0000011

idzie również na ogół w parze z ich wielkością. A więc u konia wynosi 6—10 na minutę, u wołu 10—15, u psa 15—25, u królika 50—HO, u szczura 100—140.

Przy krzyku dziecka pojemność oddechu wzrasta 2—5-krotnie. Jeżeli pojemność jednego oddechu pomnożymy przez ilość oddechów na minutę, otrzymamy tzw. pojemność minutową. Naturalnie będzie ona u dziecka mniejsza niż u dorosłego. Jeżeli jednak tę pojemność minutową obliczymy w stosunku do 1 kg wagi, okaże się, że dziecko im mniejsze, tym więcej pochłania i zużytkowuje tlenu. Jest to zrozumiale właśnie ze względu na konieczność pokrycia ogromnego zapotrzebowania tlenu przez rosnące tkanki.

Pojemność oddechowa u dzieci w różnym wieku i u dorosłego: wg Anthony

	Nowo rodek	1 r. 7.	3 r ż.	fi r ^ż-	U r. ż.	Dorosły
Czę-tość oddechów na 1 minutę (średnia)	55	37	30	27	22	15
Pojemność (tu cni^5) jednego oddechu	12	60	95	118	227	410
Pojemność ,.minutowa" w cm* (ij. ilość oddechów na nrnu-tę przemnożona przez pojemność jednego oddechu!	660	2200	2900	3200	5000	6150
Pojemność oddechowa „minutowa" w cm* obliczona na 1 kg wagi	.92	220	200	168	128	96

Jeżeli dziecko potrzebuje więcej tlenu (np. przy wysiłku fizycznym), zwiększa ono raczej częstość oddechów niż ich głębokość. Im jest starsze, tym bardziej zbliża się do sposobu oddychania dorosłego, który przy wysiłku raczej powiększa głębokość oddechu niż jego częstość.

O tym, że człowiek może znacznie zwiększyć ilość wdychanego powietrza, świadczą badania pojemności płuc wykonane specjalnym przyrządem, tzw. spirometrem. Przez gumową rurkę wdmuchujemy powietrze do klosza, który podnosi się do góry i na podziałce wskazuje nam ilcść wdmuchanego powietrza. Maksymalna ilość wdmuchanego powietrza przy głębokim wydechu, po głębokim wdechu, waha się u dorosłych w szerokich granicach.

wynosi kolo 3,5 do 7 litrów, a więc 7-14-krotnie więcej niż przy zwykłym oddechu.

Po takim najgłębszym wydechu w płucach zawsze jednak pozostaje jeszcze rodzaj „żelaznej rezerwy” — około litra powietrza. Ilość powietrza usunięta z płuc przy najgłębszym wydechu bez „żelaznej rezerwy” nazywamy pojemnością życiową.

U małych dzieci trudno badać pojemność życiową wobec trudności w nauczeniu ich właściwego posiłkowania się spirometrem.

U dzieci w wieku szkolnym pojemność życiowa wzrasta stopniowo z 1200 cm³ do 3000 cm^;i.

U dziewcząt jest nieco niższa.

Sprawność płuc można ocenić R_yc. 9. Spirometr wodny, do pewnego stopnia, poza badaniem pojemności oddechowej, badając tzw. rozmach oddechowy, tj. różnicę w obwodzie klatki piersiowej między najgłębszym wdechem i wydechem.

Rozmach oddechowy u dzieci w wieku szkolnym:

Chłopcy    Dziewczęta

7—10 lat...... 6— 7    cm    4—5 ćm

10—13 ........ 7— 8    ,,    5—7 „

13—17 ...... 8—10    „    7—8 „

U małych dzieci nie badamy rozmachu oddechowego, dzieci te bowiem mają jeszcze przeważnie tor oddechowy brzuszny, tzn. że wdech i wydech związany jest głównie z ruchami tłoczącymi przepony. Dopiero około okresu szkolnego zmienia się oddech na piersiowo-brzuszny. U dziewcząt, w odróżnieniu od chłopców, w okresie dojrzewania oddech staje się coraz bardziej piersiowy.

UKŁAD KRWIOTWÓRCZY I KRĄŻENIE KRWI

Układy, krwiotwórczy i krwionośny, odgrywają decydującą rolę w utrzymaniu przy życiu organizmu ludzkiego. Krew spełniać musi wielostronną rolę: roznosi ona po ustroju składniki od-

21