049 (11)

1

również można otrzymywać sztucznie ze stopu. Niestety. hodowla takich kryształów wymaga stosowania wysokich temperatur, nieosiągalnych w naszych prostych doświadczeniach.

Zasady otrzymywania kryształów ze stopu możemy natomiast poznać zupełnie dobrze na przykładzie siarki. Na kuchence elektrycznej ustawiamy łaźnię piaskową, która składa się z blaszanej puszki (o średnicy 10 cm i wysokości 6 cm) wypełnionej czterocentymetrową warstwą suchego piasku. W łaźni umieszczamy porcelanowy tygiel z odrobiną sproszkowanej siarki. Włączamy kuchenkę nastawiając minimalną moc grzania. Siarka powoli ogrzewa się i przy temperaturze 119'C zaczyna się topić’ Gdy stopi się całkowicie, wyjmujemy tygiel z łaźni za pomocą szczypiec lub pensety. ustawiamy go na deseczce i przykry wamy płytką szklaną. Nie zapomnijcie wyłączyć kuchenki! Teraz zaczyna się najciekawsze-siarka stygnie na powierzchni oraz przy ściankach tygla. Wyraźnie można zobaczyć narastającą sieć podłużnych kryształów. Zanim siarka zakrzepnie całkowicie, można przekłuć jej pow ierzchnię szklanym pręcikiem i odlać płynną jeszcze część do pustej puszki. Zobaczy my w tedy kryształy o kształcie igieł, które narosły od ścianek tygla ku środkowi (rys. 35).

W wulkanicznych rejonach Włoch-pod Etną lub na Wyspie Vulca-no-można znaleźć naturalne kryształy, które powstały zc stopionej lub odparowanej siarki.

Wykorzystujemy:

2 puszki blaszane z wąskim obrzeżem, tygiel porcelanowy, pręt szklany lub drewniany, sproszkowaną siarkę, piasek.

R>v 35. Kryształy zc stopu a) topnienie siarki, b) igłowate kr\v*iał> Marki

Gaz z wody mineralnej

79. Pieczeń z rusztu na węglu drzewnym

Na biwakach, przyjęciach garden-party i festynach ludowych piecze się smaczne kiełbaski i szaszłyki na rusztach opalanych węglem drzewnym. Węgiel drzewny jest prawic czystym chemicznie pierwiastkiem. Zbadamy produkt jego spalania - dwutlenek węgla.

Doświadczenie 1. Spory kawałek węgla drzewnego umocowany na drucie wkładamy na 2 s do płomienia palnika. Węgiel nic zapala się. Jeżeli natomiast wdmuchniemy do płomienia szczy ptę sproszkowanego węgla drzewnego, zapali się on momentalnie jasnym płomieniem. Substancje spalają się tym łatwiej, im bardziej są wymieszane z tlenem atmosferycznym. Gdy będziemy ogrzewać węgiel nad płomieniem przez dłuższy czas. połączy się on z tlenem. Powstanie w ten sposób dwutlenek węgla (rozdz. 32-34). którego nie można ani zobaczyć, ani poznać po zapachu. Chemicy opracowali jednakże metodę jego wykry wania.

Rys. 36. a) Podczas pieczenia na ruszcie z węgla drzewnego powstaje dwutlenek węgla, b) zbieramy dwutlenek węgla w probówce, c) mętnienie wody wapiennej

Choma ca'k:em pnwla 97