0000021

częstych zmian pozycji chorego zarówno w ciągu dnia, jak i w nocy. Następnym zadaniem lekarza jest zapobieganie powstawaniu przykurczeń i zniekształceń. Łóżko dla tych chorych powinno być równe, nie zapadające się, z podpórkami pod stopami. Duże usługi oddają materace z mikrogumy, ułożone na deskach.

Chorych należy starać się uruchomić przez ćwiczenia czynne i bierne, dać im odpowiednie zaaparatowanie lub też wózek inwalidzki oraz zbiornik na mocz. Zaopatrzenie to może zapisywać specjalista w ortopedii i rehabilitacji.

W ośrodkach rehabilitacyjnych pacjenci są wyuczani okresowego opukiwania i opróżniania pęcherza. W przypadkach pojawiania się temperatury należy między innymi pamiętać

Ryc. 95. Wzmacnianie kończyn górnych i tułowia przez ćwiczenia w podporze.

o iniekcji pęcherza (stąd konieczne płukanie pęcherza) oraz o kamicy nerkowej występującej bez dolegliwości bólowych (z uwagi na zaburzenia czucia).

Paraplegicy okresowo powinni być kontrolowani przez lekarzy specjalistów (ortopeda, neurochirurg, urolog, specjalista w rehabilitacji) i ewentualnie doleczani ambulatoryjnie lub sanatoryjnie.

Ryc. 96. Parapodium /. kolkami poprzecznie ustawionymi z przodu umożliwia pa-raplegikom poruszania się bez kul. Kończyny górne pozostają wolne.

ZŁAMANIA KOŚCI I ZWICHNIĘCIA STAWÓW

Jak we wszystkich uszkodzeniach narządów ruchu, tak i tu należy dbać o utrzymanie zakresu ruchów części ciała nie objętych unieruchomieniem oraz o podtrzymanie siły mięśnio- • wej w unieruchomionym odcinku ciała.

Dążeniem chirurgów jest obecnie takie zabezpieczenie ustawienia odcinków kostnych złamania, aby chorego można było jak najwcześniej uruchomić bez narażania go na przesunięcie się tych odłamów.

Kończyny górne. Po złamaniach np. w okolicy nadgarstka i założeniu opatrunku gipsowego należy ćwiczyć zginanie i prostowanie w stawach nie tylko międzypaliczkowych, ale śródręczno-paliczkowych oraz staw ramienny we wszystkich

125