182 183

182

Kliniczne problemy okolic ciała

Leczenie. Nieoperacyjne leczenie złamań szyjki kości udowej, z wyjątkiem niektórych złamań zaklinowanych, nie doprowadza do zrostu. Powszechnie stosuje się więc operacyjne leczenie tych złamań.

U osób w wieku 40—50 lat polega ono na otwartej lub zamkniętej, byle dokładnej, repozycji złamania szyjki i pełnej stabilizacji odłamów przy użyciu gwoździ Nystróma-Szulca (N-S) lub wkrętów dociskowych. Złamania przypod-stawne szyjki korzystniej zespolić gwoździopłytką.

Ryc. 3-60. Jeden z typów całkowitej protezy stawu biodrowego.

Lepsze wyniki leczenia złamań szyjki kości udowej u osób powyżej 50 r.ż. zapewnia całkowita endoprotezoplastyka stawu biodrowego przy użyciu bez-cementowej ceramicznej endoprotezy Mittelmeiera, bezcementowej endoprotezy typu PM, osadzanej na cemencie endoprotezy Wellera (ryc. 3-60).

U osób starszych, mało sprawnych fizycznie, proteza głowowo-szyjkowa typu Austin-Moora uwalnia od bólu, ułatwia poruszanie się w mieszkaniu.

Złamania krętarzy kości udowej

Uszkodzenia te powstają najczęściej w następstwie urazu bezpośredniego, z reguły są złamaniami wieloodłamowymi. W zależności od płaszczyzny złamania wyróżnia się złamania przezkrętarzowe, międzykrętarzowe., krętarzowo-

- trzonowe.

Wspólną cechą tych uszkodzeń jest dość szybki zrost złamania, niezależnie od sposobu leczenia. Po złamaniach krętarzowych uda nie występują zaburzenia ukrwienia i wtórna martwica głowy kości udowej.

Objawy. O złamaniu krętarzowym uda świadczą dolegliwości bólowe okolicy krętarzowej nasilające się podczas ruchów biernych, niemożność oderwania pięty od podłoża oraz (po kilku dniach) obecność krwiaka w okolicy poza-krętarzowej. W złamaniach krętarzowych uda z przemieszczeniem kończyna jest skrócona i ułożona w obrocie zewnętrznym. Czasem wyczuwa się lub słyszy chrupanie odłamów podczas ruchów obrotowych kończyny, objaw ten jest rzadki w złamaniach szyjki.

Badanie radiologiczne potwierdza podejrzenie złamania oraz pozwala rozróżnić jego typy (złamanie przezkrętarzowe, międzykrętarzowe, krętarzowo--trzonowe), informuje także o przemieszczeniu i liczbie odłamów (ryc. 3- 61 a, b, c).

Ryc. 3-61. Złamania okołokrętarzowe kości udowej: a — międzykrętarzowe, b — przezkrętarzowe, c — krętarzowo-trzonowe.

Leczenie. W lubelskiej Klinice Ortopedii od ponad 30 lat stosuje się czynnościowe leczenie złamań krętarzowych uda przy użyciu szyny do ćwiczeń kończyny dolnej w wyciągu i podwieszeniu. Tym sposobem uzyskuje się zrost złamania krętarzowego uda w ciągu 6—8 tyg., choć zwykle ze stratą kąta szyjkowo-trzonowego średnio 10° i skróceniem kończyny około 3 cm. Nastawienie złamania przed założeniem wyciągu wymaga znieczulenia miejscowego lub dożylnego, polega zaś na silnym wyciągu ręcznym w osi zgiętego (90°). uda, a później na wyprostowaniu i równoczesnym obrocie uda do wewnątrz. Po tym manewrze zakłada się gwóźdź Steinmanna za guzowatość piszczeli, kończynę podwiesza się na zrównoważonym wyciągu bloczkowym. Zaletą tego sposobu jest wczesne podjęcie czynności stawów (kolana, biodra, stępu) nie kolidujące z procesem zrastania się złamania; okres hospitalizacji poszkodowanego trwa do 2 miesięcy.

W wielu ośrodkach urazowo-ortopedycznych zarówno krajowych jak i zagranicznych złamanie krętarzowe uda leczy się operacyjnie. Metody te skracają okres hospitalizacji, lecz zwiększają śmiertelność leczonych osób.

Z nowszych sposobów operacyjnego leczenia złamań krętarzowych uda zasługuje na uwagę sposób Endera (zamknięta repozycja złamania, stabilizacja odłamów wiązką sprężystych prętów).

Późne powikłania zwichnięć i złamań w stawie biodrowym

Jałowa martwica głowy kości udowej. Głowa kości udowej jest odżywiana głównie za pośrednictwem naczyń torebki stawowej i troczków. Zaburzenia ukrwienia głowy kości udowej mogą być wynikiem uszkodzenia tych naczyń zarówno w następstwie urazowego zwichnięcia głowy kości udowej, jak i opóźnienia czy forsownego nastawienia zwichnięcia stawu biodrowego. Podobnie szkodzi późna repozycja złamań podgłowowych lub przezszyjkowych.

Objawy. Kliniczne objawy wyprzedzają o wiele miesięcy objawy radiologiczne. Najwcześniej pojawia się ograniczenie i bolesność ruchów obrotowych i odwodzenia uda, świadcząc o rozpoczynającej się chondropatii na tle asep-tycznej martwicy głowy kości udowej.

Badanie radiologiczne. Najpierw widać zwężenie szczeliny stawu biodrowego, później zagęszczenia i zamazania struktury kostnej głowy. Z upływem