0000010

wój mięśni, a więc w okresie przedszkolnym i we wczesnym okresie dojrzewania.

Charakterystyczną cechą mięśni dziecka jest ich szybkie męczenie się. To zjawisko związane jest z większą ilością skurczów, a więc z krótszymi okresami spoczynku, potrzebnymi na wyrównanie odżywienia mięśni. Za tc mięśnie dziecka dzięki lepszemu ukrwieniu wracają szybciej do równowagi. Drugą cechą charakterystyczną jest gorsza koordynacja różnych grup mięśniowych, związana z niepełnym jeszcze rozwojem tkanki nerwowej i stąd gorszym przewodnictwem i korelacją bodźców. Wpływa to na szybsze zmęczenie mięśni dziecka, wykonywających często niezbyt precyzyjnie i stąd nieoszczędnie swoją pracę.

Jeżeli tyle miejsca poświęcam rozwojowi mięśni u dziecka, to dlatego, że zwłaszcza we wczesnym dzieciństwie rozwój mo-toryczny dziecka idzie w parze z rozwojem umysłowym i pozwała na ustalenie tempa rozwoju dziecka. Podobnie jak kościec i mięśnie udoskonaleniu ulega z wiekiem również układ ścieg nisto-stawowy. Wielka rozciągliwość ścięgien i duży rozmach obrotowy w stawach umożliwiają np. niemowlęciu choćby ssanie dużego palca u nogi. Z czasem, z wyjątkiem przypadków chorobowych (mongolizm) lub podtrzymywania celowego tej rozciągliwości (dzieci-akrobaci), praca stawów ustala się w granicach normalnych.

(.'KŁAD ODDECHOWY

Rozwój płuc u dziecka idzie w parze z rozwojem klatki piersiowej. Waga płuc noworodka wynosi koło 50 g; po pół roku podwaja się, po 12 latach jest już 10-krotnie wyższa, a u dorosłego prawie 20-krotnie wyższa. Klatka piersiowa noworodka i dziecka w okresie niemowlęcym ma kształt beczkowaty. Przepona jest ustawiona wysoko, jak również płuca, które są jakby wciśnięte mocno w klatkę piersiową. Dopiero z chwilą gdy dziecko staje, klatka piersiowa zaczyna się wydłużać i kąt międzyżebrowy zwęza się. Stopniowo klatka piersiowa przybiera kształt ściętego stożka spłaszczając się i wydłużając Dopiero w okresie dojrzewania następuje znowu wzrost klatki piersiowej na głębokość.

Taka choroba, jak krzywica, może zniekształcać klatkę piersiową, utrudniając płucom ich pracę.

Ilość pęcherzyków płucnych wzrasta z wiekiem, przede wszystkim jednak silnie wzrasta ich pojemność.

Powietrze dochodzi do płuc wdychane przez nos. Dopiero przy dużym wysiłku fizycznym zmuszeni jesteśmy dodatkowo oddychać ustami. U niektórych dzieci, w związku z przerostem tkanki limfatycznej na tylnej ścianie jamy nosowo-gardłowej (tzw. trzeci migdałek lub wyrośla adenoidalne) lub innymi przeszkodami dochodzi nieraz do prawie zupełnej niedrożności nosa i do przymusowego oddychania ustami. Dzieje się to z krzywdą dla dziecka i może wpłynąć na gorszy rozwój klatki piersiowej i płuc. Często złe przyzwyczajenie niewycierania nosa prowadzi również do stałego oddychania tylko ustami.

Dalszy bieg powietrza do płuc to droga przez krtań, tchawicę, oskrzela, oskrzeliki. Występowanie duszności u człowieka, związane z niedoborem tlenu w tkankach, może polegać nie tylko na złej pracy płuc, ale i na ich niedostatecznym ukrwieniu. Wszelkie zaburzenia w krążeniu utrudniające dopływ krwi do płuc prowadzić będą do utlenienia mniejszej ilości krwi i stąd do duszności.

Dziecko rodzi się z krzykiem. Ten pierwszy krzyk dziecka to jego pierwszy oddech. Powietrze po raz pierwszy wchodzi do płuc i wypełnia pęcherzyki płucne. Od tej pory dziecko nie korzysta już, po odcięciu pępowiny, z utlenionej krwi matki, lecz samo reguluje poprzez płuca utlenianie krwi we własnym organizmie.

Płuca niemowlęcia są pierwotnie mało pojemne. Przy zwykłym oddechu pojemność ich wynosi około 50 cm³; między 3—7 rokiem życia wzrasta do 120—220; u dorosłego jest dwukrotnie wyższa (około 400 cm³)

Ponieważ procesy utleniania u dziecka są znacznie energiczniejsze niż u dorosłego, w związku ze stałym wzrostem organizmu, małą pojemność oddechową wyrównuje dziecko częstością oddechu. Wynosi ona u noworodka do 75 oddechów na minutę, u 2-letniego — do 45, u 3-letniego — około 30. a jeszcze między 10 a 12 rokiem życia — około 22. U dorosłego waha się około 16 na minutę. Zastanawiające jest. że u zwierząt częstość oddechów

19