0000088

178 Leki psychotropowe w doraźnej pomocy w stanach naglących

Napad lęku (stan paniki)

Podstawowe cechy kliniczne napadu lęku zestawiono w tabeli 2.5. Najczęstszą przyczyną lęku występującego napadowo są zaburzenia nerwicowe, przy udzielaniu doraźnej pomocy należy też uwzględnić choroby somatyczne, w przebiegu których może pojawić się stan lękowy o dużym nasileniu, m.in. hipoglikemię, nadczynność przytarczyc, niedoczynność przytarczyc, phaeochromocytoma.

W pomocy osobom znajdującym się w stanie ostrego lęku można zastosować jeden z następujących leków:

•    Chlordiazepoksyd (Elenium)

•    Diazepam (Relanium)

•    Klonazepam (Clonazepamum)

•    Hydroksyzyna (Atarax).

Tendencje i próby samobójcze, zachowania autodestrukcyjne

Są najczęściej przejawem ostrej lub przewlekłej reakcji na stres, depresji, rzadziej — zaburzeń psychotycznych (zespoły urojeniowe, paranoidalne). Uzależnienie od alkoholu jest czynnikiem ryzyka samobójstwa. Należy pamiętać, że liczne zamachy samobójcze są dokonywane w stanach upojenia alkoholowego. Ujawniane myśli i tendencje samobójcze nie powinny być lekceważone, zaś w przypadku zaburzeń psychicznych — są często wskazaniem do hospitalizacji. Dotyczy to zwłaszcza depresji i psychoz paranoidalnych (w tabeli 4.2 zestawiono czynniki ryzyka samobójstwa w depresjach). Doraźna pomoc osobom zagrożonym samobójstwem wiąże się głównie z uzyskaniem rozeznania w sprawie przyczyn tendencji autodestrukcyjnych, udzieleniem doraźnego wsparcia, włączeniem w proces pomocy osoby bliskie (rodzina) i pokierowaniem dalszymi działaniami (kontakt z poradnią zdrowia psychicznego, ośrodkiem interwencji kryzysowych, skierowanie do szpitala psychiatrycznego w przypadku zaburzeń psychicznych idących w parze z bezpośrednim zagrożeniem życia).

Przydatność leków psychotropowych w opisanych sytuacjach jest zwykle ograniczona, w grę wchodzi co najwyżej uzyskanie doraźnego efektu sedatywnego (w przypadku dużego napięcia emocjonalnego, niepokoju, bezsenności). Do tego celu można wykorzystać jeden z następujących leków:

•    Hydroksyzyna (Atarax)

•    Chlorprotyksen (Chlorprotixen)

•    Promazyna lub chlorpromazyna (Fenactil).

Nie należy udostępniać osobom z myślami i tendencjami samobójczymi większej ilości leków, których spożycie może spowodować zatrucie (należą tu również wszystkie leki psychotropowe) oraz uprzedzić o tym najbliższe otoczenie pacjenta (w większości polskich domów znajdują się duże zapasy różnorodnych leków).