0000025 (9)

się dookoła osi strzałkowej. Ruchy obrotowe uda na zewnątrz i do wewnątrz, a przy ustalonej kończynie obrót miednicy, odbywają się dookoła osi pionowej. Z kombinacji wymienionych ruchów powstaje ruch obwodzenia. Ruchy w stawach biodrowych łączą się z ruchami kręgosłupa, które je uzupełniają.

Ruchy zgięcia w stawie biodrowym powoduje mięsień prosty uda (m. rectus femoris), biodrowo-lędźwiowy (m. iliopsoas), naprężacz powięzi szerokiej (m. tensor fasciae latae), krawiecki (m. sartorius) i grzebieniowy (m. pectineus).

Prostowanie uda w stawie biodrowym wykonują: mięsień pośladkowy wielki (to. gluteus maximus), przywodziciel wielki (m. adductor magnus), półścięgnisty (m. semitendmosus), półbłoniasty (m. semimembranosus), dwugłowy uda (m. biceps femoris) i pośladkowy średni (m. gluteus me-dius). Mięsień pośladkowy średni i naprężacz powięzi szerokiej odwodzą kończynę dolną w stawie biodrowym. Współpracują z nimi mięsień pośladkowy mały (m. gluteus minimus) i prosty uda.

Przywodzenie uda powoduje skurcz mięśnia przywodziciela wielkiego (m. adductor magnus), przywodziciela długiego (m. adductor longus), przywodziciela krótkiego (m. adductor brevis), mięśnia smukłego (m. gra-cilis) i grzebieniastego (m. pectineus), z którymi współpracuje mięsień pośladkowy wielki.

Ruchy obrotowe uda na zewnątrz są wywołane działaniem mięśnia pośladkowego wielkiego, biodrowo-lędźwiowego, czworobocznego uda (m. q uadratus femoris), gruszkowatego, zasłaniacza wewnętrznego (to. obturatorius intemus) i zewnętrznego oraz mięśni bliźniaczych (mm. gemelli). Obrót uda do wewnątrz powstaje w wyniku działania mięśnia pośladkowego średniego i małego.

Ruchy w stawie biodrowym są pod ciągłą kontrolą mięśni działających antagonistycznie. Szczelina stawowa, która jest pokryta grubą warstwą mięśniową, nie jest dostępna badaniu palpacyjnemu.

Nakłucie stawu biodrowego możemy wykonać od przodu lub od tyłu. W celu wykonania nakłucia od przodu przeprowadzamy linię łączącą szczyt krętarza większego z miejscem skrzyżowania się tętnicy udowej z górną gałęzią kości łonowej. Linia ta przecina mięsień krawiecki. Na tej linii oznaczamy punkt leżący przy brzegu przyśrodkowym mięśnia krawieckiego i tam wkłuwamy igłę, kierując ją prostopadle w głąb. Przy nakłuciu od tyłu układamy chorego na zdrowym boku, lekko przywodzimy i zginamy kończynę w stawie biodrowym, a igłę wprowadzamy tuż za krętarzem większym i kierujemy ją w stronę stawu biodrowego.

Staw kolanowy (articulatio genus) od przodu jest ograniczony przez rzepkę. Torebka stawowa wykazuje najmniejsze napięcie przy zgięciu kończyny w stawie kolanowym wynoszącym 25°. Dlatego chory w stanach zapalnych stawu kolanowego, przebiegających z wysiękiem, usta-

Ryc. 130. Zdjęcie boczne stawu kolanowego: 1 —articulatio genus, 2 — extremitas distalis femoris, 3 r— patella, 4 — extremitas proximalis tibiae, 5 — eitremitas proiimalis fibulae, 6 — articulatio tibiofibularis, 7 — condylus medialis femoris, 8 — condylus lateralis femoris, 9 — condylus medialis tibiae, 10 — condylus late-ralis tibiae, 11 — tuberculum intercondylare mediale, 12 — tuberculum intercon-dylare laterale, 13 — tuberositas tibiae, 14 — basis patellae, 15 — apex patellae, 16 — tendo musculi ąuadricepsi, 17 — ligamentum patellae, 18 — corpus adipo-sum genus, 19 — caput fibulae, 20 — apex capitis fibulae (wg Daniela: Atlas anatomii rentgenowskiej człowieka).

wia kończynę w pozycji lekkiego zgięcia. Staw ten wzmacniają następujące więzadła: poboczne strzałkowe (lig. collaterale fibulare), poboczne piszczelowe (lig. collaterale tibiale), krzyżowe przednie i tylne (lig. cru-ciatum anterius et posterius), podkolanowe skośne (lig. popliteum obli-quum) i więzadło rzepki (lig patellae). Więzadła te odgrywają dużą rolę w mechanice stawu kolanowego. Łąkotka boczna i przyśrodkowa (meniscus lateralis et medialis) dzieli niecałkowicie staw na piętro górne

Ryc. 131. Zdjęcie przednio-tylne stawu kolanowego. Pneumoartrografia: 1 — arti-culatio genus, 2 — cartilago articularis, 3 — meniscus medialis, 4 — ligamentum collaterale tibiale, 5 — środek cieniujący ujemnie (gaz) (wg Daniela: Atlas anatomii rentgenowskiej człowieka).

I

155