004 (11)

Rozdział 1. Do czego służą międzynarodowe badania porównawcze    21

można wymienić publikację Pohled na śkolstvi v ukazatelich OECD (Spojrzenie na szkolnictwo we wskaźnikach OECD; 1996), która pozwala na porównanie prawie 50 wskaźników systemów oświatowych krajów OECD, włączając Czechy.

•    Drugą znaczącą grupę osób wykorzystujących informacje uzyskane na podstawie badań systemów edukacyjnych reprezentują specjaliści działający w sferze ekonomiki oświatowej i kształcenia, którzy na całym świecie zajmują się problemami związanymi z ocenianiem jakości i efektywności systemów oświatowych. Okazuje się przy tym, że wspomniane parametry tych systemów lub parametry ich wyników, mają - we wszystkich krajach, bez względu na specyfikę instytucji oświatowych w każdym z nich - pewne właściwości wspólne. Oczywiste jest, że kategorii efektywność kształcenia nie da się po prostu ująć i wyjaśnić za pomocą prostych wzorców jakościowych, które uwzględniają jedynie zależności między zainwestowanymi środkami a osiągniętymi celami. Przeciwnie, wyjaśnienie efektywności i jakości kształcenia wymaga uwzględnienia olbrzymiej liczby determinantów początku i procesu kształcenia, o czym świadczy mnogość informacji z zakresu międzynarodowych badań porównawczych systemów kształcenia (szczegóły w: Prucha, 1996b, 1997a).

Z tego powodu w ostatnich latach w dziedzinie ekonomiki oświatowej pojawiają się przedsięwzięcia, projekty i publikacje, które z jednej strony są opracowywane przez międzynarodowe grupy specjalistów, z drugiej zaś wykorzystują informacje o ekonomicznych parametrach systemów oświatowych poszczególnych krajów i ich porównaniach. I tak np wiele wysiłku wkłada się w pozyskiwanie danych porównawczych dotyczących wchodzenia absolwentów różnego rodzaju szkół na rynek pracy (transition from school to work). Stanowi to część specjalnej informacyjnej i badawczej sieci INES w ramach projektu OECD, nasycanej licznymi danymi, pochodzącymi z analiz porównawczych wskaźników ekonomicznych systemów oświatowych (.Education at a Glance: OECD Indicators, 1996, 1997; szczegóły patrz: rozdz. 9).

•    Międzynarodowe badania porównawcze systemów kształcenia są przydatne dla analiz w niektórych obszarach nauk społecznych, zwłaszcza w socjologii. Kiedy socjologowie wyjaśniają, w jaki sposób struktura edukacyjna populacji oddziałuje na zróżnicowanie określonego społeczeństwa, posługują się danymi uzyskanymi w międzynarodowych badaniach porównawczych systemów oświatowych. Dzięki temu do dzisiaj w sposób dostateczny opisano zależność między wykształceniem osób (tzn. między najwyższym osiągniętym poziomem wykształcenia) a ich kwalifikacjami zawodowymi, statusem zawodowym, sytuacją majątkową, dochodem, stylem życia, stosunkiem do mediów, preferencjami politycznymi itd. (por. Prucha, 1997a).

Te, jakże różne, społeczne efekty edukacji są w znacznym stopniu następstwem wyników systemu kształcenia. Oczywiście socjologowie porównują osiągnięcia