Miarą korzyści uzyskiwanych przez konsumenta z konsumpcji jest tzw. użyteczność. Jest ona definiowana jako suma zadowolenia, jaką osiąga konsument z konsumowania lub posiadania określonego dobra. Użyteczność ma zatem charakter subiektywny - jest uzależniona od systemu preferencji określonej osoby, wyznaczającego względną atrakcyjność poszczególnych dóbr.
Konsument opierając się na własnych preferencjach podczas dokonywania wyborów dąży do maksymalizacji wspomnianej użyteczności, czyli do osiągnięcia takiej kombinacji konsumowanych dóbr. która zapewni mu największe zadowolenie. Wybory, których dokonuje w oparciu o swoje preferencje, napotykają jednak na obiektywne ograniczenia występujące w rzeczywistości gospodarczej, spośród których najważniejszymi są:
• zasoby pieniężne znajdujące się w dyspozycji konsumenta
• rynkowe ceny dóbr
W związku z powyższym konsument konfrontuje swoje subiektywne odczucia dotyczące zadowolenia z konsumowania określonych kombinacji dóbr z faktycznymi możliwościami ich realizacji. Poszukuje sytuacji optymalnej, która zapewni mu osiąganie maksymalnych korzyści z konsumpcji. Sytuacja taka oznacza równowagę konsumenta, gdyż po jej osiągnięciu konsument nie jest zainteresowany zmianą kombinacji konsumowanych dóbr.
Kombinacja nabywanych przez konsumenta dóbr ulega jednak zmianom w czasie. Następuje to w sytuacji, gdy zmieniają się jego preferencje, poziom osiąganego przez niego dochodu lub ceny poszczególnych dóbr.