183 (2)

IV. Referendum lokalne (art. 170) 183

Po to jednak, aby w referendum zapadło rozstrzygnięcie, konieczne jest jeszcze irt. 66 ust. 2 uro). aby większość biorących udział w głosowaniu opowiedziała się za ednym z dwóch przedstawionych rozwiązań, to znaczy aby liczba głosów oddanych na ..tak" była większa od liczby głosów pozostałych, to jest liczby głosów oddanych na „nie” i głosów nieważnych). Możliwa jest więc sytuacja, gdy referendum wprawdzie okaże się wiążące, bo weźmie w nim udział ponad połowa uprawnionych, ale nie przyniesie rozstrzygnięcia, bo zabraknie większości popierającej jedno z dwu rozwiązań. Wówczas wynik referendum nie zobowiązuje organów państwowych do podjęcia działań służących jego wykonaniu. Sytuacja jest prostsza, jeżeli referendum polega na wyborze jednego z kilku zaproponowanych wariantów. Wówczas rozstrzygnięcie zapada, gdy za jednym z tych wariantów wypowiedziała się największa liczba biorących udział w głosowaniu.

Konstrukcja wyniku referendum, który jest wprawdzie wiążący, ale nie przynosi rozstrzygnięcia, jest dość skomplikowana logicznie. Trudności na tym tle pojawiły się już pod rządem Małej Konstytucji (zob. uchwałę TK z 13 lutego 1996 roku, W 1/96), nie skłoniły one jednak twórców nowej konstytucji do wprowadzenia jaśniejszego uregulowania. Nieprzypadkowo natomiast w referendum dotyczącym zmiany konstytucji nie stawia się wymogu frekwencji i wystarczy, by za zmianą opowiedziała się większość głosujących (art. 235 ust. 6 zd. 3).

Jeżeli w referendum nastąpiło rozstrzygnięcie, to musi być ono zrealizowane. Artykuł 67 uro nakłada na właściwe organy państwowe obowiązek niezwłocznego podjęcia odpowiednich działań, to znaczy wydania aktów prawnych bądź podjęcia innych decyzji. W każdym razie musi to nastąpić nie później niż w terminie sześćdziesięciu dni od dnia ogłoszenia uchwały Sądu Najwyższego stwierdzającej ważność referendum.

Słabością tego unormowania jest jednak brak prawnych sankcji. O ile można przyjąć, że poszczególne osoby urzędowe (prezydent, premier, ministrowie) mogą /.ostać pociągnięci do odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu w razie niedopełnienia obowiązku realizacji rozstrzygnięcia podjętego w referendum, o tyle nie ma /adnego prawnego mechanizmu, który mógłby zmusić Sejm do uchwalenia ustaw koniecznych dla takiej realizacji. Może się więc okazać, że skutki referendum ograniczą się do wymiaru polityczno-moralnego.

IV. Referendum lokalne (art. 170)

178. Konstytucja dopuszcza także przeprowadzanie referendum lokalnego. Do 2000 roku możliwe było jednak przeprowadzanie tylko referendum gminnego. Dopie-m ustawa z 15 września 2000 o referendum lokalnym rozszerzyła je na wszystkie trzy szczeble samorządu lokalnego.

W myśl art. 170 konstytucji, przedmiotem referendum lokalnego mogą być ♦prawy dotyczące danej wspólnoty samorządowej, w tym sprawy odwołania organów Mtmorządowych pochodzących z wyborów bezpośrednich. Oznacza to:

- Po pierwsze, przedmiotem referendum nie mogą być sprawy, które nie mieszczą

się w kompetencji danej wspólnoty samorządowej, a są rozstrzygane na innych