16 17 [Rozdzielczo�� Pulpitu]

\ i tym etapie rozwuju pojawia się szereg istotnych, foyemj, jwwhic/nc] i spótccincj. W sfcnt tiĄwncj nasię^¹* 'v J nic tempa dójrzowiia pueja\viająeć się w;    "^k i'- •

snbkm wzroście wysokości i ciężaru ciała (tav, skok

■    zmianach fizjologiach (mm. dojrzewanie płciowe)

■    mew nomiermm rozwoju układu kostnego i mięśni^

-    pr/cobrAźcniu itiektóiych stniktur układu nerwowego

-    sĄbkim avwo|u układu sereono-na^niowego,

-    rvv»o|ii gruczołów wydzielania dokrewnego (głównie

zgowtj, ntidneray i gruczołów płciowych), %lljl

■    wzmożeniu aktywności gruczołów wydzielania skórnego

(Turaltcmiwncdla sfery ps\vhk'2ncj są:

- zmian) w zakresie procesów poznawczych: rozwój spostrzeżeń oraz orientacji w czasie i przestrzeni rozwój pamięci logicznej,

pojawienie Się myśleniu hipotctyczno-dcdukcyjnego, kryty

-    zmiany w zakresie procesów emocjonalnych: rozwój uczuć wyższych,

zwiększenie intensywności i żywości przeżyć,

metmlosc ruchliwość uczuć,

przezwanie trudności emocjonalnych wynikających ze zm się warunków funkcjonowania społecznego,

-    rozwój procesów wolkjorulnych.

W sferze społecznej zaznacza się:

-    obniżenie wpływu rodziców, konflikty z nimi, osłabienie więzi emocjo tuk), kryzys autorytetu,

-    wzrost znaczenia grup rówieśniczych, rozwój kontaktów heterosebu-alnych,

-    podejmowanie nowych ról społecznych.

Dynamiczny rozwój w sferach psychicznej i społecznej oznacza wtęk sze możliwości adaptacji do wykonywanych zadań oraz umiejętność roz-wiązywania rożnych problemów. Myślenie abstrakcyjne pozwala na wykraczanie poza aktualne doświadczenia i rozważanie nie tylko zagadnień dotyczących własnej przyszłości, ale również problemów ogólnoludzkich, np. moralnych czy politycznych.

Młodzi ludzie chętnie dyskutują, są nastawieni refleksyjnie, a zarazem bardzo krytycznie do otaczającej ich rzeczywistości. Postawy światopoglądowe. które najczęściej przyjmują dorastający, (o idealizm, nihilizm i cynizm (Obuchowska, 1996).

Idealizm 10 intensywne pragnienie dobni i ujmowanie otaczającej rzeczy* wistości przez pryzmat tego rodzaju pragnień Postawa idealistyczna podlega stopniowej transformacji. W początkowej fazie młodzi ludzie poszukują idealnego wzorca, osoby, której cechy są uznawane za doskonale, z którą można się identyfikować. Tbn swoisty kult bohatera może przyjmować zarówno postać uwielbienia dla idoli popkultury (aktorów, sportowców lub wokalistów rockowych), jak i szczególnie atrakcyjnych rówieśników (np. przywódcy osiedlowej grupy koleżeńskiej). Idol ma zwykle duży wpływ na zachowanie nastolatka, który naśladuje jego poglądy, sposób ubierania się lub wystawiania. Odtwórcza faza idealizmu jest wkrótce zastępowana przez tworzenie wizji św iata doskonałego. Idee wolności, braterstwa, solidarności ze skrzywdzonymi i prymatu indywidualności nad społecznymi zobowiązaniami mają wśród młodych ludzi wielu wyznawców; mogą stać się też elementem subkulturowej ideologii. Pod koniec okresu dorastania nastawienie idealistyczne ustępuje miejsca realizmowi.

Postawy nihilistyczne, związane z poczuciem bezsensu istnienia, również nic są rzadkością wśród młodzieży. Ich źródłem mogą być np. dramatyczne przeżycia osobiste, kryzys wiary lub niepowodzenia w różnych sferach życia. Tego rodzaju doświadczenia skłaniają do poszukiwania wsparcia w grupie, podzielającej nihilistyczne nastawienie.

Postawa cyniczna prezentowana często przez osoby dorastające polega na ostentacyjnym podkreślaniu instrumentalnej, nastawionej na osobiste korzyści motywacji swojego działania. Jest rodzajem moralnej prowokacji skierowanej do osób dorosłych i może być traktowana jako wyraz buntu przeciw ko regułom „dorosłego" świata.

Dorastającą młodzież cechuje podwyższony poziom samoświadomości (Turner i Helms, 1999). Według Elkinda (1985) wynika on z młodzieńczego egocentryzmu, polegającego na nadmiernym zaabsorbowaniu własnymi myślami. przy równoczesnym rozważaniu tego, co myślą o nas inni. W okresie dorastania intensywnie rozwija się również wyobraźnia. Jej przejawy można obserwować m.in. w ekstrawaganckich ubiorach, fryzurach czy dictach młodych ludzi. Z wyobraźnią są też zw iązane młodzieńcze marzenia, będące często ucieczką od sytuacji trudnych, konfliktowych lub kompensacją niepowodzeń w realnym życiu.

W omawianym okresie rozwojowym nastolatek dąży do osiągnięcia celów, które umożliwią mu przejście do kolejnej fazy rozwojowej, czyli dorosłości,

Do celów tych B. Varenhorst zalicza:

Doświadczenie fizycznej dojrzałości seksualnej. Ten cel jest związany głównie ze sferą biologiczną, ale niesie chiczne i interpersonalne (modyfikacji ról społecznych).

www.wsip.com.pl