0000039 (4)

ogólna kanciastość, trudność w utrzymaniu równowagi — oto wrażenia ogólne. Powierzchowne to wrażenie potwierdzają ściślejsze pcmiary. Stwierdzają cne, że u dziecka w pierwszym okresie dojrzewania najszybciej rosną kończyny, przy czym dłonie i stopy bardzo wcześnie osiągają wymiary już prawie dorosłego człowieka. Wyrównanie harmonii, wzrost tułowia następuje później, już w okresie młodzieńczym. Jednocześnie organizm rozrasta się wtedy nie tylko wszerz, ale i w głąb, co stwierdzamy przy badaniu klatki piersiowej. Dolny odcinek klatki piersiowej rośnie przy tym szybciej niż górny i cała klatka piersiowa robi coraz bardziej wrażenie ściętego stożka.

Różnice górnego i dolnego obwodu klatki piersiowej wg Zeltnera;

Wiek	Różnica
10 lat	3,3 cm
12 lat	3,7 cm
14 lat	5,2 cm
16 lat	7,0 cm
20 lat	8,5 cm

Różnice płciowe zaznaczają się tu dość jaskrawo, u dziewcząt wolniej rosną kończyny i są krótsze, mniejsze są stopy i dłonie, silnie rozrasta s ę pas biodrowy i kościec pozostaje cieńszy i delikatniejszy. U chłopców dłuższe są kończyny (zwłaszcza dolne), silniej rozrośnięty pas barkowy.

Potwierdza to choćby następujące zestawienie, uwzględniające poszczególne pomiary w odsetkach długości u 18-letniego chłopca i dziewczynki (wg Kaupa):

	Długość			Szerokość
	głowy i tylowia	nóg	ri(k	bioder	ramion
Chłopice	50.9%	54,2%	44.9°,'o	16,6'"*	22,0%
Dziewczynka	52.5%	53,5%	44,1%	17,9%	21,7%

Zmiany występujące w budowie ciała w okresie dojrzewania wywcłują dość znaczne przesunięcie środka ciężkości, który mieści się w tym okresie na wysokości spojenia łonowego.

Nie mniej interesującym momentem zmian zewnętrznych ustroju jest zmiana rysów twarzy. Zjawisko to było już dość dawno znane i z chwilą poznania działalności gruczołów dokrew-nych wiązane z nadmierną działalnością przysadki mózgowej

W okresie dojrzewania występuje nagle „zordynarnienie rysów", wyraźne ich zgrubienie: nadmiernie rosną luki brwiowe, kości policzkowe, nos, uszy, broda. Twarz szczupleje. Powoli dopiero twarz odzyskuje rysy bardziej wyraziste. Twarz dziecka staje się twarzą dorosłego człowieka. „Poczwarka” zamienia się w „motyla".

Zestawiając więc ostatecznie zmiany zachodzące w budowie człowieka w okresie dojrzewania mamy:

1)    szybki przyrost wzrostu i wagi (szybszy wzrostu niż wagi),

2)    pierwotnie szybszy wzrost kończyn, potem tułowia,

3)    pierwotnie wzrost wzdłuż, potem wszerz i w głąb,

4)    rozrost barków u chłopców, bioder u dziewcząt i ustalenie się sylwetki zróżnicowanej płciowo,

5)    zmiany zachodzące w rysach twarzy.

STAN POS7CZEGÓLNYCH NARZĄDÓW I TKANEK W OKRESIE DOJRZEWANIA

O ile zewnętrzne zmiany w budowie i poszczególnych odcinkach ciała ludzkiego w' okresie dojrzewania rzucają się od razu w oczy uważnego obserwatora, to bardziej niepostrzeżenie przebiegają zmiany w budowie i działalności organów wewnętrznych Tym ostatnim, znacznie ważniejszym niż zmiany czysto morfologiczne, poświęcamy nieco więcej uwagi.

Skóra, tkanka podskórna i mięśnie. W okresie dojrzewania, jak wszystkie narządy, tak samo i skóra rozwija wzmożoną działalność: wzrasta jej ukrwienie, energicznie pracują gruczoły wydzielnicze (łojowe, potowe), włos się zmienia lub pojawia w odcinkach ciała dotąd nie owłosionych. Barwa włosa ulega na ogół ściemnieniu. Rzęsy nieznacznie tylko wydłużają się, brwi stają się gęstsze i dłuższe.

W okresie dojrzewania zarysowują się nieraz u chłopców kąty czołowe (calvities frcntales) — typ męski owłosienia.

Zabarwienie skóry zmienia się, występuje obfitsze odkładanie barwnika pod pachami, w kroczu, w okolicy narządów płciowych, odbytnicy, około brodawek sutkowych.

Wzmożone napięcie skóry zaznacza się np. w powiększaniu się starych blizn w tym okresie (np. blizny po szczepieniu ospy).

77