057

5. WARUNEK PŁYWANIA STATKU BEZ PRZEGŁĘBIENIA

Statek nawodny może być w stanic równowagi trwałej dla różnych wartości jego przegłębienia. Natomiast pożądane z punktu widzenia eksploatacji i bezpieczeństwa statku jest ograniczenie jego przegłębienia. Należy zawsze dążyć do osiągnięcia takiego stanu załadowania, w którym przcgłębienic nic wystąpi lub będzie niewielkie. W czasie eksploatacji dopuszcza się wyłącznic przegłębienie statku na rufę - jednostka morska przegłębiona na dziób traktowana jest jako niewłaściwie załadowana.

Warunek pływania statku bez przegłębienia wyznacza się na podstawie prezentowanych wcześniej warunków' równowagi. Statek o określonej masie będzie pływał bez przegłębienia. jeżeli linia działania jego ciężaru pokryje się z linią działania wyporu, wyznaczoną dla statku nieprzegłębionego z dokumentacji statkowej. Warunek ten z wystarczającą dokładnością można określić, używając odciętych linii działania obu sił, a jego definicja sformułowana na podstawie wcześniejszych rozważań, jest następująca: statek będzie pływał bez przegłębienia, jeżeli odcięta jego środka masy będzie równa odciętej środka wyporu, wyznaczonej z dokumentacji statkowej dla pływania bez przegłębienia. Można to zapisać w postaci zależności:

jeżeli    Xoo = x_K>,    to 1 = 0,

jeżeli    xco*Xro.    &> t * 0.

Stan statku pływającego bez przegłębienia określa się jako jego wzdłużne zrównoważenie. len, pożądany ze względów eksploatacyjnych, stan statku uzyskuje się przez właściwe rozłożenie wzdłuż jego długości ładunków, zapasów i balastów. W tym celu. przed rzeczywistym załadunkiem opracowuje się plan załadowania jednostki. Uwzględnia się w nim nic tylko wymagania czy zalecenia dotyczące przegłębienia, ale również wymagania odnoszące się do stateczności statku i wytrzymałości jego kadłuba.

W praktyce eksploatacyjnej nic zawsze przegłębienie obliczone na podstawie takiego planu pokrywa się z rzeczywistym. Takie odstępstwa wynikają przede wszystkim z faktu, że nie wszystkie grupy mas na statku są dokładnie określone co do wielkości i położenia. Największe odchyłki od rzeczywistych wartości masy i współrzędnych środka masy występują dla pustego statku. Te parametry określane są drogą pomiarową z pewnymi nieuniknionymi błędami. Dodatkowo, po latach eksploatacji, koniecznych przeróbkach, modernizacji wyposażenia, masa pustego statku i współrzędne jej środka zmieniają się często w istotny sposób. Ponieważ wspomniana masa ma znaczący udział w masie

57