0028 jpeg

III

programu o strukturze tzw. liniowej, rozgałęzionej lub mieszanej. Przygo towaniu takiego programu służą specjalnie opracowane tzw. metody programowania dostatecznie dobrze opisane w literaturze specjalistycznej.

Do ekspozycji tekstów programowanych służą tzw. podręczniki preliminowane oraz różnego rodzaju maszyny dydaktyczne, w chwili obecnej w szczególności komputery.

Nauczanie programowane nie jest w naszym kraju stosowane powszechnie, gdyż brak odpowiednich podręczników jak i programów. Dotychczasowe doświadczenia zagraniczne z zakresu nauczania programowanego nie kwalifikują go jednak jako metody uniwersalnej nauczania uczenia się, gdyż nie we wszystkich typach treści daje ona spodziewane efekty Dotyczy to zarówno skuteczności uczenia się z podręczników próg minowanych jak i z najbardziej wymyślnych programów kompu-terowych.

Jeśli jednak idzie o programy komputerowe, to trzeba przyznać, iż w ostatnich latach opracowano i wdrożono ich całkowicie nowe rodzaje, i «* wolnej on i żujące wręcz sam proces uczenia się z nich. Te naprawdę nad-/w yczajne innowacje są to, między innymi, tak zwane wideo interaktywne oraz programy hipermedialne, o ogromnych pojemnościach informacyjnych i bardzo daleko posuniętych możliwościach nawiązywania dialogu z ich użytkownikiem. Specjalne rozwiązania i najnowsze genera-e|e komputerów, bardzo szybkich i o bardzo rozbudowanych pamięciach, pozwalają wręcz na tworzenie tzw. wirtualnych rzeczywistości, kreowany eh przez te komputery, do których „wchodzić” może użytkownik tak ••kun ti uowanych programów (Siemieniecki 1994). Możliwości edukacyjne tych programów są z pewnością ogromne, jednak jeszcze nie podjęto \ •(tematycznych badań w tym zakresie.

Na koniec tego wyliczenia najbardziej znanych metod kształcenia dorosłych i r/.eba jeszcze wspomnieć o próbach klasyfikacji form tego kształcenia Wiele z tych prób nawiązuje wprost do nazewnictwa metod, mówiąc np. o formie wykładu, pogadanki czy dyskusji. Można też mówić u formach szkolnych i pozaszkolnych, o lekcjach i wycieczkach, konferen-c|ach czy konsultacjach. Nie rozwijano tu tych propozycji, ponieważ w większości mają one charakter wtórny wobec metod.

Najogólniej rzecz biorąc formy oświaty dorosłych podzielić by możni ze względu na liczbę osób biorących udział w danym kształceniu na indywidualne, grupowe i zespołowe, a ponadto ze względu na rodzaj jednostki organizacyjnej danego procesu kształcenia dorosłych, która charakteryzować się może pracą audytoryjną lub tez laboratoryjną warsztatową Wgłębianie się w te klasyfikacje me wydaje su; lulaj jednak konieczne

Zagadnienia do przemyślenia i dyskusji

Efektywność kształcenia jest między innymi funkcją wielości jego metod. Oznacza to, iż nie istnieje jakaś metoda kształcenia zawsze i wszędzie wyraźnie lepsza od innych. Dobierać konkretne metody nauczania--uczenia się należy więc zawsze do charakteru określonych uprzednio celów wybranego procesu kształcenia, do jego rodzaju, treści a także i do cech strategii, w obrębie której proces ten będzie się toczył. Pamiętać też trzeba i o tym, iż obok swoich mankamentów zaletą metod podających jest możliwość przekazania z ich pomocą znacznej liczbie uczniów w krótkim czasie sporej ilości wiedzy, mankamentem zaś metod aktywizujących, obok ich niewątpliwych zalet, jest pracochłonność ich przygotowań, czasochłonność realizacji i mała ich efektywność w przypadku zbyt licznych grup uczniowskich. Uwzględniając te wszystkie uwarunkowania proszę zaprojektować zestaw konkretnych metod kształcenia dla wybranego, określonego kursu dokształcającego.

7. Środki dydaktyczne

Termin „środki dydaktyczne” jest pojęciem złożonym. Podstawowym składnikiem każdego środka dydaktycznego, jego rdzeniem merytorycznym, jest komunikat w nim zawarty, związany z treściami określonego programu nauczania. Komunikat ten jest w sensie fizycznym zespołem bodźców sensorycznych przekazywanych w procesie nauczania-uczenia się w kierunku ucznia. Sam komunikat jest porcją informacji, jest więc niematerialny, dlatego w zakres pojęcia środka dydaktycznego wchodzi też podłoże - nośnik komunikatu. Komunikat wraz z jego nośnikiem to materiał dydaktyczny. Ponadto, dla pewnej grupy środków zwanych audiowizualnymi, w ich skład wchodzi jeszcze urządzenie umożliwiające przekazanie komunikatu odbiorcy.

Zewnętrzne środki dydaktyczne są to obiekty wzięte wprost z rzeczywistości (przedmioty rzeczywiste) lub też różnego rodzaju zastępniki tych obiektów. Ze względu na charakter komunikatów zastępniki dzielone są najczęściej na tzw. środki modelowe, środki audiowizualne oraz maszyny dydaktyczne, w tym i komputery z oprogramowaniem.

Szczególnego rodzaju środkiem dydaktycznym jest żywe słowo nauczyciela a także wielozadaniowe podręczniki i inne książki szkolne. Powyższa definicja środków dydakly«/nycłi wynika z faktu, iz proces nauczania uczenia się, to H/.r/oguliiv l'od/u| procesu komunikowania aę