0004

nie będą tolerować prób nawracania ich przez wyznawców jedynie słusznej prawdy. I to nie dlatego, że osoby otwarte sądzą, iż przekonania ich przeciwników są gorsze, lecz dlatego, że nie potrafią wymieniać poglądów z kimś, kto ma przysłowiowe klapki na oczach.

Bez wątpienia różnice między uczniami w poziomie otwartości na doświadczenie mogą być przyczyną konfliktów. Dlatego nauczyciel musi tak prowadzić dyskusje, by unikać konfrontacji. Rozbieżności pod względem poziomu otwartości przeszkadzają także we wspólnej pracy. Uczniom zamkniętym trudno jest zrozumieć i przyjąć inny punkt widzenia, a otwarci dążą do różnorodności i wymiany poglądów. Trzeba też pamiętać, że uczniowie otwarci będą chcieli poszukiwać nowych rozwiązań, a zamknięci — trzymać się tego, co sprawdzone i uznane.

Na trudności we wzajemnym porozumieniu między uczniami otwartymi i zamkniętymi istotny wpływ mają także różnice zainteresowań. Uczniowie otwarci mają szerokie i różnorodne zainteresowania, podczas gdy zamknięci są bardziej przewidywalni i mniej wymagający w odniesieniu do form spędzania wolnego czasu, a ich zainteresowania mają charakter pragmatyczny. Dlatego uczeń otwarty nudzi się w towarzystwie osób zamkniętych, które spostrzega jako mało wyrafinowane, natomiast uczeń zamknięty nudzi się towarzystwem ludzi otwartych, których uważa za pretensjonalnych.

Dla funkcjonowania ucznia w szkole szczególnie istotne są dwie cechy osób otwartych na doświadczenie. Po pierwsze, są oni bardziej twórczy. Łatwo asymilują nowe informacje, często wychodząc poza dziedzinę, której dotyczy problem. Dzięki temu mogą znajdować nowatorskie, twórcze, rozwiązania. Po drugie, osoby otwarte są także bardziej inteligentne.

Ugodowość

Na społeczne funkcjonowanie ucznia w szkole największy wpływ — większy nawet niż ckstrawertyczność — ma ugodowość. Wyraża ona różnice indywidualne w zakresie motywacji do utrzymania pozytywnych relacji z innymi osobami. Ugodowość określa jakość relacji interpersonalnych — od współczucia do wrogości — zarówno w myślach, uczuciach, jak i zachowaniu. Wymiar ten wyraża indywidualne rozwiązanie konfliktu między motywami egoistycznymi a altruizmem. Na poziomic poznawczym ugodowość przejawia się jako zaufanie lub brak zaufania do innych osób, na poziomie cmo-cjonalnym — jako wrażliwość lub obojętność na sprawy innych ludzi, a na poziomie behawioralnym — jako tendencja do współpracy lub rywalizacji.

do zastosowania

Osoby o dużej ugodowości sądzą, że inni ludzie mają uczciwe intencje. Są szczere i prostoduszne, koncentrują się na potrzebach innych osób i są chętne do niesienia im pomocy. W przypadku konfliktu osoby ugodowe powściągają agresję i są skłonne do wybaczenia i zapomnienia. Mają realistyczny stosunek do siebie, są skromne i pokorne. Charakteryzuje je uczuciowość i sympatia w stosunku do innych ludzi.

Ludzie o niskiej ugodowości są sceptyczni — a nawet cyniczni

—    w opiniach na temat intencji innych osób. Sądzą, że ludzie mogą być nieuczciwi i niebezpieczni. Mają tendencję do manipulowania innymi osobami. Są egocentryczni, a nawet narcystyczni. W sytuacji konfliktu ludzie o niskiej ugodowości są agresywni i nastawieni rywalizacyjnie. Charakteryzuje ich przeświadczenie o własnej wyższości. Są racjonalni i rzeczowi — żeby nic powiedzieć: oschli — w kontaktach z innymi ludźmi. Nie należą do osób wrażliwych na ludzkie problemy.

Poziom ugodowości jest istotny już u najmłodszych uczniów. Dzieci o niskiej ugodowości mają problemy z koncentracją, są bardziej nieposłuszne i wykazują więcej problemów z zachowaniem niż dzieci ugodowe. Pewnie dlatego dostają też gorsze stopnie w szkole. Na podstawie poziomu ugodowości dziecka można przewidzieć jego umiejętność nawiązywania przyjaźni, poziom akceptacji przez rówieśników, zagrożenie bycia ofiarą znęcania ze strony kolegów, stopień współpracy w ramach klasy szkolnej, sprawowanie w szkole oraz zachowania przestępcze. Dzięki temu ugodowość stanowi dobry wskaźnik umiejętności społecznych dziecka.

Ugodowość należy do cech osobowości, których wpływ ujawnia się szczególnie w sytuacjach konfliktowych. Dzieci o wysokim poziomie ugodowości skłonne są do ulegania, wycofywania się z sytuacji konfliktowych i angażowania osób trzecich w celu rozwiązania sporu. Natomiast dzieci mało ugodowe wybierają destruktywne straregie radzenia sobie z konfliktami, np. groźby, zniewagi, manipulowanie i rozwiązania siłowe. W czasie zabawy z innym dzieckiem dzieci wysoce ugodowe — w porównaniu z mało ugodowymi

—    angażują się w mniej konfliktów, odczuwają mniej gniewu i napięcia, nie narzucają swoich reguł, są bardziej zadowolone z zabawy

PSYCHOLOGIA W SZKOLE NR 3/2006 47