0000018

36

Spostrzegane zmiany w ch.Sch. zależnie od ich umiejscowienia i charakteru zgrupowano następująco: 1) zmiany w płytkach nakrywowych i listewkach brzeżnych;

2) zmiany kształtu trzonów kręgowych; 3) zmiany polegające na występowaniu przepuklin dotrzonowych; 4) zmiany w krążkach międzykręgowych. Ich ilościowe i procentowe występowanie ilustruje tabela IX oraz rysunki 15-18.

1. Zmiany w płytkach nakrywowych i listewkach brzeżnych (rys. 15) występo-

Rys. 15. Schemat zmian w płytkach nakrywowych trzonów kręgowych, występujących w ch.Sch. w umiejscowieniu lędźwiowym: 1 — falistości i ząbkowanie obrysów; 2 — roz-fragmentowanie; 3 — zagęszczenia struktury;

4 — podwójne zarysy

Rys. 16. Schemat zmian kształtu trzonów kręgowych, występujących w ch.Sch. w umiejscowieniu lędźwiowym: 1 — kręgi klinowe; 2 — kręgi spłaszczone; 3 — kręgi dwuwklęsle; 4 — kręgi o wydłużonym wymiarze tylno--przednim

Rys. 17. Schemat postaci przepuklin dotrzonowych krążka międzykręgowego, występujących w ch.Sch. w umiejscowieniu lędźwiowym: 1 — przepukliny płytkie miskowate; 2 — przepukliny głębokie kubkowate; 3 — przepukliny brzeżne

Rys. 18. Schemat zmian w przestrzeniach międzykręgowych, występujących w ch.Sch. w umiejscowieniu lędźwiowym: I — zwężenia; 2 — zwapnienia; 3 — rozwieranie się przestrzeni w odcinkach przednich (objaw rozdziawiania)

wały w 149 przypadkach, tj. w 67,73%. Mają one istotne znaczenie rozpoznawcze i odzwierciedlają stopień zaawansowania i czas trwania ch.Sch. Najczęściej, bo w 79 przypadkach (35,90%), stwierdzano zgęszczenie ich struktury, przeważnie

0    jednolitym charakterze i ostrym odgraniczeniu zarówno od strony trzonu, jak

1    krążka międzykręgowego. Ich zniekształcenia występowały rzadziej, w 59 przypadkach (26,28%), i polegały na falistościach i ząbkowaniach obrysów od strony krążków międzykręgowych. W 9 przypadkach (4,09%) spostrzegano podwójne zarysy płytek, powstałe na skutek warstwowego zgęszczenia, o pasmach cieniowych nie przekraczających szerokości 1 mm. Zaledwie w 2 przypadkach (0,91%) widoczne było rozfragmentowanie płytek, polegające na przerwach w ich zniekształconych zarysach.

2. Zmiany kształtu trzonów kręgowych (rys. 16) występowały w 143 przypadkach, tj. w 65%. Najczęściej stwierdzano zniekształcenia klinowate, występujące w 79 przypadkach, tj. w 35,90%, zwykle w trzech pierwszych trzonach kręgosłupa lędźwiowego, rzadziej — w 27 przypadkach, tj. w 12,27% — występowały kręgi dwuwklęsłe, zaś spłaszczone w 19 przypadkach, tj. w 8,64%, a wydłużone w wymiarze przednio-tylnym w 18 przypadkach, tj. w 8,18%. Zniekształcenia dwuwklęsłe i spłaszczenia widoczne były w zakresie całego odcinka lędźwiowego, zaś kręgi o wydłużonym wymiarze a—p dotyczyły tylko dolnych kręgów lędźwiowych, przeważnie L V (objaw Knutssona [52]). Stwierdzano też soczewkowate wpuklenia brzegu przedniego trzonu, określane objawem wklęsłości. Widoczny on był najczęściej w trzonach L I i II i występował w 45 przypadkach (20,40%), jako objaw oddzielny w 20, a towarzyszący sklinowaceniu trzonów w 25 przypadkach.

3)    Przepukliny dotrzonowe (rys. 17) łącznie występowały w 184 przypadkach, tj. w 83,64%. Były one zmianami najczęściej spotykanymi w ch.Sch. Przeważnie, bo w 106 przypadkach (48,18%), miały charakter płytkich miskowatych wpukleń, o głębokości nie przekraczającej 3 mm, zajmując niekiedy 1/3 długości trzonu. Znacznie rzadziej, w 28 przypadkach (12,73%), wykazywały charakter kubkowatych zagłębień, nie przekraczając szerokości 1 cm, a głębokości do 0,7 cm. Często stwierdzano sklerotyczną osłonkę ich brzegów, zaś rzadko wałowate zgrubienie w zarysach części naprzeciw położonego trzonu kręgowego o charakterze nawisu nad kubkiem (objaw Edgrena i Vainio [22]). W większości przypadków* przepukliny dotyczyły powierzchni krańcowych górnych, zaś w kilku jedynie widoczne były na powierzchniach dolnych. Zwykle znajdowały się w przedniej, rzadziej tylnej połowie trzonu. Ich objaw „wędrowania” dogrzbietowego obserwowano w kilku przypadkach, na zdjęciach kontrolnych, w miarę wzrostu kręgosłupa. Przepukliny brzeżne występowały w 50 przypadkach (22,73%) bądź pod postacią schodkowatych ubytków, bądź ukośnych, od góry i tyłu do przodu i dołu przebiegających ścięć, niekiedy o ząbkowatych obrysach.

4)    Zmiany w krążkach międzykręgowych (rys. 18) stwierdzono w niewielkiej ilości przypadków, łącznie w 36. tj. w 16,36%. Zwężenia przestrzeni międzykrążko-wych pojawiały się w 16 przypadkach (7,27%) i dotyczyły całej powierzchni krążka, jednakże z wyraźną przewagą obniżenia jego części tylnej, nigdy przedniej. Zwapnienia w jego obrębie stwierdzono zaledwie w 1 przypadku (0,45%). W 19 badaniach (8,64%) stwierdzono rozwieranie się przestrzeni międzykręgowych w odcinkach