104581

Katarzyna Kuczyńska. Elżbieta Nowicka

DWA GŁOSY O SZTUCE: KLACZKO I NORWID

u

Dwie rozprawy o sztuce, które przynosi niniejsza publikacja, czyli Juliana Klaczki Sztuka polska i Cypriana Norwida O sztuce (dla Polaków), powstały w atmosferze intelektualnej czasu określanego niekiedy mianem „południa wieku", który jednak - wbrew skojarzeniom, jakie nasuwa nazwa - nie tyle był znakiem „słodyczy” pozostających w zenicie możliwości duchowych i intelektualnych tamtych lat, ile domeną przesileń oraz zbiorowych frustracji. Wywoływała je świadomość końca pewnej formacji ideowo-estetycznęj i związanych z nią aspiracji artystycznych, narodowych, społecznych; podtrzymywały -obawy o dalszy bieg kultury. Przede wszystkim polskiej, obu twórcom najbliższej, choć i - bardziej generalnie - europejskiej. Obaj piszący odznaczali się głębokim zainteresowaniem procesami przebiegającymi w kulturze i życiu społecznym nie tylko narodu polskiego, ale też szeroko pojętej rodziny ludzkiej. Według trafnego rozpoznania Zofii Trojanowiczowej, autorki studium o Klaczce i Norwidzie¹, podstawę trwającego między nimi przez całe lata sporu o kulturę narodową stanowiły dwie różne „teorie narodu"*, które generowały nierzadko sprzeczne, czasem po prostu niezbieźne ze sobą artykulacje takich żywo obchodzących ich tematów, jak miejsce i rola pokolenia w kreowaniu historii i sztuki, kwestia duchowych i moralnych konsekwencji długotrwałej niewoli, stosunek do schodzących właśnie ze świata wielkich romantyków czy wspomniana już kwestia kultury narodowej. Z drugiej strony, niejako łączył po-##"#

¹ Z. Trojanowie/, Ostatni spór romantyczni/. Julian Klaczko - Cyprian Norwid, Warszawa 1981.

* Ibidem, s. 140.