049 (11)

również można otrzymywać sztucznie ze stopu. Niestety. hodowla takich kryształów wymaga stosowania wysokich temperatur, nieosiągalnych w naszych prostych doświadczeniach.

Zasady otrzymywania kry ształów ze stopu możemy natomiast poznać zupełnie dobrze na przykładzie siarki. Na kuchence elektrycznej ustawiamy łaźnię piaskową, która składa się z blaszanej puszki (o średnicy 10 cm i wysokości 6 cm) wy pełnionej czterocentymetrową warstwą suchego piasku. W łaźni umieszczamy porcelanowy tygiel z odrobiną sproszkowanej siarki. Włączamy kuchenkę nastawiając minimalną moc grzania. Siarka powoli ogrzewa się i przy temperaturze 119'C zaczyna się topić! I Gdy stopi się całkowicie, wyjmujemy tygiel z łaźni za pomocą szczypiec lub pensety. ustaw iamy go na deseczce i przykry wamy płytką szklaną. Nie zapomnijcie wyłączyć kuchenki! Teraz zaczyna się najciekawsze-siarka stygnie na powierzchni oraz przy ściankach tygla. Wyraźnie można zobaczyć narastającą sieć podłużnych kryształów. Zanim siarka zakrzepnie całkowicie, można przekłuć jej powierzchnię szklanym pręcikiem i odlać płynną jeszcze część do pustej puszki. Zobaczymy wtedy kry ształy o kształcie igieł, które narosły od ścianek tygla ku środkowi (rys. 35).

W wulkanicznych rejonach Włoch-pod Etną lub na Wyspie Vulca-no-można znaleźć naturalne kryształy, które powstały ze stopionej lub odparowanej siarki.

Wykorzystujemy:

2 puszki blaszane z wąskim obrzeżem, tygiel porcelanowy, pręt szklany lub drewniany, sproszkowaną siarkę, piasek.

R>s. 35. Kry sztab zc stopu: a) topnienie siarki, b) igłowate kryształy siarki

Gaz z wody mineralnej

79. Pieczeń z rusztu na węglu drzewnym

Sa biwakach, przyjęciach garden-party i festynach ludowych piecze się smaczne kiełbaski i szaszłyki na rusztach opalanych węglem drzewnym. Węgiel drzewny jest prawie czystym chemicznie pierwiastkiem. Zbadamy produkt jego spalania - dwutlenek w ęgla.

Doświadczenie 1. Spon kawałek węgla drzewnego umocowany na drucie wkładamy na 2 s do płomienia palnika. Węgiel nic zapala się. Jeżeli natomiast wdmuchniemy do płomienia szczyptę sproszkowanego węgla drzewnego, zapali się on momentalnie jasnym płomieniem. Substancje spalają się tym łatwiej, im bardziej są wymieszane z tlenem atmosferycznym. Gdy będziemy ogrzewać węgiel nad płomieniem przez dłuższy czas. połączy się on z tlenem. Powstanie w ten sposób dwutlenek węgla (rozdz. 32-34). którego nie można ani zobaczyć, ani poznać po zapachu. Chemicy opracowali jednakże metodę jego wykrywania.

a)

Rys. 36. a) Podczas pieczenia na ruszcie z węgla drzewnego powstaje dwutlenek węgla, zbieramy dwutlenek węgla w probówce, c) mętnienie wody wapiennej

Chą^nia całkiem priwla 97