśnicza, społeczeństwo).

Potrzeba osiągnięć a wyniki uzyskiwane w różnych dziedzinach

Spander - metaanaliza (105 badań)

Czy występuje związek między nAchiv a wynikami w różnych dziedzinach (sukcesy zawodowe, roczne dochody, twórcze rozwiązania).

Okazało się, że potrzeba osiągnięć jest silnym predykatorem bardzo dobrych wyników, ale wtedy, gdy:

• Realizowane zadania stanowiły wyzwanie

• Występowała obiektywna informacja zwrotna

• Występowała osobista odpowiedzialność za wykonanie zadania

W tych warunkach współczynnik korelacji między nAchiv a wynikami w różnych dziedzinach wyniósł 0,66. Gdy powyższe warunki nie były spełniane korelacja spadała do zera.

Osoby z wysoka potrzebą osiągnięć nie lubią, gdy ktoś im mówi, co mają robić. Jest to zgodne z występującym w dzieciństwie typem socjalizacji…

WPŁYW PODNET I POTRZEBY OSIĄGNIĘC NA POZIOM WYKONANIA ZADAŃ

Charakterystyka osób z silną potrzebą osiągnięć:

• Wysoka osobista odpowiedzialność za wykonanie zadania (tylko wtedy mogą odczuwać satysfakcję za lepsze wykonanie czegoś. Nie preferują zadań o średnim stopniu trudności, jeśli uwarunkowane to jest losowością i wynik nie zależy od nich samych).

• Mają potrzebę uzyskania zwrotnej informacji na temat ich poziomu wykonania (bez tego nie dowiedzieliby się, czy wykonali zadanie lepiej od innych).

• Są innowacyjni (robienie czegoś lepiej to często robienie czegoś inaczej niż do tej pory).

• Częściej osiągają sukcesy zawodowe niż osoby z niską potrzeba osiągnięć (wybierają zawody cieszące się prestiżem, a nie zawody swoich ojców).

• Powyższe cechy czynią z nich dobrych przedsiębiorców, biznesmanów (więcej wśród biznesmanów osób z wysoką potrzebą osiągnięć).

Kora sensoryczna

pobudzenie

zaskoczenie

senność

przyjemność

nieprzyjemność

sfrustrowany

smutny

zmęczony

znudzony

radosny

zadowolony

szczęśliwy

zrelaksowany

śpiący

zły

obawiający się

rozpoznawanie bodźców

pozytywna

ocena

bodźca

poczucie

znajomości

bodźców

afekt

rozpoznawanie

bodźca

pozytywna

ocena

bodźca

poczucie

znajomości

bodźców

---