185 jpeg

ROZDZiAt 6 Korzyści skali, niedoskonała konkurencja i lundel... 169

Korzyści skali i struktura rynku

W przykładzie przedstawionym w tabeli 6.1 uwzględniliśmy występowanie korzyści skali przez założenie, że nakład pracy na jednostkę produkcji zmniejsza się wraz ze wzrostem produkc)i. Nie wyjaśniliśmy, w jaki sposób ten wzrost produkcji został osiągnięty - czy po prostu istniejące firmy zaczęły produkować więcej, czy wzrost produkcji nastąpił wskutek zwiększenia się liczby firm. W celu analizy wpływu korzyści skali na strukturę rynku konieczne jest zdefiniowanie sposobu redukcji kosztów przeciętnych. Zewnętrzne korzyści skali występują wtedy, kiedy koszt jednostkowy zależy od wielkości gałęzi przemysłu, ale niekoniecznie jest związany z wielkością poszczególnych firm. Wewnętrzne korzyści skali występują wtedy, kiedy koszt jednostkowy produkcji zależy od wielkości produkcji pojedynczej firmy, ale niekoniecznie od wielkości całej gałęzi.

Różnicę między zewnętrznymi a wewnętrznymi korzyściami skali możemy zilustrować następującym przykładem. Wyobraźmy sobie gałąź produkcji złożoną z. dziesięciu firm, z których każda produkuje 100 wihajśtrów, a więc całość produkcji gałęzi wynosi 1000 wihajśtrów. Rozważmy dwa przypadki.

W pierwszym przypadku załóżmy, że gałąź rozrasta się dwukrotnie > będzie się teraz składała z 20 firm, z których każda produkuje 100 wihajśtrów. Możliwe jest, że koszty każdej z firm spadną w wyniku zwiększenia rozmiarów gałęzi; na przykład zwiększenie się gałęzi może zapewnić lepszy dostęp do wyspecjalizowanych usług czy sprzętu. Jeśli tak się dzieje, t>> gałąź ta jest przykładem występowania zewnętrznych przychodów Nkali. Oznacza to. ze wydajność firm zwiększa się dzięki zwiększeniu się rozmiarów gałęzi, a każda z firm zachowuje taką samą wielkość.

W drugim przypadku załóżmy, że poziom produkcji całej gałęzi jest stały i wynosi 1000 wihajśtrów, ale że liczba firm zmniejsza się o połowę. Każda z pozostałych na rynku pięciu firm produkuje ccraz po 200 wihajśtrów. Jeśli koszty produkcji spadają, oznacza to, że występują wewnętrzne korzyści skali: firma jest bardziej wydajna, gdy wielkość jej produkcji wzrasta.

Zewnętrzne i wewnętrzne korzyści skali mają różne następstwa dla struktury gałęzi. W gałęzi, w którc| korzyści skali są czysto zewnętrzne (czyli duże firmy nic odnoszą korzyści w stosunku do małych), będzie działała duża liczba małych firm i gałąź ta będzie doskonałe konkurencyjna. Natomiast wewnętrzne korzyści skali powodują, że duże firmy mają przewagę kosztową nad małymi, a struktura rynku staje się niedoskonale konkurencyjna.

Zarówno wewnętrzne, jak i zewnętrzne korzyści skali są ważnymi źródłami istnienia handlu międzynarodowego. Ponieważ jednak mają one różne następstwa dla struktury rynku, więc analiza handlu wynikającego z obu rodzajów przychodów skali w jednym modelu jest utrudniona. W związku z tym będziemy traktować je oddzielnie.

Zaczniemy analizę od modelu opartego na założeniu wewnętrznych korzyści skali. Jak już stwierdziliśmy, wewnętrzne korzyści skali prowadzą do załamania się konkurencji doskonalej. Toteż zanim będziemy w stanie analizować rolę wewnętrznych