178 179

178 Kliniczne problemy okolic ciała

Zwichnięcia poraienne biodra u dzieci

Występowanie. Do zwichnięć porażennych biodra dochodzi przy niedowładach lub porażeniach mięśni obręczy kończyny dolnej, szczególnie na tle przepukliny oponowo-rdzeniowej lub mózgowych porażeń dziecięcych. Osłabienie mięśni pośladkowych oraz obrotowych powoduje rozluźnienie stawu biodrowego i wysuwanie się głowy z panewki. Zwichnięcia powstają również wskutek niedowładów spastycznych, gdzie utrzymuje się napięcie mięśni przywodzących.

Rozpoznanie. Dzieci z niedowładami mięśni wymagają szczególnie dokładnego badania i troskliwej opieki, aby zapobiec zwichnięciu. W przypadku wiotkości mięśni pośladkowych u niemowląt zwraca uwagę rozluźnienie zwartości stawu biodrowego, a nawet objaw przeskakiwania. Jeśli u starszych dzieci doszło do zwichnięcia, towarzyszą mu objawy typowe dla wrodzonego zwichnięcia. U dzieci ze spastycznym przykurczem mięśni przywodzących udo nie stwierdza się rozluźnienia stawu, lecz ograniczenie odwodzenia. U spastycznych dzieci chodzących ze stałym przywiedzeniem ud dochodzić może do nadwichnięć, a nawet zwichnięć głów kości udowych. Zdjęcia rentgenowskie uwidoczniają przemieszczenie głowy kości udowej poza panewkę, która nie wykazuje jednak cech dysplazji. Przy zastarzałych zwichnięciach porażennych mogą występować wtórne zmiany zniekształcające głowę kości udowej.

Leczenie. U niemowląt należy pamiętać o zapobieganiu zwichnięciom przez odwodzenie bioder za pomocą znanych aparatów ortopedycznych. U dzieci z niedowładami spastycznymi konieczne jest zwalczanie przykurczu mięśni przywodzących przez ćwiczenia redresujące, a nawet tenotomię przyczepów tych mięśni. Zadawnione zwichnięcia porażenne biodra rzadko kwalifikują się do operacyjnej rekonstrukcji stawu biodrowego.

Reumatoidalne zapalenie stawu biodrowego

Choroba występuje najczęściej w zespole uogólnionego gośćca. Reumatoidalne zapalenie stawu biodrowego należy różnicować z łagodnym i gruźliczym za-, paleniem biodra. Trzeba również wykluczyć początkowe okresy choroby Pert-hesa i młodzieńczego złuszczenia głowy kości udowej. Leczenie ogólne choroby gośćcowej jest nieodzowne. Ponadto stosuje się odciążenie biodra laskami, a w ostrych stanach wyciąg kamaszkowy. W okresach remisji wskazane jest usprawnianie mięśni i łagodne leczenie fizykalne.

Biodro trzaskające

Objawy i rozpoznanie. Podczas zginania i prostowania uda pasmo biodrowo--piszczelowe przeskakuje przez duży krętarz z charakterystycznym, dość głośnym chrupnięciem. Rodzice informują o bezbolesnym chrupaniu w biodrze ich dziecka zauważając, że występuje tylko przy ruchach czynnych kończyny. Oglądanie i badanie ręczne wyklucza zwichnięcie biodra, a przy przyłożeniu ręki do krętarza podczas chodzenia wyczuwa się przeskakiwanie pasma przez krętarz duży. Chód jest prawidłowy, zaś obraz radiologiczny i badania laboratoryjne w normie.

Leczenie. W początkowym okresie zaleca się nagrzewanie okolicy krętarza, okłady parafinowe lub solankowe. Przy długotrwałych objawach przeskakiwania wskazane bywa leczenie operacyjne (wycięcie rozległego okienka w twardym paśmie powięzi).

Józef Kozak

BIODRO OSÓB DOROSŁYCH

Uszkodzenia urazowe biodra .    . -............179

Zwichnięcia urazowe w stawie biodrowym..........X79

Ztamania szyjki kości udowej.............X81

Ztamania krętarzy kości udowej............182

Późne powikłania zwichnięć i złamań w stawie biodrowym.....183

Choroby biodra osób dorosłych.............I84

Zmiany zniekształcające staw biodrowy (koksartroza)......184

Zapalenia stawu biodrowego..............186

Problemy usprawniania, zatrudniania i inwalidztwa.......186

Uszkodzenia urazowe biodra

Zwichnięcia urazowe w stawie biodrowym

Zwichnięcia urazowe głowy kości udowej są wynikiem gwałtownych sił działających w osi długiej uda ustawionego przeważnie w zgięciu. Zwichnięciom tym towarzyszą zwykle rozległe uszkodzenia tkanek okołostawowych, nierzadko kostnych obrzeży panewki, a także głowy kości udowej. Rozróżnia się zwichnięcia tylne, przednie i centralne.

Zwichnięcie tylne. Uszkodzenia te powstają najczęściej podczas czołowych zderzeń pojazdów. Siła uderzenia kolanem o deskę rozdzielczą przenosi się wtedy przez udo na panewkę stawu biodrowego pod różnym kątem natarcia, w zależności od stopnia przywiedzenia i zgięcia kończyny w biodrze.

Równoczesne otwarte lub zamknięte złamania rzepki, a nawet złamania uda, bywają niekiedy powodem przeoczenia zwichnięć w biodrze (str. 19).

Ryc. 3-58. Charakterystyczne ustawienie kończyny w następstwie tylnego zwichnięcia głowy kości udowej.