IMAG0181 (9)

38 Wyniki badań

Grupowanie członów palcowych bliższych, w zależności od ich długości, przeprowadzono według poniższych kryteriów:

1)    kości małe    < 78 mm,

2) kości średnio małe    79 - 84 mm,

3) kości średnio duże    85 - 87 mm,

4)    kości duże    > 88 mm.    ¹

Uwzględniając powyższe kryteria podziału, dwa człony palcowe bliższe pochodzące

z zespołu A zaliczono doi małych (tab. 17). W zespole C obserwowano zmniejszenie odsetków członów małych, przy jednoczesnym występowaniu kości średnio małych a także średnio dużych. Zespół chronologiczny D charakteryzuje się obecnością członów małych i średnio małych, na poziomie nie zmienionym w stosunku do tysiąclecia poprzedniego, mniejszą liczbą kości średnio dużych i obecnością członów palcowych dużych. W ostatnim analizowanym tysiącleciu (E) odsetek kości małych ulega zmniejszeniu, udział kości średnio małych pozostaje bez zmian, okazów zaś średnio dużych i dużych zdecydowanie przybywa.

♦2s

♦H

-2s

■ 96	63	37	57
- 88	58-	35-	50-
• 81- ’ <	53- • “ ““ “ -ś	— ------
*	48-	31	36-
67	43	29	29

RYSUNEK 7. Morf ogramy członu pakowego bliższego: a - długość-największa, b - szerokość nasady biiiazej, c - szerokość trzonu, d - szerokość nasady dalszą; pozostałe oznaczenia jak na rys. 2 i 3

TABELA 17. Zestawienie udziału członów palcowych bliższych o różnej długości w zespołach chronologicznych

Grupa kości	Zespół chronologiczny^
	A		B	C		D		E
	liczba	*	liczba %	liczba	%	liczba	%	liczb.	*
Małe	2	100,0	_ _	13	46,4	32	46,4	34	20,4
brednio małe	—	—	— —	12	42.8	29	42,0	68	40,7
Średnio duże	—	—	— —	3	10,8	2	2.9	19	11.4
Duże	—	-	— —		-	i	8,7	46	27,5

Oznaczenia jak w tabeli 2.

Morfogram liniowy członów palcowych bliższych z zespołu A wskazuje, że były one w tym zespde niezbyt długie, o rozszerzonych trzonach i wąskich nasadach (rys. 7). W zespole C odnotowano zmiany ich proporcji w porównaniu z zespołem poprzednim. Kości te stają się dłuższe, mają szersze nasady i węższe trzony. Szerokości ich trzonów i nasad dalszych zbliżają się do obrazu kofci wzorcowej. Z kolei w następnym zespole (D), przy długości i szerokości nasad dalszych równym parametrom kofci z tysiąclecia poprzedniego, ma miejsce niewielkie zmniejszanie szerokości nasad bliższych i trzonów. Natomiast w zespole £ morfogram liniowy członów palcowych bliższych układa się znacznie powyżej wzorca.

4. Człon palcowy środkowy kończyny piersiowej

Zbadano zmiany w czasie wymiarów 73 członów palcowych środkowych tej kończyny. Większość parametrów analizowanej kości z zespołu A przewyższa podobne w zespole C (tab. 18). Wyjątkiem jest tu szerokość trzonu. W pozostałych trzech zespołach chronoto-pcznych wszystkie rozpatrywane cechy powiększają się I wzrost ich (między zespołem C I £) jest statystycznie istotny.

TABELA 18. Średnie wymiary członu palcowego środkowego kończyny piersiowej (mm]
Symbole	Zespół chronologiczny*)			•
ititys tyczne	A B	C	D	E
ł	Długość największa 42,0	40,6	43,6	44,4	<**)
1		3,4	2,9	2,7
A	1	S	18	49
i	Szerokość ruaedy bliższej 51,0	46.4	49.5	50,7	(W)
S	-	3,6	3.4	3.6
A	1	5	18	49
s	Szerokość trzonu 39,0	39.8	42,9	43,4	W
1	-	3.3	2,9	3,1
W	1	5	18	49
r	Szerokość nasady dalszej 49,0	44,4	46,9	48.5	(**)
1	-	2,9	2.8	2,8
A	1	S	11	49	•

** Oznaczenia jak w tabeli 2.

* Różnice istotne pity a » 0,05.

** Różnice istotne przy a • 0,01.

Uwi^: W nawiasach podane tą różnice istotne między zespołem C i E.